Դաս 17: Սեփական կապիտալում փոփոխություններ և

ֆինանսական հաշվետվություններին կից ծանոթագրություններ

1.1. Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականություն
1.2. Հաշվապահական հաշվառման գնահատումներ
1.3. Սխալներ
1.4. Հաշվետվություն սեփական կապիտալի
փոփոխությունների մասին
1.5. Ֆինանսական հաշվետվություններին կից
ծանոթագրություններ
1.6. Թեսթային որոշ առաջադրանքներ

1.1 Հաշվապահական հաշվառման քաղաքականություն

Ինչպես որ բնորոշվել է, հաշվապահական հաշվառումն իրենից

ներկայացնում է մի համակարգ կամ համակարգված
գործառույթ, որի միջոցով`
 տնտեսական գործառնությունները գրանցվում և
ամփոփվում են ֆինանսական հաշվետվություններում, և
 ֆինանսական հաշվետվություններում ամփոփված
տեղեկատվությունը վերլուծվում, հաստատվում և
ներկայացվում է ֆինանսական տեղեկատվությունն
օգտագործողներին:
Տնտեսական գործառնություններն իրենցից ներկայացնում են
տնտեսության վրա ազդեցություն ունեցող դեպքեր և
իրադարձություններ: Տնտեսական գործառնությունների
հաշվառման մեջ արտացոլումն ենթադրում է ֆինանսական
հաշվետվության տարրերի ճանաչում, չափում և ներկայացում:
Վերջինս իր հերթին ենթադրում է ֆինանսական
հաշվետվությունների տեսքով տեղեկատվության տրամադրումն
այն օգտագործողներին:

1
Ֆինանսական հաշվետվություն պատրաստելու և
ներկայացնելու նպատակով կիրառվում են որոշակի
սկզբունքներ և կանոններ, այլ խոսքով կիրառվում է
հաշվապահական հաշվառման քաղաքականություն: Ըստ դրա
է, այսինքն`ըստ կազմակերպության կողմից ընտրված
հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության է, որ
օրինակ, կիրառվում է պաշարների հաշվառման ՖԻՖՈ և ոչ թե
միջին կշռված բանաձևը: Այսպիսով,
հաշվապահական հաշվառման քաղաքականություն
հասկացությունը ենթադրում է որոշակի սկզբունքներ,
հիմունքներ, եղանակներ, կանոններ, ձևեր և արարողակարգեր,
որոնք կիրառվում են կազմակերպության կողմից ֆինանսական
հաշվետվություններ պատրաստելու և ներկայացնելու
նպատակով:
Ինչպես նախկինում նշվել է, ֆինանսական հաշվետվության
պատրաստման ու ներկայացման հիմնական սկզբունքներից
/պահանջներից/ մեկը ներկայացման հետևողականությունն է:
Եվ ահա, ըստ այդ սկզբունքի, մի ժամանակաշրջանից մյուսը
անցնելիս`կազմակերպությունը չպետք է փոփոխի
ֆինանսական հաշվետվության հոդվածները, բացառությամբ
եթե նման փոփոխությունը ավելի տեղին կլինի ճշմարիտ
ֆինանսական տեղեկատվություն ներկայացնելու առումով,
ինչպես նաև, եթե այդպիսի փոփոխություն պահանջվում է
հաշվառումն կարգավորող իրավական ակտերով:
Այսպիսով, կազմակերպությունն իր ընտրած հաշվապահական
հաշվառման քաղաքականությունը պետք է կիրառի
հետևողական կերպով: Դա նշանակում է, որ
կազմակերպությունը պետք է փոփոխի հաշվապահական
հաշվառման քաղաքականությունը միայն այն դեպքում, եթե այդ
փոփոխությունը`

2
  պահանջվում է կարգավորող իրավական ակտերով
/օրինակ, ֆինանսական հաշվետվության միջազգային
ստանդարտներով, ՖՀՄՍ/,
 հանգեցնում է կազմակերպության ֆինանսական դրության
ու արդյունքների, ինչպես նաև դրամական հոսքերի վրա
տնտեսական դեպքերի ու իրադարձությունների
ազդեցության առավել արժանահավատ ու տեղին
ներկայացմանը:

Օրինակ, եթե կազմակերպությունը կամավոր փոխում է իր

պաշարների արժեքի որոշման բանաձևը ՖԻՖՈ-ից միջին
կշռվածի, ապա այս փոփոխությունն իրենից ներկայացնում է
հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության
փոփոխություն:

Վերը նշված և այլ համանման դեպքերում,

այսինքն`հաշվապահական հաշվառման քաղաքականությունը
փոփոխելիս`կազմակերպությունը պետք է ճշգրտի ամենավաղ
ներկայացվող նախորդող ժամանակաշրջանի սեփական
կապիտալի համապատասխան հոդվածների սկզբնական
մնացորդները, որոնց առնչվում են փոփոխությունները, ինչպես
նաև նախորդող ժամանակաշրջանի համադրելի գումարներն
այնպես, որ կարծես թե հաշվապահական հաշվառման նոր
քաղաքականությունը ի սկզբանե կիրառվել է: Սովորաբար,
ֆինանսական հաշվետվությունները ներկայացնում են ընթացիկ
տարվա և նախորդ /համադրելի/ տարվա ֆինանսական
տեղեկատվությունը: Այլ խոսքով, հաշվապահական
հաշվառման քաղաքականության փոփոխության դեպքում
պետք է ճշգրտվի համադրելի նախորդող ժամանակաշրջանի
սկզբի դրությամբ սեփական կապիտալի համապատասխան

3
հոդվածը, օրինակ, առավել հաճախ`չբաշխված շահույթը,
ինչպես նաև նախորդ տարվա այն համադրելի գումարները,
որոնց վրա իրենց ազդեցությունն է ունեցել հաշվապահական
հաշվառման քաղաքականության փոփոխությունը: Այս
առնչությամբ ասվում է, որ կազմակերպությունը
հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության
փոփոխությունը կիրառում է հետընթաց, այսինքն`ճշգրտումներ
է մտցնում արդեն կատարված տնտեսական
իրադարձությունների նկատմամբ այնպես, կարծես թե այդ նոր
քաղաքականությունը միշտ կիրառվել է:

Լուսաբանող օրինակ
Կազմակերպությունը փոխում է իր ավտոմեքենաների
նկատմամբ կիրառվող մաշվածության մեթոդը`25% նվազող
մնացորդի մեթոդից անցնելով գծային մեթոդի`3 տարվա
օգտակար ծառայության ժամկետով: Արդյոք
կազմակերպությունը փոփոխեց իր հաշվապահական
հաշվառման քաղաքականությունը:
Մեկնաբանություն
Սա հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության
փոփոխություն չէ, քանի որ մաշվածության մեթոդն ու օգտակար
ծառայության ժամկետը պարզապես լավագույն գնահատում են
այն արժեքի, որը տվյալ հաշվետու ժամանակաշրջանի համար
պետք է ճանաչվի որպես մաշվածության ծախս: Թե մեկ և թե
մյուս մաշվածության մեթոդի դեպքում, հաշվառման մեջ
արտացոլվող տնտեսական երևույթն ակտիվի արժեքի
բաշխումն է օգտակար ծառայության ընթացքում, և այդ
բաշխման “արագությունը” հենց գնահատման և ոչ թե
հաշվառման հիմունքի փոփոխություն է:

4
1.2 Հաշվապահական հաշվառման գնահատումներ

Կազմակերպությունը, ձեռնարկատիրական գործունեությանը

ներհատուկ անորոշությունների հետևանքով, հաճախ կարիք է
ունենում գնահատել ֆինանսական հաշվետվության որոշակի
հոդվածների /հաշիվների/ արժեքը, քանի որ դրանք հստակորեն
չափվել չեն կարող: Օրինակ, կազմակերպությունը`հիմնվելով
հաշիվ-ապրանքագրի վրա, ճշգրտորեն կարող է և պետք է
արտացոլի վաճառքից հաշվեգրվող եկամուտը: Սակայն, մյուս
կողմից, հիմնական միջոցի մաշվածության հաշվարկման
տեսանկյունից, ակտիվի օգտակար ծառայությունը /ժամկետ
կամ քանակ/ կարող է միայն գնահատվել, քանի որ տվյալ
պահին այն ակնկալվող և ոչ թե փաստացի ցուցանիշ է: Ըստ
այդմ, ընդհանարական առումով, հիմնական միջոցի մաշվածքի
բաշխումը դրա օգտակար ծառայության ընթացքում ունի
գնահատված բնույթ: Այնպիսի ելակետային տվյալներ և
մոտեցումներ, ինչպես օրինակ, ակտիվի մնացորդային արժեքը,
օգտակար ծառայությունը և մաշվածության հաշվարկման
մեթոդը գնահատվում են ակտիվի բնույթին, կիրառմանը,
ֆիզիկական և այլ առանձնահատկություններին վերաբերող
մասնագիտական դատողության հիման վրա: Ուրեմն,
գնահատում ասվածն ընդգրկում է մասնագիտական
դատողություններ և հիմնված է առկա տեղեկատվության վրա:
Ֆինանսական հաշվառման ժամանակ գնահատումներ կարող
են պահանջվել
 անհուսալի դեբիտորական պարտքերի պահուստին
մասհանումների,
 պաշարների հնացվածության,
 հիմնական միջոցների օգտակար ծառայության,
 հիմնական միջոցների մաշվածության մեթոդի,

5
  ակտիվների ու պարտավորությունների իրական արժեքի,
 երաշխիքային պարտավորությունների, և այլ
հոդվածների առնչությամբ:
Երբ վերը նշված գնահատումներում կատարվում են հետագա
փոփոխություններ, օրինակ կազմակերպությունը փոփոխում է
իր հիմնական միջոցների օգտակար ծառայության ժամկետը
/ասենք, հինգ տարուց այն դարձնելով երեք/, ապա այդ
փոփոխության հետևանքը պետք է արտացոլվի
կազմակերպության ֆինանսական արդյունքների
հաշվետվության մեջ: Եվ այսպես, սահմանենք
հաշվապահական հաշվառման գնահատումներում
փոփոխությունը.
հաշվապահական հաշվառման գնահատումներում
փոփոխությունը ակտիվի կամ պարտավորության կամ դրանց
վերաբերելի ծախսերի մեծության ճշգրտումն է, որն առաջանում
է ակտիվներից և պարտավորություններից ակնկալվող ապագա
տնտեսական օգուտների և ծագող պարտավորությունների
գնահատումից /նորից գնահատումից/:
Ի հավելումն դրա, հաշվապահական հաշվապահական
հաշվառման գնահատումներում փոփոխության հետևանքը
պետք է արտացոլվի ֆինանսական արդյունքների
հաշվետվության մեջ`
 փոփոխության ժամանակաշրջանում, եթե այդ
փոփոխությունն ազդում է միայն այդ ժամանակաշրջանի
վրա, կամ
 փոփոխության ժամանակաշրջանում և հետագա
ժամանակաշրջանում, եթե երկուսի վրա էլ
փոփոխությունն ազդում:
Այս կապակցությամբ ասվում է, որ հաշվապահական
հաշվառման գնահատումներում փոփոխությունը կիրառվում է

6
առաջընթաց`ի տարբերության հաշվապահական հաշվառման
քաղաքականության փոփոխության, որն ինչպես վերևում նշվեց,
կիրառվում է հետընթաց:
Ընդ որում, եթե տվյալ հաշվապահական հաշվառման
գնահատման փոփոխությունը իր ազդեցությունն է ունենում
ակտիվի, պարտավորության կամ սեփական կապիտալի վրա,
ապա փոփոխության ժամանակաշրջանում այդ տարրերի
համապատասխան հոդվածները ենթակա են վերանայման և
նոր կերպով արտացոլման: Հարկ է նշել, որ հաշվապահական
հաշվառման գնահատումներում փոփոխություններն
առաջանում են նոր տեղեկատվության ստացման կամ նոր
հանգամանքների ի հայտ գալու հետևանքով, հետևաբար,
որպես սխալներ չեն դիտվում ու չեն համարվում:

Օրինակ
Կազմակերպությունն 2009 թ. հունվարին ձեռք է բերել
սարքավորում`ՀՀԴ 1 մլն արժողությամբ: Ակտիվի օգտակար
ծառայության ժամկետը սկզբնապես սահմանվել է 5 տարի:
Կազմակերպության ղեկավարությունը 2011 թ. հունվարին
վերանայել է ակտիվի օգտակար ծառայության ժամկետը,
կատարել է գնահատում և սահմանել է, որ այդ պահից սկսած
/2011 թ. հունվար/ակտիվի օգտակար ծառայության ժամկետը 5
տարի է կամ ընդհանուր`7 տարի: Մաշվածությունը
հաշվարկվում է գծային մեթոդով:

Մեկնաբանություն
Հաշվապահական հաշվառման գնահատման փոփոխության
արդյունքում առաջացող մաշվածության գումարների
փոփոխությունը կազմակերպությունը պետք է կիրառի /նոր
ճշտման համաձայն արտացոլի/ առաջընթաց կերպով:

7
Ակտիվի /սարքավորման/ զուտ հաշվեկշռային արժեքը 2011թ.
հունվարին ՀՀԴ 600 հազ. է /1մլն-0.4 մլն/, և ըստ առաջընթաց
կիրառման կարիք չկա, որ ղեկավարությունը փոփոխության
հետևանքները ներկայացնի նաև 2009 և 2010 թթ. կտրվածքով:
Մյուս կողմից, 2011 թ.-ի և դրան հաջորդող տարիների համար
ղեկավարությունը մաշվածության տարեկան ծախսը ՀՀԴ
200 հազ.-ից պետք է կրճատի ՀՀԴ 120 հազ.`600 հազ. / 5:

Կազմակերպությունը պետք է ֆինանսական հաշվետվությանը

կից ծանոթագրություններում բացահայտի հաշվապահական
հաշվառման գնահատման փոփոխության բնույթը և այդ
փոփոխության ունեցած ազդեցության գումարային
արտահայտությունը, եթե եզրակացնում է, որ հաշվապահական
հաշվառման գնահատման փոփոխության ազդեցությունը
էական է:

1.3 Սխալներ

Գործնականում հնարավոր են իրավիճակներ, երբ

կազմակերպությունը նախորդ ժամանակաշրջաններում
կատարած սխալները հայտնաբերում կամ դրանց վերաբերյալ
տեղեկատվություն է ունենում հաջորդող
ժամանակաշրջաններում: Սխալներ կարող են առաջանալ
 թվաբանական ոչ ճիշտ հաշվարկներից ու գրառումներից,
 հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության ոչ
ճիշտ կիրառումից,
 տնտեսական գործառնությունների, դեպքերի ու
փաստերի ոչ ճիշտ ներկայացումից,
 բացթողումից,
 կեղծիքից, և այլն:

8
Օրինակ, կազմակերպությունն
o վաճառքից եկամուտը ճանաչել է ավելի վաղ, քան կարելի
էր,
o կանխավճարի փոխարեն ճանաչել է ծախս կամ
հակառակը,
o տնտեսական գործառնությունների ոչ ճիշտ ներկայացման
արդյունքում շահույթի ցուցանիշը գերագնահատվել է,
o ծախս ճանաչելու փոխարեն վճարումը միացվել է
հիմնական միջոցի միավորի հաշվեկշռային
արժեքին`կապիտալացվել է,
o թվաբանական սխալ հաշվարկի հետևանքով
մաշվածության գումարներն սխալ են արտացոլվել, և այլն:
Կարելի է բերել հնարավոր սխալների այլ բազմաթիվ
օրինակներ:

Ֆինանսական հաշվետվությունները չպետք է պարունակեն

հատկապես որպես էական ճանաչվող սխալներ:

Հոդվածների /հաշիվների/ բացթողումը կամ ոչ ճիշտ

ներկայացումը համարվում է էական, եթե այն կարող է ազդել
ֆինանսական հաշվետվությունների հիման վրա կայացվող
տնտեսական որոշումների վրա:

Սխալների ուղղումը կատարվում է դրանց հայտնաբերումից

հետո հրապարակման համար հաստատվող առաջին
ֆինանսական հաշվետվության փաթեթում: Սխալների ուղղման
ժամանակ վերահաշվարկվում է ներկայացված նախորդ
ժամանակաշրջանի կամ ժամանակաշրջանների ակտիվների,
պարտավորությունների և սեփական կապիտալի
համապատասխան /համադրելի/ գումարները, որոնցում տեղի է

9
ունեցել սխալը: Ճշգրտումների մեծ մասն իր ազդեցությունն է
ունենում նախորդ տարվա /կամ տարիների/ շահույթի գումարի
վրա, և արդյունքում ընթացիկ տարվա համար ճշգրտումները
կատարվում են չբաշխված շահույթի սկզբնական մնացորդի
վերաներկայացմամբ:
Կազմակերպությունն իր ֆինանսական հաշվետվություններին
կից ծանոթագրություններում պետք է բացահայտի նախորդ
ժամանակաշրջանների սխալների բնույթն ու չափը
/գումարային արտահայտությունը/:
Նախորդ ժամանակաշրջանի սխալի ուղղման գործընթացի
արդյունքը լինում է այնպիսին, որ կարծես թե այդ սխալը երբեք
չէր եղել: Սխալների ուղղման նպատակով կիրառվող այս
գործընթացը անվանվում է հետընթաց վերահաշվարկ:

Օրինակ
2011թ.-ի տարեվերջյան ֆինանսական հաշվետվության
պատրաստման ժամանակ 2010թ.-ի սկզբին հիմնադրված
կազմակերպության ֆինանսական ղեկավարությունը պարզում
է, որ սարքավորման տարեկան մաշվածության գումարը
հաշվառման մեջ ճիշտ չէ արտացոլված: Վերլուծությունից պարզ
է դառնում, որ տեղի ունեցած թվաբանական սխալի
հետևանքով`2010թ. սկզբից շահագործվող ՀՀԴ 1 000 000
արժողությամբ և 0 մնացորդային արժեքով սարքավորման
տարեկան մաշվածության հաշվարկման ժամանակ, 2010թ.
համար համակարգչային ծրագիր է մուտքագրվել 80 %
դրույքաչափ`20 %-ի փոխարեն: Արդյունքում`տարեկան ՀՀԴ 200
000 գումարի փոխարեն 2010թ. համար հաշվարկվել է ՀՀԴ 800
000 գումարի մաշվածություն: Նկատի ունենալով սխալի բնույթն
ու չափը, ֆինանսական տեղեկատվությունն օգտագործողների
տեսանկյունից այն գնահատվել է որպես էական:

10
Մեկնաբանություն
Կազմակերպությունն ուղղում է նախորդ 2010 թ. սխալը
հետընթաց վերահաշվարկմամբ`դրա հայտնաբերումից /2011 թ./
հետո հրապարակման համար հաստատվող առաջին
ֆինանսական հաշվետվության փաթեթում`այսինքն 2011 թ.
փաթեթում: Ճշգրտումը կատարվում է հաշվետու տարվա
/2011թ./ սկզբի չբաշխված շահույթի ճշտման
/վերաներկայացման/ միջոցով`
Դտ “Հիմնական միջոցների մաշվածություն”
Կտ “Չբաշխված շահույթ /նախորդ տարիների
սխալի ուղղման արդյունքում
առաջացած ճշգրտում/” 600 000 /800 000-200 000/

Կազմակերպությունն միաժամանակ վերահաշվարկում է

նախորդ ժամանակաշրջանի համապատասխան /համադրելի/
գումարները, որոնցում տեղի է ունեցել սխալը`
Մաշվածություն /2010 թ./`200 000
/ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվություն/

Հիմնական միջոցի հաշվեկշռային արժեք /2010թ. վերջի

դրությամբ/`800 000 /1 000 000 – 200 000/
/Հաշվապահական հաշվեկշիռ/

1.4 Հաշվետվություն սեփական կապիտալի

փոփոխությունների մասին

11
Սեփական կապիտալի փոփոխությունների մասին
հաշվետվությունը ներկայացնում ու ամփոփում է սեփական
կապիտալի հաշիվներում հաշվետու ժամանակաշրջանի
ընթացքում տեղի ունեցած շարժը /փոփոխությունները/:
Մասնավորապես, օգտագործողներն այս հաշվետվության
միջոցով կարող են տեղեկություն ստանալ ընկերության
կանոնադրական /բաժնետիրական/ կապիտալի,
բաժնետոմսերի հավելավճարի, հաշվետու տարվա ու
չբաշխված շահույթի ցուցանիշների, ընդհանուր /գլխավոր/ ու
հիմնական միջոցների վերագնահատման պահուստների,
ինչպես նաև սեփական կապիտալում արտացոլվող այլ
հոդվածների փոփոխությունների վերաբերյալ: Սեփական
կապիտալի փոփոխությունների մասին հաշվետվությունը
ֆինանսական հաշվետվության փաթեթի հինգ
բաղկացուցիչներից մեկն է /հաշվապահական հաշվեկշիռ,
ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվություն,
դրամական միջոցների հոսքերի մասին հաշվետվություն,
սեփական կապիտալի փոփոխությունների մասին
հաշվետվություն և ֆինանսական հաշվետվություններին կից
ծանոթագրություններ/:
Ուրեմն, սեփական կապիտալի փոփոխությունների մասին
հաշվետվությունն, ըստ էության, մեկ առանձին հաշվետվություն
է: Այն կարևոր տեղեկատվություն է տալիս սեփական
կապիտալի կազմի ու կառուցվածքի և փոփոխությունների
վերաբերյալ: Նշենք առանցքային հոդվածների /հաշիվների/
որոշ օրինակներ, որոնցում փոփոխություններն ու սեփական
կապիտալի վրա ազդեցությունները հիմնականում ակնկալվում
է ստանալ հենց այս հաշվետվությունից`

12
  կապիտալի գծով գործառնությունները սեփականատերերի
հետ, օրինակ, թողարկված բաժնետիրական կապիտալի,
բաժնետոմսերի հավելավճարի փոփոխությունները, և այլն,
 հաշվետու ժամանակաշրջանի շահույթը կամ վնասը,
 հաշվետու ժամանակաշրջանի համար հայտարարված
շահաբաժինները,
 սեփական կապիտալի առանձին հոդվածներին վերագրելի
հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության
փոփոխության և սխալների ուղղման հետևանքները,
 սեփական կապիտալում ուղղակիորեն ճանաչվող
եկամտային և ծախսային տարրերը, օրինակ, սեփական
կապիտալում արտացոլվող հիմնական միջոցների
վերագնահատման դրական կամ բացասական
արդյունքները, այսինքն`վերգնահատման պահուստի
փոփոխություններն ու մնացորդը հաշվետու
ժամանակաշրջանի վերջի դրությամբ,
 ընդհանուր /գլխավոր/ պահուստի /պահուստային
հիմնադրամի/ փոփոխությունները,
 չբաշխված շահույթը հաշվետու ժամանակաշրջանի սկզբի
դրությամբ, փոփոխություններն ու վերջնական մնացորդը,
և այլն:
Փաստորեն, հաշվետվության նպատակն օգտագործողներին
այնպիսի կարևոր տեղեկատվությամբ ապահովումն է, թե
ինչպես է ձևավորվում և օգտագործվում ընկերության սեփական
կապիտալը: Քանի որ հաշվետվությունը ցույց է տալիս
կապիտալի շարժը, ներառյալ չբաշխված շահույթի /չծածկված
վնասի/ փոփոխությունները, ընթերցողները /օգտագործողները/
դրա միջոցով կարող են պատկերացում կազմել թե հաշվետու
ժամանակաշրջանում ընկերության սեփական կապիտալը
որտեղից է եկել /ձևավորվել/ և ուր է գնացել /օգտագործվել/:

13
Ի լրումն վերը բերված մենաբանությունների, ստորև
ներկայացվում է սեփական կապիտալի փոփոխությունների
մասին հաշվետվության օրինակ, որը կօժանդակի ավելի հստակ
պատկերացում ունենալ հաշվետվության կազման նպատակի ու
կառուցվածքի վերաբերյալ.

1.5 Ֆինանսական հաշվետվություններին կից

ծանոթագրություններ

Ֆինանսական հաշվետվություններին կից

ծանոթագրությունները սովորաբար ներկայացվում են
ֆինանսական հաշվետվություններից հետո և իրենց մեջ
պարունակում են լրացուցիչ տեղեկատվություն: Ընդհանրական

14
իմաստով, ծանոթագրություններում ներկայացվում է այնպիսի
տեղեկատվություն, որն ինքնին չի բացահայտվել ֆինանսական
հաշվետվություններում կամ դրանց գծով կա լրացուցիչ
բացահայտման կարիք: Ծանոթագրություններում ամփոփված
լրացուցիչ տեղեկատվությունը օգտագործողներին օժանդակում
է ավելի համակողմանի կերպով հասկանալ ֆինանսական
հաշվետվությունների առանձին հոդվածների բնույթն ու
մեծությունը, ինչպես նաև առավել համապարփակ ձևով
գնահատել կազմակերպության ֆինանսական դրությունը:
Ծանոթագրությունները կարող են ներառել կազմակերպության
վերաբերյալ ընդհանուր տեղեկատվություն /ընդհանուր
նկարագիր/, ինչպես նաև տեղեկատվություն ֆինանսական
հաշվետվության պատրաստման հիմունքների,
կազմակերպության ակտիվների, պարտավորությունների,
սեփական կապիտալի, եկամուտների ու ծախսերի առանձին
կողմերի բացահայտման, ինչպես նաև այնպիսի հիմնաքարային
սկզբունքի առնչությամբ, ինչպես օրինակ, կազմակերպության
գործունեության անընդհատությունն է:
Կազմակերպության ընդհանուր նկարագրին, հաշվապահական
հաշվառման քաղաքականության և հաշվետվության
պատրաստման հիմունքներին զուգահեռ, կազմակերպությունը
հաշվեաղյուսակների և մասնագիտական նկարագրության
տեսքով բացահայտում և լրացուցիչ մեկնաբանություններ է
տալիս այնպիսի կարևոր հոդվածների վերաբերյալ, ինչպես
օրինակ, հասույթը, ներդրումային եկամուտը, ֆինանսական
ծախսերը, հիմնական միջոցները, գուդվիլը, պաշարները,
փոխառությունները, ֆինանսական ու գործառանական
վարձակալությունը, բաժնետիրական կապիտալը, չբաշխված
շահույթը, պահուստները, մեկ բաժնետոմսին բաժին ընկնող
շահույթը, և այլն:

15
ֆինանսական հաշվետվության ծանոթագրություններից որոշ
քաղվածքներ /օրինակ/
Ընդհանուր նկարագիր
______ընկերությունն ծառայություններ է մատուցում
ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց, ինչպես նաև
իրականացնում է ներդրումային գործունեություն:
Ընկերությունը գործունեություն է ծավալում 2 պետությունների
տարածքում և ունի 500 աշխատակից:

______ -ն իր կազմակերպաիրավական կառուցվածքով

սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերություն է:
Ընկերության գրասենյակը տեղակայված է հետևյալ
հասցեում`_______________:

Ընկերությունն ունի ֆոնդային բորսայում գնանշվող

արժեթղթեր:

Ֆինանսական հաշվետվության պատրաստման հիմունքները

______ընկերության 2011թ. ֆինանսական հաշվետվությունը
պատրաստվել է Ֆինանսական հաշվետվության միջազգային
ստանդարտներին /ՖՀՄՍ/ համապատասխան:

Ընկերության ֆինանսական հաշվետվությունը ներառում է

հաշվապահական հաշվեկշիռը, ֆինանսական արդյունքների,
սեփական կապիտալի փոփոխությունների, դրամական
միջոցների հոսքերի մասին հաշվետվություններն ու դրանց կից
ծանոթագրությունները:
Ֆինանսական հաշվետվությունը պատրաստված է սկզբնական
արժեքի հիմունքով /մոդելով/, բացառությամբ որոշ

16
ֆինանսական ներդրումների և ներդրումային գույքի /հող/,
որոնք հաշվառվել են իրական արժեքով:

Ընկերությունը ծախսերը դասակարգում է “ծախսերն`ըստ

գործառույթի /ֆունկցիոնալ բնույթի/” մեթոդով:

Ֆինանսական հաշվետվությունը պատրաստված է ընկերության

ներկայացման արժույթով`ՀՀԴ-ով, իսկ գումարները
հաշվետվությունում ներկայացված են հազար ՀՀԴ-ի
ճշտությամբ:

Դրամական միջոցների հոսքերի մասին հաշվետվությունը

ներկայացնում է դրամական միջոցների և դրանց
համարժեքների փոփոխությունները ժամանակաշրջանի
ընթացքում`ըստ գործառնական, ներդրումային և
ֆինանսավորման գործունեության տեսակների:
Ծանոթագրություն___-ը ցույց է տալիս թե ինչ բաղկացուցիչներ
են ընդգրկված դրամական միջոցների և դրանց համարժեքների
հոդվածում: Գործառնական գործունեությանը վերաբերող
դրամական հոսքերը ներկայացվել են անուղղակի մեթոդի
օգտագործմամբ: Այդ կապակցությամբ զուտ շահույթը ճշգրտվել
է ոչ դրամական հոդվածներով, ինչպես օրինակ, մաշվածության
գումարները, դրամական արտահայտություն չստացած
օգուտներն ու կորուստները, ինչպես նաև հաշվի է առնվել
գործող կապիտալում տեղի ունեցած
փոփոխությունները, /պաշարներում, դեբիտորական և
կրեդիտորական պարտավորություններում, և այլն/: Ստացված
և վճարված տոկոսները դասակարգվել են որպես
գործառնական գործունեությունից առաջացող:

17
Ֆինանսական հաշվետվությունը պատրաստելիս
ղեկավարությունը կատարել է հաշվապահական հաշվառման
գնահատումներ: Միաժամանակ, ղեկավարությունն
օգտագործել է իր դատողությունը համապատասխան
հաշվապահական հաշվառման քաղաքականությունը
կիրառելու գործընթացում: Ղեկավարությունը հավատացած է,
որ գնահատումներն ու դատողությունները տեղին են, և այդ
նկատառումով ֆինանսական հաշվետվությունը ներկայացնում
է ֆինանսական դրության ճշմարիտ և իրական պատկերը:
Այնպիսի ոլորտները, որոնք ներառում են ավելի մեծ չափի
բարդություններ և որոնց հաշվառման նպատակով պահանջվել
են ավելի բարձր մակարդակի մասնագիտական դատողություն
կամ պարունակում են էական գնահատումներ, ներկայացված
են Ծանոթագրություն___-ում:

Պաշարներ
Պաշարները հաշվառվել են ինքնարժեքից և իրացման զուտ
արժեքից նվազագույնով:
Ինքնարժեքը որոշվել է ՖԻՖՈ /առաջինը`մուտք, առաջինը`ելք/
բանաձևի օգնությամբ: Հումքի ինքնարժեքի հիմքում ընկած է
գնման գինը, ինչպես նաև բեռնման-բեռնաթափման,
տրանսպորտային ծախսերն ու չփոխհատուցվող հարկերը:
Անուղղակի արտադրական վերադիր ծախսերը պատրաստի
արտադրանքի միավորի ինքնարժեքի հաշվարկման ժամանակ
բաշխվել են`հիմնվելով արտադրական հզորության նորմալ
մակարդակի վրա:
Իրացման զուտ արժեքը դիտվել է վաճառքի գնահատված գնի
հիման վրա`հանած վաճառքի համար անհրաժեշտ ծախսերի,
ինչպես նաև վաճառքը համալրելու և ավարտին հասցնելու հետ
կապված ծախսերի գնահատված մեծությունները:

18
1.6. Թեսթային որոշ առաջադրանքներ

1.Ներքոնշյալներից որն է համարվում հաշվապահական

հաշվառման քաղաքականության փոփոխություն`
ա.կազմակերպությունը փոխել է իր գրասենյակային գույքի
մաշվածության հաշվարկման մեթոդը,
բ. կազմակերպությունը նոր սկսվող տարվանից փոխել է իր
փոխադարձ փոխարկելի պաշարների գծով ծախսերի որոշման
մոտեցումը /բանաձևը/`ՖԻՖՈ-ից միջին կշռվածի,
գ.կազմակերպությունը վերանայել է իր սարքավորման
օգտակար ծառայության ժամկետը,
դ.կազմակերպությունը փոփոխել է անհուսալի դեբիտորական
պարտքերի պահուստին մասհանման չափը:

2.Ֆինանսական հաշվետվությունների ներկայացման համար

կիրառվող որոշակի սկզբունքները, հիմունքները, կանոններն ու
արարողակարգերը սահմանում են`
ա.հաշվապահական հաշվառման գնահատումները,
բ.հաշվապահական հաշվառման մեջ թույլ տրված սխալները,
գ.էականության սկզբունքն ու առաջընթաց կիառությունը,
դ.հաշվապահական հաշվառման քաղաքականությունը:

3. Ակտիվի կամ պարտավորության հաշվեկշռային արժեքի կամ

ակտիվի սպառման /փոխհատուցման, օգտագործման, մարման/
ընթացքում ակտիվին վերաբերվող ծախսերի մեծության
ճշտումները /փոփոխությունները/ սահմանում են`

19
ա.հաշվապահական հաշվառման քաղաքականության
փոփոխությունը,
բ.սխալներն ու խեղաթյուրումները,
գ.հետընթաց կիրառությունը,
դ.հաշվապահական հաշվառման գնահատումներում
փոփոխությունը:

4.Ներքոնշյալներից որը չի համարվում սխալ, իսկ

ճշտումը`սխալի ուղղում.
ա.փաստերի ոչ ճիշտ ներկայացումը,
բ.կեղծիքը,
գ.ակտիվի օգտակար ծառայության ժամկետի փոփոխությունը,
դ.բացթողումը:

5. Կազմակերպությունը հաշվապահական հաշվառման

քաղաքականության փոփոխությունը հետընթաց պետք է`
ա.կիրառի միայն փոփոխության ժամանակաշրջանի համար,
բ.կիրառի միայն փոփոխությանը հաջորդող
ժամանակաշրջանների համար,
գ.կիրառի փոփոխությանը նախորդող բոլոր ներկայացված
ժամանակաշրջանների համար,
դ.կիրառի միայն փոփոխության և դրան հաջորդող
ժամանակաշրջանների համար:

20
21