Bảo vệ quyền lợi của người lao động luôn được cụ thể hóa thành những quy định

trong các Bộ
luật lao động, đặc biệt đối với lao động chưa thành niên. Đây là nhóm đối tượng lao động chưa
phát triển đầy đủ về mặt thể chất, tinh thần và khả năng về nhận thức nên rất dễ bị bóc lột, xâm
hại đến quyền và lợi ích trong quan hệ lao động. Mặc dù pháp luật đã quy định rõ về những
nguyên tắc, tính chất công việc mà người sử dụng lao động được phép sử dụng lao động chưa
thành niên, tuy nhiên vì nhiều yếu tố khách quan như cuộc sống khó khăn mà những lao động
chưa thành niên đã phải sớm tham gia vào các quan hệ lao động. Nhiều lao động chưa thành niên
còn phải làm các công việc nặng nhọc nhưng mức lương họ nhận lại rất thấp ảnh hưởng đến
quyền và lợi ích của lao động chưa thành niên. Thấy được thực trạng hiện tại, tác giả muốn chọn
đề tài “Thực trạng thực hiện các nguyên tắc sử dụng lao động chưa thành niên hiện nay”.
I. Khái niệm về lao động chưa thành niên
Trong Bộ luật lao động năm 2019 cũng quy định về những người chưa đủ 18 tuổi tham gia vào
quan hệ lao động là người lao động chưa thành niên. Tại điều 143 Bộ luật lao động 2019 cũng
quy định về độ tuổi của lao động chưa thành niên tại khoản 2 “từ đủ 15 đến chưa đủ 18 tuổi” thì
sẽ không được tham gia vào các loại công việc hay nhưng nơi làm việc được qui định tại Điều
147, tại khoản 3 “người từ đủ 13 đến chưa đủ 15 tuổi” thì chỉ được tham gia làm các công việc
thuộc danh mục do Bộ trưởng Bộ lao động – Thương binh và Xã hội ban hành, cuối cùng là
những người lao động “chưa đủ 13 tuổi” thì phải chấp hành qui định của pháp luật tại khoản 3
Điều 143.
II. Nguyên tắc sử dụng lao động chưa thành niên tại Việt Nam
Những người lao động chưa thành niên được xem là chưa phát triển đầy đủ về thể chất, tinh thần
và nhân cách, quan trọng hơn hết là trình độ giáo dục và kinh nghiệm của những người này chưa
nhiều, nên trong quá trình tham gia vào quan hệ lao động có nguy cơ cao bị ảnh hưởng bởi các
yếu tố nguy hiểm về mặt vật lý hoặc hóa học độc hại gây ra những hệ quả xấu cho chính bản thân
họ. Tại Điều 144 về “nguyên tắc sử dụng lao động chưa thành niên” đã đưa ra những nguyên tắc
mà người sử dụng lao động cần chú ý trong quá trình sử dụng những lao động chưa thành niên
để họ có thể vừa tham gia vào quan hệ lao động nhưng vẫn đảm bảo được sự phát triển về thể
lực, trí lực và nhân cách toàn diện.
Người sử dụng lao động cần phải quan tâm đến sức khỏe của đối tượng này vì họ là những
người còn trong độ tuổi đi học chương trình giáo dục phổ thông nên người sử dụng lao động có
trách nhiệm tạo cơ hội để họ được học tập và nâng cao kiến thực, kỹ năng làm việc cho tương lai.
Ngoài ra, để sử dụng người lao động chưa thành niên thì người sử dụng lao động phải thông báo
và được sự chấp thuận của ba, mẹ hoặc người giám hộ và lập sổ theo dõi riêng có đầy đủ các
thông tin theo qui định của pháp luật.
III. Thực tiễn
Việt Nam hiện là một quốc gia đang phát triển đời sống người dân đã được cải thiện nhiều. Tuy
vậy, vẫn còn nhiều gia đình thuộc trường hợp kho khăn nên những trẻ em trong gia đình này
thường sẽ tham gia vào các quan hệ lao động rất sớm để phụ giúp ba, mẹ trang trải cuộc sống.
Tại các vùng kinh tế nông thôn nơi có các hoạt động nông và ngư nghiệp, người lao động chưa
thành niên trong độ tuổi từ 5-17 tuổi tham gia vào quan hệ lao động trong nhiều ngành nghề. Theo
điều tra SDGCW Việt Nam năm 2020-2021 về phần trăm trẻ em từ 5-17 tuổi tham gia lao động trẻ
em trong đó có tỉ lệ bất bình đẳng trong lao động trẻ em thì tỉ lệ trẻ em không đi học tham gia vào
hoạt động chiếm đến 24.8% trong hoạt động kinh tế. Ngoài ra, thì điều kiện lao động nguy hiểm
vẫn còn với tỉ lệ là 3.9%. Qua đó cho thấy được một số doanh nghiệp vẫn lạm dụng lao động trẻ
em vào những công việc ảnh hưởng đến sự phát triển về thể lực, trí lực và nhân cách như pháp
luật qui định.
IV. Kết luận
Bộ luật lao động năm 2019 đã có những cải thiện và giúp tỉ lệ sử dụng lao động chưa thành niên
giảm, những việc này đang đi đúng với việc thực hiện chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm
giai đoạn 2021-2030 và 5 năm giai đoạn 2021-2025. Tuy nhiên, các cơ quan chức năng cần liên
kết chặt chẽ hơn nữa trong quá trình thanh tra và rà soát các doanh nghiệp tham gia hoạt động
kinh tế đã chấp hành qui định của pháp luật hay chưa để đảm bảo được quyền lợi và sự phát triển
của những lao động chưa thành niên.