PHIẾU HỌC TẬP BÀI VÀO PHỦ CHÚA TRỊNH

1.Nội dung chính của Tiểu dẫn gồm những ý gì? Tóm tắt từng ý.
2. Quang cảnh và cuộc sống đầy uy quyền của chúa Trịnh được tác giả miêu tả như
thế nào?
3. Thái độ của tác giả bộc lộ như thế nào trước quang cảnh ở phủ chúa? Em có
nhận xét gì về thái độ ấy?
4. Nhân vật Thế tử Cán hiện ra như thế nào?
5. Thái độ của Lê Hữu Trác và phẩm chất của một lương y được thể hiện như thế
nào khi khám bệnh cho Thế tử?
6. Em hãy nhận xét về tài năng, phẩm chất của Lê Hữu Trác?
7. Giá trị nổi bật của đoạn trích là gì? Giá trị ấy thể hiện ở những khía cạnh
nào?
8. Nhận xét nghệ thuật viết kí của tác giả?

TRẢ LỜI:
Câu 1:
Nội dung chính của Tiểu dẫn và tóm tắt:
- Đôi nét về tác giả
 Tên: Lê Hữu Trác (1724 – 1791)
 Hiệu là Hải Thượng Lãn Ông
 Là 1 danh y, ông còn soạn sách và mở trường dạy nghề thuốc
- Các tác phẩm chính:
 Bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh gồm 66 quyển. Là công trình nghiên
cứu ghi lại cảm xúc chân thật của tác giả khi chữa bệnh ở miền quê.
Thượng kinh kí sự ( Kí sự đến kinh đô), hoàn thành năm 1783, xếp ở cuối bộ Hải
Thượng y tông tâm lĩnh. Ghi chép sự việc, câu chuyện có thật, những quang cảnh
mà ông thấy từ khi được triệu về kinh chữa bệnh cho Thế tử Cán đến khi xong
việc trở lại quê nhà ở Hương Sơn

Câu 2:
- Quang cảnh trong phủ chúa Trịnh:
 Vào phủ chúa phải qua nhiều lần cửa và “ Những dãy hành lang
quanh co nối nhau liên tiếp”. “ Đâu đâu cũng là cây cối um tùm chim
kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương”
 trong khuôn viên phủ chúa “ Người giữ cửa truyền báo rộn ràng,
người có việc quan qua lại như mắc cửi.
 Nội cung được miêu tả gồm những chiếu gấm, màn là, sập vàng, ghế
rồng, đèn sáng lấp lánh, hương hoa ngào ngạt, cung nhân xúm xít, mặt
phần áo đỏ...
- Cuộc sống xa hoa, đầy uy quyền:

 ăn uống thì “ Mâm vàng, chén bạc, đồ ăn toàn của ngon vật lạ”
 Về nghi thức: Nhiều thủ tục... Nghiêm đến nỗi tác giả phải “ Nín thở
đứng chờ ở xa)
Câu 3:
- Thái độ của tác giả:
 Tỏ ra dửng dưng trước những quyến rũ của vật chất. Ông sững sờ
trước quang cảnh của phủ chúa “ Khác gì ngư phủ đào nguyên thủa
nào”
 Mặc dù khen cái đẹp cái sang nơi phủ chúa xong tác giả tỏ ra không
đồng tình với cuộc sống quá no đủ tiện nghi nhưng thiếu khí trời và
không khí tự do
- Nhận xét:
 Phủ chúa Trịnh lộng lẫy sang trọng uy nghiêm được tác giả miêu tả
bặng tài quan sát tỷ mỷ, ghi chép trung thực, tả cảnh sinh động giữa
con người với cảnh vật. Ngôn ngữ giản dị mộc mạc...
  Thấy được tác giả là người không màng danh lợi, khen cái đẹp, cái
sang, cái uy quyền nơi phủ chúa nhưng lại tỏ ra dửng dưng và
không đồng tình. Ông cũng dự cảm về sự suy tàn không sớm thì
muộn của tầng lớp phong kiến thống trị lúc bấy giờ.
Câu 4:

 Hình ảnh nhân vật Trịnh Cán có những nét rất riêng.Thế tử bị bệnh có đến
bảy tám thầy thuốc phục dịch và lúc nào cũng có mấy người đứng hầu hai
bên. Dù chỉ là một đứa bé trẻ lên 5 – 6 tuổi, nhưng khi vào xem bệnh, thầy
thuốc già phải quỳ lạy bốn lảy và khi xem mạch xong phải lạy bốn lạy nữa
trước khi lui ra. Muốn xem thân thể của thế tử như thế nào để đoán bệnh thì
phải có một viên quan nội thần đến xin phép được cởi áo cho thế tử.
 Sự tinh tế, sắc sảo trong việc miêu tả của tác giả kết tinh ở những chi tiết
tuy nhỏ nhưng gây ấn tượng như việc thế tử ngồi chễm chệ trên sập vàng để
một cụ già phải quỳ dưới đất lạy bốn lạy, rồi cười và ban một lời khen: “Ông
này lạy khéo!”.
 Nơi ở: đặt sập vàng, cắm nến to trên giá đồng, bày ghế đồng sơn son thếp
vàng, nệm gấm, chục người đứng chầu chực…Chỉ có 1 ấu chúa mà vây
quanh bao nhiêu là vật dụng gấm vóc lụa là vàng ngọc. Người thì đông
nhưng tất cả đều im lặng làm không khí trở nên lạnh lẽo. Bao trùm lên mùi
phấn son tuy ngào ngạt nhưng thiếu sinh khí. Một cậu bé bị bọc kín trong cái
tổ ấm vàng son.
 Hình hài, vóc dáng: mặc áo đỏ, ngồi trên sập vàng; biết khen người giữ phép
tắc; cởi áo: tinh khí khô hết, da mặt khô, rốn lồi to…( Thế tử Cán được miêu
tả qua con mắt của một vị lang y tài giỏi thật đáng thương, cạn dần sức
sống).

Câu 5:
- Thái độ của tác giả:

 Đứng trước phủ chúa xa hoa lộng lẫy, “Bước chân đến đây….. người
thường”, cả trời Nam sang nhất là đây.
 Khi đựợc mời dùng cơm: “mâm vàng, chén bạc….của nhà đại gia”.
 Đường vào nội cung: “Ở trong tối om, không thấy có cửa ngõ gì cả.”
 Về bệnh trạng thế tử: "Vì thế tử ở trong chốn màn che, trướng phủ, ăn quá
no, mặc qua sấm nên tạng phủ yếu đi” quả là ốm yếu, èo uột, trong rỗng
ngoài trướng. Đặc biệt khi dự định cắt thuốc trị bệnh cho thế tử, tâm trạng
 Lê Hữu Trác diễn biến khá phức tạp:lúc đầu ông định dùng thuốc chữa đúng
bệnh nhưng lại sợ bệnh mau giảm, chúa tin dùng giữ lại ắt sẽ bị công danh
ràng buộc, còn nếu dùng thứ thuốc vô thưởng vô phạt thì trái với y đức y
tâm của người thầy thuốc. Hai ý nghĩ mâu thuẫn, giằng co trong con người
tác giả, cuối cùng chính lương tâm, phẩm chất trung thực của người thầy
thuốc đã thắng, ông gạt ý nguyện riêng và lấy việc cứu người làm mục đích.

=> Mặc dù khen cái đẹp, cái sang nơi phủ chúa, song tác giả tỏ ra dửng dưng trước
quyến rũ vật chất nơi đây và không đồng tình với cuộc sống no đủ, tiện nghi nhưng
thiếu khí thời, không khí tự do.

- Phẩm chất của tác giả:

 Lê Hữu Trác là thầy thuốc tài năng, giàu kinh nghiệm, hiểu rõ căn bệnh thế
tử.
 Thầy thuốc lương tâm và đức độ.
 Phẩm chất cao quý: khinh thường lợi dang, quyền quý, yêu thích tự do và
nếp sống thanh đạm, giản dị nơi quê nhà.

=> Lê Hữu Trác là một người thầy thuốc giàu kinh nghiệm, có kiến thức sâu rộng,
bên cạnh tài năng ông còn là một người thầy giàu y đức, y tâm không màng danh
lợi, luôn làm tròn sứ mệnh của người thầy thuốc, luôn muốn xa lánh chốn phồn hoa
xa xỉ để có thể “sống gần nhân dân, gắn bó với xóm làng, quê hương bình dị”.

Câu 6:
Phẩm chất và tài năng:
- Ông là 1 người coi thường danh lợi
- Cảm thán khi bước vào phủ Chúa nhưng sau đó lại phê phán cuộc sống sa
hoa nhưng thiếu sinh khí trong phủ chúa
- Là 1 thầy thuốc có lương tâm và đức độ
- Hiểu căn bệnh, biết cách chữa trị nhưng sợ chữa có hiệu quả ngay sẽ được
chúa tin dùng, bị công danh trói buộc, không được về với núi rừng ẩn dật
- Muốn chữa cầm chừng nhưng lại sợ trái với lương tâm, y đức, sợ phụ lòng
cha ông.
 - Cuối cùng phẩm chất, lương tâm của người thầy thuốc đã chiến thắng. Ông
chữa bệnh tận tình bằng tài năng của mình, thẳng thắn đưa ra những cách
chữa bệnh hợp lí
- Là con người có cốt cách thanh cao
- Luôn coi việc nối tiếp lòng trung thành của cha ông mình làm tôn chỉ để
hành động đúng đắn
- Xem thường danh lợi, yêu thích tự do, mong muốn được sống thanh đạm nơi
quê mùa: suy nghĩ của Lê Hữu Trác khi ông chữa bệnh cho thế tử.
Câu 7:
- Giá trị nổi bật của đoạn trích là hiện thực
- Giá trị hiện thực được thể hiện qua các khía cạnh:
 Qua nét vẽ của một bức tranh sinh động về cuộc sống quá xa hoa,
quyền quý của vua quan ở phủ chúa. Quanh cảnh ở phủ chúa cực kì xa
hoa, tráng lệ – không ở đâu sánh bằng. Muốn vào phủ phải qua nhiều
lần cửa với những hành lang quanh co nối tiếp nhau, ở mỗi cửa đều có
vệ sĩ canh giác. Khuôn viên phủ chúa rộng, có trạm dừng chân được
kiến trúc thật kiểu cách, với cảnh trí thiên nhiên kì lạ. Trong vườn,
chim kêu ríu rít, anh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương.
Bên trong là những Đại đường, gác tía với kiệu son, võng điều. Đồ
dùng của chúa được sơn son thiếp vàng, đồ dùng tiếp khách ăn uống
đều là mâm vàng, chén bạc, của ngon vật lạ … Đến nội cung của thế
tử phải trải qua sáu lần trướng gấm. Nơi ở của thế tử rất sang trọng, có
sập thếp vàng, ghế rồng bày nệm ấm, xung quanh lấp lánh, mùi thơm
ngào ngạt.
Câu 8:
Bút pháp kí sự đặc sắc trong nghệ thuật viết kí sự của nhà văn được bộc lộ qua sự
quan sát tỉ mỉ, tinh tế và sắc sảo, bút pháp tả cảnh sinh động, nội dung ghi chép
trung thực. Kể diễn biến sự việc khéo léo, lôi cuốn, hấp dẫn, đặc biệt là những chi
tiết nhỏ có tính chất tạo nên cái thần của cảnh và việc. Giọng điệu châm biếm, phê
phán một cách nhẹ nhàng, kín đáo kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm tạo sức hút,
tăng giá trị hiện thực, gây ấn tượng sâu sắc về cảnh và người nơi phủ chúa. Vào
phủ chúa Trịnh mang giá trị hiện thực sâu sắc, nó là bức tranh phản ánh cuộc sống
xa hoa ở chúa Trịnh qua đó phê phán tầng lớp quan lại của thời Trịnh. Đây cũng là
bức tranh sinh động về cuộc sống xa hoa, quyền quý của chúa Trịnh, nó đối lập với
cuộc sống nghèo khổ của những người nông dân đang phải chịu cực khổ lầm than.