የማይክሮ እና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች አፈጻጸምን የሚነኩ ምክንያቶች፡ የጎንደር ከተማ አስተዳደር ጉዳይ

ሄለን መሀሪ

በሂሳብ አያያዝ ውስጥ የሳይንስ ማስተር ዲግሪ ያለውን ፍላጎት በከፊል ለማሟላት ለሂሳብ መዝገብ እና ፋይናንስ ክፍል
የቀረበ የንድፈ ሃሳብ ፕሮፖዛል

የጎንደር ዩኒቨርሲቲ

የንግድ እና ኢኮኖሚ ኮሌጅ

የሂሳብ እና የፋይናንስ ክፍል

አማካሪ

YIHEYS TAREKEGN (PHD)

ጥር፣ 2024

ጎንደር፣ ኢትዮጵ

ዝርዝር ሁኔታ

አብስትራክት 4

ምዕራፍ አንድ 5

መግቢያ 5

1.1. የጥናቱ ዳራ 5

1.2. የችግሩ መግለጫ 7

1.3. የጥናቱ ዓላማዎች 8

1.3.1. አጠቃላይ ዓላማ 8

1.3.2. ልዩ ዓላማዎች 8

1.4. የምርምር መላምት 8

1.5. የጥናቱ አስፈላጊነት 8

1.6. የጥናቱ ወሰን 9

1.7. የውሎች 9 ፍቺዎች

1.8. የጥናቱ አደረጃጀት 9

ምዕራፍ ሁለት 10

ተዛማጅ ሥነ-ጽሑፍ ግምገማ 10

2.1. ቲዎሬቲካል ግምገማ 10

2.1.1. የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች (MSEs) ትርጓሜዎች እና ጽንሰ-ሐሳቦች 10

2.1.2. የኤስኤምኤስ ትርጉም በኢትዮጵያ አውድ 12

2.1.3. የ MSE ዎች አጠቃላይ እይታ በኢትዮጵያ 13

2.1.4. የ MSEs ሚና እና አስተዋፅኦ 13

2.1.5. የ MSE ፖሊሲ እና ስትራቴጂ በኢትዮጵያ 15

2.1.6. በ MSEs አፈጻጸም ላይ ተጽእኖ የሚያሳድሩ ምክንያቶች 17

2.2. ተጨባጭ ግምገማ 21

2.3. የጥናቱ ጽንሰ-ሀሳብ 24

ምዕራፍ ሦስት 25

የምርምር ዘዴ 25

3.1. የምርምር አቀራረብ 25

3.2. የምርምር ንድፍ 25

3.3. የጥናት አካባቢ 26

3.4. የታለመ ህዝብ 26

3.5. የናሙና መጠን መወሰን 26

3.6. የናሙና ቴክኒክ 27

3.7. የተለዋዋጮች እና የመለኪያ ፍቺዎች 27

3.7.1. ጥገኛ ተለዋዋጭ 27

3.7.2. ገለልተኛ ተለዋዋጭ 28

3.8. የመረጃ መሰብሰቢያ መሳሪያዎች 28

3.8.1. የዳሰሳ ጥናት መጠይቅ 28

3.9. የመረጃ ትንተና 29

3.9.1. ገላጭ ትንተና 29

3.9.2. ኢንፍረንቲያል ትንተና (ባለብዙ መስመራዊ ሪግሬሽን ትንተና) 29

3.10. የሥነ ምግባር ግምት 30

ዋቢዎች 31

የጊዜ እና የበጀት ብልሽት 35

አብስትራክት absetracte

የዚህ ጥናት ዓላማ በጎንደር ከተማ አስተዳደር በተለያዩ የንግድ አካባቢዎች የሚንቀሳቀሱትን የጥቃቅንና አነስተኛ
ኢንተርፕራይዞችን አፈጻጸም የሚነኩ ሁኔታዎችን መመርመር ነው። ስለዚህም የቁጥር ጥናት ዘዴን በመጠቀም;
በተለይም ገላጭ እና ገላጭ የምርምር ዲዛይን በአጠቃላይ 355 የኤምኤስኢ ባለቤቶች በጥናቱ ላይ የስትራቴፋይድ
የዘፈቀደ ናሙና ቴክኒክ ይሳተፋሉ። መረጃ የሚሰበሰበው በፓይለት የተፈተኑ የተዋቀሩ መጠይቆችን በመጠቀም ሲሆን
ትንታኔዎች በስታቲስቲካዊ ሶፍትዌር፣ SPSS ስሪት 20 በመጠቀም ይካሄዳል።በተለይ ድግግሞሽ፣ መቶኛ፣ አማካኝ፣
መደበኛ መዛባት፣ የፔርሰን ትስስር እና በርካታ ሊኒያር ሪግሬሽን ጥቅም ላይ ውለዋል። በመጨረሻም በጥናቱ ግኝቶች
ላይ በመመርኮዝ ምክሮች ይቀርባሉ.

ቁልፍ ቃላት፡ MSEs አፈጻጸም፣ የፋይናንስ አቅርቦት፣ የገበያ ተደራሽነት፣ የስራ ፈጣሪዎች ባህሪያት፣ የአስተዳደር
ብቃት፣ መሠረተ ልማት፣ የቴክኖሎጂ ተደራሽነት
ምዕራፍ አንድ

መግቢያ

1.1. የጥናቱ ዳራ

በአለም አቀፍ ደረጃ፣ MSEs ለድህነት ቅነሳ፣ ለልማት ሂደት እና እንደ የኢኮኖሚ እድገት ሞተሮች፣ የአምራች ንኡስ
ዘርፍ ወሳኝ ክፍል፣ ስራ አጥነትን ለመቅረፍ ውጤታማ ስትራቴጂ፣ ምርትን በማብዛት፣ ንግድ እና የክፍያ ሚዛን
በማሳካት ላበረከቱት አስተዋፅኦ እውቅና ተሰጥቷቸዋል (Umogbaiet et. አል. 2016). ባደጉ አገሮች የ MSEs
ኢንተርፕራይዞች ድርሻ ትልቅ ነው፣ እና በአማካይ ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት ውስጥ 50% እና 60% የስራ ስምሪትን
ይይዛል። በማደግ ላይ ባሉ አገሮች፣ MSEs ለ 22 በመቶው የጎልማሳ ሕዝብ ሥራ (Amir, 2012) አስተዋፅዖ ያደርጋሉ።

የተባበሩት መንግስታት የኢንዱስትሪ ልማት ድርጅት (UNIDO) ኤምኤስኢዎች ከ 90% በላይ የግል ንግድን እንደሚወክሉ
እና ከ 50% በላይ ለሚሆኑ የስራ ስምሪት እና ለጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት(ጂዲፒ) በአብዛኞቹ የአፍሪካ ሀገራት
አስተዋፅዖ እንዳደረጉ ገምቷል (UNlDO፣ 2014)። በተፈጥሮ ኢኮኖሚ እያደገ ሲሄድ እነዚህ ኢንተርፕራይዞች በማደግ
ላይ ባሉ ሀገራት ኢኮኖሚ ውስጥ ያላቸው ድርሻ እና አስተዋፅኦ እየተሻሻለ ይሄዳል። በእነዚህ ኢኮኖሚዎች ውስጥ፣
የእነዚህ ኢንተርፕራይዞች መስፋፋት በአንጻራዊ ሁኔታ ከድሆች እና በተለይም ከሴቶች እና ወጣቶች የተቸገሩ ቡድኖች
ጋር በቅርበት ስለሚተሳሰሩ በጣም አስፈላጊ ይሆናል (Robu፣ 2013)።

ኢትዮጵያ ከሰሃራ በታች ካሉ ሀገራት አንዷ በመሆኗ በእድገትና ትራንስፎርሜሽን እቅድ ውስጥ የጥቃቅንና አነስተኛ
ኢንተርፕራይዞችን ስትራቴጂክ መሳሪያ በማድረግ ዘርፉን ለማስተዋወቅ ኤምኢኤስን የልማት ስትራቴጂዎችን
አስተላልፋለች (ሙሉ፣ 2009)። በተጨማሪም የ MSE ተደራሽነትን ማሻሻል እንደ ጠቃሚ የልማት መሳሪያ ተደርጎ
የሚወሰድ ሲሆን ይህም ለስራ አጦች የስራ እድል በመፍጠር ገቢያቸውን እና የተገለሉትን የህዝብ ፍጆታ በመጨመር
በማጠቃለያው ድህነትን በመቀነሱ ለትራንስፎርሜሽንና ለልማት ትግበራ አስተዋፅኦ ያደርጋል። እቅድ (NBE, 2011)

በአማራ ክልል የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች በገቢ ማስገኛ እና የስራ እድል ፈጠራ ላይ ያላቸው ሚና በክልሉ
ኤምኤስኢ የማስተዋወቂያ ስትራቴጂ ሰነድ ላይ ትኩረት ተሰጥቶታል። በክልሉ ስትራቴጂካዊ ሰነዶች ላይ በተቀመጠው
ግምት መሰረት የአማራ ክልል መኢአድ ማስፋፊያ ኤጀንሲ (2020) አመታዊ ሪፖርት እንደሚያሳየው በጥቃቅንና
አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች የተፈጠረውን የስራ እድል በ 2015 ከ 18.8 ሺህ ወደ 42.2 ሺህ በ 2019 እና የ 2020
የመጀመሪያዎቹ 6 ወራት። ስለዚህ፣ ከእነዚህ ተጨባጭ ማስረጃዎች ለመገመት እንደሚቻለው፣ MSEs በአካባቢያዊ እና
በክልላዊ ኢኮኖሚ ልማት ውስጥ ጉልህ ሚና ሊጫወቱ ይችላሉ።

ነገር ግን፣ ነባሮቹ ጽሑፎች የሚያሳየው የ MSEs ን ስኬት የሚያደናቅፉ የተለያዩ ምክንያቶች መኖራቸውን ነው ወደ
ደካማ አፈጻጸም የሚመራቸው (Aynadis&Mohammednur, 2014; Debelo, Teshome & Minalu, 2015)።
ጽሑፎቹ በአጠቃላይ የ MSEs አፈጻጸምን የሚነኩ ምክንያቶች ከሁለት ዋና ዋና ምንጮች እንደሚመጡ ይተርካል።
አንደኛው ከ MSEs ራሳቸው የሚመነጩት በትንሽ መጠናቸው የተነሳ ቀላል የአስተዳደር ስህተት ወደ ደካማ አፈጻጸም
ሊመራቸው ስለሚችል ነው። ስለዚህ ካለፉት ስህተቶቻቸው ለመማር ምንም እድል አልነበራቸውም (Longeneckeret
et.al. 2015)። ሌላው ውድቀት የሚመጣው እንደ የፋይናንስ እጥረት እና ቅድመ ሁኔታ ካሉ ውጫዊ ምንጮች ነው
(Oketch, 2017)።
በአገር ውስጥ የሚገኙ ጥናቶች ኤምኤስኢዎችን ወደ ደካማ አፈጻጸም የሚወስዱትን በተለያዩ ምክንያቶች ላይ
ተጨባጭ ማስረጃዎችን ያቀርባሉ (እንዳልካቸው፣ 2013፣ አብዩ፣ 2014)። አንዳንዶቹን ለመጥቀስ ሃይላይ እና
ሌሎችም። (2019) እንደዘገበው የመነሻ ካፒታል እና የብድር ተቋማት ተደራሽነት እጦት በ MSEs አፈጻጸም ላይ ተጽዕኖ
የሚያደርጉ ቁልፍ ነገሮች ናቸው። ጥናቱ በተጨማሪም አብዛኛው ኤምኤስኢዎች ለሀገር ውስጥ ገበያ የሚያመርቱት
ዝቅተኛ የገበያ ድርሻ እንዲኖራቸው አድርጓል። በተጨማሪም፣ የኤምኤስኢዎች ባለቤት ጾታ በ MSEs ላይ ተጽእኖ
የሚያሳድር ሌላው ምክንያት ተለይቶ ይታወቃል። በተለይም፣ ጥናቱ እንደሚያመለክተው አብዛኞቹ ሴት
ባለቤትነታቸው የ MSE ዎች ደካማ አፈጻጸም እንዳላቸው ተረጋግጧል (Hailai et.al. 2019)። በሌላ በኩል አቶ ያረጋል
(2018) እንደዘገበው የመሰረተ ልማት አለመሟላት፣ የስራ ፈጠራና አስተዳደር ክህሎት ስልጠና ማነስ እና የሰለጠነ የሰው
ሃይል ችግር ለ MSE የስራ አፈጻጸም መጓደል ግንባር ቀደሞቹ ናቸው።

ነገር ግን፣ አብዛኛው የሀገር ውስጥ ጥናቶች ተከታታይ ግኝቶችም ሆነ የአድራሻ ሁኔታዎችን ሁለንተናዊ በሆነ መልኩ
የ MSE ዎችን አፈጻጸም የሚነኩ አያቀርቡም። ይህ በአካባቢያዊ ሥነ-ጽሑፍ ውስጥ የ MSEs አፈፃፀም ምክንያቶች
በድፍረት በአንዱ ሥነ ጽሑፍ ውስጥ በሌላው ውስጥ ጥቅም አልባ ወደሆኑበት ሲቀየሩ ግራ መጋባት ፈጠረ። ስለዚህ፣
ተመራማሪው የጥንቱንም ሆነ የአሁኑን የሀገር ውስጥ ስነ-ጽሁፍን በጥልቀት ከመረመሩ በኋላ ለአብዛኞቹ ጽሑፎች
በጣም የሚታዩ እና የተለመዱትን መምረጥ ችግሩን በጥልቀት ለማስወገድ ይረዳል ብሎ በጽኑ ያምናል። በእርግጥ፣ አንድ
ሰው የፍላጎታቸውን MSEs የአፈፃፀም ሁኔታዎችን መምረጥ እና በውጤቱ ተለዋዋጭ ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ እንዳሳደሩ
ሊፈትን ይችላል። ነገር ግን፣ ተመራማሪው MSEs ድህነትን በመቅረፍ ረገድ ቁልፍ ሚና እንደሚጫወቱ ይታመናል ይህም
በሁሉም የአገሪቱ ማዕዘናት ውስጥ በጣም የተስፋፋ ማህበራዊ ችግር ነው። ስለዚህ፣ MSEs የሚጠበቀውን ጥቅም
መስጠት አለባቸው። ያንን ኃላፊነት ለመወጣት እንዲረዳቸው ደካማ አፈጻጸም እንዲኖራቸው የሚያደርጋቸው
ማነቆዎች ያለማቋረጥ ምርምር ሊደረግላቸው እና ሁኔታዎችን ለትክክለኛ ጣልቃገብነት ምቹ ማድረግ አለባቸው.
ማመቻቸት. ስለዚህ ይህ ጥናት በ MSEs አፈፃፀም ላይ ተጽእኖ ያላቸውን ምክንያቶች ለመለየት ቀርቧል. ጥናቱ በጎንደር
ከተማ አስተዳደር ላይ ያተኩራል።

1.2. የችግሩ መግለጫ

በኢትዮጵያ፣ የ MSEs አስፈላጊነት በተለያዩ ሰነዶች ላይ እንደ የኢንዱስትሪ ፖሊሲ፣ የኤምኤስኢ ልማት ስትራቴጂ፣
እና የእድገትና ትራንስፎርሜሽን እቅድ I እና II (እሱባለው እና ራጉራማ፣ 2017) ላይ ይስተዋላል። የኢትዮጵያ
ኢኮኖሚክስ ማኅበር (2015) ኤምኤስኢዎች በኢትዮጵያ ውስጥ ያሉ ትልልቅ ቢዝነሶች የተፈጠሩበትና ያደጉበት
የካፒታልና የንግድ አስተዳደር ተሞክሮዎችን በማሰባሰብ ለረጅም ጊዜ ያደጉበት የተፈጥሮ ፈጣሪ ቤት እንደሆነ ገልጿል።
ባለፉት ጥቂት ዓመታት ውስጥ መሻሻሎች ቢመዘገቡም በተለያዩ ውጣውረዶች ምክንያት የ MSEs አፈጻጸም
ከሚጠበቀው በታች ወድቋል (ስዩም እና ሌሎች፣ 2016)። እነዚህም ከፋይናንስ ጋር የተያያዙ ችግሮች፣የገበያ ተደራሽነት
እና ዝቅተኛ የውድድር አቅም፣የመስሪያ ቦታ፣የቴክኒክ ክህሎት እና የአመራር እውቀት ዝቅተኛ መሆን፣ተገቢ ቴክኖሎጂ
እና ጥራት ያለው የመሰረተ ልማት አቅርቦት (የኢትዮጵያ ኢኮኖሚክስ ማህበር፣2015) ይገኙበታል። ይህ ኤምኤስኢዎች
የሥራ አጥነትን እና የሥራቸውን ጥራት ችግር ለመቅረፍ ያላቸውን አቅም ጥርጣሬ ፈጥሯል (ታርፋሳ እና ሌሎች
2016)። ከዚህም በላይ የእነዚህ ኢንተርፕራይዞች አሠራር በብዙ ምክንያቶች ያለማቋረጥ ተፈትኗል። በተለያዩ የሀገሪቱ
ክፍሎች ቁጥራቸው ቀላል የማይባሉ ኢንተርፕራይዞች ሳይቀር ፈርሰዋል እና ከአገልግሎት ውጪ ሆነዋል (ስዩም እና
ሌሎች 2016፤ ፍስሃ 2016)።
እንዲያውም ቀደም ሲል በተለያዩ የ MSE ዎች ላይ ትኩረታቸውን በማድረግ የተለያዩ ጥናቶች ተካሂደዋል (ወልደዮሀንስ
2014፣ አባይ እና ሌሎች 2014፣ ፍስሃ 2016)። ነገር ግን፣ እንደ ተመራማሪው አመለካከት፣ MSEs የአፈጻጸም
ሁኔታዎችን በስፋት በማሳየት ላይ በአካባቢያዊ ስነ-ጽሁፍ ላይ ክፍተት አለ። ስለሆነም በአጠቃላይ በኢትዮጵያ በተለያዩ
ዘርፎች ስለሚሰሩ ምእመናን እና በጎንደር ከተማ አስተዳደር ውስጥ ስለሚሰሩ ምእመናን የአፈጻጸም ሁኔታዎችን
ማበልፀግ እና ግንዛቤያችንን ማዳበር ያስፈልጋል። ከዚህም በላይ፣ ውጤታቸው ፖሊሲ አውጪዎችን ወደ MSEs
ያላቸውን አካሄድ ስለሚመራ እንደነዚህ ያሉ ጥናቶች ያለማቋረጥ መሻሻል እና መሻሻል አለባቸው። ስለዚህ ይህ ጥናት የ
MSE ዎች አፈፃፀም ላይ ተጽእኖ በሚያሳድሩ ነገሮች ላይ ያተኩራል (የፋይናንስ ተደራሽነት፣ የገበያ መዳረሻ፣ የስራ
ፈጣሪዎች ግላዊ ባህሪያት፣ የአስተዳደር ብቃት፣ የመሠረተ ልማት አቅርቦት እና የቴክኖሎጂ ተደራሽነት)። በሌላ በኩል የ
MSEs አፈጻጸም ከትርፋማነት፣ ሥራ የመፍጠር አቅም እና የካፒታል ክምችት አንፃር በጽንሰ-ሀሳብ የተነደፈ ነው።

1.3. የጥናቱ ዓላማዎች

1.3.1. አጠቃላይ ዓላማ

የዚህ ጥናት አጠቃላይ ዓላማ በጎንደር ከተማ የ MSEs አፈፃፀም ላይ ተፅእኖ ያላቸውን ሁኔታዎች መመርመር ነው።

1.3.2. የተወሰኑ ዓላማዎች

ጥናቱ የሚከተሉትን ልዩ ዓላማዎች ይመለከታል

1. የፋይናንስ ተደራሽነት በ MSE ዎች አፈጻጸም ላይ ያለውን ተጽእኖ ለመመርመር

2. የገበያ ተደራሽነት በ MSE ዎች አፈጻጸም ላይ ያለውን ተጽእኖ ለመገምገም

3. የስራ ፈጣሪዎች ባህሪያት በ MSE ዎች አፈፃፀም ላይ ያለውን ተጽእኖ ለመገምገም

4. የአስተዳደር ብቃት በ MSE ዎች አፈጻጸም ላይ ያለውን ተጽእኖ ለመመርመር

5. የ MSEs መሠረተ ልማቶችን ውጤት ለመመርመር

6. ቴክኖሎጂ በ MSEs አፈጻጸም ላይ ያለውን ተጽእኖ ለመገምገም

1.4. የምርምር መላምት።

H1፡ የፋይናንስ አቅርቦት በኤምኤስኢዎች አፈጻጸም ላይ ከፍተኛ ተጽእኖ አለው።

H2፡ የገበያ መዳረሻ በኤምኤስኢዎች አፈጻጸም ላይ ከፍተኛ ተጽእኖ አለው።

H3፡ የኢንተርፕረነሮች ባህሪያት በኤምኤስኢዎች አፈጻጸም ላይ ከፍተኛ ተጽእኖ አላቸው።

H4፡ የአስተዳደር ብቃት በኤምኤስኢዎች አፈጻጸም ላይ ከፍተኛ ተጽእኖ አለው።

H5፡ መሠረተ ልማት በኤምኤስኢዎች አፈጻጸም ላይ ከፍተኛ ተጽእኖ አለው።

H6፡ ቴክኖሎጂ በኤምኤስኢዎች አፈጻጸም ላይ ከፍተኛ ተጽእኖ አለው።

1.5. የጥናቱ አስፈላጊነት

ይህ ጥናት የሚከተለው ጠቀሜታ ሊኖረው ይችላል. የጥናቱ ግኝቶች እንደሚያሳየው የፋይናንስ አቅርቦት፣ የገበያ
ተደራሽነት፣ የስራ ፈጣሪዎች ግላዊ ባህሪ እና የመሠረተ ልማት አቅርቦት በ MSEs አፈጻጸም ላይ ከፍተኛ ተጽእኖ
አላቸው። ስለዚህ በጥናቱ አካባቢ የሚንቀሳቀሱ ጥቃቅን እና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች የእነዚህ ነገሮች ህልውና እና
መስፋፋት ላይ ወሳኝ ሚና እንዳላቸው ሊያውቁ ይችላሉ። በአጠቃላይ አሠራራቸው ውስጥ እነዚህን ሁኔታዎች
በአግባቡ ለመፍታት ጥረታቸውን በጋራ አዋህደው እንዲሠሩ። በተጨማሪም እነዚህ ሁኔታዎች በኢንተርፕራይዞቹ
አፈጻጸም ላይ የሚያሳድሩትን ተፅዕኖ በሚመለከት መረጃ በማቅረብ ለተለያዩ የ GOs እና መንግሥታዊ ያልሆኑ
ድርጅቶች ባለድርሻ አካላት ኤምኤስኢን እንደ ሴክተር በማመሳከሪያነት ሊያገለግል ይችላል። የጥናቱ ግኝቶች ፖሊሲ
አውጪዎች እና ሌሎች ባለድርሻ አካላት በዘርፉ ላይ የሚያጋጥሙትን ማነቆዎች ለማስወገድ አስተማማኝ እና
አስፈላጊ እርምጃዎችን በማቀድና ተግባራዊ ለማድረግ ሊረዳቸው ይችላል። ጥናቱ በጥቃቅንና አነስተኛ
ኢንተርፕራይዞች ላይ ጥናትና ምርምር ለማድረግ ለሚፈልጉ ሁሉ እንደ መሰላል ሆኖ ሊያገለግል ይችላል።

1.6. የጥናቱ ወሰን

ከአካባቢው አንፃር ይህ ጥናት በጎንደር ከተማ አስተዳደር ብቻ የሚወሰን ይሆናል) በተጨማሪም ጥናቱ የሚያተኩረው
በጥናት አካባቢ በሚገኙት ላይ ነው። በ MSEs አፈጻጸም ላይ ተጽእኖ የሚያሳድሩ የተለያዩ ምክንያቶች ቢኖሩም፣ ይህ
ጥናት በሚከተሉት ሁኔታዎች ላይ ያተኩራል። የፋይናንስ አቅርቦት, የገበያ መዳረሻ, ሥራ ፈጣሪዎች ባህሪያት፣
የአስተዳደር ብቃት፣ መሠረተ ልማት እና ቴክኖሎጂ እንደ ገላጭ ተለዋዋጮች እንዲሁም የ MSEs አፈጻጸም እንደ
የውጤት ተለዋዋጭ። በዘዴ፣ ጥናቱ የመጠን ጥናት አቀራረብን በተለይም የማብራሪያ ምርምር ዲዛይን ይጠቀማል።

1.7. የውሎች ፍቺዎች

ጥቃቅን እና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች (MSEs)

ይህ ጥናት የፌዴራል ጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች ኤጀንሲን ትርጉም ተቀብሏል (የተሻሻለ የኤምኤስኢ
ስትራቴጂ፣ 2011)። በስትራቴጂው መሰረት ጥቃቅን ኢንተርፕራይዞች ባለንብረቱን ጨምሮ 5 ሰዎች ያሉት
ኢንተርፕራይዝ ሲሆን ወይም አጠቃላይ ንብረታቸው ከብር 100,000 አይበልጥም በአገልግሎት ዘርፍ የጠቅላላ ንብረቱ
ዋጋ ከብር 50,000 አይበልጥም ። ፣ የሆቴል እና ቱሪዝም ፣ የአይሲቲ እና የጥገና አገልግሎት። በሌላ በኩል አነስተኛ
ኢንተርፕራይዞች ከ 6 እስከ 30 ሰራተኛ ወይም አጠቃላይ የሀብት መጠን ብር 100,000 እስከ 1.5 ሚሊዮን ብር
ለኢንዱስትሪ ዘርፍ እና ለጠቅላላ ሃብት፣ ወይም የተከፈለ ካፒታል እና ከ 50,000 እስከ 500,000 የአገልግሎት ዘርፍ
(GFDRE) , 2011).

አፈጻጸም

አፈጻጸም የሚለው ቃል በጣም ሰፊ ነው ምክንያቱም በተለያዩ ፕሮክሲዎች ለምሳሌ ትርፋማነት፣ ምርት፣ ሽያጭ
ወዘተ. ነገር ግን በዚህ ጥናት የ MSEs አፈፃፀም በስራ ፈጠራ እና በገቢ ማስገኛ ይወከላል።

1.8. የጥናቱ አደረጃጀት

ይህ ጥናት በአምስት ምዕራፎች የተደራጀ ነው።

ምእራፍ አንድ የጥናቱ መነሻ ክፍል፣ የጥናቱ አመጣጥ፣ የችግሩ መግለጫ፣ የጥናቱ ዓላማዎች፣ የምርምር መላምቶች፣
የጥናቱ ጠቀሜታ እና ስፋት ጨምሮ በተለያዩ ንዑስ ክፍሎች የተከፋፈለውን የጥናት መግቢያ ክፍል ያቀርባል። ምዕራፍ
ሁለት ተዛማጅ ጽሑፎችን መገምገም ያቀርባል, እሱም በተራው እንደ ጽንሰ-ሐሳብ እና ተጨባጭ ሥነ-ጽሑፍ
ግምገማ. ምእራፍ ሶስት የጥናት አቀራረብን፣ የምርምር ንድፍን፣ የጥናት ቦታን፣ የታለመውን ህዝብ ብዛት፣ የናሙና
መጠን፣ የናሙና ቴክኒክ፣ የጥናቱ ተለዋዋጮች፣ የመረጃ መሰብሰቢያ መሳሪያዎችን እና የመረጃ ትንተናዎችን የያዘ
የምርምር ዘዴ ነው። ምዕራፍ አራት ግኝቶችን እና ውይይትን ያቀርባል. የመጨረሻው ምዕራፍ ማጠቃለያ,
መደምደሚያ እና ምክሮችን ያቀርባል.

ምዕራፍ ሁለት

ተዛማጅ ሥነ-ጽሑፍ ግምገማ

ይህ ምእራፍ ከጥናቱ ርዕሰ ጉዳይ ጋር ተዛማጅነት ያላቸውን ጽሑፎች ግምገማ ያቀርባል። ግምገማው በሁለት ዋና ዋና
ክፍሎች የተደራጀ ነው። የመጀመሪያው ክፍል የንድፈ ሃሳባዊ ሥነ-ጽሑፍ ግምገማን ያቀርባል ይህም የቃላቶችን ፍቺ
እና ጽንሰ-ሀሳቦች እና አንዳንድ የንድፈ ሃሳባዊ አመለካከቶችን በ MSEs ላይ ያተኩራል። ሁለተኛው ክፍል በዋነኝነት
የሚያተኩረው ቀደም ሲል በሀገር ውስጥ እና በውጭ አገር የተደረጉ ጥናቶችን በመገምገም ላይ ያተኮረ ነው.

2.1. ቲዎሬቲካል ግምገማ

2.1.1. የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች (MSEs) ትርጓሜዎች እና ጽንሰ-ሐሳቦች

የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች ትርጉም አሁንም አከራካሪ ነው። ለጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች
በአጠቃላይ ተቀባይነት ያለው ትርጉም የለም። በአንድ ሀገር ውስጥ ያሉ ጥቃቅን እና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች በሌላ
ሀገር ውስጥ አነስተኛ ወይም መካከለኛ ኢንተርፕራይዞች ሊሆኑ ይችላሉ. ብዙ በማደግ ላይ ያሉ አገሮች
የሚያመለክቱት በተወሰኑ መለኪያዎች ላይ በመመስረት ነው፣ እነሱም እንደ የሰራተኞች ብዛት፣ ንብረት፣ ካፒታል፣
የሽያጭ ልውውጥ፣ ወዘተ የመሳሰሉትን ያጠቃልላል። በ MSE ውስጥ ያሉ ተዋናዮች፣ የ MSE መደበኛ ትርጓሜዎች
እንደሌሉ በመገንዘብ። ስለዚህ የ MSE ፍቺ የሚወሰነው በሀገሪቱ የኢኮኖሚ እድገት ደረጃ ላይ ነው.

በቦልተን ኮሚቴ (1971) መሰረት በመጀመሪያ የአንድ ትንሽ ድርጅት "ኢኮኖሚያዊ" እና "ስታቲስቲክስ" ፍቺ
ተዘጋጅቷል. በ"ኢኮኖሚያዊ" ትርጉም ስር አንድ ድርጅት የሚከተሉትን ሶስት መመዘኛዎች የሚያሟላ ከሆነ አነስተኛ
ነው ይባላል፡- በአንፃራዊነት አነስተኛ የሆነ የገበያ ቦታቸው ድርሻ፣ በባለቤቶች ወይም በከፊል ባለቤቶች የሚተዳደረው
ግላዊ በሆነ መንገድ እንጂ መደበኛ በሆነ የአስተዳደር ዘዴ አይደለም። መዋቅር; እና ራሱን የቻለ፣ የአንድ ትልቅ ድርጅት
አካል ባለመመስረት። በሌላ በኩል የ "ስታቲስቲክስ" ፍቺ ኮሚቴው ሁለት መስፈርቶችን አቅርቧል; የአነስተኛ
የኩባንያው ዘርፍ መጠን እና ለጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት, ሥራ, ወደ ውጭ መላክ, ወዘተ. የትናንሽ ጽኑ ሴክተር
የኢኮኖሚ መዋጮ በጊዜ ሂደት ምን ያህል እንደተቀየረ (ቦልተን፣ 1971)። የዘርፍ ምደባው MSEs ን በቦልተን ኮሚቴ
ለመወሰን እንደ መስፈርት ተጠቅሟል። በዚህ መሠረት በማኑፋክቸሪንግ ፣ በግንባታ እና በማዕድን ቁፋሮ ውስጥ ያሉ
ድርጅቶች በሠራተኞች ብዛት (በዚህ ሁኔታ 200 ወይም ከዚያ በታች ኩባንያውን አነስተኛ ድርጅት ለመሆን ብቁ)
ናቸው ፣ በችርቻሮ ፣ በአገልግሎቶች ፣ በጅምላ ፣ ወዘተ. የገንዘብ ልውውጥ (በዚህ ሁኔታ ክልሉ ከ 50,000-200,000
የብሪቲሽ ፓውንድ እንደ ትንሽ ድርጅት ይመደባል) በአንጻሩ በመንገድ ትራንስፖርት ኢንዱስትሪ ውስጥ ያሉ ድርጅቶች
5 ወይም ከዚያ ያነሱ ተሽከርካሪዎች ካላቸው ትንንሽ ተብለው ይመደባሉ (ቦልተን፣ 1971)።

ሆኖም፣ በቦልተን ትርጓሜዎች ላይ ትችቶች ቀርበዋል። ይህ ማእከል በዋናነት በሠራተኞች ብዛት እና በአስተዳዳሪ
አቀራረብ ላይ በተመሰረቱ ባህሪያት መካከል በሚታዩ አለመጣጣሞች ላይ ነው. በጃፓን ውስጥ አነስተኛ
ኢንዱስትሪዎች እንደ ኢንዱስትሪው ዓይነት, የተከፈለ ካፒታል እና የተከፈለባቸው ሰራተኞች ብዛት ይገለጻል.
ስለዚህም አነስተኛና መካከለኛ ኢንተርፕራይዞች የሚገለጹት፡- በ 100 ሚሊዮን የን የተከፈለ ካፒታልና 300
ሠራተኞች፣ በጅምላ ንግድ በ 30 ሚሊዮን የን የተከፈለ ካፒታል እና 100 ሠራተኞች፣ እና በ የችርቻሮ እና የአገልግሎት
ንግድ ከ 10-ሚሊዮን-የን የተከፈለ ካፒታል እና 50 ሰራተኞች (Ekpenyong, 1992)።

የአውሮፓ ህብረት አባል ሀገራት በተለምዶ SME ምን እንደሚሉ የራሳቸው ፍቺ አላቸው ለምሳሌ በጀርመን ያለው
ባህላዊ ፍቺ የ 250 ሰራተኞች ገደብ ነበረው በቤልጂየም 100 ሊሆን ይችል ነበር አሁን ግን የአውሮፓ ህብረት
መደበኛውን መደበኛ ማድረግ ጀምሯል. ጽንሰ-ሐሳብ. አሁን ያለው ፍቺው ከ 10 በታች ሰራተኞች ያላቸውን
ኩባንያዎች “ማይክሮ”፣ ከ 50 በታች ሰራተኞች ያላቸውን “ትናንሽ”፣ እና ከ 250 በታች የሆኑትን ደግሞ “መካከለኛ”
በማለት ይፈርጃቸዋል (ካርሳመር፣ 2009)።

በአንፃሩ በዩናይትድ ስቴትስ አነስተኛ የንግድ ሥራ በሠራተኞች ብዛት ሲገለጽ ብዙውን ጊዜ ከ 100 በታች ሠራተኞችን
የሚያመለክት ሲሆን መካከለኛ መጠን ያለው ንግድ ደግሞ ከ 500 በታች ሠራተኞችን ይመለከታል። ካናዳ አነስተኛ
ንግድን ከ 100 ያነሰ ሰራተኞች ያሉት (ንግዱ እቃ የሚያመርት ንግድ ከሆነ) ወይም ከ 50 ያነሰ ሰራተኞች (ንግዱ
በአገልግሎት ላይ የተመሰረተ ንግድ ከሆነ) እና መካከለኛ መጠን ያለው ንግድ አነስተኛ እንደሆነ ይገልፃል. ከ 500
(ካርሳመር, 2009) በአጠቃላይ፣ ከኤምኤስኢ ትርጓሜዎች አለም አቀፋዊ ተሞክሮዎች በመነሳት በአጠቃላይ በአለም
ሀገራት የ MSE ትርጉም አለመኖሩን ያካትታል። ሆኖም ግን, ሁሉም ትርጓሜዎች እንደ የሰራተኞች ብዛት, የተከፈለ
ካፒታል, የዘርፍ ምድብ, የገበያ ድርሻ እና የአስተዳደር አካል የመሳሰሉ የተለመዱ መስፈርቶችን ወስደዋል.

2.1.2. የኤስኤምኤስ ትርጉም በኢትዮጵያ አውድ

ከአለምአቀፍ ልምድ ጋር በሚመሳሰል መልኩ፣ በኢትዮጵያ ያሉ MSEs ትርጓሜ ድርጅቶቹን መደበኛ እና መደበኛ
ያልሆኑ ብሎ ከመፈረጅ በስተቀር የተከፈለ ካፒታል እና የሰራተኞች ብዛት እንደ መስፈርት ነው። እንደ ንግድና
ኢንዱስትሪ ሚኒስቴር ትርጓሜ፣ በካፒታል ኢንቨስትመንቶች ላይ የተመሠረቱ ኤምኤስኢዎች በ 1997 የጥቃቅንና
አነስተኛ ኢንተርፕራይዝ ልማት ስትራቴጂን ለመንደፍ ተዘጋጅተዋል።

MoTI የሚሰጠው ትርጉም በተከፈለ ካፒታል ላይ የተመሰረተ በጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች መካከል ያለውን
ልዩነት ይገልጻል። ጥቃቅን ኢንተርፕራይዞች በመደበኛ እና መደበኛ ባልሆኑ ዘርፎች የተከፈለ ካፒታል ከብር 20,000
የማይበልጥ እና ከፍተኛ የቴክኖሎጂ አማካሪ ድርጅቶችን እና ሌሎች ከፍተኛ የቴክኖሎጂ ተቋማትን ሳይጨምር
አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች ግን የተከፈሉ የንግድ ድርጅቶች ናቸው። ከፍተኛ የቴክኖሎጂ አማካሪ ድርጅቶችን እና
ሌሎች ከፍተኛ የቴክኖሎጂ ተቋማትን ሳይጨምር ከብር 20,000 በላይ እና ከብር 500,000 የማይበልጥ ካፒታል
(የድሆችን የህግ ማጎልበት ኮሚሽን፣ 2006)። በሌላ በኩል የማዕከላዊ ስታቲስቲክስ ኤጀንሲ ኢንተርፕራይዞችን
በተለያዩ የሥራ ደረጃዎች በመመደብ በቅጥር መጠን እና በመሳሪያዎች ባህሪ ላይ ነው። በሲኤስኤ መሠረት; ከአስር
የማይሞሉ ሰዎችን የሚቀጥሩ እና በሞተር የሚንቀሳቀሱ መሳሪያዎችን የሚጠቀሙ ተቋማት እንደ አነስተኛ
የማኑፋክቸሪንግ ኢንተርፕራይዞች ሲቆጠሩ በጥቃቅን ኢንተርፕራይዝ ውስጥ ያሉ ኢንተርፕራይዞች ግን መደበኛ
ባልሆኑ ሴክተር ስራዎች እና የጎጆ ኢንዱስትሪዎች ተከፋፍለዋል። እንደ ሦስተኛው ምድብ፣ የጎጆና የእጅ ሥራ
ኢንዱስትሪዎች ሥራቸውን በእጅ የሚሰሩ እና ኃይል የሌላቸው ማሽኖች የሚጠቀሙ ተቋማት ናቸው። ከላይ
ከተገለጹት ትርጓሜዎች አንፃር እና የኢትዮጵያን ሁኔታ ግምት ውስጥ በማስገባት የጥቃቅን፣ አነስተኛ እና መካከለኛ
ኢንተርፕራይዞችን በሚከተለው መንገድ ሊገለጽ ይችላል።

o ጥቃቅን ኢንተርፕራይዞች በባለቤትነት የተያዙ እና የሚተዳደሩ፣የገበያው አነስተኛ ድርሻ ያላቸው፣በባለቤቱ

የሚተዳደሩ እና አምስት እና ከዚያ በታች ሰራተኞችን የሚቀጥሩ የንግድ እንቅስቃሴዎች ናቸው። ይህም በቅርቡ
ተሻሽሎ እስከ 10 ሠራተኞች ድረስ እና ካፒታል እስከ 20,000 ብር ደርሷል።

o አነስተኛ ንግዶች ከ 6 እስከ 49 ሰራተኞችን የሚቀጥሩ ኢንተርፕራይዞች ናቸው። በሌሎች ጉዳዮች ላይ ከጥቃቅን
ኢንተርፕራይዞች ጋር ተመሳሳይ ባህሪያትን ይጋራሉ.

o መካከለኛ ደረጃ ኢንተርፕራይዞች በአንፃራዊነት ከፍ ያለ የገበያ ድርሻ ያላቸው፣ በግል ወይም በጋራ ባለቤትነት ወይም
በባለቤትነት ወይም በተሾሙ ሥራ አስፈፃሚዎች የሚተዳደሩ እና ከ 50 እስከ 99 ሠራተኞች የሚቀጥሩ
ኢንተርፕራይዞች ናቸው።

o ከ 100 በላይ ሰዎችን የሚቀጥሩ ኢንተርፕራይዞች እንደ ትልቅ ኢንተርፕራይዞች ሊቆጠሩ ይችላሉ (የድሆችን የህግ
ማጎልበት ኮሚሽን፣2006)። ከዚህ በላይ በንግድና ኢንዱስትሪ ሚኒስቴር ለኤምኤስኢ የሰጠው ትርጉም በኢትዮጵያ
ሁኔታ በተመሳሳይ መልኩ በአማራ ክልል ተፈፃሚነት ይኖረዋል።

2.1.3. በኢትዮጵያ ውስጥ የኤምኤስኤስ አጠቃላይ እይታ

የኢትዮጵያ መንግስት በ 1997 ዓ.ም ሀገራዊ የኤምኤስኢ ልማት እና ፕሮሞሽን ስትራቴጂ ነድፎ ችግሮቹን ለማቃለል
እና የ MSEs እድገትን ለማሳደግ ስልታዊ አካሄድን የሚያጎላ ነው። የስትራቴጂው አጠቃላይ ዓላማ ለኤምኤስኢዎች
ምቹ ሁኔታን መፍጠር ሲሆን የተወሰኑ ዓላማዎች የኢኮኖሚ ዕድገትን ለማመቻቸት ነው። ፍትሃዊ እድገት ማምጣት;
የረጅም ጊዜ ስራዎችን መፍጠር; በ MSEs መካከል ያለውን ትብብር ማጠናከር; ለመካከለኛ እና ለትላልቅ
ኢንተርፕራይዞች መሠረት መስጠት; ኤክስፖርትን ማስተዋወቅ; በ MSEs እና በትልልቅ ኢንተርፕራይዞች መካከል
ተመራጭ አያያዝን ማመጣጠን። ስልቱ የድጋፍ እርምጃዎችን እና ተጠቃሚዎችን ለምሳሌ በምግብ፣ በጨርቃጨርቅ፣
በቆዳ፣ በልብስ ብረታ ብረት ስራዎች እና በእደ ጥበባት ያሉ አነስተኛ አምራቾችን ያነጣጠረ ነው። የራስ ሥራ
(የትምህርት ቤት ለቀው, አካል ጉዳተኞች እና ሥራ አጥ ወጣቶች ላይ ያተኩሩ); ጅምር እና ማስፋፋት ድርጅቶች
(በሴቶች ባለቤትነት ላይ ያተኩሩ); በዘላኖች እና በአደጋ አካባቢዎች አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች; አግሮ-ቢዝነስ እና
አነስተኛ እርሻ እና አሳ ማጥመድ; ትናንሽ ግንበኞች / ኮንትራክተሮች; አነስተኛ ላኪዎች; እንዲሁም አነስተኛ የቱሪዝም
ኦፕሬተሮች (ኢፌዲሪ ሞቲአይ፣ 1997)። በሌላ በኩል የአማራ ክልል መኢአድ ልማት ኤጀንሲ የአቅም ግንባታ፣
የፋይናንስ አስተዳደር፣ የአገልግሎት ክላስተር፣ የ MSES የሽግግር ደረጃ፣ ምርጥ ተሞክሮዎችን በማስፋት፣ ወዘተ
የሚመለከቱ የተለያዩ ስትራቴጂካዊ ማኑዋሎችና የፖሊሲ መመሪያዎችን አዘጋጅቷል።

በ 2011/2012 የኤምኤስኢን ውጤታማ ትግበራ ተከትሎ ሰነዶችን በማሰራጨት እና ሰፊ ስልጠናዎች ተሰጥቷል።

እ.ኤ.አ. በ 2006 ድሆችን የሕግ ማጎልበት ኮሚሽን ባደረገው ጥናት መሠረት የግሉ ሴክተር ከግብርና ውጭ በሆኑ
የኢኮኖሚ እንቅስቃሴዎች እና በተለይም በምርት ላይ ያተኮሩ ዝቅተኛ ገቢ ያላቸው ጥቃቅን እና አነስተኛ
ኢንተርፕራይዞች የበላይነት ተለይቶ ይታወቃል ። እና የጨርቃ ጨርቅ, የምግብ እና የመጠጥ ማቀነባበሪያ ፍጆታ.
ከዚህም በላይ የጥናቱ ዘገባ እንደሚያሳየው አብዛኞቹ ኤምኤስኢዎች በቀላሉ በመግባታቸው የሚታወቁ እና
አብዛኛውን የህብረተሰብ ክፍል የሚይዙት በተመሳሳይ ጊዜ አብዛኞቹ በገጠር የሚገኙ ናቸው (የድሆችን የህግ ማጎልበት
ኮሚሽን፣ 2006)

2.1.4. የ MSEs ሚና እና አስተዋጽዖ

ትርጉሙ የቱንም ያህል ቢለያይ የ MSEs ልማት ለሥራ ዕድል ፈጠራ፣ ድህነትን ለመቅረፍ እና በአጠቃላይ በማደግ ላይ
ባሉ አገሮች የኢኮኖሚ ልማት ቁልፍ ስትራቴጂ ተደርጎ ይወሰዳል። ቤክ እና ዴሚርጉክ-ኩንት (2015) ባደረጉት ጥናት፣
የ MSEs አስተዋፅዖ 30% የሚሆነውን የሥራ ስምሪት እና 17 በመቶውን ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት ውስጥ
በማደግ ላይ ባሉ አገሮች ውስጥ ይይዛል። የደቡብ ምስራቅ እስያ መንግስታት ማህበር (ASEAN) በአባል ሀገራቱ
የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞችን ከ 96% በላይ የሚሸፍኑ ሲሆን ከ 50% እስከ 85% d የኦሜስቲክ ሥራ. MSEs
ለ ASEAN አባላት አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት (ጂዲፒ) በ 30% እና 53% መካከል ያለው አስተዋፅዖ እና
ኤምኤስኢዎች ወደ ውጭ ለመላክ የሚያበረክቱት አስተዋፅኦ በ 19% እና 31% (ADB, 2014) መካከል ነው።ባደጉት
ሀገራት የኢንተርፕራይዞቹ ድርሻም ትልቅ ሲሆን በአማካይ ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት ውስጥ 50% እና 60% የስራ
ስምሪትን ይይዛል። በተፈጥሮ ኢኮኖሚ እያደገ ሲሄድ እነዚህ ኢንተርፕራይዞች በማደግ ላይ ባሉ ሀገራት ኢኮኖሚ
ውስጥ ያላቸው ድርሻ እና አስተዋፅኦ እየተሻሻለ ይሄዳል። በእነዚህ ኢኮኖሚዎች ውስጥ፣ የእነዚህ ኢንተርፕራይዞች
መስፋፋት በአንጻራዊ ሁኔታ ከድሆች እና በተለይም ከሴቶች እና ወጣቶች የተቸገሩ ቡድኖች ጋር በቅርበት
ስለሚተሳሰሩ በጣም አስፈላጊ ይሆናል (Robu፣ 2013)። ኤምኤስኢዎች በስራ ፈጠራ እና በአጠቃላይ ኢኮኖሚያዊ
እድገት ውስጥ ያላቸው ሚና በስነ-ጽሁፍ ውስጥ በጣም አጽንዖት ተሰጥቶታል. Beck and Demirguc-kunt (2015)
ኤምኤስኢዎች ውድድርን እና ስራ ፈጠራን እንደሚያሳድጉ ተወያይተዋል፣ እና ስለሆነም በኢኮኖሚ-አቀፍ ቅልጥፍና፣
ፈጠራ እና አጠቃላይ ምርታማነት እድገት ላይ ውጫዊ ጥቅም አላቸው። በአንጻራዊ ሁኔታ ሲታይ አነስተኛ የገንዘብ
እና የሰው ካፒታል ስለሚያስፈልጋቸው እና የበለጠ ጉልበት የሚጠይቁ በመሆናቸው በተለይ ድሆችን እና አቅመ
ደካሞችን ይማርካሉ. ስለዚህ የእነዚህ ኢንተርፕራይዞች መስፋፋት ድህነትን ለመቀነስ እንደ ኃይለኛ መሳሪያ ሆኖ
ሊያገለግል ይችላል, እና የገቢ አለመመጣጠን ሳይባባስ የኢኮኖሚ እድገትን ያነሳሳል.

ኤምኤስኢዎች በኢትዮጵያ ኢኮኖሚ ውስጥም ጉልህ ሚና ይጫወታሉ። እ.ኤ.አ. በ 2002 በማዕከላዊ ስታትስቲክስ
ባለስልጣን (CSA) ሀገር አቀፍ የዳሰሳ ጥናት መሰረት በኢትዮጵያ 974, 676 ጎጆ/እደ-ጥበብ 1 የማምረቻ ተቋማት
ከ 1.3 ሚሊዮን በላይ ሰዎችን ቀጥረዋል። የአነስተኛ ደረጃ ማኑፋክቸሪንግ ዳሰሳ (CSA, 2003) በተጨማሪም 31, 863
አነስተኛ የማኑፋክቸሪንግ ኢንዱስትሪዎች እንደነበሩ (ከዚህ ውስጥ 62.8 በመቶው በከተማ ውስጥ) 97, 782 ሰዎችን
ቀጥሯል. እንደ አረጋሽ (2005) ገለጻ፣ በኢትዮጵያ ውስጥ 98 በመቶው የንግድ ድርጅቶች ጥቃቅን እና አነስተኛ
ኢንተርፕራይዞች ሲሆኑ ከእነዚህም ውስጥ አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች ከሁሉም የንግድ ድርጅቶች 65 በመቶውን
ይወክላሉ። የአገልግሎት ዘርፉ ከእነዚህ ኢንተርፕራይዞች አብላጫውን (46.4%)፣ የንግድ ዘርፍ (40.0%)፣
የማኑፋክቸሪንግ ዘርፍ (9.2%) እና የኮንስትራክሽን ዘርፍ (4.4%) (በቀለ እና ሙቺ፣ 2009) ናቸው። ከእነዚህ
ኢንተርፕራይዞች መካከል ጥቂቶቹ በኢንዱስትሪው ዘርፍ የተሰማሩ ቢሆኑም በኢንዱስትሪው ዘርፍ ትልቁን ድርሻ
የሚይዙ ኢንተርፕራይዞች ናቸው። እንደሌሎች የአፍሪካ አገሮች፣ በኢትዮጵያ ያለው የኢንዱስትሪ ዘርፍ እጅግ በጣም
ብዙ ቁጥር ያላቸው በጣም አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች፣ እና አነስተኛ ቁጥር ያላቸው ትላልቅ ድርጅቶች ይገለጻል (ገጽ
እና ሶደርቦም፣ 2012)።

2.1.5. የ MSE ፖሊሲ እና ስትራቴጂ በኢትዮጵያ

ኤምኤስኤስን ለማስተዋወቅ ምቹ ሁኔታን ለመፍጠር ተገቢ የኢኮኖሚ ፖሊሲዎችን፣ ስትራቴጂዎችን እና የህግ እና

የቁጥጥር ማዕቀፎችን መንደፍ እና መተግበር ቅድመ ሁኔታዎች ናቸው። ኢትዮጵያ ውስጥ ኤምኤስኤስን
ለማስተዋወቅ ሆን ተብሎ የተደረገ ጥረት በአንጻራዊነት በቅርብ ጊዜ ነው ሊባል ይችላል። የደርግ መንግስት ባስከተለው
ርዕዮተ ዓለም፣ ፖሊሲዎችና መመሪያዎች የግሉ ዘርፍን ለመግታት (ካልሆነ ለማስወገድ) ያለመ ነው። እንደ
የኢንዱስትሪ ካፒታል ላይ ጣሪያ ማስተካከል፣ የአንድ ሰው ለአንድ ፍቃድ ደንብ ማስተዋወቅ፣ የውጭ ምንዛሪ እና
የባንክ ብድርን ለመጠቀም የመንግስት/ፓራስታታል ድርጅቶችን መደገፍ፣ የነጠላ ተበዳሪ ብድሮች ገደብ የሰለጠነ የሰው
ኃይል አቅርቦት፣ ወዘተ.

በአጠቃላይ በደርግ ጊዜ ፈቃድ ለማውጣት ህጋዊ መስፈርቶች ቢሮክራሲያዊ ነበሩ ይህም የጥቃቅንና አነስተኛ
አንቀሳቃሾችን ተሳትፎ ያሳጣ ነበር። ጥብቅ የውጭ ምንዛሪ ቁጥጥር እና ከፍተኛ የገቢ ገደቦች (ግብአትም ሆነ ሌሎች
ሸቀጦች) ከውጭ የሚገቡ ሸቀጦች እጥረት እና ሙስና እና ኪራይ ሰብሳቢ የንግድ ማህበረሰብ ፈጥሯል።

እ.ኤ.አ. በ 1992 የአገዛዙን ለውጥ ተከትሎ የዕዝ ኢኮኖሚን ወደ ገበያ መር ለመቀየር የታቀዱ ከባድ እርምጃዎች
ተወስደዋል ፣ አብዛኛዎቹ በ MSEs ላይ ተፅእኖ አላቸው ። በ MSEs ልማት ላይ በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ የሚነኩ ዋና
ዋና የማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያዎች እና መልሶ ማዋቀር የሚከተሉትን ያካትታሉ፡ የገበያ ኢኮኖሚ ፖሊሲን መቀበል;
የአገር ውስጥ ዋጋዎችን መቆጣጠር; የአገር ውስጥ ምንዛሪ ዋጋ መቀነስ; የመንግስት የልማት ድርጅቶችን ወደ ግል
ማዞር; ያልተማከለ እና የስልጣን ክፍፍል እና የክልል መንግስታት ምስረታ; አዲስ የሠራተኛ ሕግ ማቋቋም; የግል
ባንኮች፣ የኢንሹራንስ ኩባንያዎች እና የማይክሮ ፋይናንስ ተቋማት መከፈትን ጨምሮ የፋይናንስ ዘርፍ ማሻሻያ።
ማሻሻያው የገንዘብ አያያዝን እና የወለድ ተመኖችን እና የውጭ ምንዛሪ ገበያን ነፃ ማድረግ; የፊስካል ፖሊሲ ማሻሻያ
የታክስ ማሻሻያ፣ የበጀት መልሶ ማዋቀር እና የመንግስት ጉድለቶችን መቀነስን ጨምሮ; የግል (የአገር ውስጥ እና
የውጭ) ኢንቨስትመንትን ለማበረታታት የኢንቨስትመንት ህጎችን ማስተዋወቅ; የውጭ ንግድን ነፃ ማድረግ እና
ማስተዋወቅ; እና ምቹ የኢኮኖሚ አካባቢ እና የሁለትዮሽ, ክልላዊ እና የባለብዙ ወገን ዓለም አቀፍ ግንኙነቶችን
ማስተዋወቅ. ብሔራዊ የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች ስትራቴጂ መውጣት (19974) እና የፌዴራል ጥቃቅንና
አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች ልማት ኤጀንሲን ማቋቋምን ጨምሮ ኤምኤስኢ ትኩረት የተደረገባቸው እርምጃዎች አሉ።

ስትራቴጂው ውጥረት

"የተለያዩ ፖሊሲዎች፣ መዋቅራዊ እና ተቋማዊ ተዛማጅ ችግሮች እና ማነቆዎች" የኤምኤስኢ ሴክተሩን ሚና እና

ለሀገራዊ ኢኮኖሚ ያለውን አስተዋፅኦ ገድበውታል። ስለዚህም በዋናነት ዓላማው ሕጋዊ፣ ተቋማዊ እና ሌሎች አጋዥ
አካባቢዎችን ለ MSEs ልማት ማስቻል ነው። የስትራቴጂው ልዩ ዓላማዎች የኢኮኖሚ ዕድገትን ማመቻቸት እና
ፍትሃዊ ልማት ማምጣት; የረጅም ጊዜ ስራዎችን መፍጠር; በ MSEs መካከል ያለውን ትብብር ማጠናከር; ለመካከለኛ
እና ለትላልቅ ኢንተርፕራይዞች መሠረት መስጠት; ኤክስፖርትን ማስተዋወቅ; እና በ MSE እና በትልልቅ
ኢንተርፕራይዞች መካከል ተመራጭ አያያዝን ማመጣጠን። የታሰበው የ MSE ድጋፍ የህግ ማዕቀፍ መፍጠርን
ያካትታል; የፋይናንስ አቅርቦትን ማሻሻል; የተለያዩ የማበረታቻ መርሃ ግብሮችን ማስተዋወቅ; ማበረታታት ሽርክና;
በስራ ፈጠራ ፣ በክህሎት እና በአስተዳደር ስልጠና መስጠት; ተገቢውን ቴክኖሎጂ፣ መረጃ፣ ምክር እና ገበያ ማግኘትን
ማሻሻል; እና የመሠረተ ልማት ግንባታ.

ትራቴጂው የግሉ ዘርፍ ማኅበራትንና ምክር ቤቶችን ለማጠናከር ያለውን ዓላማም ይገልጻል። ለኤምኤስኢዎች ድጋፍ
ለመስጠት በርካታ ተቋማት ይሳተፋሉ ተብሎ ይጠበቃል። ስትራቴጂው በአዲሱ የ MSE ልማት አቀራረብ ላይ
የተመሰረተ ነው. በስትራቴጂው ላይ እንደተገለፀው በባለድርሻ አካላት (መንግስት፣ የግሉ ዘርፍ፣ መንግሥታዊ ያልሆኑ
ድርጅቶች፣ ማህበራት፣ ምክር ቤቶች እና ሌሎች) የሚደረጉ ርምጃዎችን የሚመሩ መሰረታዊ መርሆች የሚከተሉትን
ያካትታሉ፡- ለኤምኤስኢ ኦፕሬተሮች የሚደረገው ድጋፍ በግሉ ዘርፍ ልማት ላይ የተመሰረተ ይሆናል። ለኤምኤስኢ
ሴክተር የሚደረገው ድጋፍ ሁሉን አቀፍ እንዲሆን የተቀየሰ እንዲሆን፣ የድጋፍ አገልግሎቶች በተቻለ መጠን በክፍያዎች
ላይ የተመሰረቱ መሆን አለባቸው; የ MSE ኦፕሬተሮችን የግብይት ችግሮች መፍታት ተገቢ ትኩረት እንደሚሰጥ ፣
ለሴቶች እድገት ትኩረት ይሰጣል; ደጋፊ ተቋማት በቂ ክህሎትና የሰለጠኑ ሰራተኞችን በመጠቀም ለኤምኤስኢ
ኦፕሬተሮች ጠንካራ አገልግሎት መስጠት እንዳለባቸው፣ ለኤምኤስኢ ኦፕሬተሮች የንግድ BDS አቅርቦት ላይ የግሉ
ሴክተሩ እንደሚሳተፍ፣ እና የትብብር ስራዎችን ማመቻቸት አለበት.

እ.ኤ.አ. በ 2003 የወጣው የኢንዱስትሪ ልማት ስትራቴጂ ኤምኤስኤስን ማስተዋወቅ ምርታማ የግል ሴክተር እና ስራ
ፈጣሪነትን ለመፍጠር እንደ አንድ ጠቃሚ መሳሪያ እውቅና ይሰጣል ፣ ስለሆነም ትኩረት የተሰጠው እና ቅድሚያ
የሚሰጠው ነው ። ይህንን ዘርፍ በመሠረተ ልማት አቅርቦት (የመስሪያ ቦታና መሬት)፣ የፋይናንስ አቅርቦቶችን፣ የጥሬ
ዕቃ አቅርቦትን፣ የሥልጠና ወዘተ ድጋፍ ለማድረግ የተቻለውን ሁሉ ለማድረግ ቃል ገብቷል። በግንባር ቀደምትነት
ሲታይ፣ እነዚህ እርምጃዎች በሀገሪቱ ውስጥ MSEs ን በማስተዋወቅ ረገድ ትልቅ እገዛ የሚያደርጉ ይመስላል። ነገር ግን
ኢሲኤ (2001) ባደረገው ጥናት እንደ ካሜሮን፣ ኢትዮጵያ፣ ጋቦን፣ ናይጄሪያ፣ ሴኔጋል እና ዩጋንዳ ያሉ አገሮች
ኤምኤስኤዎች የሚሠሩበት የፖሊሲ ምህዳር ለሥፋታቸውና ለእድገታቸው ትልቅ እንቅፋት መሆኑን አሳይቷል ሲል
ደምድሟል። ይኸው ጥናት እንደሚያሳየው የጉምሩክ ስርዓቱ ውስብስብነት እና የሚፈለጉት በርካታ ቅጾች እና
መግለጫዎች በአጠቃላይ የንግድ ሁኔታ ላይ አሉታዊ ተጽእኖ በማሳደሩ የስራ ፈጣሪዎችን ጥረቶች የበለጠ ውጤታማ
ከሆኑ ተግባራት እንዲቀይሩ አድርጓል. ከውጭ በሚገቡ ጥሬ ዕቃዎች ላይ የሚጣለው ቀረጥ ብዙውን ጊዜ ከውጭ
ከሚገቡት ተመሳሳይ ጥሬ ዕቃዎችን ከሚጠቀሙ ምርቶች የበለጠ ነው. ውጤቱ ከፍተኛ ታክስ የሚከፈልባቸው ከውጭ
የሚገቡ ግብአቶችን የሚያስፈልጋቸው የኤምኤስኢ ኦፕሬተሮች የማምረቻ ዋጋ ላይ ከፍተኛ ጭማሪ በማሳየቱ
ተወዳዳሪነታቸውን ይገድባል። ኢትዮጵያ ውስጥ የመሠረተ ልማት አውታሮች በተለይ የአካል ጉዳተኞች ተብለው
ተገምግመዋል። በአስመላሽ (2002) እንደተሞከረው፣ MSE ልማትን ለመደገፍ ከሚያስፈልጉት እርምጃዎች መካከል፡
(ሀ) ድክመቶቻቸውን ለመወሰን እና ከአፍሪካ ውስጥ እና ከአፍሪካ ውጭ ካሉ ምርጥ ተሞክሮዎች ለመማር እና
የፖሊሲውን እና የቁጥጥር አካባቢን በጥልቀት መገምገም እና ማሻሻያ ማድረግ ይገኙበታል። የ MSEs ን እድገት
በሚያነቃቃ መልኩ ህጎች፣ ደንቦች እና ሂደቶች፣ (ለ) ውጤታማነታቸውን ለመወሰን ፖሊሲዎችን በየጊዜው ይከልሱ;
እና (ሐ) ሕጎችን ለማስማማት ቀጣይ ጥረት፣
በብሔራዊ እና በክልል ደረጃዎች ውስጥ ደንቦች እና ሂደቶች; የኤምኤስኢ ስትራቴጂ ከፀደቀ አመታትን ያስቆጠረ እና
ለፖሊሲዎች እና ርምጃዎች ተግባራዊ ለማድረግ እና የታሰበውን ድጋፍ በስርዓቱ ለማዳረስ የፈጀው ጊዜ በቂ መሆኑን
ከግምት ውስጥ ማስገባት ጊዜው አሁን ነው። ስትራቴጂው የንግድ አካባቢን ለማሻሻል እና ለማቅለል ከሰጠው ጠቀሜታ
አንፃር፣ ቃል የተገባው ማሻሻያ እውን መሆን አለመሆኑንና ምን ያህል እንደሆነ በቅርበት በመመርመር፣ የቁጥጥር ገደቦች
ዘና ያሉ እና የታቀዱ ተቋማዊ ድጋፎች ተዘጋጅተዋል። ይህ ለ 2003 MSE ጥናት አንዱ ተነሳሽነት ነበር።

2.1.6. በ MSEs አፈጻጸም ላይ ተጽዕኖ የሚያደርጉ ምክንያቶች

አብዛኛዎቹ ኤምኤስኢዎች በኦፕራሲዮኑም ሆነ በጅምር ደረጃ ላይ ከባድ ችግሮች ያጋጥሟቸዋል። ከእነዚህ ገደቦች
መካከል አንዳንዶቹ የፋይናንስ ተደራሽነት፣ የቦታ አቅርቦት፣ ስልጠና እና አስተዳደር፣ የንግድ እድሎች መረጃ፣ ማህበራዊ
እና ባህላዊ ሁኔታዎች እና ሌሎችም ያካትታሉ (ማርከስ እና ሌሎች፣ 2013)። ይህ ጥናት የ MSE ዎችን አፈጻጸም
የሚነኩ ሁኔታዎችን በአጭሩ ያቀርባል።

2.1.6.1. የገበያ መዳረሻ

1 እንደ ሻፊክ (2014)፣ ግብይት የንግድ ሥራ ምርቶችን ወይም አገልግሎቶችን ከደንበኞቹ ጋር የሚያገናኘው ብቸኛው
ተግባራዊ አካባቢ ሲሆን ይህ አካባቢ በትክክል እየሰራ መሆኑን ማረጋገጥ አስፈላጊ ነው። ገበያዎች ለኤምኤስኢዎች
ህልውና እና ልማት ቁልፍ ከሆኑ ቦታዎች አንዱ ስለሆነ አንድ ሰው በዚህ አካባቢ ያሉ ዋና ዋና ተግዳሮቶችን መመለስ
ያለበት የትኛውን ገበያዎች ለየትኞቹ ምርቶች ማነጣጠር እንዳለበት (ካማል-ራጅ፣ 2013) ነው። የግብይት ችግሮች
ለኤምኤስኢዎች መኖር በጣም አስፈላጊ እና ወሳኝ እንደሆኑ በሰፊው ተረድተዋል። የገበያ መረጃ እጥረት እና ከ MSE
ጋር የገበያ ትስስር አለመኖር ለዘርፉ እድገት ዋና ተግዳሮቶች እንደሆኑ በተለያዩ ፀሃፊዎች ተጠቁሟል። እንዲህ ባለው
ውስን የገበያ እና የግብይት ክህሎት እና መረጃ የገበያ ሁኔታን ለመተንተን፣ ተወዳዳሪ ዋጋን ለማውጣት እና
ምርቶቻቸውን በብቃት ለማስተዋወቅ በማደግ ላይ ባሉ አገሮች ውስጥ MSEs በአብዛኛው ለመኖር እየታገሉ ነው
(እፀገነት 2013፣ Mambula, 2014)።

ሌላው በገበያ እና ግብይት ላይ ያለው ተግዳሮት የኤምኤስኢ ባለቤቶች/አስተዳዳሪዎች ለምርታቸው የዋጋ አወጣጥ
እውቀት ማነስ ነው። እንደ ካማል-ራጅ (2013) እንደ የሽያጭ መዝገቦች ያሉ የገበያ መረጃዎችን አልመዘገቡም እና
አንዳንዶቹም እንኳ ምን ያህል ገቢ እና / ወይም ኪሳራው ምን ያህል እንደሆነ አያውቁም. በ MSEs ራሳቸው
እና/ወይም ከሌሎች ስራ ፈጣሪዎች እንደ መካከለኛ እና ትልቅ ኩባንያዎች ጋር ያለው ውድድር ለኤምኤስኢዎች
እድገት ፈታኝ ነው በገበያ እና ግብይት ላይ ትክክለኛ መረጃ እና ክህሎት የጎደለው ከሆነ የ MSEs ዋና ገፅታ። ሌላው
ፈተና MSEs ን በባለቤትነት የሚይዙ ወይም የሚያስተዳድሩ ሰዎች ስለ ገበያ እና ግብይት ግንዛቤ እና ክህሎት ውስን
መሆናቸው ነው።

ተግዳሮቶችን ለመለየት እና የ MSE ዎችን እድገት ለማጎልበት በሚረዳው የገበያ ማስተዋወቅ እና የግብይት ጥናት ላይ
ኢንቨስት አያደርጉም።

2.1.6.2. የፋይናንስ መዳረሻ

የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች ብድር ለማግኘት አድካሚ መደበኛ ያልሆኑ መረጃዎችን ማለፍ አለባቸው። እና
መደበኛ አለመሆን ለብድር ተደራሽነት መሰረታዊ መመዘኛ ይሆናል። ኤምኤስኤስ ለአበዳሪዎች ተገቢውን የምዝገባ
ሰነድ እና የስራ ማስኬጃ ፍቃድ፣ የታክስ ማክበር እና በውጭ የተመረመሩ የሂሳብ መግለጫዎችን ጨምሮ ሰፊ መረጃ
መስጠት አለባቸው። እና መደበኛ ያልሆኑ ድርጅቶች እነዚህን ሁሉ ሰነዶች የማግኘት ዕድላቸው አነስተኛ ነው, እና
በእርግጠኝነት በመደበኛ የፋይናንስ ተቋማት ከሚፈለገው መስፈርት ጋር አይጣጣምም.በዚህም ምክንያት, እንደዚህ
ያሉ ድርጅቶች ብድር የማግኘት እድል ሊከለከሉ ይችላሉ. በተጨማሪም የፋይናንስ ኮንትራቶች ለኮንትራት መገኘት
እና አፈፃፀም በጣም ስሜታዊ ናቸው. እና ለመደበኛ የፋይናንስ ተቋማት መደበኛ ካልሆኑ ድርጅቶች ጋር ውል መግባት
ፈጽሞ የማይቻል ነገር ነው። ስለዚህ፣ መደበኛ አለመሆን የአንድ ድርጅት የውጭ ፋይናንስ ተደራሽነት ወሳኝ ወሳኝ
ጉዳይ ነው (Aga & Reilly, 2013)። ከዚህ ውጪ፣ እንደ መጠን እና ዕድሜ፣ ለማደግ መነሳሳት እና ሁሉም ያላቸው
ንብረቶች ያሉ አንዳንድ የኤምኤስኢዎች ባህሪያት በፋይናንሺያል ተቋሙ ላይ የሚፈለገውን ፋይናንስ ለማቅረብ በራስ
መተማመን እንዲኖራቸው ያደርጋል። በተመሳሳይ መልኩ የፋይናንስ አቅርቦት ለአነስተኛ ኢንተርፕራይዞች ከትላልቅ
ድርጅቶች የበለጠ አስቸጋሪ ነው (ቤክ እና ሌሎች 2014)። ትናንሽ ኩባንያዎች ከትላልቅ ኩባንያዎች ይልቅ ፋይናንስን
በማግኘት ረገድ ውስንነት የበለጠ ተጋላጭ ናቸው።

2.1.6.3. የአስተዳደር ብቃት

በፋይናንስ፣ በግብይት እና በሰራተኞች አስተዳደር ላይ ከፍተኛ ትኩረት ስለሚሰጥ የአስተዳደር ችሎታዎች ለድርጅቱ
ይበልጥ አስፈላጊ ይሆናሉ (በርንስ፣ 2016)። ችግሮች በሰው ሃይል አስተዳደር፣ በማደራጀት እና በመምራት ፈጣን
የአመራር እርምጃዎች ያስፈልጋቸዋል። የአነስተኛ ኩባንያዎች የወደፊት እጣ ፈንታ በሰው ሀብት ልማት እና ጥገና ላይ
የተመሰረተ ነው. ለምሳሌ የማንኛውም ኩባንያ ቁልፍ የሰው ሃይል ማቆየት በመጨረሻ ወደ ስኬት ይመራል። ለብዙ
ድርጅቶች፣ የተሳካላቸው ግለሰቦች መስህብ፣ ልማት እና ጥገና ለድርጅቱ ስኬት ወሳኝ ናቸው ምንም እንኳን አዲስ
ሰራተኛ መቅጠር ለብዙ ትናንሽ ድርጅቶች ትልቁ ፈተና ነው (Chrisman,2012; Hyvarinen, 2014)። ሮብሰን እና
ሌሎች. (2018) የጠንካራ ባለቤቶች ትምህርት, ልምድ, የክህሎት ደረጃ እና የእውቀት ደረጃ አስፈላጊ ነገሮች እንደሆኑ
እና በፈጠራ እንቅስቃሴዎች ላይ ተጽእኖ እንደሚያሳድሩ ተገኝቷል. አብዛኛዎቹ የኤምኤስኢዎች
ባለቤቶች/አስተዳዳሪዎች በቂ ስልጠናዎች የላቸውም፣ ትክክለኛ የአመራር ሂደቶች የላቸውም እና ስጋታቸው ንግዱን
ለማስቀጠል በእለት ተእለት ስራ ላይ ቆይቷል። ሁሉም ውሳኔዎች የሚደረጉት በባለቤቶች/አስተዳዳሪዎች ሲሆን
ይህም ሌሎች ሰራተኞች ችሎታቸውን እንዲለማመዱ አያነሳሳም (Riding & Santos, 2014; Nuno, 2013)።

የተለያዩ ጥናቶች የሰው ካፒታል እና የስነ-ሕዝብ ሁኔታዎች በይበልጥ በተማሩ ስራ አስፈፃሚዎች ወይም የፈጠራ
ባለቤቶች በሚመሩ ድርጅቶች ላይ በፈጠራ ላይ ያላቸውን ተፅእኖ አሳይተዋል (ክሪስቶፈር፣ 2016፣ ኦክታር፣ 2014)።
ለብዙ ኤምኤስኢዎች ሥራ ፈጣሪዎች በተዛማጅ ንግዶች ውስጥ የማኔጅመንት ክህሎት፣ የሙያ ልምድ ማነስ ለዕድገት
እንቅፋት ሆኖ ተጠቁሟል (Gurmeet & Rakesh, 2017)። በ MSEs ውስጥ የብዙ የአመራር ችግሮች ምንጮች
የትምህርት እጥረት እና ሙያዊ ስልጠናዎች ናቸው። ዛሬ፣ የትናንሽ ድርጅቶች ባለቤቶች/አስተዳዳሪዎች እንደ
ፋይናንስ፣ ሰራተኛ፣ ሽያጭ፣ ምርት እና የመሳሰሉትን የአስተዳደር ገጽታዎች ማወቅ አለባቸው። ብዙ ጥናቶች ቲ
የባርኔጣ ሥራ ፈጣሪዎች በብዙ የአስተዳደር ዘርፎች እንደ የሂሳብ አያያዝ፣ ግብይት፣ ወጭ፣ መጋዘን፣ የአክሲዮን
ቁጥጥር፣ የምርት መርሐግብር እና የጥራት ቁጥጥር ባሉባቸው አካባቢዎች ደካማ አፈጻጸም ያሳያሉ።

2.1.6.4. የስራ ፈጣሪ ባህሪያት

የ MSEs ባለቤት/አስተዳዳሪ ግላዊ ባህሪያት ከ MSE የመኖር እና የማደግ እድል ጋር በአዎንታዊ መልኩ ይዛመዳሉ።
እነዚህም የኤምኤስኢዎች ባለቤት/አስተዳዳሪ የትምህርት ደረጃ፣ የጋብቻ ሁኔታ፣ እድሜ፣ ጾታ፣ ጥንካሬን እና
ድክመቶችን ለመገምገም መምሰል፣ ለውድቀት ሀላፊነት ለመውሰድ ጽናት እና ድፍረት፣ ጠንክሮ ለመስራት መቻቻል፣
መነሳሳት እና የንግድ እድሎች መረጃን ለመጠቀም ተግባቦትን ያካትታሉ። , እና የቀድሞ አስተዳደር / ሙያዊ ልምድ
(Shafeek, 2014). የትምህርት ደረጃ እና የአስተዳደር ስልጠና ኮርሶች መገኘት ከ MSEs ጽኑ ልማት አንፃር አስፈላጊ
ገጽታዎች ናቸው። እንደ ክሎቨር እና ዳሮክ (2015) ትምህርት ውስጣዊ ተነሳሽነትን ይጨምራል ተብሎ ይታሰባል እና
አንድ ግለሰብ ብዙ የኢንተርፕራይዝ ትምህርት ባገኘ ቁጥር የ MSE ስኬት እድሉ ይጨምራል። የትምህርትን
አስፈላጊነት ለማንኛውም ንግድ ስኬት ወይም ውድቀት እንደ ቁልፍ ጉዳይ ማየት የኤምኤስኢዎች ባለቤት/አስተዳዳሪ
የቀድሞ አመራር/የሙያ ልምድ (Shafeek, 2014) ጥያቄ ነው። አንድ ሥራ ፈጣሪ (የኤምኤስኢ ባለቤት)
አስተዳደር/ሙያዊ ልምድ ችሎታዎችን እና አመለካከቶችን ለማግኘት፣ ተነሳሽነቶችን ለማጠናከር እና አቅምን
ለማሻሻል አስፈላጊ ዘዴ ነው። የጨመረው የአስተዳደር/የሙያ ልምድ የአንድ ሥራ ፈጣሪ (MSE ባለቤት) ጥራትን
ያሻሽላል እና ስለዚህ የ MSE እድገት እድሎችን ይጨምራል (Darroch, 2015)።

2.1.6.5. የሥራ ሁኔታ

Skalli, Theodossiou&Vasileiou, (2012), የሥራ ሁኔታ እንደ ሥራ እና አውድ ያሉ ሁለት ሰፋፊ ልኬቶችን ያቀፈ
እንደሆነ ተከራክረዋል. ሥራ እንደ ሥራው የሚከናወንበት እና የሚያጠናቅቅበት መንገድ፣ እንደ የተግባር ተግባራት
ሥልጠና፣ ከሥራ ጋር የተያያዙ ሥራዎችን መቆጣጠር፣ ከሥራ የማግኘት ስሜትን፣ የተለያዩ ተግባራትን እና ውስጣዊ
እሴቱን የሚያካትት ሁሉንም የሥራውን ልዩ ልዩ ባህሪያት ያጠቃልላል። ለአንድ ተግባር. በተጨማሪም አካላዊ የሥራ
ሁኔታዎችን እና የማህበራዊ የሥራ ሁኔታዎችን የሚያካትት አውድ በመባል የሚታወቀውን ሁለተኛውን ልኬት ገለጹ።
ጥናቶች እንደሚያሳዩት ሰራተኞቹ በአመቻች፣ደህንነት እና ጤናማ የስራ ሁኔታ ላይ በመደበኛነት ደስተኞች እንደሆኑ
ይሰማቸዋል። በሥራ ሁኔታ የተሻለ ጥራት ሁልጊዜ በሠራተኞች አፈጻጸም ላይ አዎንታዊ ተጽእኖ ይፈጥራል. ማራኪ
የሥራ ሁኔታ ሰራተኞቹን የበለጠ ቁርጠኝነት እንዲያደርግ ይረዳል, ተነሳሽነታቸውን እና የእርካታ ደረጃቸውን ያሳድጋል.
በመጨረሻም የአንድ ድርጅት ቅልጥፍናን እና ምርታማነትን ያሳድጋል (Rizwan & Sidra, 2013)።

2.1.6.6. መሠረተ ልማት

እንደ የአለም ልማት ሪፖርት (2014) ጥሩ የመሠረተ ልማት አውታሮች መገኘት የኤምኤስኤስ እድገትን በመቆጣጠር
በሀገር ውስጥ እና በአለም አቀፍ ገበያ ተወዳዳሪ እንዲሆኑ ያደርጋል። ጥራት ያለው የትምህርት፣ የጤና ተቋማት፣
የአካባቢ፣ የውሃ አቅርቦት፣ የሃይል አቅርቦት፣ የመንገድ ተደራሽነት እና የሳይንስና ቴክኖሎጂ ተቋማት በመፍጠር
ተወዳዳሪ ስራ ፈጣሪዎችን በማፍራት መሠረተ ልማቶችን ማረጋገጥ ይቻላል። በተጨማሪም የቴክኖሎጂ ፈጠራ፣
ዓለም አቀፍ የተቀናጁ የፋይናንስ ዘርፎች፣ በሚገባ የተገነቡ መሠረተ ልማቶች እና የሰለጠነ የሰው ኃይል ሁሉም
የአንድን ሀገር ዓለም አቀፍ ተወዳዳሪነት ይደግፋሉ። እንደ ቀልጣፋ የትራንስፖርት አውታር ሲስተሞች ያሉ መሠረተ
ልማቶች አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች ለገበያ እና ለሀብቶች ጥሩ ተደራሽነት እንዲያገኙ ያግዛሉ፣ እና አነስተኛ የኃይል
ምንጭ አመራረት እና ስርጭት ስርዓቶች የሞደም ቴክኖሎጂዎችን እንዲጠቀሙ ይረዳቸዋል። በተለይ በማደግ ላይ ባሉ
አገሮች ውስጥ የሚሰሩ አነስተኛና አነስተኛ ተቋማት ብዙ የመሠረተ ልማት ችግሮች ስላሉ በዚህ መጠን ብዙ
ይሰቃያሉ።

2.1.6.7. ቴክኖሎጂ
አነስተኛ ደረጃ ያላቸው ክፍሎች ከትላልቅ ኢንዱስትሪዎች ጋር ለመወዳደር ዘመናዊ ማሽነሪዎችን እና መሳሪያዎችን
በአምራችነት ሂደታቸው ለመቅጠር ከፍተኛ ጥረት በማድረግ ላይ ናቸው። አብዛኛው የአነስተኛ ክፍል ጊዜው ያለፈበት
እና ባህላዊ ቴክኖሎጂ እና መሳሪያዎችን ይጠቀማል። ተገቢው የቴክኖሎጂ እና የመሳሪያ እጥረት ለአነስተኛ
ኢንዱስትሪዎች እድገት ትልቅ እንቅፋት ይፈጥራል (ከማል-ራጅ፣ 2013)

2.2. ተጨባጭ ግምገማ

በኢኮኖሚው ውስጥ ያሉ SMEs በበርካታ ምክንያቶች ተገድበዋል. ከነዚህም መካከል የባለቤቶቹ/የስራ አስኪያጆች
የአስተዳደር እና የስራ ፈጠራ ክህሎት ውስንነት፣በምርቶቹ ጥራት እና ደካማ የገበያ ጥናት ምክንያት የግብይት
ችግሮች፣የተመጣጠነ የመሰረተ ልማት ዝርጋታ እና የዘመናዊ ቴክኖሎጂ እጥረት እና በቂ የብድር አቅርቦት እጥረት
ይገኙበታል። አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች በአብዛኛው የሚያመርቱት ለአገር ውስጥ ገበያ ነው ምንም እንኳን ለውጭ
ገበያ የሚያቀርቡት ምርቶቻቸው ጥቂቶች ናቸው። በዚህ ክፍል የቀደሙ የተሞክሮ ጥናቶች ሪፖርቶች ታይተው
እንደሚከተለው ቀርበዋል።

በደቡብ ምዕራብ ኢትዮጵያ የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞችን አፈጻጸም የሚነኩ ምክንያቶች በአብዲሳ (2016)
የተካሄደ ጥናት፡- ገላጭ እና ፒርሰን ትስስር ትንታኔን በመጠቀም ውጤቶቹ እንደሚያሳዩት ለፖለቲካዊ፣ ማህበራዊ
ጉዳይ፣ የመሬት አቅርቦት፣ የቴክኖሎጂ ፋክተር፣ የመሠረተ ልማት ፋክተር፣ የግብይት ሁኔታዎች፣ የፋይናንስ ሁኔታ እና
የአስተዳደር ሁኔታ ከ MSEs አፈጻጸም ጋር። ሁሉም የተመረጡ ገለልተኛ ተለዋዋጮች var ን በከፍተኛ ሁኔታ ያብራሩ
ነበር በ 5% የትርጉም ደረጃ በጥገኛ ተለዋዋጭ ውስጥ iations.

ድሪባ (2013) እንደዘገበው በጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች ላይ የሚያጋጥሟቸው በርካታ እንቅፋቶች በንግዱ
ላይ መንቀሳቀስን የሚነኩ ናቸው። እነዚህም- የማይመቹ የህግ እና የቁጥጥር አካባቢ አድሎአዊ የቁጥጥር ተግባራት;
የገበያዎች ተደራሽነት አለመኖር, የንግድ ሥራ መረጃ; ክህሎቶችን እና የአስተዳደር እውቀትን የማግኘት ዝቅተኛ
ችሎታ; ተገቢውን ቴክኖሎጂ ዝቅተኛ ተደራሽነት; ጥራት ያለው የንግድ መሠረተ ልማት ደካማ ተደራሽነት; የጥሬ ዕቃ
አቅርቦት እጥረት፣ የሥራ ካፒታልና መካከለኛ ግብአቶች እጥረት እና የመሳሰሉት

ተስፋዬ (2014) የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች የወጣቶችን ሥራ አጥነት በመቀነስ ረገድ ያላቸውን ሚና
በተመለከተ ጥናት አካሄደ፣ ዳታ ፍሪኩዌንሲ እና በመቶኛ ተተነተነ። ከጥናቱ ጀምሮ በግል ሥራ ላይ የመሥራት አሉታዊ
ማኅበራዊና ባህላዊ አመለካከት፣ የፋይናንስ ሥራ ለመጀመር ያለመቻል፣ የንግድ ሥራ ድጋፍና ድጋፍ እጦት፣ በተገኘው
የሥራ ዕድልና በአዳዲስ ተመራቂዎች መካከል ያለው አለመመጣጠን፣ ምሩቃንን የመሳብ የአገሪቱ ኢኮኖሚያዊ አቅም
ዝቅተኛ ነው። የመመሪያና የምክር አገልግሎት ማነስ፣ ከኤምኤስኢ አመቻቾች ያልተመቹ ሁኔታዎች፣ የቴክኒክና ሙያ
ትምህርትና ሥልጠና፣ የጥቃቅን ፋይናንስ ተቋማት እና የኤምኤስኢ ልማት ዋና መሥሪያ ቤት አለመግባባት እንደ ዋና
ዋና ችግሮች ተጠቁሟል።

የኢ.ፌ.ዴ.ሪ. እጥረቶቹ የፋይናንስ እጥረት (42%)፣የስራ ቦታ እጦት (28.3%)፣የመሬት ተደራሽነት እጦት (18.4%) እና
የገበያ ተደራሽነት ችግር ወይም ከገበያ ጋር ያለው ትስስር 12 በመቶው አለመኖር ከጠንካራዎቹ መካከል ይጠቀሳሉ።
የእነዚህን ኢንተርፕራይዞች እድገት መከልከል. በኢትዮጵያ በጥቃቅንና አነስተኛ እና መካከለኛ ኢንተርፕራይዞች
የረጅም ጊዜ ህልውናን የሚወስን የአመራር ቅልጥፍናን አስመልክቶ በአቶ ወርቁ (2009) የተደረገ ጥናት ከፍተኛ
የአመራር ክህሎት በጥቃቅን ንግዶችና ኢንተርፕራይዞች የረጅም ጊዜ ህልውናን እና ትርፋማነትን በእጅጉ
እንደሚያሳድግ አረጋግጧል። . ባገኘው ውጤት መሠረት የከሰሩ ኢንተርፕራይዞች ሥራ አስኪያጆች ሥራቸውን
ለመምራት ልምድ፣ እውቀትና ራዕይ የላቸውም። በምርመራዎቹ አማካኝነት የአነስተኛ ጽኑ ውድቀት ዋና መንስኤ
የባለቤት አስተዳዳሪዎች የአስተዳደር ብቃት ማነስ እንደሆነ ተረድቷል። ውጫዊ ሁኔታዎች የግብይት ሁኔታዎችን፣
የስራ ቦታ ሁኔታዎችን፣ ቴክኖሎጂን፣ የፋይናንስ ሁኔታዎችን፣ መሠረተ ልማትን እና የንግድ አካባቢን የሚያካትቱ
ከድርጅት ውጪ ያሉ ነገሮች ናቸው።

ሜንሳህ እና ሌሎች (2016) ለጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች እድገት እንቅፋት የሚሆኑ ከፍተኛ የምርት ወጪ፣
የብድር አቅርቦት፣ የግብዓት ዋጋ መለዋወጥ፣ በንግድ ስራ አመራር ላይ በቂ እውቀት አለመኖሩ እና አስተማማኝ
የኤሌክትሪክ ኃይል አለማግኘት በቅደም ተከተል አስቀምጠዋል። .

Kamunge (2014) በሊሙሩ ገበያ ውስጥ አነስተኛ እና ጥቃቅን ኢንተርፕራይዞችን አፈፃፀም ላይ ተጽዕኖ በሚያሳድሩ
ምክንያቶች ላይ ባደረገው ትንታኔ ውስጥ ፣ የንግድ መረጃ አገልግሎት ማግኘት፣ የፋይናንስ አቅርቦት፣ የአስተዳደር
ልምድ መገኘት፣ የመሠረተ ልማት አቅርቦት፣ የመንግስት ፖሊሲ እና ደንቦች ለንግድ ስራ መሻሻል ዋና አስተዋፅዖ
አበርክተዋል

ሙሉጌታ (2008) እንደ ደካማ መዝገብ አያያዝ፣ የተሳሳተ የዋጋ አወጣጥ፣ አሉታዊ የገንዘብ ፍሰት፣ የአስተዳደር
ችግሮች፣ በአጋሮች መካከል ያሉ ችግሮች ያሉ ውስጣዊ ሁኔታዎችን ለይቷል። የውጭ ጉዳዮች ለምሳሌ የካፒታል
እጥረት፣ መሬትና ግቢ፣ የግብር አከፋፈል፣ ደካማ የገበያና የገበያ መረጃ፣ የንግድ ሥራ ድጋፍ አገልግሎት ለጥቃቅንና
አነስተኛ ንግድ ውድቀት ዋና መንስኤዎች በአዲስ ከተማ አስተዳደር የጥቃቅንና አነስተኛ የንግድ ሥራ ውድቀቶችን ዋና
መንስኤዎችን ሲተነተን ነበር።

Mezgebe (2012) የ MSE ዎችን አፈጻጸም የሚነኩ ሁኔታዎችን ለመለየት ሁለትዮሽ ሎጂስቲክስ ሞዴልን ተጠቀመ።
በዚህም መሰረት እንደ የንግድ አካባቢ መጠናቀቅ ምቹነት፣ ደረጃ፣ ተቋማዊ ጥራት፣ የጥሬ ዕቃ አቅርቦት እና ግብይት የ
MSE አፈጻጸምን በእጅጉ የሚጎዱ ጉዳዮችን አግኝቷል።

ቻኔ (2010) የሊከርት ሚዛንን እንደ ኢኮኖሚያዊ፣ ማህበራዊ ባህላዊ እና ህጋዊ እና አስተዳደራዊ ሁኔታዎች በመጠቀም
በጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች አፈጻጸም ላይ ተፅእኖ ያላቸውን ነገሮች ለይቷል። በ MSEs አፈጻጸም ላይ
ተጽዕኖ የሚያደርጉ ኢኮኖሚያዊ ሁኔታዎች በጣም አስገዳጅ ምክንያቶች እንደሆኑ ተገንዝቧል።

አባቢያ (2013) የጥቃቅን ኢንተርፕራይዞችን አፈጻጸም የሚነኩ ሁኔታዎችን ለመለየት ሊኒያር ሪግሬሽን ቀጥሯል።
ባገኘው ውጤት መሰረት የድርጅቱ እድሜ፣ የኦፕሬተሩ እድሜ፣ የኦፕሬተሩ የትምህርት ደረጃ፣ የሰራተኞች ብዛት፣
የመነሻ ካፒታል መጠን፣ የስራ ፈጠራ ክህሎት እና የስራ አስኪያጁ የስራ ልምድ፣ የስልጠና ተደራሽነት እና የገበያ
ተደራሽነት ጉልህ ሚና ነበረው። የንግድ ሥራ አፈጻጸምን የሚነኩ ተለዋዋጮች (የጥቅማ-ዋጋ ጥምርታ)።

ሙላቱ እና ሌሎች፣ (2006) የስራ ካፒታል ዋነኛ የአፈፃፀም መወሰኛ እንደሆነ ለይቷል። በቢዝነስ ስልጠና እና ቴክኒካል
እውቀት ውስጥ ያሉ ክህሎቶች በአብዛኛው ይጎድላሉ. የአነስተኛ ንግዶች ባለቤቶች ከፈጠራ አስተዳደር ተጠቃሚ
ለመሆን እና ንግዶቻቸውን ለማስፋት አስፈላጊው አቅም የላቸውም። አነስተኛ ገበያው ከብዙ ኦፕሬተሮች ጋር
ስለሚጋራ፣ የተገኘው ገቢ የመተዳደሪያ ፍላጎትን ለማሟላት በቂ አይደለም። አብዛኞቹ ኦፕሬተሮች jo አላቸው።
be 5% yetirigumi dereja bet’igenya telewawach’i wisit’i iations.። የተሻለ እድል በማጣት
ኢንተርፕራይዞችን አስገብቷል። የገጠሩ ማህበረሰብ ለምርቶቹ የመግዛት አቅም ደካማ መሆን ለኢንተርፕራይዞቹ
እድገት ትልቅ ማነቆ ተደርጎ ተወስዷል። በተጨማሪም የንግድ አካባቢው ለዘላቂ እድገታቸው ምቹ አይደለም

ካንኩሴ (2014) በጥቃቅን ኢንተርፕራይዝ ሴቶችን በማብቃት ዕድሎች እና ተግዳሮቶች ላይ ጥናት አካሄደ፡ የአዳሚ
ቱሉ ጂዶ ኮምቦልቻ ወረዳ ጉዳይ በመቶኛ በመጠቀም። የ MSE ዎችን በቅደም ተከተል ለማስፋፋት እንቅፋት የሚሆኑ
ምክንያቶች የፋይናንስ ምንጭ እጥረት፣ የጥሬ ዕቃ ዋጋ መጨመር፣ የመነሻ ካፒታል እጥረት፣ የሰለጠነ የሰው ሃይል፣
የታክስ መጠን፣ የንግድ እጦት የህብረተሰቡን MSEs እንዴት እና ያለውን አመለካከት ያውቃል።

ወልደገብርኤል (2012) በአዲስ አበባ የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞችን ችግር ላይ የሎጀስቲክ ሪግሬሽን ሞዴልን
በመጠቀም፣ የቢዝነስ እቅድ እጥረት፣ መደበኛ እና መደበኛ ያልሆነ ማህበር እጥረት፣ ምቹ የንግድ አካባቢ እጥረት፣
ከፍተኛ ወጪና የጥሬ ዕቃ አቅርቦት እጥረት፣ ተገቢ የሆነ ተቋማዊ ድጋፍ አለመስጠት፣ ትክክለኛ የግብይት አሰራር
አለመኖር እና ተለዋዋጭ ፉክክር ለ MSEs ዋና ዋና ችግሮች ናቸው።

በጉለሌ ክፍለ ከተማ የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞችን ድህነት ለመቅረፍ በሚኖራቸው ሚና ላይ ኤፌረም
(2010) ባደረገው ጥናት ፍሪኩዌንሲ እና በመቶውን በመጠቀም ውጤቱ እንደሚያሳየው ከጠቅላላው (105) ምላሽ
ሰጪዎች መካከል የጀማሪ ካፒታል እጥረት (72.38%) ለመበደር ከፍተኛ ወለድ (71.77%)፣ የሰለጠነ የሰው ኃይል
(69.39%)፣ የምርት ቦታ እጥረት (68.57%)፣ ተመጣጣኝ ያልሆነ ግብር (67.05%)፣ ከመንግሥት በቂ ድጋፍ
(66.67%)፣ የሥራ ካፒታል እጥረት ወይም እጥረት የብድር ተቋማት (63.81%)፣ የሥልጠና ተደራሽነት እጦት
(62.77%) እና የገበያ እጥረት (59.05%) በ MSEs አሠራር ላይ ተፅዕኖ የሚፈጥሩ ዋና ዋና ችግሮች ናቸው።

Belayet al. (2015) በጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች ልማት ላይ ተጽዕኖ በሚያሳድሩ ሁኔታዎች ላይ ጥናት
ያካሂዳል. ገላጭ ስታቲስቲክስ ተመራማሪዎችን በመጠቀም የገበያ ትስስር አለመኖር; የብድር ግንዛቤ ማጣት; ተቋም
መስጠት; የባለሙያ እርዳታ እጥረት; የእውቀት እጥረት; ደካማ መሠረተ ልማት; የካፒታል መዳረሻ; የልምድ ማነስ፣
ማስተዋወቅ፣ ኔትዎርኪንግ በከፍተኛ ደረጃ 69.78 በመቶ ይሸፍናል። ቀሪው 30.23% በኤምኤስኢ ላይ አሉታዊ
አመለካከት፣ በመንግስት ሴክተሮች መካከል አለመመጣጠን እና ሌሎችም የተፈጠረ ነው።

ፍቃዱ (2015) በኢትዮጵያ የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች እድገትን በሚወስኑ ጉዳዮች ላይ የተደረገ ጥናት፡
የነቀምት ጉዳይ ብዙ ሊኒያር ሪግሬሽን (OLS) ትንታኔን በመጠቀም ውጤቱ እንደሚያሳየው ለኤምኤስኢ ኦፕሬተሮች
የፋይናንስ ምንጮች፣ የብድር ጊዜ (የብድር ጊዜ) MFI፣ የቀድሞ የንግድ ልምድ፣ የስራ ፈጣሪዎች የግብይት ክህሎት፣
ለኤምኤስኢ የጥሬ ዕቃ ምንጭ፣ እና የ MSE ምርት ወይም አገልግሎት ደንበኞች የ MSEs ንግድ ትርፋማነት እድገት
ላይ በጎ ተጽዕኖ ያሳድራሉ፣ በተሃድሶ ትንተና በ 1% ደረጃ። የስራ ፈጣሪዎች የአመራር ክህሎት እና የንግዱ አቀማመጥ
በ MSE እድገት ላይ በ MSE ንግድ ትርፋማነት በ 5% ትርጉም ደረጃ ላይ በጎ ተጽዕኖ ያሳድራል ነገር ግን የ MSE
ኦፕሬተር የትምህርት ደረጃ በ 5% ደረጃ የ MSE እድገትን በእጅጉ ይነካል ። አስፈላጊነት ።

2.3. የጥናቱ ጽንሰ-ሀሳብ

የዚህ ሥራ ዋና ዓላማ የ MSEs ውድቀትን የሚነኩ ሁኔታዎችን መለየትና መተንተን በመሆኑ የፅንሰ-ሃሳቡን ማዕቀፍ
ከዚህ ዓላማ ጋር ማጣጣም ሽንፈት(ትርፍ አለመቻል፣ ሥራ የመፍጠር ደካማ አቅም፣ ደካማ የካፒታል ክምችት) እንደ
ጥገኛ ተለዋዋጭ ተወስዷል። የፋይናንስ አቅርቦት እጦት፣ የገበያ ተደራሽነት እጦት፣ ደካማ የአመራር ብቃት እና የስራ
ፈጣሪዎች የግል ባህሪያት፣ ምቹ ያልሆኑ የስራ ሁኔታዎች፣ የመሠረተ ልማት ችግሮች፣ የቴክኖሎጂ መሰናክሎች የጥናቱ
ገለልተኛ ተለዋዋጮች ተደርገው ተወስደዋል። የሚከተለው ምስል ግንኙነታቸውን ያሳያል.

ገለልተኛ ተለዋዋጮች ጥገኛ ተለዋጭ

MSEs አፈጻጸም

• የፋይናንስ ተደራሽነት • የስራ ፈጠራ

• የገበያ መዳረሻ • የሽያጭ አፈጻጸም

• የአስተዳደር ብቃት

• የስራ ፈጣሪዎች ባህሪያት

• የመሠረተ ልማት ተደራሽነት

• የቴክኖሎጂ ተደራሽነት

ምስል 2.1 ከአቲክልት (2021) የተወሰደው የጥናት ፅንሰ-ሀሳብ ማዕቀፍ

ምዕራፍ ሶስት

የምርምር መንገዶች

ይህ ምዕራፍ በጥናቱ ዘዴዊ ሂደቶች ላይ ያተኩራል. በተለይም በምዕራፉ ውስጥ የምርምር አቀራረብን, የምርምር
ንድፍን, የጥናት አካባቢን, የታለመውን ህዝብ, የናሙና መጠን አወሳሰን, የናሙና ቴክኒክ, የጥናቱ ተለዋዋጮች, የመረጃ
መሰብሰቢያ መሳሪያዎች, የመረጃ መሰብሰቢያ መሳሪያዎች አስተማማኝነት እና ትክክለኛነት, የመረጃ ትንተና እና
የስነምግባር ጉዳዮችን ያቀርባል.

የምርምር አቀራረብ

ቀደም ሲል እንደተገለጸው፣ የዚህ ጥናት ዓላማ በ MSEs አፈጻጸም ላይ ተጽእኖ ያላቸውን ነገሮች መመርመር ነው፣
ስለዚህም የመጠን ጥናት አቀራረብ ይበልጥ ተገቢ ይሆናል። ምክንያቱም ይህ አካሄድ እያንዳንዱ ምክንያት (ገለልተኛ
ተለዋዋጭ) በአፈጻጸም MSEs (ጥገኛ ተለዋዋጭ) ላይ ያለውን ተጽእኖ በመጠን ለመወሰን ይረዳል። ስለዚህ፣ በመሠረቱ፣
ጥናቱ ዓላማዎቹን ለመፍታት መጠናዊ መረጃዎችን ይጠቀማል። ከዚህ ጋር ተያይዞ የቁጥር ጥናትና ምርምር ዘዴ
ከቁጥሮች እና ከማንኛውም ነገር ጋር በተያያዙ ክስተቶች እና ግንኙነቶቻቸው ላይ ምርመራ የሚደረግበት የምርምር
ዘዴ ነው። አንድን ክስተት ለማብራራት፣ ለመተንበይ እና ለመቆጣጠር በማሰብ በሚለካ ተለዋዋጮች ውስጥ ያሉ
ግንኙነቶችን ጥያቄዎች ለመመለስ ይጠቅማል (Leedy 2009)።

የምርምር ንድፍ

ኮታሪ (2004) የምርምር ንድፉን ከምርምር ዓላማ ጋር ያለውን ተዛማጅነት እና በሂደት ላይ ካለው ኢኮኖሚ ጋር
በማጣመር መረጃን ለመሰብሰብ እና ለመተንተን ሁኔታዎችን እንደ ዝግጅት ገልጿል። ከዚህም በላይ የምርምር ንድፍ
ለጥናት የሚውል ማዕቀፍ ወይም እቅድ ሲሆን መረጃን ለመሰብሰብ እና ለመተንተን እንደ መመሪያ ያገለግላል. ከነዚህ
ሃሳቦች አንፃር፣ ይህ ጥናት የተመረጡ ገለልተኛ ተለዋዋጮች በጥገኛ ተለዋዋጭ ላይ የሚያሳድሩትን ተፅእኖ ለመለየት
ገላጭ እና ገላጭ የምርምር ንድፎችን ተቀብሏል።

የጥናት አካባቢ

ይህ ጥናት በተለይ በጎንደር ከተማ አስተዳደር ላይ በማተኮር በማዕከላዊ ጎንደር ዞን ይካሄዳል። ጎንደር ከተማ የማዕከላዊ
ጎንደር ዞን ማዕከል ሲሆን ከመዲናይቱ አዲስ አበባ በ 738 ኪ.ሜ ርቀት ላይ እና ከባህርዳር 180 ኪ.ሜ ርቀት ላይ
ትገኛለች በድምሩ 231,084 ህዝብ ብዛት 109,384 (47.34%) ወንድ እና 121,700 (52.66%) ሴት (BOFED, 2010) ).
አብዛኛው ነዋሪ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ሃይማኖት ተከታይ ሲሆን 84.2% እንደ ኃይማኖታቸው ሲገልጹ 11.8%
ያህሉ ሙስሊም እና 1.1% ፕሮቴስታንት ናቸው (CSA, 2008)። ከተማዋ በ 6 ክፍለ ከተሞች የተከፋፈለች ሲሆን
በአማራ ክልል ከሚገኙ የንግድ እና የኢንዱስትሪ ማዕከላት አንዷ እና የሱዳን አዋሳኝ ከተማ ነች። ከተማዋ የፋሲል ቤተ
መንግስትን ጨምሮ በሰው እና ታሪካዊ ቅርሶች ተሰጥቷታል። ከቴክኒክና ሙያ ኢንተርፕራይዞች ማስፋፊያ ኤጀንሲ
የተገኘው መረጃ እንደሚያመለክተው በአሁኑ ወቅት በጎንደር ከተማ አስተዳደር 3135 ምእመናን ይገኛሉ። መረጃው
እንደሚያሳየው MSEs በተለያዩ የንግድ አካባቢዎች እንደሚንቀሳቀሱ ነው።

የዒላማ ህዝብ

የታለመ ህዝብ ማለት አንድ ተመራማሪ የጥናቱ ውጤት ጠቅለል አድርጎ ለማቅረብ የሚፈልገው ህዝብ ነው (Mugenda
& Mugenda, 2003)። እንደ ማልሆትራ (1999) የህዝብ ብዛት አንዳንድ የጋራ ባህሪያትን የሚጋሩ እና ዩኒቨርስን
ለምርምር ችግር ዓላማ የሚያካትቱ የሁሉም ንጥረ ነገሮች ድምር ነው። ከነዚህ ሃሳቦች አንፃር የዚህ ጥናት ኢላማ ህዝብ
በሙሉ በጎንደር ከተማ አስተዳደር ውስጥ የሚንቀሳቀሱ ምእመናን ይሆናሉ። ይህ የሚያሳየው የታለመው የህዝብ ቁጥር
3,135 ነበር።

የናሙና መጠን መወሰን

አጠቃላይ የታለመው ህዝብ ቁጥር 3135 ነው።በመሆኑም ከዚህ ህዝብ ተወካዮች መካከል ናሙናዎችን ለመምረጥ ጥናቱ
በያማኔ (1967) የተዘጋጀ የናሙና መጠን መወሰኛ ቀመር ±5 ትክክለኛ ደረጃ ይጠቀማል። n=N/(1+N(〖e)〗^2)፣ N =
አጠቃላይ የታለመ ህዝብ ቁጥር፣ n = የሚፈለገው የናሙና መጠን፣ ሠ = ከፍተኛው ልዩነት ወይም የስህተት ህዳግ 5%
(0.05)። በዚህ መሠረት የናሙና መጠኑ እንደሚከተለው ይሰላል፡- n= 3135/(1+3135〖(0.5)〗^2 )=355
የናሙና ቴክኒክ

የ MSE ዎች ቁጥር ከሴክተር ወደ ሴክተር (የቢዝነስ ሥራ ቦታ) በእጅጉ ስለሚለያይ ከእያንዳንዱ ሴክተር የሚወሰዱ
ናሙናዎችም እንዲሁ ይለያያሉ። ስለዚህ, የናሙና ቴክኒክ ምርጫ ይህንን እውነታ ግምት ውስጥ ማስገባት አለበት.
ስለሆነም፣ ተመራማሪው እንደሚያምነው፣ ይህንን ዓላማ ለማሳካት የተመጣጣኝ የስትራቴድራል የዘፈቀደ ናሙና
ቴክኒክ ተገቢ ይሆናል። ምክንያቱም፣ ተመራማሪው በእያንዳንዱ የታለመው ህዝብ ክፍል በተጠቀሰው ቁጥር የተወካይ
ናሙናዎችን እንዲመርጥ ያስችለዋል። ስለዚህ በተመጣጣኝ የስትራቴድራል የዘፈቀደ ናሙና ቴክኒክ ናሙናዎች
እንደሚከተለው ተሳሉ።

ሠንጠረዥ 3.1 የዒላማው ህዝብ ቁጥር እና ከእያንዳንዱ ክፍል የተመረጡ ናሙናዎች ቁጥር የታለመ ህዝብ

ኤምኤስ የጎንደር ከተማ አስተዳደር

ጠቅላላ ምንም ናሙናዎች የሉም

1 ማኑፋክቸሪንግ 260 29

2 ግንባታ 774 88

3 አገልግሎት 1360 154

4 ንግድ 572 65

5 የከተማ ግብርና 169 19

ጠቅላላ 3135 355

P=355/3135=0.113237639553429

የተለዋዋጮች እና የመለኪያ ፍቺዎች

ጥገኛ ተለዋዋጭ

የ MSEs አፈጻጸም፡ ከቅጥር አቅም እና ከካፒታል ክምችት አንፃር አፈጻጸምን የሚወክል ተከታታይ ተለዋዋጭ

በተመረጠው የጥናት አካባቢ የ MSEs. ተጨባጭ ጥናቶች ለኤምኤስኢዎች አፈጻጸም የተለያዩ ፕሮክሲዎችን ይሰጣሉ።
ከእነዚህም መካከል ጠቅላላ ንብረት፣ ሽያጭ፣ የሥራ ስምሪት መጠን፣ ትርፍ እና ካፒታል በብዛት ይታወቃሉ (ተፈራ እና
ሌሎች 2013)። እነዚህ እርምጃዎች በመረጃው ተደራሽነት ቀላልነት ላይ የተመሰረቱ ናቸው። ከዚህ አንፃር፣ የሥራ
አፈጻጸም በአብዛኛው በኢትዮጵያ ውስጥ በ MSSEs የእድገት ሥነ-ጽሑፍ ውስጥ ጥቅም ላይ የሚውለው MSSEs
ከሥራ ፈጠራ አንፃር ስለሚታይና የሥራ ስምሪት መጠንን የሚመለከቱ መረጃዎች በቀላሉ ይገኛሉ (ገብሬእየሱስ 2007፣
ተፈራ እና ሌሎች 2013፣ አባይ እና ሌሎች 2014)። ይሁን እንጂ አስተማማኝ የአፈጻጸም መለኪያ መንገድ በአንድ
አመልካች ላይ ከመታመን ይልቅ አጠቃላይ እርምጃዎችን መውሰድ ነው (አለማየሁ እና ጌቾ 2016)። በዚህም መሰረት
የስራ እና የካፒታል አፈፃፀም ምጣኔ ከአገሪቱ የኢንዱስትሪ ልማት ስትራቴጂክ እቅድ እና ከኤምኤስኤስ ትርጉም
መስፈርት ጋር ለማጣጣም እንደ ምርጥ የተገጣጠሙ የ MSEs አፈፃፀም መለኪያዎች ተደርገው ተወስደዋል።
ተለዋዋጭ

በ MSE ዎች አፈጻጸም ላይ ተጽእኖ የሚፈጥሩ ሁኔታዎችን ለመለየት ሁለቱም ተከታታይ እና የተለዩ ተለዋዋጮች
በኢኮኖሚያዊ ንድፈ ሐሳቦች እና በተለያዩ የተጨባጭ ጥናቶች ግኝቶች ላይ ተመስርተው ይገመታሉ። በዚህ መሠረት,
የሚከተሉት ተለዋዋጮች ይገነባሉ. በጥገኛ ተለዋዋጭ(ዎች) ላይ ተጽእኖ ያሳድራሉ ተብሎ የሚጠበቁት ገላጭ
ተለዋዋጮች የሚከተሉት ናቸው፡-

የፋይናንስ ተደራሽነት፡ ቀጣይነት ያለው ተለዋዋጭ እሴትን ከ 1 ወደ 5 በ Likert ሚዛን የሚወስድ። በ MSEs አፈጻጸም
ላይ አዎንታዊ ተጽእኖ ይኖረዋል ተብሎ ይጠበቃል

የገበያ መዳረሻ፡- በ Likert ሚዛን እሴቱን ከ 1 ወደ 5 የሚወስድ ቀጣይነት ያለው ተለዋዋጭ። በ MSEs አፈጻጸም ላይ
አዎንታዊ ተጽእኖ ይኖረዋል ተብሎ ይጠበቃል

የማኔጅመንት ብቃት፡ ቀጣይነት ያለው ተለዋዋጭ እሴቱን ከ 1 ወደ 5 በ Likert ሚዛን የሚወስድ በ MSEs አፈጻጸም ላይ
አዎንታዊ ተጽእኖ ይኖረዋል ተብሎ ይጠበቃል።

የቴክኖሎጅ ተደራሽነት፡ ቀጣይነት ያለው ተለዋዋጭ እሴቱን ከ 1 ወደ 5 በ Likert ሚዛን የሚወስድ በ MSEs አፈጻጸም
ላይ አዎንታዊ ተጽእኖ ይኖረዋል ተብሎ ይጠበቃል።

የመስራት ቅድመ ሁኔታ፡ እሴቱን ከ 1 ወደ 5 የሚወስድ ቀጣይነት ያለው ተለዋዋጭ በ Likert ሚዛን በ MSEs አፈጻጸም
ላይ አዎንታዊ ተጽእኖ ይኖረዋል ተብሎ ይጠበቃል።

የመሠረተ ልማት ተደራሽነት፡ ቀጣይነት ያለው ተለዋዋጭ እሴትን ከ 1 ወደ 5 በ Likert ሚዛን የሚወስድ በ MSEs
አፈጻጸም ላይ አዎንታዊ ተጽእኖ ይኖረዋል ተብሎ ይጠበቃል።

የኢንተርፕረነሮች ግላዊ ባህሪ፡ ቀጣይነት ያለው ተለዋዋጭ እሴትን ከ 1 ወደ 5 በ Likert ሚዛን የሚወስድ በ MSEs
አፈጻጸም ላይ አዎንታዊ ተጽእኖ ይኖረዋል ተብሎ ይጠበቃል።

የውሂብ መሰብሰቢያ መሳሪያዎች

የዳሰሳ ጥናት መጠይቅ

የ MSE ውድቀትን የሚመለከቱ ጉዳዮችን የሚመለከቱ ጽሑፎችን በመከለስ የዳሰሳ ጥናት መጠይቅ በተመራማሪው
ይዘጋጃል። መጠይቁ ስምንት ዋና ዋና ክፍሎችን ይዟል። የመጀመሪያው ክፍል የምላሾችን የስነ ሕዝብ አወቃቀር
ባህሪያት የሚገመግሙ ንጥሎችን ያካተተ ነበር። ጾታ፣ እድሜ፣ የትምህርት ደረጃ እና የስራ ፈጠራ ልምድ እንደ መላሾች
የስነ-ህዝብ መረጃ ተደርገው ይወሰዳሉ። ክፍል ሁለት የፋይናንስ ተደራሽነትን የሚለኩ ነገሮችን ያካተተ ነበር። ክፍል
ሶስት የድርጅትን ፣ ባህሪን የሚለኩ ነገሮችን ያካትታል። ክፍል አራት የገቢያ መዳረሻን የሚለኩ ነገሮችን ያካተተ ነበር።
ክፍል አምስት የአመራር ብቃትን የሚለካ ዕቃ ይዟል። ክፍል ስድስት መሠረተ ልማትን የሚለኩ ነገሮችን ያካተተ ነበር።
ክፍል ሰባት የቴክኖሎጂ ተደራሽነትን የሚገመግሙ ዕቃዎችን ያካተተ ነበር። ክፍል ስምንት የ MSE ዎችን አፈጻጸም
የሚገመግሙ ዕቃዎችን ያካተተ ነበር። ሁሉም እቃዎች የተዘጋጁት በአምስት ነጥብ በሊከርት ሚዛን ምላሽ ሰጪዎች
የስምምነታቸውን ደረጃ ወይም አለመግባባታቸውን ለእያንዳንዱ ንጥል ከ 1=በጽኑ አልስማማም እስከ 5=በጽኑ
እስማማለሁ የሚል ነው።
የውሂብ ትንተና

በዚህ የጥናት መረጃ በሁለት ገፅታዎች ማለትም ገላጭ እና ግምታዊ ትንተና ይተነተናል።

ገላጭ ትንተና

በገላጭ ትንተና፣ እንደ ድግግሞሽ፣ መቶኛ፣ አማካኝ እና መደበኛ መዛባት ያሉ ገላጭ ስታቲስቲካዊ መሳሪያዎች
በተመረጡት የጥናቱ ተለዋዋጮች ላይ አጠቃላይ ምላሽ ሰጪዎችን ለማነፃፀር ያገለግላሉ።

ኢንፈረንሻል ትንተና (ባለብዙ መስመራዊ ሪግሬሽን ትንተና)

የሪግሬሽን ሞዴል የሚከተለውን ቅጽ ይወስዳል; Y = β0 + β1X…. + β0 እና β1 የሞዴል መመዘኛዎች እና በ Y ውስጥ

ያለውን ማንኛውንም ተለዋዋጭነት የሚያመለክተው ፕሮባቢሊቲ የስህተት ቃል ሲሆን ይህም ከ X ጋር ባለው የመስመር
ግንኙነት ሊገለጽ የማይችል ነው። አሁን ባለው ጥናት፣ የሚከተለው ባለብዙ መስመራዊ ሪግሬሽን ሞዴል ከአዴም እና
ሌሎች ጋር የሚስማማ ነው። (2014); ሌዛ እና ሌሎች. (2016) እና Fissiha (2016) የውጤት ተለዋዋጭ እንደ ቀጣይ
ተለዋዋጭ ተደርጎ ስለሚቆጠር. ነገር ግን፣ ባለብዙ መስመራዊ ሪግሬሽን ትንታኔን ከማካሄድዎ በፊት፣ የድጋሚ ትንተና
ግምቶች የጥናቱ ዓላማዎችን ለመፍታት ጥቅም ላይ የሚውሉትን የመረጃ ችግሮች ለመለየት ቀዳሚ መስፈርቶች
ናቸው (Yin et.al. 2009)። ስለዚህም የውሂብን መደበኛነት፣የመረጃ መስመር፣የራስ-ቁርጠኝነት እና መልቲኮሊኔሪቲ
ለማረጋገጥ ሙከራዎች ተደርገዋል።

የሞዴል ዝርዝር መግለጫ

PMSE=B0+B1AF+B2AAM+B3MC+B4ENTC+B5IN+B6TEC+E

የት፣

PMSE= የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች አፈጻጸም

AF= የፋይናንስ ተደራሽነት

AM= የገበያ መዳረሻ

MC=የአስተዳደር ብቃት

ENTC= ስራ ፈጣሪ

የነርቭ ባህሪያት

ውስጥ = መሠረተ ልማት

TEC=ቴክኖሎጂ

B0= ቋሚ
ኢ=የስህተት ቃል

ይህን ሲያደርጉ፣ የስታቲስቲክስ ፓኬጅ ለማህበራዊ ሳይንስ (SPSS ስሪት 20) ጥቅም ላይ ይውላል። በተለይ፣ የተመረጠ
የማብራሪያ ተለዋዋጮች በውጤቱ ተለዋዋጭ ላይ የሚያሳድረውን ውጤት ለመገምገም ባለብዙ መስመራዊ ሪግሬሽን
ትንተና ጥቅም ላይ ይውላል።

የሥነ ምግባር ግምት

ፈቃድ ከጎንደር ዩኒቨርሲቲ የሒሳብ አያያዝ እና ፋይናንሺያል ዲፓርትመንት በተላከ ኦፊሴላዊ ደብዳቤ ከ MSE ባለቤቶች
ያገኛሉ። ምላሽ ሰጪዎች ስለ ጥናቱ አላማ ተነገራቸው እና በዚህም ፈቃዳቸው ተረጋግጧል።

ዋቢዎች

አባይ፣ ኤች.ኤች.፣ ተሰማ፣ ኤፍ.ጂ፣ እና ገብረእግዚአብሔር፣ አ.ህ. (2014) በኢትዮጵያ የጥቃቅንና አነስተኛ
ኢንተርፕራይዞችን እድገት የሚነኩ ውጫዊ ሁኔታዎች፡ በትግራይ ሽሬ እንዳስላሴ ከተማ የተደረገ የጉዳይ ጥናት።
የአውሮፓ ንግድ እና አስተዳደር ጆርናል, 6 (34), 134-145

አብዩ, ዲ. (2014). በትግራይ GTZ-MSE ፕሮግራም የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዝ ድጋፍ ሰጪ ተቋማትን መረብ
ማቋቋም።

ብአዴን 2014. የሥርዓተ-ፆታ መሣሪያ ስብስብ፡- ጥቃቅን፣ አነስተኛ እና መካከለኛ መጠን ያለው የድርጅት ፋይናንስ እና
ልማት። የእስያ ልማት ባንክ.

Agyapong, D. (2014). የጥቃቅን፣ አነስተኛ እና መካከለኛ ኢንተርፕራይዞች እንቅስቃሴዎች፣ የገቢ ደረጃ እና የድህነት
ቅነሳ በጋና - ተዛማጅ ጽሑፎች ውህደት። ዓለም አቀፍ የንግድ እና አስተዳደር ጆርናል, 5 (3): 196-205

Almus, M. & Nerlinger, E. A. (2013). በአዲስ ቴክኖሎጂ ላይ የተመሰረቱ ድርጅቶች እድገት፡ የትኞቹ ነገሮች
አስፈላጊ ናቸው? የአነስተኛ ንግድ ኢኮኖሚክስ ጆርናል. 13 (2፡141-154)

አሚር (2012) በማደግ ላይ ባሉ አገሮች ውስጥ የማይክሮ ኢንተርፕራይዝ ፖሊሲ ልማት ወሳኝ ትንተና፡ የባንግላዲሽ
ጉዳይ። ብሩነል ቢዝነስ ትምህርት ቤት (ቢቢኤስ) ብሩነል ዩኒቨርሲቲ, ለንደን. ለፍልስፍና ዶክተር ዲግሪ የቀረበ ተሲስ

Aynadis፣ Z.፣ &Mohammednur, M. (2014) በኢትዮጵያ የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞችን እድገት የሚወስኑ
(መቀሌ ከተማ፣ ትግራይ ውስጥ የ MSEs ጉዳይ)። ዓለም አቀፍ የቅድሚያ ምርምር በኮምፒውተር ሳይንስ እና
አስተዳደር ጥናቶች, 2(6), 149-157.

ቤክ፣ ቲ.፣ እና ዴሚርጉክ-ኩንት፣ አ. (2005)። አነስተኛ እና መካከለኛ መጠን ያላቸው ኢንተርፕራይዞች፡ የእድገት
ገደቦችን ማሸነፍ። ጆርናል ኦፍ ባንክ እና ፋይናንስ፣ 30 (የካቲት)፣ 1–31

ማዕከላዊ ስታትስቲክስ ባለስልጣን. (2003) በአነስተኛ ደረጃ የማምረቻ ኢንዱስትሪዎች ጥናት ላይ ሪፖርት ያድርጉ.
አዲስ አበባ.
Daniels, L. እና Mead, D.C. (1999). የአነስተኛ ኢንተርፕራይዞች አስተዋፅኦ ለቤተሰብ ገቢ እና በኬንያ ብሔራዊ ገቢ።
የኢኮኖሚ ልማት እና የባህል ለውጥ, 45-71.

ዴቪድ፣ ጂ እና ኒዮንግ፣ ኤል. (2013)። በአፍሪካ የማኑፋክቸሪንግ ድርጅቶች ውስጥ የስራ እድል ፈጠራ እና የስራ ጥራት.
ዓለም አቀፍ የሥራ ድርጅት, ጄኔቫ, ዓለም አቀፍ የሥራ ቢሮ.

ዴቪድሰን፣ ፒ.፣ እና ዊክሉድ፣ ሲ. (2013) በጠንካራ ዕድገት ጥናት ውስጥ ጽንሰ-ሀሳባዊ እና ተጨባጭ ተግዳሮቶች.
የዓለም አቀፍ ልማት ጆርናል. ጄ. ኢንት. ዴቭ. 07፣117-130

ዴልማር, ኤፍ. (2013). "ወደ ከፍተኛ የእድገት ድርጅት መድረስ". ጆርናል ኦፍ ቢዝነስ ቬንቸር, ጥራዝ. 18፣ ገጽ 189-
216።

ዶልማን፣ ኤ.ጄ. (2013) "የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዝ ዘርፍ በኬንያ: ዋና ዋና ባህሪያት እና ተለዋዋጭ",
የአነስተኛ ኢንተርፕራይዝ ፖሊሲ ትግበራ እና የፕሮግራም ተልዕኮ, ናይሮቢ: DFID.

ኤል-መገርቤል, N. (2014). በጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች እና በግብፅ ኢንዱስትሪ ውስጥ ባሉ ትላልቅ

ኢንተርፕራይዞች መካከል ያለውን ትስስር ማጠናከር፣ ካይሮ፡ የግብፅ የኢኮኖሚ ጥናት ማዕከል።

EndalkachewMulugeta. (2016) በአዲስ ከተማ ክፍለ ከተማ የጥቃቅንና አነስተኛ የንግድ ሥራ ውድቀቶች
መንስኤዎች። ያልታተመ ኤምኤ ቲሲስ

የአውሮፓ ህብረት (የአውሮፓ ህብረት). (2018) አነስተኛ የንግድ ሥራ ፈተናዎች. የአመለካከት ችግር: የአፍሪካ አነስተኛ
የንግድ ልማት አዝማሚያዎች; ኔዜሪላንድ.

ኢቫንስ, ዲ.ኤስ. (2017). 'በጠንካራ ዕድገት፣ መጠን እና ዕድሜ መካከል ያለው ግንኙነት፡ ለ 100 የማኑፋክቸሪንግ
ኢንዱስትሪዎች ግምት' የኢንዱስትሪ ኢኮኖሚክስ ጆርናል, ገጽ.567-581.

Fabiano, M. (2016): በደቡብ አፍሪካ የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች እድገት. የልማት ኢኮኖሚክስ ጆርናል 48,
253-277.

Fiose, G., Grunfeld, B., Green, Z. & Atwrti, M. (2014) የአነስተኛ እና መካከለኛ ኢንተርፕራይዞች አፈጻጸም፡
ግምገማ የሰርቫይቫል ኢንዴክስ እሴት (SIV) ሞዴልን በመጠቀም። የዴላዌር ዩኒቨርሲቲ ፣ ኒውርክ።

Gardenne, P. (2012). በካሩሪ፣ በኬንያ ማስተርስ ፕሮጀክት የአነስተኛ እና መካከለኛ ደረጃ የዶሮ እርባታ
ኢንተርፕራይዞች አፈጻጸም ላይ ተጽዕኖ የሚያሳድሩ ምክንያቶች; የናይሮቢ ዩኒቨርሲቲ

Gemechu Ayana Aga & Barry Reilly. (2015) በኢትዮጵያ በጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች መካከል የብድር
አቅርቦት እና ኢ-መደበኛነት። የተግባራዊ ኢኮኖሚክስ ዓለም አቀፍ ግምገማ, 2011, 313-32

ሃብታሙ ተፈራ። (2013) የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞችን የዕድገት መወሰኛዎች፡ ከሰሜን ኢትዮጵያ የተገኘ
መረጃ። ጆርናል ኦፍ ኢኮኖሚክስ እና ዘላቂ ልማት፣ 2013
ሃይቦ ዡ እና ጌሪት ደ ዊት (2015) የጠንካራ ዕድገት ቆራጮች እና ልኬቶች, የኢንተርፕረነርሺፕ እና SMEs ሳይንሳዊ
ትንተና. የ EIM የምርምር ሪፖርቶች። ሆላንድ.

ሁባርድ, ጂ. (2012). የካፒታል-ገበያ ጉድለቶች እና ኢንቨስትመንት. የኢኮኖሚ ሥነ ጽሑፍ ጆርናል 36: 193-225.

ILO (2015) በኬንያ አነስተኛ ኢንተርፕራይዝ ውስጥ በጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች ውስጥ ያሉ ሴት ሥራ
ፈጣሪዎችን የሚነኩ ምክንያቶች ፣ የሥራ ዕድል ፈጠራ እና የድርጅት ልማት መርሃ ግብር ፣ ዲፓርትመንት ዓለም አቀፍ
የሥራ ቢሮ - የጄኔቫ ክህሎት እና የሥራ ስምሪት ክፍል I

ዓለም አቀፍ የሥራ ቢሮ – ጄኔቫ ክልላዊ ቢሮ ለአፍሪካ አዲስ አበባ፣ ኢትዮጵያ።

ካምላ-ራጅ. (2013) በአሊስ የጋራ መጠቀሚያ አካባቢ በጥቃቅንና አነስተኛ አግሪ-ቢዝነስ ኩባንያዎች ስኬታማ እድገት
እና ህልውና ላይ ተጽዕኖ የሚያደርጉ ውስጣዊ ሁኔታዎች። ጄ ኢኮኖሚክስ, 4 (1): 57- 67 (2013).

ኪንያንጁይ, አር. (2014). በታንዛኒያ ውስጥ የአነስተኛ ንግዶችን ስኬት እና/ወይም እድገት የሚገድቡ ነገሮች ምንድን
ናቸው? - በጥቃቅን ንግድ እድገት ላይ ተጨባጭ ጥናት. አርካዳ ዩኒቨርሲቲ የተግባር ሳይንስ አለም አቀፍ ንግድ ሄልሲንኪ
2014.

ሊድሆልም ፣ ካርል (2015) አነስተኛ ጠንካራ ተለዋዋጭነት፡ ከአፍሪካ እና ከላቲን አሜሪካ የተገኘ መረጃ የአለም አቀፍ
ባንክ ለግንባታ እና ልማት/አለም ባንክ። የዓለም ባንክ ተቋም, ኒው ዮርክ

Lussier, ቲ (2016). ጽኑ እድገት እና ወሳኙ፡ ጆርናል ኦፍ ኢንኖቬሽን እና ስራ ፈጠራ 2013፣ 2፡15።

ማርጊ ሌቪ እና ፊሊፕ ፓውል (2014) በ SMEs ውስጥ የእድገት ስልቶች። የመረጃ እና የመረጃ ስርዓቶች ሚና.
የብሪቲሽ ቤተ መፃህፍት በህትመት ውሂብ ውስጥ ካታሎግ.

ማርከስ፣ ቲ.፣ ኮሎምቢ፣ ዲ.፣ ቲናዮን፣ ኤም. & ሺኩሪ፣ ኦ. (2013)። SMEs፣ ዕድገት እና ድህነት ብሔራዊ የኢኮኖሚ
ጥናት ቢሮ 1050 Massachusetts Avenue Cambridge, Working Paper.

Merima, A. & Jack, P. (2014). በኢትዮጵያ ላሉ የጥቃቅን ኢንተርፕራይዞች የክላስተር አባልነት ተጨማሪ እሴት።

Mike, D., Lawal, M. & K, H. (2012). የፋይናንሺያል ሴክተር ማሻሻያ እና የአነስተኛ እና መካከለኛ ኢንተርፕራይዞች
እድገት በናይጄሪያ። ሁለንተናዊ የአስተዳደር እና ማህበራዊ ሳይንስ ጆርናል፣ 2012

ሮቡ, ኤም. (2013). በኢኮኖሚ ውስጥ የ SMEs ተለዋዋጭ እና አስፈላጊነት

ትርፋሳ፣ ኤስ.፣ ፈረደ፣ ቲ.፣ ከበደ፣ ኤስ.፣ እና በሃይሉ፣ ዲ. (2016) የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞችን ዕድገት
የሚወስኑ፡ ተጨባጭ ማስረጃዎች ከኢትዮጵያ

የዓለም ባንክ (1976) ከሰሃራ በታች ያሉ አፍሪካ፡ ከቀውስ ወደ ዘላቂ እድገት። የዓለም ባንክ፡ ዋሽንግተን ዲሲ

ያረጋል ጥላሁን (2018) የጥቃቅንና አነስተኛ ኢንተርፕራይዞች ሚና ለድህነት ቅነሳ። በግብርና ሳይንስ ዓለም አቀፍ
የምርምር ጥናቶች (IJRSAS) ቅጽ 4፣ እትም 12፣ 2018፣ PP 38-47
የጊዜ እና የበጀት ብልሽት

የጊዜ መከፋፈል

አይ

ተግባራት ሴፕቴ

ጥቅምት 2022

ህዳር 2022 እ.ኤ.አ

ታህሳስ 2022 እ.ኤ.አ

ጥር 2022

ፌብሩዋሪ 2022

እ.ኤ.አ. በ 2022 እ.ኤ.አ

ግንቦት 2022

ጁላይ 2022

2022

ደረጃ 1. የመጀመሪያ ደረጃ እንቅስቃሴ

ተዛማጅ ጽሑፎችን መገምገም, ፕሮፖዛል ማዘጋጀት

2 ደረጃ 2. የውሂብ መሰብሰብ

የመረጃ መሰብሰቢያ መሳሪያን በማዘጋጀት ላይ

መሳሪያውን ማሻሻል እና መረጃ መሰብሰብ ይከናወናል √

3 ደረጃ 3. የውሂብ ድርጅት እና ትንተና

መረጃውን ይተንትኑ እና ይተርጉሙ √

4 ደረጃ 4. ሪፖርቱን ማጠናቀቅ

የምርምር ሪፖርቶችን ምዕራፍ 4 እና 5 በመጻፍ ላይ

ለአማካሪው የመጀመሪያዎቹን ረቂቆች መሰብሰብ እና ማቅረብ

የመጨረሻውን ቅጂ ማቅረብ

የበጀት መከፋፈል

ምንም የእቃዎች ብዛት ክፍል ዋጋ ጠቅላላ ዋጋ

1 የመጓጓዣ ዋጋ - - 2000.00

2 ወረቀት 5 ሬምስ 200.00 1000.00

3 ማስታወሻ ደብተር 5 40.00 200.00

4 ፔን 10 10.00 100.00

5 የኢንተርኔት ወጪ - - 250.00

6 ስቴፕስ 2 ፓኬቶች 25.00 50.00

7 ሲዲ_ሮም 5.00 20.00 100.00

10 የኮምፒውተር መተየብ በገጽ (200) 5.00x200 1000.00

13 ማሰሪያ - - 250.00

14 ለመረጃ አሰባሰብ ሂደት

(ሻይ, የቡና ሥነ ሥርዓቶች) - - 5000.00

15 ቦርሳ ለሰነድ አያያዝ - 2x 1,750 2500.00

16 የድንገተኛ ወጪ - - 2500.00

ጠቅላላ 15,000.00