Professional Documents
Culture Documents
Leà On 14
Leà On 14
հաշվետվություններ
1.1. Բաժնետիրական ընկերություն
1.2. Կանոնադրական կապիտալ
1.3. Չբաշխված շահույթ և շահաբաժիններ
1.4. Լուսաբանող խնդիր. ֆինանսական արդյունքների մասին
հաշվետվություն
1.5. Լուսաբանող խնդիր. հաշվապահական հաշվեկշիռ
1.6. Թեսթային որոշ առաջադրանքներ
1
Եթե հավասարության մեջ կատարենք փոխատեղում, ապա
բաժնետերերի /սեփական/ կապիտալն կարտահայտվի որպես
ընդհանուր ակտիվների և ընդհանուր պարտավորությունների
տարբերություն:
2
պարտավորություրնների համար: Ընկերությունն իր
պարտավորությունների համար պատասխանատու է իրեն
պատկանող ամբողջ գույքով: Բաժնետերերն իրենց
պատկանող բաժնետոմսերի արժեքի սահմաններում են
կրում ընկերության գործունեության հետ կապված
վնասների ռիսկը /սահմանափակ
պատասխանատվություն/:
բաժնետերերի կողմից իրենց բաժնետոմսերը վաճառելու
հեշտությունը. ցանկության դեպքում ընկերության
բաժնետերերը իրենց բաժնետոմսերը կարող են վաճառել
արագ և դյուրին կերպով`շատ հաճախ այդ գործընթացում
ներգրավելով համապատասխան միջնորդ անձանց:
շարունակականությունը. երբ բաժնետերը վաճառում է
իրեն պատկանող բաժնեմասը, ապա գործարքը կայանում
է բաժնետոմսի սեփականատիրոջ և գնորդի միջև: Քանի
դեռ ընկերությունն ինքը չի հանդիսանում գնորդ կամ
վաճառող, այն տվյալ գործառնության մեջ ներգրավված չէ:
Նշանակում է, որ նույնիսկ ընկերության բաժնետոմսերի
վաճառքի և բաժնետերերի ակտիվ փոփոխության
պայմաններում, ընկերության գործունեությունը լայն
իմաստով չի դանդաղում կամ տուժում: Նշենք, որ
բաժնետոմսերի սեփականատերերի վերաբերյալ
ընկերության բաժնետերերի ռեեստրում կատարվում են
համապատասխան գրառումներ:
ֆինանսական միջոցներ համախմբելու /ներգրավելու/
հեշտությունը. սահմանափակ պատասխանատվությունն
ու բաժնետոմսերի առքուվաճառքի գործընթացի
հարաբերական հեշտությունն ու հարմարությունը
հասկանալի են դարձնում այն հանգամանքը, թե
ներդրողներն ինչու են ավելի շատ հակված լինում ներդնել
3
բաժնետիրական ընկերություններում, քան այլ
կազմակերպաիրավական ձեռնարկումներում: Իսկ
ներդրողների ներգրավումը ընկերությանը
հնարավորություն է տալիս ունենալ անհրաժեշտ
կապիտալ և ընդարձակել տնտեսական գործունեությունը:
ս
Բաժնետիրական ընկերության հարաբերականորեն ոչ
նպաստավոր կողմերից կարելի է մատնանշել, օրինակ,
ընկերություն սկզբնավորելու և վարելու առնչությամբ
իրավական դաշտի հետ կապված որոշ համեմատական
բարդություններ: Ընկերությունը հիմնադրվում է հիմնադիր
ժողովի որոշմամբ և հիմնադիրների միջև գրավոր պայմանագիր
կնքելու և բաժնետոմսեր տեղաբաշխելու ճանապարհով, որոնք
ունեն իրավական ընթացակարգեր և կարգավորումներ: Ի
հակադրություն դրա, օրինակ, անհատ ձեռնարկատիրությունը
կարող է սկզբնավորվել րոպեների ընթացքում`իրավական
առավել պարզ ընթացակարգերի կիրառմամբ:
Wսսսhs a Corporation?
Բաժնետիրական ընկերության կառավորումը
Ինչպես նշվեց, բաժնետիրական ընկերության
սեփականատերերն ընկերության բաժնետերերն են:
Վերջիններս ունեն բաժնետոմսեր, որոնք հավաստում են նրանց
սեփականության իրավունքը: Քանի որ շատ հաճախ
գործնականում հնարավոր չէ բազմաթիվ /երբեմն հազարավոր/
բաժնետերերի հավաքել մի սեղանի շուրջ և այդ կերպով
խելամտորեն կազմակերպել արդյունավետ քննարկում,
ընկերության ընդհանուր ղեկավարումը սովորաբար
իրականացվում է ընդհանուր ժողովի կողմից ընտրված
խորհրդի կողմից: Վերջինս կարող է ունենալ բազմաթիվ
կարևոր հարցերի վերաբերյալ որոշումներ ընդունելու
4
իրավասություններ, այդ թվում, օրինակ, բաժնետոմսերի
անվանական արժեքի մեծացման, պարտատոմսերի
տեղաբաշխման, գույքի արժեքի որոշման, գործադիր մարմնի
ձևավորման և այլ բազմաթիվ հարցերում: Խորհրդի
իրավասությունն է պատկանում նաև վճարվելիք տարեկան
շահաբաժինների չափի վերաբերյալ ընդհանուր ժողովին
առաջարկությունների ներկայացումը, միևնույն ժամանակ,
միջանկյալ շահաբաժինների չափի սահմանումը: Խորհրդի
աշխատանքները սովորաբար կազմակերպվում են խորհրդի
կողմից ընտրված նախագահի միջոցով: Ընկերության
գործունեության ընթացիկ ղեկավարումը իրականացնում է
գործադիր մարմինը /գործադիր տնօրենը/: Վերջինս տնօրինում
է ընկերության գույքը, գործարքներ է կնքում ընկերության
անունից, ստորագրում է պայմանագրեր /այդ
թվում`աշխատանքային/, և այլն:
Ընկերության ֆինանսական պլանավորման և հաշվապահական
հաշվառման գործառույթներն դրվում են համապատասխան
պաշտոնյաների վրա: Ֆինանսատնտեսական գործունեության
վերահսկումն իրականացվում է վերստուգող հանձնաժողովի
կողմից: Սովորաբար այն ընտրվում է ժողովի կողմից: Ժողովը
նաև հաստատում է ընկերության արտաքին աուդիտն
իրականացնող անձին:
5
ընկերությունն իրավունք ունի մեծացնելու բաժնետոմսերի
անվանական արժեքը, ինչպես նաև լրացուցիչ բաժնետոմսեր
տեղաբաշխելու միջոցով ավելացնելու կանոնադրական
կապիտալը: Իսկ կանոնադրական կապիտալի նվազեցում
ընկերությունը կարող է կատարել բաժնետոմսերի անվանական
արժեքի փոքրացման կամ դրանց ընդհանուր քանակի
պակասեցման միջոցով:
Լուսաբանող օրինակ
Ընդունենք, որ նոր ստեղծվող ընկերության հիմնադիրները
գնահատում են, որ ընկերության ֆինանսավորումն
ապահովելու և գործունեությունը հունի մեջ դնելու համար
ահնրաժեշտ է թողարկել /տեղաբաշխել/ 1 000 հասարակ
բաժնետոմսեր: Միաժամանակ, մեկ տարի հետո հիմնադիրները
նախատեսում են ընդլայնել ձեռնարկության գործունեությունը,
որի համար անհրաժեշտ կլինի թողարկել լրացուցիչ
բաժնետոմսեր: Բացի դրանից, բաժնետերերը պլանավորում են
հինգ տարի հետո գնել այլ ընկերություն և դրա ձեռքբերման
6
պահին նորից նախատեսում են թողարկել լրացուցիչ
բաժնետոմսեր:
Որոշ մեկնաբանություն
Երբ ընկերությունը վաճառում է իր կողմից հայտարարված
բաժնետոմսերի մի մասը, ապա այդ մասը համարվում ու
բնութագրվում է որպես տեղաբաշխված: Շատ հաճախ,
տեղաբաշխված բաժնետոմսերի քանակը նկատելիորեն պակաս
է լինում հայտարարված բաժնետոմսերի քանակից:
7
հայտարարված բաժնետոմսերի քանակ:
Դտ Չվճարված կապիտալ
Կտ Կանոնադրական կապիտալ`
8
գործարքները ֆինանսական հաշվառման մեջ արտացոլվում են
հետևյալ կարգով`
Դտ Հետ գնված կապիտալ
Կտ Դրամական միջոցներ /գնման գնով/
Դտ Դրամական միջոցներ
Կտ Բաժնետոմսերի հավելավճար /կամ էմիսիոն եկամուտ/
Օրինակ
Գործառնություն 1.1:
Ընկերությունը թողարկել է 25 000 բաժնետոմս: Մեկ
բաժնետոմսի անվանական արժեքը 4 պ.մ. է: Բաժնետոմսերն
իրացվել են 6 պ.մ. գնով:
9
Կտ Կապիտալի հավելավճար /կամ էմիսիոն եկամուտ/ 50 000
Կապիտալում
Կանոնադրական կապիտալ 100 000
Հավելավճար /էմիսիոն եկամուտ/ 50 000
Գործառնություն 1.2:
Ընկերությունը n ամսաթվին հետ է գնում 100 հատ սեփական
բաժնետոմս`8 պ.մ.-ով:
Հետգնումը արտացոլվում է`
Դտ Հետ գնված կապիտալ
Կտ Դրամական միջոցներ /կամ ընթացիկ պարտավոր./ 800
Գործառնություն 1.3:
Ընկերությունը n+1 ամսաթվին n ամսաթվին հետգնված
բաժնետոմսերից վաճառում է 40 հատը`10 պ.մ. գնով և ստանում
է գործարքի գծով վճարման ենթակա գումարը:
10
Հետգնված բաժնետոմսերի վաճառքի գործառնությունը
հաշվապահական մատյանում գրանցվում է`
Դտ Դրամական միջոցներ 400
Կտ Հետգնված կապիտալ /հետգնման գին/ 320
Կտ Հետգնված բաժնետոմսերի հավելավճար 80
Ակտիվներում
Դրամական միջոցներ 149 600
Կապիտալում
Կանոնադրական կապիտալ 100 000
Հավելավճար /էմիսիոն եկամուտ/ 50 080
Հետ գնված կապիտալ (480)
11
կուտակված զուտ շահույթի և ընկերության կողմից
հայտարարված շահաբաժինների ընդհանուր գումարի
տարբերությունը: Նկատելի է, որ շահութաբեր
կազմակերպությունը տարիների գործունեության արդյունքում
հնարավոր է ունենա չբաշխված շահույթի բավականին մեծ
կրեդիտային մնացորդ, որը շատ հաճախ կարող է գերազանցել
ներդրողներից ներգրաված կանոնադրական կապիտալը:
Սակայն, մյուս կողմից, եթե ընկերությունը տարիների
գործունեության արդյունքում զուտ հաշվով կրել է վնասներ,
ապա կուտակված ֆինանսական արդյունքներն արտացոլող
մնացորդը կլինի բացասական: Այս դեպքում, հաշվեկշռային
հոդվածի բնորոշման համար կիրառվում են “Չծածկված վնաս”
կամ “Կուտակված վնաս” անվանումները, և այս հաշիվը
սովորաբար ունենում է դեբետային մնացորդ:
12
տարեկան շահաբաժիններ չեն վճարվում: Բնականաբար,
տարեկան շահաբաժինների` վճարված միջանկյալ
շահաբաժիններից ավելի մեծ չափով սահմանման դեպքում,
վճարվում է նշված գումարների տարբերությունը: Ընկերության
ընդհանուր ժողովն իրավունք ունի որոշում ընդունել առանձին
տեսակի բաժնետոմսերի դիմաց շահաբաժիններ չվճարելու,
ինչպես նաև կանոնադրությամբ շահաբաժնի սահմանված չափ
ունեցող արտոնյալ բաժնետոմսերի դիմաց շահաբաժինները ոչ
լրիվ չափով վճարելու մասին:
Այսպիսով, շահաբաժինների վճարման գործընթացի
տեսանկյունից տարբերակվում են հայտարարման և վճարման
ամսաթվերը: Առաջին դեպքում խոսքն ընկերության կողմից իր
բաժնետերերին շահաբաժիններ վճարելու վերաբերյալ որոշման
ընդունման /հայտարարման/ ամսաթվի, իսկ երկրորդ
դեպքում`հայտարարված շահաբաժինների փաստացի
վճարման ամսաթվի մասին է:
Տարեկան շահաբաժինների հայտարարման գործառնությունը
ֆինանսական հաշվառման մեջ արտացոլվում է հետևյալ կերպ`
Դտ Չբաշխված շահույթ
Կտ Կարճաժամկետ կ/պ հիմնադիրներին /մասնակիցներին/,
իսկ միջանկյալ շահաբաժինների հայտարարման դեպքում
տրվում է`
Դտ Միջանկյալ շահաբաժիններ
Կտ Կարճաժամկետ կ/պ հիմնադիրներին /մասնակիցներին/:
Ընդ որում, տարեկան շահաբաժինների հայտարարումից հետո
հայտարարված միջանկյալ շահաբաժինները դուրս են գրվում
հակադարձ գործառնությամբ`
Դտ Կարճաժամկետ կ/պ հիմնադիրներին /մասնակիցներին/
Կտ Միջանկյալ շահաբաժիններ
13
1.4 Լուսաբանող խնդիր. ֆինանսական արդյունքների մասին
հաշվետվություն
14
15
Խնդրի լուծում
16
17
18
1.5 Լուսաբանող խնդիր. հաշվապահական հաշվեկշիռ
19
20
1.6 Թեսթային որոշ առաջադրանքներ
1. Ընկերության կողմից հայտարարված տարեկան
շահաբաժինների չափը արդեն վճարված միջանկյալ
շահաբաժինների չափից
ա. չի կարող ավելի լինել,
բ. չի կարող հավասար լինել,
գ. չի կարող պակաս լինել,
դ. չի կարող ավելի կամ պակաս լինել:
21
2. Երբ ընկերությունը տեղաբաշխում է բաժնետոմս, և վաճառքի
շուկայական գինը ավելի բարձր է, քան անվանականը, ապա
բաժնետոմսի վաճառքի և անվանական արժեքի տարբերության
չափով հաշվառման մեջ արտացոլվում է`
ա. չվճարված կապիտալ,
բ. հետգնված կապիտալ,
գ. բաժնետոմսի հավելավճար,
դ. չբաշխված շահույթի մեծացում:
Հաջորդ թեմաներ
Դաս 15: Պահուստներ, պայմանական պարտավորություններ և
պայմանական ակտիվներ
Դաս 16: Ակտիվների արժեզրկում
22