[Lê Hữu Trác]
I. Tìm hiểu chung
a. Tác giả
- Tên: Lê Hữu Trác (1724 - 1791)
- Hiệu: Hải Thượng Lãn Ông
- Là người toàn tài. Bên cạnh việc
dùi mài kinh sử thi đỗ làm quan, thời
trẻ ông từng học binh thư theo nghề
võ lập được ít nhiều công trạng trong
phủ chúa Trịnh. Nhưng cuối cùng ông
gắn bó với nghề thầy thuốc bởi theo
ông ngoài việc luyện câu văn cho hay,
mài lưỡi gươm cho sắc, còn phải đem
hết tâm lực chữa bệnh cho người.
⇒ Lê Hữu Trác là nhà danh y lỗi lạc,
nhà văn, nhà thơ tài hoa có đóng góp
đáng kể đối với văn học dân tộc trong
thế kỷ XVIII, đặc biệt ở thể văn xuôi tự
sự
- Các tác phẩm chính:
o Bộ "Hải Thượng y tông tâm
lĩnh" gồm 66 quyển, được
biên soạn trong gần 40 năm.
o Thượng kinh kí sự
b. Tác phẩm
 Hoàn cảnh sáng tác: Tác phẩm
được trích từ quyển Thượng kinh kí sự
nói về việc Lê Hữu Trác tới kinh đô
được dẫn và phủ Chúa để bắt mạch kê
đơn cho Thế tử Trịnh Cán
 Bố cục
- Phần 1 (từ đầu đến để tôi xem
mạch Đông cung cho thật kĩ):
Quang cảnh trong phủ chúa
Trịnh
- Phần 2 (còn lại): Quá trình
bắt mạch kê đơn và suy nghĩ
của tác giả
 Tóm tắt
- Sáng sớm tinh mơ ngày 1/2 được
lệnh là có thánh chỉ triệu tập về phủ
chầu ngay lập tức.
- Nhanh chóng chuẩn bị mũ áo
chỉnh tề rồi được điệu đi trên một cái
cáng chạy như ngựa lồng.
- Đi cửa sau vào phủ, nhìn quanh
tôi thấy cây cối um tùm, chim hót líu
lo, muôn hoa đua thắm.
- Vốn là con quan -> không lạ với
chốn phồn hoa nhưng khi bước chân
vào phủ thì quả mới hay cảnh giàu
sang của vua chúa khác dường nào…
 Giá trị nội dung
Tác giả đã vẽ nên một bức tranh
sinh động về cuộc sống xa hoa, quyền
quý của chúa Trịnh, đồng thời bộc lộ
thái độ coi thường danh lợi của tác giả
 Giá trị nghệ thuật
Thể hiện rõ đặc điểm của thể kí:
quan sát, ghi chép những sự việc có
thật cùng cảm xúc chân thực của bản
thân trước những sự việc đó
Ngữ văn – Quách Thị Kim Ngân - 11T
 II. Đọc hiểu văn bản
1. Quang cảnh và cung
cách sinh hoạt nơi phủ chúa
- Quang cảnh nơi phủ chúa cực kì
sang trọng, lỗng lẫy không đâu sánh
bằng:
o Giàu từ nơi ở: qua nhiều lầu
cửa, hành lang quanh co, đâu
đâu cũng là cây cối um tùm,
chim kêu ríu rít, danh hoa đua
thắm,...; lầu từng gác vẽ mây,
rèm châu, hiên ngọc,...
o Giàu sang trong tiện nghi
sinh hoạt: đồ nghi trượng đều
sơn son thếp vàng; đồ ăn
thức uống là cao lương mĩ vị,
mâm vàng chén bạc,....toàn
của ngon vật lạ
- Cuộc sống sinh hoạt nơi phủ
chúa nhiều lễ nghi, khuôn phép, kẻ
hầu người hạ tấp nập, cực kì cao sang
và quyền uy tột đỉnh:
o Đầy tớ chạy đằng trước cáng
hét đường, cáng chạy như
ngựa lồng
o Người giữ cửa truyền báo rộn
ràng, người có việc qua lại
như mắc cửi
o Nói tới chúa lời lẽ phải hết
sức lễ độ cung kính: Có thánh
chỉ triệu cụ vào; Thánh
thượng cho cụ vào để hầu
mạch Đông cung thế tử,...
o Để phục dịch một ông chúa
nhỏ mà có tới năm sáu lầm
trướng gấm, người hầu kẻ hạ
tấp nập đứng hai bên,...
⇒ Đoạn văn miêu tả cung cấm khá
tỉ mỉ, chi tiết giàu giá trị hiện thực,
khắc họa sinh động cuộc sống xa
hoa, tráng lệ cùng uy quyền tối
thượng nơi phủ chúa
2. Thái độ, tâm trạng của
tác giả
a) Lúc vào phủ chúa
- Ngạc nhiên trước khung cảnh
trước mắt
- Cảm nhận đầy đủ sự xa hoa
trong phủ chúa
- Dửng dưng, thờ ơ trước những
quyến rũ vật chất, phê phán cuộc
sống xa hoa, thừa thãi tiện nghi nhưng
thiếu sinh khí, đó cũng là nguyên nhân
bệnh của thế tử: Bởi thế tử ở chốn
màn che trướng phủ ăn qua no, mặc
quá ấm nên tạng phủ yếu đi
- Qua việc miêu tả sự giàu sang
tới mức Cả trời Nam sang nhất là đây
và sự lộng quyền của phủ chúa tác giả
ngầm ý mỉa mai, châm biếm
b) Thái độ khi chữa bệnh
cho thế tử và phẩm chất của người
thầy thuốc
 Thái độ
- Hồi hộp, căng thẳng, tôn kính
- Mâu thuẫn: Nhưng sợ mình....
nếu mình làm có kết quả ngay lại bị
danh lợi nó ràng buộc...... Chi bằng
dùng phương thuốc hòa hoãn......
Nhưng lại nghĩ: Cha ông mình đời đời
chịu ơn của nước, ta phải dốc hết cả
lòng thành......
⇒ Quyết định chữa bệnh cho
đúng y đức
Ngữ văn – Quách Thị Kim Ngân - 11T
  Phẩm chất
- Ông là người thầy thuốc giỏi, có
phẩm chất, già dặn kinh nghiệm.
- Là thầy thuốc có lương tâm và
đức độ
- Khinh thường quyền quý, danh
lợi, yêu thích tự do gắn bó với quê
hương
3. Nghệ thuật
- Tài quan sát tỉ mỉ, ngòi bút ghi
chép sự việc chân thực, tả cảnh sinh
động, kể chuyện khéo léo
- Lối văn kí sự có sự kết hợp giữa
ghi chép sự việc chính xác và bộc lộ
thái độ, suy nghĩ, tình cảm của tác giả

Ghi nhớ
Đoạn trích Vào phủ Chúa Thịnh mang lại giá trị hiện thực sâu sắc. Bằng tài quan
sát tinh tế và ngòi bút ghi chép chi tiết, chân thực, sắc sảo, tác giả đã vẽ lại một
bức tranh sinh động về cuộc sống xa hoa, quyền quý của chúa Trịnh. Đồng thời
cũng bộc lộ thái độ coi thường danh lợi.

Ngữ văn – Quách Thị Kim Ngân - 11T