FILIPINO

Ikalawang Markahan - Modyul 1

 Department of Education • Republic of the
Philippines

Filipino
Ikalawang Markahan — Modyul 1
Pagpili ng mga Pangunahin at Pantulong na Kaisipang Nakasaad sa Binasa.
Pagbuo ng mga Makabuluhang Tanong Batay sa Napakinggang Palitan ng
Katuwiran.

nakasaad sa
binasa at pagbubuo ng mga makabuluhang tanong batay sa napakinggang palitan ng katuwiran
Ang pangunahing kaisipan ay tumutukoy sa mga nais sabihin at ipaunawa ng sumulat tungkol sa
paksa. Ito ay maaaring nasa unahan o huling bahagi ng talata. Ang pantulong na kaisipan ang nagbibigay -
linaw sa pangunahing kaisipan upang maunawaan ito nang lubos. Ito ay nagtataglay ng mga
mahahalagang impormasyon na tumutulong sa mambabasa upang lubusang maunawaan ang tekstong
binasa. Ito ay maaaring petsa, pangalan, lugar, paglalarawan, datos, at istatistika.

Layunin: Napipili ang mga pangunahin at pantulong na kaisipang nakasaad sa binasa. F8PB-lla-b-24
Nabubuo ang mga makabuluhang tanong batay sa napakinggang palitan ng katuwiran

Panuto A. Basahin ang talata at sagutin ang mga katanungan.

1 .Madaling araw pa lang ay handang-handa na si Bb. Cruz sa unang araw ng pasukan sa

kanyang klase. 2. Pagkatapos maihanda ang mga gamit ay tumutok na agad siya sa kanyang
kompyuter para umpisahan at batiin ang kanyang klase. 3. Ramdam niya ang kasabikan ng
kanyang mga mag- aaral na matuto sa araw na iyon. 4. Matapos ang panalangin ay naghanda ng
laro at sinundan ng pagtalakay ng aralin sa umagang iyon.5. Ang maituro ang kagandahang- asal at
mga kaalamang magagamit ng mga mag- aaral ang layunin ni Bb. Cruz sa kanyang buhay bilang
 isang guro. 6. Mahirap maging guro sapagkat sa kanila nakasalalay ang ikagaganda at ikauunlad
ng isang

1 . Tungkol saan/kanino ang talatang binasa?

2-5. Isa- isahin ang mga tungkulin ni Bb. Cruz na kanyang ginagawa bilang isang guro.

2.
3.

4.

5.

Panuto B: Bumuo ng mga makabuluhang tanong batay sa talata na nasa ibaba. Ang unang bilang ay
ginawa na para sa iyo.
Ano ang Kahirapan?
Ang kahirapan ay pangkalahatang kasalatan o kakulangan, o ang estado ng isa na walang isang
tiyak na halaga ng materyal na mga ari-arian o pera. Ito ay maraming tapyas, kung saan kabilang ang
mga panlipunan, pang-ekonomiya, pampulitika at mga elemento. Ang kahirapan ay talamak o
pansamantala, at karamihan nito ay malapit na nauugnay sa hindi pagkakapareho. Ang kahirapan ay
dinamiko. Ito ay may pagbabago at minsa'y nakikibagay ayon sa paraan ng paggamit, dinamikong
panlipunan at teknolohikal na pagbabago. Ang lubos na kahirapan ay tumutukoy sa kawalan ng
pangunahing pangangailangan ng tao, na karaniwang kabilang ang pagkain, tubig, sanitasyon, damit,
tirahan at pangkalusugang pag-aalaga. Ang magkaugnay na kahirapan ay tinutukoy bilang
pangekonomiyang mga hindi pagkakapareho sa mga Iokasyon o lipunan kung saan ang mga tao
nakatira.

I . Bakit sinabing dinamiko ang kahirapan?

2. 3.

4.

5.

Pagpili ng mga pangunahin at pantulong na

Aralin kaisipan.
Pagbuo ng mga makabuluhang tanong.

GAWAIN 1
Panuto: Punan ang patlang ng tamang salita upang maisaayos ang mga sumusunod na datos. Isulat ang
letra ng tamang sagot

1 . Ang mga nasunugan ay inilikas sa evacuation center. , pinagkalooban sila ng relief goods.
A. bukod dito C. ikalawa D. muli
2. Ang mga mayayaman ay maginhawa ang buhay ang mga mahihirap ay naghihikahos
ang buhay sa gitna ng pandemya
A. samantalang B. sa kabilang banda C. sa pagtatapos ng lahat D. habang
3. Ang mga sasakay ng pampublikong sasakyan ay pinagsusuot ng facemask at face shield sa
banta ng Covid 19 virus at tumataas na bilang ng kasong ito
A. gayundin B. kasi C. sapagkat D. dahil
4-5. Ang mga dapat tandaan upang hindi kumalat ang virus ay: , palagiang paghuhugas ng kamay;
, isagawa ang social distancing.
A. una B. sumunod C. sa susunod D. kaya naman

Ngayon ay basahin at unawain ang balagtasan sa susunod na pahina upang mapili nang
mahusay ang mga pangunahin at pantulong na kaisipang nakasaad sa binasa at makabuo ng mga
makabuluhang tanong batay sa napakinggang palitan ng katuwiran. Pero bago ang lahat, alamin mo
muna kung ano ang Balagtasan.

GAWAIN 2
Panuto: Magtala ng limang katanungan batay sa nabasang palitan ng katuwirang nasa ibaba. Ang unang
bilang ay ginawa na para sa iyo.
Alin and Higit na Mahalaga, Wikang Filipino o Wikang English?
Isang Balagtasan ni Gng. Resy A. Felipe (New Era Elementary
School)
Lakandiwa: Ang Buwan ng Wika ating ipagdiwang
Minamahal naming mga kamag-aral Ikalimang baitang ang amin pong alay
Mga magulang, mga guro at prinsipal Ipagmamalaki, isang balagtasan.
Mga panauhing pinagpipitaganan
Wikang Filipino ay sariling wika
Naririto ngayon sa'ting paaralan.
At ang wikang English ay wikang banyaga Kapwa
ginagamit nang may pang-unawa Higit na mahalaga,
Magandang umaga PO, ang bating marangal
alin na nga kaya?
Sa umaga pong ito, aking ipinakikilala
Dalawang mahusay, maganda at batikang
makata
Sa pangangatuwiran, hahanga ka sa kanila
Masigabong palakpakan pasalubungan natin
sila.
Sa wikang Filipino ang mangangatuwiran
Si Bb. Irish ng Grade V- Emerald
At sa wikang English ang
makakalaban Bb. Lariza ng
Grade V- Section one.
Wikang Filipino:
Sa puso at diwa, ako'y Pilipino
Magandang Pilipinas ito ang bayan
ko
May sariling wika, wikang Filipino
Na s'yang nagbubuklod sa sambayanan
ko.
Wikang Filipino ay wikang panlahat
Ang ilaw at lakas ng tuwid
na landas Sa pagkakaisa
naipahahayag
Mabisang kalasag tungo sa pag-unlad.
Wikang English.
Alam nating itong English, isang
wikang pandaigdig
Sa lahat ng pag-aaral pangunahing
ginagamit
Ang mga asignaturang Science,
English at
Mathematics
Paano mo ililiwat, di malirip, di maisip.
Ang bagong alpabeto hindi mo ba
napapansin Ang dating A B KD ngayon
ay A B C D na
3 Kaming tatlo ay narito, sa inyo'y nagpapasalamat
May computer, may internet, Facebook at
may
Google plus pa
Ito'y mga pagbabagong Wikang English
ang simula. Wikang Filipino:
1
2..
3.
Alam nating sa'ting mundo marami ng pagbabago
Makabagong teknolohiya patuloy sa pag-asenso
Mentalidad na kolonyal dayuhan ang pasimuno
Ngunit naghihirap pa rin ang maraming Pilipino.
Sariling wika ay salamin nitong ating pagkatao
Matibay na pundasyon ng ating pagka-PiIipno
Isang wikang kinagisnan minana pa sa ninuno
Nararapat alagaan, itaguyod nang lumago.
Wikang English:
Sapagkat itong English isang wikang unibersal
Wikang ating ginagamit sa pakikipagtalastasan Sa
pakikipag-ugnayan sa mga dayuhan Upang itong
mga bansa ay magkaunawaan.
Kahit hindi ka nakatapos sa iyong pag-aaral Kung
mahusay kang mag-English sa call center ka mag-
apply
Siguradong matatanggap at kikita rin kaagad Kaya
nga lang, mga dayuhang makukulit, kausap mo sa
magdamag.
Wikang Filipino:
Sa mahal kong katunggali na kapwa ko Pilipino
Huwag nating kalimutan, dapat nating isapuso
Itong wikang kinagisnan, ang Wikang Filipino
Gamitin nating sandigan sa pag-unlad, pagasenso.
Wikang English:
Hindi ko nalilimot na ako ay Pilipino Mahalaga rin
ang English at 'yan ay nababatid mo
Lalo na kung may balak kang sa ibang bansa ay
magtungo
Ang pandaigdig na wika, dapat pag-aralan mo.
Lakandiwa:
Tama na, sukat na, mahuhusay na makata
Ang pagtatalo n'yo ay h'wag nang palawigin pa Sa
madlang nanonood kayo na po ang magpasiya
Alin ang mas mahalaga, sariling wika o wikang
banyaga?
Mahal naming kamag-aral, mga guro at magulang
Taos pusong bumabati, maligayang pagdiriwang
Ang hiling po namin, masigabong palakpaka
 4.

5.

mas upang ang iygog p.aglalahad ng mu *Agg!, hasabln ang

KAhulugnn ng at mg pan!ulqng naKAjsipgn Kaugmy nilg ang
ng mm maKAbulAbgg tngg hatus.@nudinggng gaJi!ao ng KatywjßL

GAWAIN3
Panuto I: Ibigay ang pangunahing kaisipang nakapaloob sa Iarawan at dalawang pantulong na kaisipan sa
bawat larawan
1

2.

Panuto 2: Bumuo ng makabuluhang tanong batay sa mga pangungusap sa ibaba.

I. Ang coronavirus disease (COVID-19) ay isang nakahahawang sakit na dulot ng bagong coronavirus.
Karamihan sa mga taong nagkakaroon ng impeksyon ay makararanas ng hindi malalang sintomas at
gagaling.
Makabuluhang Tanong:
2. Ugaliin ang puspusang paglilinis ng mga kamay gamit ang hand sanitizer na may alkohol o hugasan
gamit ang sabon at tubig.
Makabuluhang Tanong:
3. Siguraduhing ikaw at ang mga tao sa paligid mo ay sumusunod sa tamang respiratory hygiene. Ibig
sabihin nito ay ang pagtakip ng bibig at ilong gamit ang 100b ng Siko o tisyu kapag uubo o babahing.
Agad na itapon ang ginamit na tisyu sa basurahang may takip at maghugas ng kamay.
Makabuluhang Tanong:
4. Iwasan ang matataong lugar, Ialo na kung and iyong edad ay 60 pataas o may dati ng karamdaman
gaya ng altapresyon, diyabetis, sakit sa puso at baga o kanser. Panatilihin ang hindi bababa sa isang
metrong pagitan mula sa iyo at sa kung sinumang may lagnat o ubo.
Makabuluhang Tanong:

5. Alamin ang pinakabagong impormasyon tungkol sa COVID-19 mula sa mapagkakatiwalaang

awtoridad. Siguraduhing ang impormasyon ay mula sa maaasahang mga tagapagsalita — ang
Department of Health, World Health Organization (WHO), o iyong lokal na health worker. Dapat ay
alam ng lahat ang sintomas — karamihan ay nagsisimula ang COVID-19 sa lagnat at tuyong ubo.
Makabuluhang Tanong:
 Tingnan natin ngayon kung ano ang natutuhan mo sa ating aralin. Kailangang tandaan at huwag
mong kalilimutan ang pagpili ng pangunahing kaisipan at ang mga pantulong na kaisipan. Kasama nito,
ang pagbuo ng mga makabuluhang tanong batay sa mga akdang binasa.
GAWAIN 4:
Panuto: Punan ang patlang upang mabuo ang diwang nais ipahayag ng mga pangungusap.
Ang pangunahing kaisipan ay tumutukoy sa (1 .) ng buong talata. Ang diwa ay ang
kaisipan o ideya na binibigyang diin sa (2) Kadalasan itong matatagpuan sa (3)
Ang (4) naman ay siyang mga kaisipan na tumutulong upang mas mapalitaw
ang pangunahing kaisipan. Sa tulong ng mga pantulong na kaisipan ay mas nauunawaan ng
mambabasa ang diwa na nais iparating ng talata. Ang mga pantulong na kaisipan ay kadalasang
matatagpuan sa mga pansuportang detalye. Ang makabuluhang tanong ay isang tanong na
nakaangkla sa (5) o pinag-uusapan. Ito ay tanong na maaaring nagpapakita ng sanhi at
bunga o rason at epekto sa paksang pinag-uusapan
6

GAWAIN 5
Panuto: Bumuo ng mga mahalagang tanong mula sa paksa ng talata sa ibaba.

Ang pagbabago ng klima ay ang malawakang pagbabago ng panahon sa mundo. Dulot ito ng
pag-init ng daigdig, na dulot naman ng pagpapalabas ng mga tao ng greenhouse gas. Bagamat
nangyayari ang pagbabagong ito ilang beses na sa kasaysayan ng daigdig, nakapagtala ang mga tao
simula noong ika-20 siglo ng mga makasaysayang malalaki at pandaidigang pagbabago sa klima ng
mundo.

Ang pinakamalaking dahilan ng pagbabago ng klima ay ang pagpapalabas ng mga greenhouse

gas sa atmospera, kung saan mahigit sa 90% sa mga ito ay karbon dioksido (C02) at metano. Galing
ang mga gas na ito sa panununog ng mgafossi/ fuel tulad ng uling, petrolyo, at langis para sa
pagkonsumo ng enerhiya, bagamat nanggagaling rin ang mga ito sa agrikultura, pagkalbo sa gubat, at
lakas-paggawa. Naniniwala ang halos lahat ng mga nasa komunidad ng agham na ang tao ang puno't
dulo ng mga pagbabagong ito. Napabibilis ang pagtaas at pagbaba ng temperatura ng mga
climatefeedback tulad ng pagkinang ng sinag ng araw sa niyebe, pagdami ng singaw (isang uri lin ng
greenhouse gas), at pagbabago sa mga carbon sink sa kalupaan at karagatan.

2.

3.
4.

5.
Panuto A. Isulat sa patlang ang salitang PAK kung ito ay pangunahing kaisipan at GANERN kung ito ay
pantulong na kaisipan.

Marami ang nagsasabing mahalaga ang dunong sa salapi.

2 Totoong kung may talino ka ay tiyak masalapi ka gaya na lamang ng mga negosyante.
Yumaman sila sapagkat ginamit nila ang kanilang talino.
3 Nagpapatalino rin naman ang salapi, kung ako ang tatanungin
4 Sa dunong maaring yayaman ka ngunit sa yaman, tatalino ka ba?
5. Ang yaman ang isa sa nagpapatalino sa tao. Halimbawa, kukuha ka ng tutor para maging
matalino at sapat na kagamitan upang mahasa ang iyong talino.
Panuto B: Piliin at isulat sa patlang ang letra ng tamang sagot
1 . Kailan masasabi na mahalaga ang isang tanong?
A. May katibayan C. Kung nakatuon sa pinag-uusapan
B. Maraming isinasaad na dahilan D. kompleto ang impormasyong isinasaad
2. Ano ang katangian ng isang opinyon?
A. Isang guniguni lamang C. Sariling paghuhulo
B. May pinagbabasihan D. Bungang-isip
3. Paano makikilala ang isang katuwiran? C. Naglalahad ng maraming isyu
A. May patunay sa isyung inilahad B. D. Walang pinatutunayan
May paninindigan
4. Alin ang katangian ng balagtasan? C. Tagisan ng talino sa paraang pahulaan
A. Isang uri ng balita D. Labanan ng katuwiran sa paraang
B. Tumatalakay sa sakit ng lipunan patula
5. Alin sa mga tanong sa ibaba ang HINDI kabilang sa mahalagang tanong?
A.Bakit hindi pa nagsisimula ang pasukan?
B. Ano-ano ang kasali sa mga pagbabagong tinatawag na "new normal'?
C. Kailan darating ang lunas sa COVID19?
D. Paano matatanggap ng tao ang mga pagbabago sa "new normal'?

GAWAIN 6
Panuto: Piliin ang mga makabuluhang tanong sa 100b ng kahon ayon sa paksang "Ang Salot na
Pandemya ng 2019" Isulat ang letra ng napiling sagot sa patlang pagkatapos ng bilang
A. Bakit sa 2019 ang pandemya?
B. Bakit takot ang taong mamatay dito? C. Paano
kumalat ang pandemyang ito? D. Ano ang mga
sintomas ng sakit na ito? E. Sino ang lulunas sa
nasabing pandemya?
F. Sinu-sino ang maaaring tamaan ng pandemyang ito?
 G. Ano ang puwedeng gawin upang hindi mahawaan ng sakit na
ito?
4.

https ://brainly.ph/question/192714 http://definitelyfilipino.com/bloq/2011 Il 1 Il 2/alin-and-hiqit-na-

mah alaga-wikang-filieino-o-wikang:gnglish-

https://tl.wikipedia.org/wiki/Pag-init_ng_daigdig

Pinaqyamanq pluma 8 ni Ailene Baisa-Julian. Nestor S. Lontoc. Mary Grace G. del Rosario at Alma M

Inihanda ni:

Maria V. Quicosa
Las Pinas North National High School

Filipino
Ikalawang Markahan — Modyul 2
Pagbibigay ng Opinyon at Katuwiran tungkol sa Paksa ng Balagtasan
Paglalahad sa paraang pasulat ng pagsang-ayon at pasalungat sa isang

Sa araling ito, mapauunlad mo ang iyong kakayahan sa pagbibigay ng opinyon at katwiran tngkol sa
paksa ng balagtasan at pagsulat. Mailalahad mo ang iyong pagsang-ayon at pagsalungat sa isang
argumento.

Layunin: Naibibigay ang opinyon at katuwiran tungkol sa paksa ng balagtasan F8PB-IIc-d-25

Nakapaglalahad sa paraang pasulat ng pagsang-ayon at pagsalungat sa isang
argumento F8PU-llc-d-25
Panuto A: Basahin ang pahayag at ibigay ang opinyon. Lagyan ng tsek (N) ang kahon kung
sang-ayon at ekis (X) kung hindi.

1 . "Yang batang nagkasala kapag hindi papayuhan. Paluin man nang paluin ay lalaking
lapastangan!"

2. "Iligpit mo ang pamalo't bata'y walang masasapit; Di na baling ang anak ko sa pamalo"y
pamalo'y mamilipit kaysa ako ay labanan kung lumaki't magkaisip.

3 "Ang paggamit ng pamalo ay ugaling sinauna; umiiral nang panahong bibitaya'y gilotina
"(gilotina - garote)

4 "Anupa't ang pangaral-pantuwid ng diwa't kuro; ang pamalo- pananakit ang madalas na
ituro

5 "Paano mo maikakabit ang maganda mong pangaral kung hindi mo ihahagkis ang
pamalong iyong tangan?"
Panuto B: Ilahad ang iyong saloobin sa mga sumusunod na sitwasyon. Isulat sa patlang ang 00 kung
ikaw ay sumasang-ayon at Hindi kung sumasalungat.
1 . Anti-terrorism Law

2. Distance Learning para sa mga mag-aaral ngayon

3. Palitan ng E-jeepney ang mga ordinaryong dyip
4. Pagpapabalik sa ere ng ABS-CBN
 5. Pag-aaral bago pag-ibig

Magandang araw!
Nakapaloob sa modyul na ito ang pagbibigay ng sariling opinyon at katuwiran sa
paksa ng balagtasan. Ang pagbibigay ng opinyon at katuwiran ay mga paliwanag tungkol sa
mga saloobin at damdamin ng tao sa isang paksa o pangyayari. Mailalahad mo rin ang iyong
pagsang-ayon at pagsalungat sa isang argumento sa paraang pasulat. Matututuhan mo rito ang
mga paraan at bahagi ng paglalahad.

GAWAIN 1
Panuto: Basahin ang mga sumusunod na pangungusap. Isulat ang PK kung pangunahing
kaisipan at PNK kung pantulong na kaisipan.
Ang pag-ibig ay nagdudulot sa sangkatauhan ng damdamin ng pagkakaisa.
2. May mga tao ring dahil sa pag-ibig ay nabubulid sa kasalanan.
3. Kung minsan, hindi na pagmamahal kundi kasakiman na ang sanhi ng labis na pag-ibig
4. Isang mabigat na gawain ang pagbuo ng desisyon sa isang bagay na nagiging
suliranin ng isang tao.
5. Kailangang mag-isip nang mabuting paraan upang madaling malutas ang isang suliranin.

Ngayon ay basahin at unawain ang isang balagtasan sa ibaba. Unawain ang saloobin ng
bawat isa tungkol sa paksa nito.

10
Paksa: Alin ang mas Mahalaga Pamilya o
Kayamanan?
Lakandiwa:
Mapayapang umaga mga kaibigan
Narito ako ngayon sa inyong harapan
Para rin masaksihan ang isang labanan
Ng dalawang makatang batikan
Audie B. Tria pala ang aking pangalan
Ang Iakandiwa nitong balagtasan
Ako'y nanggaling pa sa malayong bayan
Pumunta rito para sa dalawa'y mamagitan
Ang paksang kanilang pagtatalunan
Ay parehas mahalaga sa sangkatauhan
Pero ngayo'y kailangang pagpilian
Alin ang mas mahalaga pamilya o kayamanan?
Nasa kanan kong kamay
Ang makatang palaban sa buhay
Archie B. Sales ang kaniyang pangalan
Pamilya ang kaniyang ipinaglalaban
Nasa kaliwa ko naman
Ang makatang walang inuurungan
John Vincent T. Olido ang kaniyang pangalan
Na nasa panig ng kayamanan
Atin ng umpisahan
Itong ating balagtasan
Pero bago natin simulan
Isa munang masigabong palakpakan
Mambabalagtas 1:
Archie B. Sales ang aking pangalan
Ako ay mayroong pinaniniwalaan
Na mas mahalaga ang pamilya
Dahil dito ka tunay na sasaya
Pagmayroon kang pinagdaraanan
Sila lang ang iyong malalapitan
Ang tanging matatakbuhan
Tutulong para problema mo'y masolusyunan
Ilang beses mo man silang saktan
Hinding hindi ka nila iiwan
Sila na ika'y inalagaan
Totoong mas mahalaga kaysa kayamanan
Mambabalagtas 2:
John Vincent T. Olido ang aking pangalan
Ako ay mayroon ding pinaniniwalaan
Na mas mahalaga ang kayamanan
Dahil makukuha mo ang iyong mga
kailangan
Kapag mayroon kang kayamanan
Mataas ang tingin sayo ng lipunan
Titingalain ka ng sangkatauhan
Mamahalin ka ng buong bayan
Hindi mo mararanasan ang kahirapan
Pagmayroon kang kayamanan
Ito'y puro lang kasiyahan
Pagkat ang kayamanan ay kaginhawahan
Mambabalagtas 1
Alam mo ba ang iyong ipinaglalaban?
Pamilya ba'y kaya nitong higitan?
Para ganoon mo ipaglaban ang kayamanan
Na sa pagkabuo mo walang kinalaman
Nais kong iyong maintindihan
Wala ka sana sa iyong kinatatayuan
Kung wala ang nagbigay sayo ng buhay
Ang pamilyang kasama mo sa ligaya't lumbay
Mambabalagtas 2
Nais kong iyong maintindihan
Kung bakit mas mahalaga ang kayamanan
Dahil ang dala nito'y kasaganahan
Na kahit sino gustong makamtan
Kung may bagay kang gustong
bilhin
Agad agad mong maaangkin
Mga bagay na magbibigay sayo ng saya
Na di kayang ibigay lahat ng pamilya
11
Lakandiwa:
Atin munang itigil ang labanan
Dahil sila'y sobrang nagkakainitan
Ayaw kong humantong ito sa pisikalan
Kaya magpahinga muna kayo magkalaban
Ang pinagsasabi nila mga kababayan
Ay parehas may mga laman Pamilya
kaya ang mas mahalaga sa
sangkatauhan O kaya naman ang
kayamanan
Ang nasa panig ng kayamanan
Ang siya namang ating pauunahin
Halina't pakinggan ang kaniyang sasabihin
Mambabalagtas 2:
Alam mo ba dito sa mundo
Kayamanan na ang nagpapatakbo
Hindi ka mabubuhay dito
Kung wala kang kayamanan sa bulsa mo
Pagbili ng iyong mga kakainin
At tubig na iyong iinumin
Kayamanan ang iyong kakailanganin Para
manatiling buhay dito sa mundo natin
Mambabalagtas I:
Mayroon din ako sayong sasabihin
GAWAIN 2
Alam mo rin ba dito sa mundo natin
Kung pamilya'y hindi nagkaroon
Panuto: Ibigay ang iyong opinyon at katuwiran sa paksa ng balagtasan sa pamamagitan ng pagsagot sa
mga sumusunod na tanong.
Mga tao sana'y wala na ngayon
Hindi sana tayo ngayo'y nagtatagisan
Para ipaglaban ang ating pinapanigan Ito
lamang ay nagpapakita
Na mas mahalaga talaga ang pamilya
Lakandiwa:
Sa tingin ninyo mga kababayan
Alin ang mas mahalaga sa dalawang pinaglaban
Ang pamilyang nagbigay sayo ng buhay
O ang kayamanan na kailangan mo para
mabuhay
Ito ang lagi ninyong isipin
Na ang dalawa'y mahalaga sa atin
Nasa sa inyo kung ano ang inyong pipiliin
Sana mayroon kayong natutunan
Na kahalagahan ng kayamanan
At kahalagahan ng pamilya
Na sana iyong ikasaya
Maraming salamat na kami inyong sinamahan
Hanggang sa matapos itong balagtasan
Ang huli kong sasabihin sa inyong harapan
Sa muli mapayapang umaga mga kaibigan

I . Tungkol saan ang balagtasan?

2. Sang-ayon ba kayo sa kanilang mga opinyon? Bakit?

3. Kung ikaw ang tatanungin, ano ang mas mahalaga sa iyo, kayamanan o pamilya?
4. Ibigay ang iyong opinyon tungkol sa paksa ng balagtasan
5. Ilahad ang inyong pagsang-ayon at pagsalungat tungkol sa nabasang balagtasan

Upang mas maunawaan at maging maayos ang iyong pagbibigay ng mga sagot, alamin at
unawain natin kung ano ang paglalahad, katangian, at mga bahagi nito. Narito rin ang mga
kaalamang may kaugnayan sa balagtasan. Halina at alamin natin!
 12
Ang paglalahad ay ang pagpapahayag o pagbibigay ng mga kaalaman o mga kabatiran at
kurokuro. Sa pamamagitan ng paglalahad, naibabahagi ng tao ang kaniyang ideya, damdamin,
hangarin, paniniwala at kuro-kuro sa mga pangyayari, bagay,lugar o kapwa-tao.
Mga Katangian ng Mahusay na Paglalahad
1, Kalinawan - dapat maunawaan ng nakikinig o bumabasa ang anumang pahayag.
2. Katiyakan — dapat nakatuon lamang sa paksang tinatalakay.
3. Kaugnayan - kailangang may kaugnayan ang Iahat ng bahagi ng talata o pangungusap at
nagkakaugnay sa bagay na pinag-uusapan.
4. Diin - dapat may wastong pagpapaliwanag sa pagtalakay.
Mga bahagi ng Paglalahad
Panimula - kailangang may magandang panimula na makatatawag-pansin sa mambabasa.
Gitna o Katawan- kaugnay ng panimula, ito ang nagbibigay ng detalye sa isang paksa.
Pangwakas - sa bahaging ito matatagpuan ang pangungusap o mga pangungusap na magtatapos sa
paliwanag tungkol sa paksa o kaisipan.
Ang balagtasan ay isang uri ng patulang pagtatalo tungkol sa isang paksa. Karaniwan itong
ginaganap sa ibabaw ng tanghalan. Ang mga makata o mambibigkas na nagsisiganap ay nagtatagisan
ng mga katwiran sa matulain at masining na pamamaraan. Tinawag na Balagtasan ang unang patulang
pagtatalo na ginanap sa bulwagan ng Instituto de Mujeres noong Abril 6, 1923 bilang parangal kay
Francisco Balagtas na siyang kinikilalang "Ama ng Panulaang Tagalog."
Ang balagtasan ay binubuo ng dalawang panig. Ang isa ay sang-ayon at ang isa naman ay
hindi sang-ayon sa paksang pinagtatalunan. Sa pagtatalo ng dalawang panig ay may isang
namamagitan sa kanila na kung tawagin ay Iakandiwa. Hangarin ng bawat panig na mapaniwala ang
katalo at ang mga tagapakinig sa kanyang pangangatwirang inilalahad. Samakatwid, dapat gumamit
ang mga makata ng mga salitang tiyak at malinaw upang ang kanilang mga pangangatwiran ay ganap
na mauunawaan. Dapat din silang magbigay ng mga patunay na makatotohanan kaya't nararapat lang
na maging handa sa pagtugon sa anumang pag-uusig ng kalaban tungkol sa paksang pinagtatalunan.

GAWAIN 3
Panuto A: Piliin ang angkop na opinyon at katwiran na dapat ibigay sa dayalogo tungkol sa paksang
Pamalo, Pangaral: Alin ang nagpapatino sa mga anak?

sa

haligi.
 B Di ba lalo na iyang bunsong sa pangaral kinandili, natatampok na talino't umilitaw na
bayani.
C Sa panahong ito ngayong malawak ang karunungan, kapag ang bahay ay konkreto
walang pakong kailangan.
D Ang batang Iaki sa layaw kalimitang hubad.

13

2.

B Sa panahong ito ngayong malawak ang karunungan, kapag ang bahay ay

kongkreto ay walang pakong kailangan
C. Di ba lalo na iyang bunsong sa pangaral kinandili, natatampok na talino't lumilitaw na bayani.
D.Ang batang Iaki sa Iayaw kalimita'y hubad.

3.

walang pakong kailangan

B. Di lalo na iyang batang hindi pinalaki sa hampas, karaniwan ay tulala, torpe at walang
kompyensa sa sarili.
C. Di ba lalo na iyang bunsong sa pangaral kinandili, natatampok na talino't lumilitaw na bayani.
D.Ang batang Iaki sa Iayaw kalimitang hubad.
Panuto B: Ibigay ang sariling opinyon at katuwiran sa mga sumusunod na paksa ng balagtasan.
I . Sino ang mas Sikat at Dapat Hangaan: ang Matalino o ang Mayaman?
Opinyon at katuwiran:

2. Kaugalian sa Bayanihan, Buhay pa nga ba?

Opinyon at katuwiran:

Kailangang tandaan at huwag mong kalimutan ang paghihinuha ay pag-iisip at

pagpapalagay ng susunod na pangyayari sa isang kuwento.
 14

GAWAIN 4
Panuto A: Balikan ang balagtasan sa itaas. Ilahad ang inyong opinyon at katwiran tungkol dito.
(Maaring gumamit ng hiwalay na papel)

Panuto B: Ilahad ang iyong opinyon tungkol sa argumentong nasa ibaba.

Argumento: Sa panahon ng pandemya ngayon, alin ang higt na mahalaga: edukasyon o buhay?

RUBRIK SA PAGSULAT NG OPINYON

Nilalaman 5 4 3 2 1
Pagsunod sa uri ng anyong hinihingi
tawak at lalimn a talaka
 Balirala
Wastong gamit ng wika
Pa limita sa amitn m a salitan hiram
Hikayat
Paraan ng pagtalakay sa paksa
Pa sunod sa ti akna nuton ibini a n uro kau n awain
5• Pinakamahusay 2• Mapaghuhusay
4. Mahusay 1. Nangangailangan pa ng mga pantulong na pansanay
3• Katangap.tanggap

15

Panuto A: Suriin ang pahayag sa bawat bilang. Lagyan ng tesk (I) kung pagsang-ayon at
Ekis (x) kung pasalungat.
I. Lubos akong nananalig sa iyong sinabi na maganda ang buhay dito sa mundo.
2. Ayaw kong maniwala sa mga taong mas higit na mahalaga ang kayamanan kaysa sa pamilya.
3. Tama ang kanyang tinuran na mas masarap mamuhay noon kaysa ngayon.
4. Maling-mali ang kanyang sinabi.
5. Walang katotohanan ang kanyang pahayag.
Panuto B: Ilahad ang inyong pagsang-ayon o pagsalungat sa mga sumusunod na argumento.
Isulat ang inyong kasagutan sa patlang.
6. Dapat bang matutuhan ng mga bata ang mga gawaing bahay sa murang edad pa lamang?

7. Pwede bang paluin ang mga anak upang madisiplina sila ng kanilang mga magulang

8. Pede na bang mag Face to face ang klase sa panahon ng pandemya sa mga piling lugar na
may mababang kaso ng Covid 19?

9. Ang Online class ba ang mas epektibong paraan ng pag-aaral kaysa sa modular?
10.Sa panahon ng pandemya, modular ang paraan ng pag-aaral, nararapat ba na bigyan ng
parangal ang mga mag-aaral nanakakuha ng mataas na marka?

Panuto : llahad ang iyong saloobin kung ikaw ay surnasang-ayon o sumasalungat sa isa sa mga
sumusunod na isyung pipiliin mo. Sundin ang mga mungkahing gawain na ibinigay sa
bawat bahagi ng paglalahad. Gurnamit ng hiwalay na papel sa pagsagot.

Panimula - Paano mo ipakikilala ang iyong paksa?

Katawan - Paano mo ilalatag ang iyong pagpapatunay sa panig na iyong sinasang-
ayunan/ di-sinasang-ayunan?
Kongklusyon - Paano mo wawakasan ang iyong paglalahad?

16

ISYU: (Pumili lamang ng isa)

I . Alin ang mas mahalaga: edukasyon o buhay?
2. Mas naaayon sa panahon ng pandemya ang online study sa mga mag-aaral?
3. Mabuti ba na magpost ng mga problemang pampamilya sa social media?

Kalinangan 8, Aida Guimarie

Larawan
www.google.com

https : //www.facebook.com/180193179570332/posts/baIagta sa npaksanal in-ang-mas-m ah al aga-

pamilya0-kayamananl akan diwa-mapa yapang-u ma/220120975577552/
https://www.scribd.com/document/371240753/Rubrik-Sa-Pagsu lat-Ng-Opinyon

MODYUL
Gilhang, M. (2020). DepEd Las Pifias Grade 8 Module #3: Pagbibigay ng Opinyon at
Katuwiran Tungkol s Paksa ng Balagtasan. Las Pifias City: SDQ Las Pifias
 Inihanda ni:

Anna Glenn G. Rayo

Las Piöas North National High School

17

Filipino
Ikalawang Markahan — Modyul 3
Paggamit ng Hudyat ng Pagsang-ayon at Pagsalungat sa Paghahayag ng
Opinyon

Pagpapahayag ng Pangangatwiran sa Napiling Alternatibong Solusyon o

Proposisyon sa Suliraning Inilahad sa Tekstong Binasa

Magandang buhay! Marahil ay pinaghandaan mo ang araw na ito. Sa araling ito, inaasahang
matututuhan mo ang mga hudyat ng pagsang-ayon at pagsalungat, gayundin ang tungkol sa
pangangatwiran sa napiling alternatibong solusyon o proposisyon sa suliraning inilahad sa mga
tekstong binasa. Halina, basahin at unawain ang mga ito.

Layunin: Nagagamit ang mga hudyat ng pagsang-ayon at pagsalungat sa pagpapahayag ng

Opinyon F8WG-llc-d-25
Naipahahayag ang pangangatwiran sa napiling alternatibong solusyon o proposisyon sa
suliraning inilahad sa tekstong binasa F8PB-lIe-f-25
Panuto A: Suriin ang pahayag sa bawat bilang. Lagyan ng tatsulok Akung ito ay nagpapahayag ng
pagsang-ayon at parisukat anaman kung pagsalungat.

Lubos akong nananalig sa sinabi mong maganda ang buhay dito sa mundo.
2 Ayaw kong maniwala sa mga taong nagsasabing higit na maganda ang buhay ngayon
kaysa noon.
3 Hindi totoo ang paniniwalang iyan, napakahirap ang mabuhay sa mundo
4. Talaga palang may mga taong negatibo ang mga pananaw sa buhay. Huwag natin silang
tularan
5. Maling-mali ang kanyang tinuran. Walang katotohananan ang pahayag na iyan

Panuto B: Tukuyin ang salitang nagsasaad ng alternatibong solusyon. Isulat ang letra ng tamang sagot
1. Makabubuti siguro na sumunod tayo sa ipinag-uutos ng pamahalaan na huwag lumabas ng bahay
upang makaiwas sa sakit.
A. upang B. huwag C. ipinag-uutos D. Makabubuti siguro

18

2. Para magkaroon ng mataas na marka sa asignatura, kailangang magawa mo ang lahat ng mga
gawain sa modyul.
A. para B. kailangan C. gawain D. mataas
3. Sa isyung West Philippine Sea, makatutulong nang malaki kung papayag ang China na kilalanin
ang desisyon ng International Court.
A. desisyon B. papayag C. kilalanin D. makatutulong nang malakl
4. Sa ipinatutupad na batas ng pamahalaan, dapat ang lahat ng mamamayan ay susunod Ialo na ang
mga kawani at nanunungkulan sa pamahalaan.
A. dapat B. lahat C. mamamayan D. kawani
5. Una mong dapat gawin sa pagluluto ng anumang putahe ay ihanda ang mga sangkap nito.
A. pagluluto B. dapat C. ihanda D. Una mong dapat gawin
GAWAIN1
Panuto: Ibahagi ang opinyon ukol sa isang usapin. Isulat ito sa kahong nakalaan pagkatapos ng
pangungusap.

1 . Ang pagiging ina ang pinakamahirap na trabahong gampanin sa lipunan.

(Pahayag na pagsalungat o pagsang-ayon)

2. Tiyak na hindi uunlad ang isang tao kung kulang sa tiara at sipag. (Pahayag na
pagsalungat o pagsang-ayon)

19

3. Sa salapi o kapangyarihan nasusukat ang tunay na kaligayahan.

(Pahayag na pagsalungat o pagsang-ayon)

4. Edukasyon ang kayamanang hindi mananakaw ng sinuman. (Pahayag na pagsalungat o

pagsang-ayon)
5. Salapi at kapangyarihan ang ugat ng kasamaan.
(Pahayag na pagsalungat o pagsang-ayon)

Ngayon ay palalimin natin ang iyong kaalaman tungkol sa paggamit ng mga hudyat ng
pagsangayon at pagsalungat.
Sa pagpapahayag ng opinyon ay hindi maiiwasan ang pagsalungat o pagsang-ayon. Bawat isa
ay may kani-kaniyang opinyon na dapat nating igalang o irespeto ito man ay pabor sa ating pananaw o
hindi. Kailangang maging magalang at malumanay sa pagpapahayag ng mga opinyon upang maiwasang
makapanakit ng damdamin. Pag-aralan ang iba't-ibang hudyat sa ginagamit sa pagsalungat at
pagsangayon sa pagpapahayag ng opinyon. Mayroon ding mga hudyat o pananda upang
makapagpahayag ng pangangatwiran sa napiling alternatibong solusyon o proposisyon. Basahin at
unawain ang maikling teksto upang mapalalim ang iyong kaalaman tungkol sa paksa
Kahapon, Ngayon at Bukas
ni: Aurelio Tolentino
Si Asal Hayop, mapaglilong tagalog, ay nagtaksil sa kanyang ina at kapatid dahil sa salapi.
Isinulpong niya kay Haring Bata (Haring Intsik) si Tagailog at si Inang Bayan ngunit siya ay nahuli
ni Tagailog at sinunog. Si Haring Bata ay napatay ni Tagailog sa labanan.
Si Dilat na Bulag (Espanyol) ay dumating at nakipagkaibigan kina Inang Bayan at Tagailog
Slla ay nagsandugo, ngunit si Dahumpalay (mapaglilong Tagalog) ay nagtaksil at si Tagailog ay
nahuli at nabilanggo, ibinigay ni Inang Bayan ang kanyang salapi kay Dilat na bulag hanggang sa
mamulubi at mapawalang sala si Tagailog. Napatay ni Tagailog si Dahumpalay nang dalawin siya
nito at sapilitang sinunog ang mukha nito. Ipinalit ni Tagailog ang damit kay Dahumpalay.
Nakatakas si Tagailog. Nagpatuloy ang paghihimagsik at kumalat ang salitang kaluluwa ni Tagailog
ang namumuno sa himagsikan.
20
GAWAIN 2
Panuto: Ipahayag ang pangangatwiran sa napiling alternatibong solusyon sa mga sumusunod na
suliranin sa binasa.
1 . Anong katangian mayroon si Asalhayop? Tama ba ang ginawa niya? Ano ang maipapayo mo sa
kanya?

2. Ano ang mabuting dapat na ginawa ni Inang Bayan upang hindi nangyari ang isinasaad sa binasa?

3. Kailangan bang gawin ni Tagailog ang ginawa niya kay Asalhayop? Bakit?
4. Anong hakbang ang dapat gawin ng mga Pilipino upang di na muling mangyari ito sa ating bansa?

5. Sa ngayon, may mga Pilipino pa rin ang katulad ni Asalhayop, anong solusyon ang maimumungkahi
mo upang maiwasan pa ang mas Ialong masamang maaaring mangyari sa bansa?

Upang mas maunawaan at maging maayos ang iyong paglalahad ng mga sagot, basahin ang
mga pahayag na ginagamit sa pagbibigay ng pagsang-ayon at pagsalungat at pagbibigay ng
alternatibong solusyon na tiyak na makatutulong sa iyo.

Pahayag na Pagsang-ayon - Bilib ako sa iyong - Maasahan mo ako

-Ito ay nangangahulugan sinabi... riyan..
ng pagtanggap, pagpayag, -
- Ganoon na nga... Iyan ang
pakikiisa o pakikibagay nararapat.
- Lubos akong nananalig -
sa isang pahayag o ideyaTotoong - Sige.
- Talagang
- Sang-ayon ako. kailangan.
- Kaisa mo ako sa - Iyan din ang
bahaging iyan palagay ko.
- Tama ang sinabi
mo. - Tunay..
- 00

Pahayag na Pagsalungat -Ito

ay pahayag na
• Ayoko ang pahayag na.
Hindi ako naniniwala riyan
nangangahulugang pagtanggi, • Hindi ako sang-ayon dahil.
pagtaliwas, pagtutol,
pagkontra sa isang ideya. Ang
• Hindi ko matanggap ang iyong
sinabi. Hindi tayo magkasundo
pang-abay na pananggi ang • Hindit totoong.
ginagamit sa pagpapahayag na Huwang kang.
ganito • Ikinalulungkot ko.
• Maling-mali talaga ang iyong.
Sumasalunqat ako sa.
•
•
•
21
 GAWAIN 3
Panuto: Ilahad ang iyong katwiran kung sumasang-ayon o sumasalungat ka sa bawat pahayag.
I . Kung ikaw ay walang isang salita tiyak ay wala ka ring kredibilidad.

2. Ang taong nagsisinungaling ay hindi dapat pagkatiwalaan.

3. Ang pinakapangunahing dahilan ng karahasan ay kahirapan.

4. Ang magulang ang may pinakamalaking responsibilidad. Sila ang maaaring sisihin sakaling maligaw
ng landas ang mga anak.

5. Ang taong mapanlamang sa kapwa ay walang patutunguhan ang buhay.

Halina at alamin ang mga hudyat sa pagpapahayag ng pangangatwiran sa napiling alternatibong

solusyon o proposisyon.

Ang pagbibigay ng alternatibong solusyon ay sumasagot sa

tanong na paano mabibigyang solusyon ang isang suliranin. Nagbibigay
ito ng isang mungkahi o pahiwatig na gawin ang isang tiyak na hakbang
kapalit ng isa pa.
Ang mga salita/parirala na ginagamit sa pagbibigay ng
alternatibong solusyon ay; makabubuti siguro, higit na mainam,
kung ganito ang dapat gawin, kailangan, dapat, unan mong dapat
gawin, makabubuting, makatutulong nang malaki at dapat ay ganito.
GAWAIN 4
Panuto: Piliin ang letra ng mga akmang salita na nagsasaad ng alternatibong solusyon na pupuno sa
patlang upang mabuo ang pangungusap

A. Dapat B. Makatutulong nang malaki C. Higit na mainam

D. Kailangang E. Makabubuti siguro
 magplano ng mga nararapat na gawin upang maiwasan ang pagkalat ng nakahahawang sakit

22
2. Sa pagsugpo ng paggamit ng ipinagbabawal na gamot, kung ang lahat ay magkakaisa at
susuporta sa programa ng pamahalaan.
3. ang pagkain ng masusustansyang pagkain at wastong tulog upang labanan ang
Nakahahawang sakit na Covid-19.
4. na sumunod ang mamamayan sa ipinag-uutos ng gobyerno patungkol sa kalusugan.
5. lamang na bigyang-pansin ang mga mamamayan na nawalan ng trabaho o kabhuhayan sa
panahon ng pandemya.

GAWAIN 5
Panuto A: Gamitin ang mga sumusunod na hudyat upang maipahayag ang iyong opinyon.
I . Lubos akong nananalig na
2. Hindi ko matatanggap
3. Tunay ngang
Panuto B: Ipahayag ang pangangatwiran sa suliraning inilalahad ng larawan gamit ang mga
alternatibong solusyon.

2.
Higit na mainam

NO TO MINING
Panuto A: Basahin at unawain ang mga sumusunod na paha ag. Lagyan ng bituin (+kung ang
isinasaad ng ikalawang pahayag ay tama, araw ( ) naman kung mali.
1 . Sang-ayon ako sa sinabi ni Laya Makabansa tungkol sa katotohanang ang kaalaman
ang

23
kailangan ng bansa upang ito ay mapabuti. Ang ginamit na hudyat ng pagsang-ayon sa
pangungusap na ito ay katotohanan.
2. Tunay ang winika ng lakandiwa na malayang magtalo Sina Laya Makabansa at Tagumpay
Dimagiba huwag lang isasama ang iringan at paninira. Ang pahayag na ito ay naglalahad ng
pagsalungat.
3. Tutol ako sa sinabi ni Tagumpay Dimagiba na ayos lang ang walang karunungang maituturing
basta ang buhay ay sagana sa pagkain. Ibig sabihin ng pangungusap na ito ay sumasang-ayon ito
sa pananaw ni Dimagiba.
4. Sang-ayon ako sa naging pasya o hatol ng Lakandiwa na ang dalawang nagtatalo ay patas
sapagkat Sila ay pawang may katwiran naman sa kanilang tinuran. Positibo ang nais iparating
ng pahayag na ito.
5. Mas mahalaga ang salapi kaysa karunungan. Kung ito ay gagamitan ng pahayag na
pagsalungat, ang maaaring gamitin na hudyat ay hindi totoo.
Panuto B: Piliin sa Ioob ng kahon ang letra ng alternatibong solusyon na maaaring gamitin upang
Mabigyang-solusyon ang sumusunod na mga pahayag.
I. Unti-unting nawawala ang pagpapahalaga sa mga dakilang Asyano na naging dahilan ng
tinatamasa nating kalayaan.
2. Hindi nabigyang-halaga o naparangalan man lamang ang mga dakilang Asyano sa bansa.
3. Waring nailibing na sa limot ang diwa ng kabayanihan ni Rizal.
4. Maraming tulang isinulat si Rizal na hanggan ngayon at hindin pa nababasa ng bagong
henerasyon
5. Dahil nabuhay nang mahirap at namatay na mahirap, hindi kinilalang pambansang bayani si
Bonifacio
A. Dapat na itanim natin sa isipan ng ating kapwa Pilipino na hindi basehan ang katayuan sa
buhay para dakilain at kilalanin ang nagawa para sa bansa.
B. Higit na mainam kung ilalathala sa malaganap na babasahin ang mga panitikang Pilipino na
isinulat ng mga dakilang Asyano.
C.Ganito dapat ang gawin upang mapanatili sa isip ng bawat Asyano ang kadakilaan ng kanilang
kabayanihan; ang gunitain ang araw ng kanilang kapanganakan at kamatayan.
D. Makatutulong nang malaki upang maparangalan nang buong sambayanan ang mga bayaning
Pilipino kung tatalakayin sa telebisyon, radio at sa paaralan ang kanilang kabayanihan at
kadakilaan.
E.Kailangang ipagdiwang ng buong sambayanang Pilipino ang kapanganakan ni Rizal at
makabubuting gunitain natin sa tuwi-tuwina ang kanyang kamatayan.

GAWAIN 6
Panuto: Bumuo ng isang maikling sanaysay na tatalakay sa larawang nasa ibaba. Gamitin ang mga
hudyat ng pagsang-ayon/pagsalungat at mga altematibong solusyon na iyong natutuhan
 24

(Pamagat ng Sanaysay)

AKLAT
Baisa- Julian A, et al. Pinagyamang Pluma 8, Ikalawang Edisyon. Phoenix Publishing House
Inc. 2017
INTERNET WEBSITE
https://brainly.ph/question/10959301

MODYUL
Sarangaya, M.J.. (2020). DepEd Las Piñas Grade 8 Module #6: Pagpapahayag ng Pangangatuwiran sa
Napiling Alternatibong Solusyon. Las Piñas City: SDO Las Piñas

Inihanda ni:

Abigail M. Abiva
Las Pinas North National High School

25

Filipino
Ikalawang Markahan — Modyul 4
Pagbibigay ng Denotatibo at Konotatibong Kahulugan, Kasingkahulugan
at Kasalungat na Kahulugan ng Malalalim na Salitang Ginamit sa Akda.
Pagsusuri nang Pasulat ng Papel na Ginagampanan ng Sarsuwela sa
Pagpapataas ng Kamalayan ng mga Pilipino sa Kultura ng Iba't ibang
Rehiyon sa Bansa.

Sa araling ito matututuhan natin ang kahulugan ng mga matatalinghagang salita, ang konotatibo
at denotatibo na ginagamit di lamang sa ibat ibang genre ng panitikan kundi gayun din sa
pakikipagtalastasan sa pang-araw- araw na buhay.
Gayundin ang pagsusuri ng sarsuwela na bahagi ng ating kultura na hindi natin dapat kalimutan
dahil minsan sa ating panahon ay naging bahagi ito ng ating pamumuhay sa pamamagitan ng ibat ibang
tema nito.

Layunin: Naibibigay ang denotatibo at konotatibong kahulugan, kasingkahulugan at kasalungat na

kahulugan ng malalalim na salitang ginamit sa akda. F8PT-lle-f-25
Nasusuri nang pasulat ang papel na ginagampanan ng sarsuwela sa pagpapataas ng kamalayan
ng mga Pilipino sa kultura ng iba't ibang rehiyon sa bansa. F8PU-lle-f-26
Panuto: Piliin ang letra ng wastong sagot sa bawat bilang.
1. Kung Bubuyog ay binata ano naman ang bulaklak?
A. Halaman B. dalaga C. dekorasyon D. tsitsaron
2. Kung ang Ina ay isang magulang, ano naman ang kahulugang konotasyon nito?
A. Haligi ng tahanan C. llaw ng tahanan
B.Tagapagdisiplina D. Tagapag-alaga
3. Dinadaan na lamang niya sa tingin ang pagkain sa tindahang nadaanan niya, paano'y di siya
makabili pagkat butas anq kanyanq bulsa. Ang nasasalungguhitang mga salita ay
nangangahulugang
A. Walang pera C.. Nawala ang pera
B. Nahulog ang pera D. May kumuha ng pera niya
4. Ang kalaban ng katawan ay mikrobyo na siyang nagpapahina dito. Ang kasalungat ng
kalaban ay:
A. Katunggali B. Kakampikaaway D. karibal
5. Ang magnanakaw ay dumaan sa makipotna 26 i kaya siya nasukol ng alagad ng batas. Ang
nasalungguhitang salita ay nanganghulugang:
A. Masikip B. maluwag C. masukal D. Malawak
6. Sa isang kisapmata maraming tao ang naratay sa banig ng karamdaman. Ang kahulugan ng
kisapmata sa pahayag na ito ay:
 A. Iglap B.tingin C. pikit D.dilat
7. Ito ay isang uri ng dula na may awit at sayaw.

GAWAIN1
Panuto: Piliin ang akmang salitang nagsasaad ng alternatibong solusyon na nasa kahon upang mapunan
ang patlang sa bawat bilang.
A. Makabubuti siguro B. Dapat C. Makatutulong nang Malaki
D. Higit na mainam
E. 27 gang
kung tayong Iahat ay mababakunahan upang hindi Malała kung tayo ay magkasakit.
2. Upang makasiguro gamot ay laging bago.
3. ang mga ayudang ibinibigay ng pamahalaan upang may maipambili ng gamot at
pagkain.
4. Upangmaiwasan natin ang magkasakit at gumastos nang Malaki, sundin natin ang
mga
5. Sa
ay

Ngayon ay pałalimin natin ang iyong kaalaman tungkol sa pagbibigay ng denotatibo at

konotatiibong kahulugan ng mga salita sa isang akda. Gumagamit din ng mga salitang
magkasingkahulugan at magkasalungat upang bigyang-diin ang nais ipahayag.

Sa pagmulat ng mata, sa bukanq liwayway

Isip ay pag-asa sa araw na sisilay
Ngunit łakot at pangamba ang siyang ibinigay
Nitong pandemya na marami ang naratay.
Ito baga ay pagsubok sa ating kalakasan?
Sa pananampalataya,isipan at pangangatawan?
O sa pagkakaisa at pagdadamayan?
Sa wari ko'y Iahat ay pinagdadaanan alin man diyan.
Bułas n'anq bulsa ng pantalong dating pamporma
Sa kakapusan, pagkat trabaho ay wala na
Pagkain sa hapag ay madalang na
Pagkat napaliłan ng gamot sa pandemya
Hindi ko akalaing darating nang maaga
Ang dapithapon ng marami sa balana
Kaibigan, kamag-anak maski kabaka
Walang sinisino may kaya o wala
(Orihinal na akda — Mary Jane U. Sarangaya)
GAWAIN 2
Panuto: Ibigay ang denotatibo at konotatibong kahulugan ng mga salitang ginamit sat ula. Isulat ang
titik ng wastong sagot sa patlang.
1. Ang kahulugan ng bukang liwayway ayon sa pagkakagamit sa tuła.
A. Umaga B.. pag-asa C. pag-ibig D. panimula
2. Ano ang konotasyong kahulugan ng salitang naratay.
A. nahiga B. namatay C. Nagkasakit D. Nawalan ng malay
3. Ang salitang bułas n'ang bulsa sa ikatlong saknong ay nangangahulugang•
A. luma na B. Walang pera C. kailangan ng bago D. Papalitan na

28
4. Kung ang isinasaad na kahulugan ng dapithapon ay kamatayan saan ito nabibilang?
A. Denotasyon B. Konotasyon C. kasalungat D. literal na kahulugan
5. Sa kakapusan. pagkat trabaho ay wala na, ano ang kasalungat na kahulugan ng may salungguhit
na salita?
 A. Kasaganaan B. Kakulangan C. Katamtaman D. Kahirapan

Upang mas maunawaan at maging maayos ang iyong paglalahad ng mga sagot, basahin ang
mga pahayag na ginagamit sa pagbibigay ng kahulugang denotatibo, konotatibo, kasalungat at
kasingkahulugan ng mga salita na tiyak na makatutulong sa iyo.

Ang sarsuwela o zarzuela- ay isang dulang may

kantahan at sayawan, na mayroong isa hanggang limang
kabanata. Ito'y nagpapakita ng kulturang Pilipino na
may temang pag-ibig, pagmamamahal sa bayan at
kontemporaryong isyu. Ang sarsuwela ay impluwensiya
ng mga Kastila.
Ang 'Sarsuwela' ay isang anyo ng dulang musikal na
unang umunlad sa Espanya noong ika-1 7 siglo.
Binubuo ito ng mga pagsasalaysay na sinamahan ng
mga sayaw at tugtugin, at may paksang mitolohikal at
kabayanihan.
Lubos itong kinagigiliwan ng mga Pilipino dahil tayo ay likas na mahilig sa awit at sayaw. Dahil
dito, sumikat si 'Atang Dela Rama' at itinagurian siyang 'Reyna ng Sarsuwela" sa Pilipinas.
Unti-unting nanghina ang Sarsuwela ng dumating ang 'bodabil' (vaudeville) o 'stage show'.
Lalong nawalan ng manonood ang teatrong musikal nang dumating ang mga pelikula
Gaya ng ibang panitikan, ang karamihan sa mga dulang itinatanghal ay hango sa totoong buhay.
Lahat ng itinatanghal na dula ay naayon sa isang nakasulat na 'iskript' (script). Ang bahagi ng
Sarsuwela ay ang mga sumusunod: Ang ISKRIPT o nakasulat na dula, mga gumaganap o AKTOR,
ang TANGHALAN, ang tagadirehe o DIREKTOR, ang mga MANONOOD, mga EKSENA (act) at
mga TAGPO (scene).
Denotasyon - literal o totoong kahulugan ng salita na matatagpuan sa diksyunaryo
Konotasyon - malalim ang kahulugan ng salita- pansariling kahulugan ng isa grupo ng tao
sa isang salita - iba sa pangkaraniwang kahulugan
Mga halimbawa ng denotasyon at konotasyon
Bola - denotasyon : laruan na hugis bilog
konotasyon : matamis ang dila
Buwaya - denotasyon . hayop
konotasyon : gahaman
Kasingkahulugan - mga salitang may parehong kahulugan
Kasalungat na kahulugan — mga salitang may baligtad na kahulugan
Kasingkahulugan kasalungat matanda may edad
bata payapa tahimik maingay mataasmatayog
mababa
29

GAWAIN 3
Panuto: Ibigay ang kahulugan o kasalungat na kahulugan ng mga salitang may salungguhit ayon sa
hinihingi ng bawat bilang. Piliin sa kahon ang titik ng wastong sagot.
 Dapat ang mga ahas ay di hahayaang umaligid sa magkakaibigan. (kahulugan)
2. Talagang hindi uunlad ang ating bansa dahil sa mga buwava na nagkalat sa pamahalaan.
(kahulugan)
3. Kailangan nating maghigpit ng sinturon sa panahon ngayon. (kahulugan)
4. Ipinanganak siyang may gintong kutsara sa hl>jg kaya hindi niya alam ang damdamin ng mga
taong walang makain. (kasalungat)
5. Sa dami ng mga bulaklak sa pagtitipon, hindi niya alam kung sino ang pipiliin. (kahulugan)
A. dalaga C.gahaman E. magtiis
B. taksil D. mahirap F. magulang

Halina, alamin at tandaan ang mga salitang may kaugnayan sa pagbibigay ng kahulugan ng mga
salita.

GAWAIN 4
Panuto:Tukuyin ang kahulugan ng mga pahayag na may salungguhit. Isulat ang D kung denotatibo ang
kahulugan at K kung konotatibo ang kahulugang ibinibigay.
Maraming pulitko ang mabubulaklak ang dila Kaya naman marami ang kanilang napapaniwala.
2. Ang bulaklak ay isang magandang palamuti sa loob ng bahay.
3 Nagluluksa Sila kaya lagi silang nakasuot nq itim.
4. Ang babaing iyon ay madalas makita sa gabi sapagkat isa siyang kalapatinq mababa anq lipad.
5. Huli na ang lahat, pantay na anq kanyanq mqa paa nang kami'y dumating

30
GAWAIN 5
Panuto: Isulat ang bilang ng mga salitang magkasingkahulugan sa 100b ng pangungusap.
I . U.sgg_pągęng ang țr_ąpikę sa EDSA kaya mabaqal ang takbo ng mga_sasakvan.
2 3 4
2. Matapanq at matataq si Ayn kaya paqdatinq sa pąg:jbjg ay naging pusonq bato.
23 4
 3. Sa beranda natutulog si Itay kaya bawal mag-ingay sa balkonahe.
2 3 4
4. Sariwang gulay ang pinamili sa kulay at amoy nito palang ay makikita mong bago.
2 3 4
5. Delikado ang panahon natin ngayon kaya dapat sumunod sa kautusan upang
2 3 maiwasan ang mapanqanib na virus.
4

Panuto A: Piliin ang titik ng tamang sagot sa bawat bilang.

I . Ano ang kamalayang isinasaad ng sarsuwelang "Bonifacio” .
A. Pag-ibig B. Pamumuhay C. Pagmamahal sa bayan D. Pananampalataya
2. Ano ang ipinapakita ng Suyuan ni Julia at Tenyong sa sarsuwelang 'Walang Sugat”?
A. Pagmamahal sa bayan B. Pag-ibig C. Pananampalataya D. Pamumuhay
3. Payapa:MaguIo; Mangmang:
A. Binata B. Malakas C. Matalino D. Musmos
4. Mag-apura: Magmadali ;
Bata:
A. Binata B. Malakas C. Matalino D. Musmos
5. Bulaklak : Dalaga; Paru-paro:

A. Binata B. Malakas C. Matalino D. Musmos

Panuto B: Ibigay ang kahulugang hinihingi sa bawat bilang. Piliin sa kahon ang titik ng
wastong sagot.
1 . Gintong Kutsara — Konotasyon

2 Basura - denotasyon

3 Pagong - konotasyon

4. Bunga - konotasyon
5. Ilaw Konotasyon
A Anak B. Mayaman C. Pag-asa D. Mabagal E. Kalat.

31
GAWAIN 6
 Panuto: Suriin ang mga larawang kuha sa ibat ibang sarsuwela. Ibigay ang mga temang
inilalarawan nito. Ipiliin ang wastong sagot sa kahon.

AKLAT
Baisa, Ailene G. et al. Pinagyamang Pluma 7. Phoenix Publishing House Inc, 2014.
LARAWAN www.pandayan.com.ph
https://www.scribd.com/document/384353248/Sarsuwela
https:/ftl.wikipedia.orq/wiki/Sarsuwela
https://www.coursehero.com/file/52119037/Denotasyon-at-Konotasyondocx/
https://www.slideshare.net/Ansabi/sarsuwela

Inihanda ni: Balideytor ng

Nilalaman
Mary Jane U. Sarangaya Marife L. Gilhang
Golden Acres National High School Master Teacher I
Balideytor ng Wika:
Imelda P. Intano
Teacher ill

32