1

እንኳን ደህና መጣችሁ !

የደ/ብ/ከ/አስ/ሲቪል ሰርቪስ ዋና ጽ/ቤት
ለከተማና ቀበሌ አመራር የተዘጋጀ
የውጤት ተኮር ስርአት (የBSC)ስልጠና
ከመስከረም 8 - 9/2004ዓ/ም
ደ/ብርሃን

HB
2 10/13/20

 ክፍል አንድ፡- የስትራተጂያዊ አፈፃፀም አመራርና

የው.ተ.ስ አጠቃላይ ዕይታ
 ክፍል ሁለት፡- የው.ተ.ስ ግንባታና ትግበራ ደረጃዎች
 ክፍል ሶስት:- ¾¨<Ö?ƒ }¢` e`¯ƒ ƒÓu^” k×Ã’ƒ
T[ÒÑØ
3 10/13/20

 IN¿ -¦úባዊ ¥B‰¶Ã bxsLÈ®C

YqRÆL#
 bglÚW SW[ƒ አስተያየት፣ _Ãq½Â
WYYT YµÿÄL#

4
ክፍል አንድ

የስትራተጂያዊ አፈፃፀም
አመራርና የው.ተ.ስ
አጠቃላይ ዕይታ
 1.1 የስትራቴጂያዊ አፈፃፀም አመራር ምንነት
5

የተለያዩ ጸሃፍት ጽንሰ ሀሳቡን ከሚከተሉት አኳያ ይመለከቱታል፡-


 በሚፈለገው ውጤት ላይ የጋራ መግባባት ላይ ከመድረስ
 የተሻለ ውጤት ከማግኘት፤
 የፈፃሚዎችን አስተዋጽኦ ከመመዘን ና ከመደገፍ ፤
 ስትራተጂያዊ ውጤቶችን ወደ ተጨባጭ ግቦች ከመመንዘር፤
 ቀጣይነት ያለው መሻሻልንና ተቋማዊ ስኬታማነትን እውን
ከማድረግ፤
 ስትራቴጂያዊ ትኩረትን ከማጎልበትና ተቋማዊ ስኬታማነትን እውን
ከማድረግ፤
 ግለሰቦች ከተቋሙ ፍላጎት አኳያ ውጤታማ ሆነው እንዲሰሩ
ከመምራትና ድጋፍ ከመስጠት አኳያ ይመለከቱታል፡፡
6

ከዚህ አንጻር የአፈፃፀም አመራርን አርምስትሮንግና አንጀላ

ባሮን (1998) ስትራተጂያዊ የአፈፃፀም አመራርን
እ”ÅT>Ÿ}K¨< በይነውታል፡፡

“የአፈፃፀም አመራር የማያቋርጥ ተቋማዊ ስኬትን

ለማረጋገጥ፣ ለተቋሙ ስኬት አስተዋጽኦ ያላቸውን
ግለሰቦችና ቡድኖች ብቃት በማሳደግ አፈፃፀምን
በቀጣይነት ለማሻሻል የሚያስችል ስትራቴጂያዊና
ቅንጅታዊ ሂደት ነው፡፡”
7

በዚህ አገላለጽ ውስጥ የተጠቀሱ ቁልፍ ቃላት:-

1. ስትራቴጂያዊ
2. ቅንጅታዊ
3. ቀጣይነት ያለው የአፈፀፀም መሻሻል
4. ቀጣይነት ያለው የማብቃት ሥራ ማከናወን
(Continuous Development)
8

ስትራቴጂያዊ ፡- ተቋሙ ተልእኮውን ለማሳካት:

 ተለዋዋጭ ከባቢያዊ ሁኔታዎችን እየቃኘ ብቃቱን
የሚያጎለብትበት
 አጠቃላይ የረዥም ጊዜ አቅጣጫውን ትክክለኛነት
የሚከታተልበት እና
 የረዥም ጊዜ ግቦችን የሚያሳካበት መሳሪያ መሆኑን ያሳያል፡፡

10/13/20
9

ቅንጅታዊ፡ -
 ከላይ ወደታች እና ከታች ወደላይ (Vertical Integeration)
የተቋም፣ የቡድኖች እና የግለሰብ ስትራቴጂያዊና ዓመታዊ የአፈፃፀም
ግቦች የሚተሳሰሩበትና ተግባራዊ የሚሆኑበት፣
 ወደ ጎን (Horizontal Integration) በሥራ ሂደቶች ደረጃ
የተቀመጡ ስትራቴጂዎች እርስ በርሳቸው ተቆራኝተው
ተቋማዊ ስትራቴጂን የሚያሳኩበት፤
 በተለያዩ የሰው ሀብት አመራር ተግባራት በተለይም በተቋማዊ
ለውጥ፣ በሰው ሀብት ልማትና ሽልማት እንዲሁም በሠራተኞች
ፍላጎት መካከል መመጋገብ የሚፈጠርበት ሥርዓት መሆኑን
ያመለክታል፡፡
10/13/20
10

ቀጣይነት ያለው የአፈፀፀም መሻሻል፡- የአፈፃፀም አመራር ዋነኛ

ዓላማው ቀጣይነት ያለው የአፈፀፀም መሻሻል ነው፤
ትኩረቱም፡-
 የተቋም፣ የቡድንና የግለሰቦች ስኬታማነትና ውጤታማነትን
ማረጋገጥ፤
 ሥራው በትክክል መሠራቱ ብቻ ሳይሆን ትክክለኛው ሥራ
መሠራቱም ጭምር ማረጋገጥ፤
 ምን ውጤት ተገኘ ማለት ብቻ ሳይሆን ውጤቱ እንዴት
እንደተገኘ ማወቅና መማር ነው፡፡
11

ቀጣይነት ያለው የማብቃት ሥራ ማከናወን (Continuous

Development)፡-
 ቀጣይነት ያለው የአፈፃፀም መሻሻል ሊረጋገጥ የሚችለው
ከተቋማዊ ውጤት ጋር የተሳሰረ ቀጣይነት ያለው ፈፃሚ ኃይላትን
የማብቃት አሠራር ሲኖር ነው
 ትኩረቱም የግለሰቦችን፤ የቡድኖችንና ተkማዊ ብቃትን በቀጣይነት
ማሳደግ ነው፡፡
 ይህም የሚሆነው ተከታታይነት ካለው የግምገማና ምዘና ውጤት
በመነሳት ነው፡፡
10/13/20
 1.2 የአፈፃፀም አመራር አስፈላጊነት
12
 ዋነኛ አላማው አፈፃፀምን በቀጣይነት በማሻሻል የተቋምን ስኬታማነት
ማረጋገጥ ሲሆን ይህንን እውን ለማድረግ፡
በፈፃሚ ኃይላት መካከል የተቋም ተልዕኮና ራዕይን ማዕከል
ያደረገ ቅንጅትን ይፈጥራል፣
ስትራቴጂንና ዓመታዊ ዕቅድን ያስተሳስራል፤
ተልዕኮ ተኮር መሪዎችንና ሰራተኞችን ያፈራል፤
ክፍያን ከውጤት ጋር፣ ውጤትን ደግሞ ከአፈፃፀም ጋር
በማስተሳሰር ተቋማዊ መማማርን ዕውን ያደርጋል፤
የላቀ አፈፃፀም ያለው ቡድን/ተቋም ለመፍጠር ያግዛል፤
ግልጽነትን፣ ባለቤትነትንና ተጠያቂነትን እንደ ሥርዓት
ይፈጥራል፡፡
 1.3 ባላንስድ ስኮርካርድ የአፈጻጸም አመራር ማዕቀፍ
13

 በአገራችን የአፈጻጸም አመራርን ለመተግበር ስራ ላይ

እንዲውል የተመረጠው የባላንስድ ስኮርካርድ ማዕቀፍ ነው፡፡
 ማዕቀፉ የባላንስድ ስኮርካርድ ኢንስቲትዩት ያወጣውን ባለ
ዘጠኝ ደረጃ ሞዴል ይከተላል፡፡
 ይህ ሞዴል ስድስት የግንባታና እና ሦስት የትግበራ ደረጃዎች
አሉት፡፡

10/13/20
 . . . የአፈጻጸም አመራር ማዕቀፍ. . .
14

ታሪካዊ አመጣጥ፡-
 እ.ኤ.አ በ1990/ ሮበርት ካፕላንና ዴቪድ ኖርተን በተባሉ ምሁራን
አማካይነት ተጀመረ፡፡
 አጀማመሩ በአፈጻጸም ምዘና ማዕቀፍነት ነበር፡፡
 በሂደት አፈጻጸምን በተቀናጀና ስትራቴጂያዊ በሆነ መልኩ
ለመምራት ጭምር እንዲያገለግል ተደረገ፡፡
 ባለንበት ዘመን ከፋይናንስ ስኬት ባሻገር ለአዕምሯዊ ሀብት
ተገቢውን ትኩረት መስጠት ለተቋማት ስኬታማነት ወሳኝና
መሰረታዊ ጉዳይ ሆኖ ተገኝቷል፡፡
 በመሆኑም ለሰው ሃብት ልማትና ዕድገት ትኩረት መስጠት
እንደሚያስፈልግ ካፕላንና ኖርተን አስገንዝበዋል፡፡
 …ታሪካዊ አመጣጥ . . .

15 አፈጻጸምን በፋይናንስ መመዘኛዎች ብቻ መመዘን ለሚከተሉት

ትችቶች በመጋለጡ፡-
 በአጭር ጊዜ ትርፍ ላይ ብቻ እንዲያተኩሩ ማድረጉ፤ ሚዛናዊነትን
አለማረጋገጡ
 የወደፊቱን የተቋም አፈጻጸም ሊወስኑ በሚችሉ ጉዳዮች ላይ ትኩረት

አይሰጥም
 ከተቋም የሚጠበቅን የፋይናንስ፤ የኢኮኖሚ እና የዓላማ ስኬትን

የሚያሳዩ አልሆኑም፡፡
 ለተቋም ስኬታማነት የአእምሯዊ እሴቶች /Intangible Assets
አስተዋፀኦ ከፍ እያለ በመምጣቱ
 ከፋይናንስ/በጀት/ እይታ በተጨማሪ የተገልጋይ/ ባለድርሻ አካላት፣
የውስጥ አሠራር እና የመማማርና ዕድገት ዕይታዎች እንዲካተቱ
ተደርገዋል፡፡ 10/13/20
ታሪካዊ አመጣጥ. . .
16

በመሆኑም፡-
 ማዕቀፉ ለአፈጻጸም ምዘና ብቻ ሳይሆን አፈጻጸምን ለመምራት

እንዲያገለግል ሆኖ ተዘጋጀ፡፡
 በአለፉት ሁለት አስርት ዓመታት ከፍተኛ ተቀባይነት እያገኘና

በአዳዲስና በተሻሻሉ ተጨማሪ ሃሳቦች ዳበሮ የበርካታ አገሮች

የግልና የመንግሥት ድርጅቶች፣ መንግሥታዊ ያልሆኑ ተቋማት
እየተገለገሉበት ይገኛሉ፡፡

10/13/20
 1.4 የባላንስድ ስኮርካርድ ምንነት
17

 የተቀናጀ የስትራቴጂያዊ እቅድ ስራ አመራር፣ ኮሚኒኬሽን እና

የመለኪያ ስርአትን አጣምሮ የያዘ የለውጥ መሳሪያ፣
 uØmƒ ¨d˜ Ñ<ÇÄ‹ LÃ KT}¢` ¾T>Áe‹M ¾}hhK
¾eƒ^ቴÍ=Á© እpÉ ´Óσ H>Ń፣
 ¾›”É” }sU ¾[ÏU Ñ>²? ስƒ^ቴÍ=Á© ƒŸ<[ƒ uÓMê
KTekSØ“ ÃH@”’< Kc^}™‹ KTd¨p/KTeÚuØ ¾T>[Ç
¾K¨<Ø `UÍ፣
 eƒ^ቴÍ=” }Óv^© K=J’< ¨ÅT>‹K< eƒ^ቴÍ=Á© Óx‹ KSS”²`
¾T>Áe‹M Tዕkõ
የባላንስድ ስኮርካርድ ምንነት. . .
18

 ¾ðéT>­‹” ¾ዕKƒ }ዕKƒ e^/¡”¨<” Ÿ}sU ^ዕÓ eƒ^ቴÍ= Ò`

KTe}dc` ¾T>Áe‹M ¾eƒ^ቴÍ=Á© e^ ›S^` ሥ`ዓƒ
 ›”É }sU eƒ^ቴÍ= }¢` ”Ç=J”፤ uË~” Ÿeƒ^ቴÍ=¨< Ò`
እ”Ç=Áe}de`ና Ÿ}Óv` እ”Ç=T` ¾T>Áe‹M Tዕkõ ’¨<::
 ማዕቀፉም በሚከተሉት ጉዳዮች ማለትም፡-
 በአጭርና በረጅም ጊዜ ግቦች፣
 በፋይናንስና ፋይናንስ ነክ ባልሆኑ እይታዎች፣
የባላንስድ ስኮርካርድ ምንነት. . .
19

 እንዲገኝ በታሰበው ውጤትና ለውጤቱ መገኘት ምክንያት በሚሆኑ

ግቦች / በቀዳማይና በዳህራይ አመልካቾች /፣
 በአእምሯዊና ቁሣዊ ሀብት ፣እና
 በውጫዊና በውስጣዊ አፈጻጸም እይታዎች፣
መካከል ሊኖር የሚገባውን ስትራቴጂያዊ ትስስርና ሚዛናዊነትን
በጠበቀ መልኩ በሰፊው ጥቅም ላይ በማዋሉ ባላንስድ የሚለውን
ፅንሰ-ሀሳብ መያዝ ችሎአል፡፡

10/13/20
 የባላንስድ ስኮርካርድ ጠቀሜታዎች
20
 ተቋማት የተሰጣቸውን ተልዕኮ ለመፈጸምና ተልዕኳቸው መሳካቱን
ለማረጋገጥ ያግዛል፣
 ግልጽና የተብራራ ተቋማዊ ራዕይንና ስትራቴጂን ለማዘጋጀት ያስችላል፡፡
 ከተቋማዊ ዒLT­‹ (Targets) በመነሳት }sT© አፈጻጸምን ከስትራቴጂያዊ ዕቅድ
ጋር የሚያስተሳስሩ እይታዎችን (Perspectives) ለይቶ ለማውጣትና ¾}sS<
አፈጻጸም ከእይታዎቹ አኳያ እንዲመዘን ለማድረግ ያስችላል
 የፋይናንስ መመዘኛዎች የወደፊት አፈጻጸምን በሚያመለክቱ መመዘኛዎች
እንዲታገዙና የተሟላ ምዘና እንዲካሄድ ለማድረግ ያስችላል፡፡
 በሠራተኞች ዘንድ የባለቤትነትና የተጠያቂነት ስሜትንና ቁርጠኝነትን ይፈጥራል፡፡
¾ባላንስድ e¢`"`É ጠቀሜታዎች. . .
21

 ተቋማዊ ራዕይን ለማሳካት የሚነደፉ የስትራቴጂያዊ ¨<Ö?„‹”“

ግቦችን ስኬት ለመመዘን የሚያገለግሉ ተስማሚ መKŸ=Á­ችን
ለይቶ ለማስቀመጥና በጥቅም ላይ ለማዋል ያገለግላል፡፡
 ሁሉም ሰራተኞች በተቋሙ የወደፊት ስትራቴጂዎች፣ አካሄዶችና
ድክመቶች ላይ እንዲያስቡና እንዲወያዩ ይረዳል፡፡
 በተቋሙ ሥራዎች፣ ስትራቴጂዎችና በጋራ ራዕይ መካከል ትስስርን
ይፈጥራል፡፡
 በሰራተኞች የዕለት ተዕለት ስራዎች ፣ በተቋሙ አጠቃላይ ዕይታ፣
ሊመጡ ከታሰቡት ውጤቶች እንዲሁም መለኪያዎች ጋር ጥብቅ
ቁርኝት እንዲኖር ይረዳል፡፡
ስኬታማ ባላንስድ e¢`ካ`É እንዲኖር
22

ቀጥሎ የተመለከቱትን መፈጸም፡-

 ¾uLà ›S^\ e`›~” uvKu?ƒ’ƒ“ k×Ã’ƒ vK¨< G<’@ታ
እ”Ç=S^¨< TÉ[Ó&
 ¾¨<Ö?ƒ }¢` e`›ƒ ¾Teð” e^” ¾›”É Ñ>²? dÃJ”
¾G<MÑ>²? e^ ›É`Ô SÁዝ፤
 uÓንባ¨< Ñ>²? Ÿ}KÁ¿ ¡õKA‹“ ¾}sS< እ`Ÿ•‹
¾}¨<×Ö< c^}™‹” T"}ƒ - ¾w²<H” }dƒö“ ”p“o S•\”
T[ÒÑØ፤
ስኬታማ ባላንስድ e¢`ካ`É . . .
23

 ባላንስድ e¢`"`É” ¾eƒ^ቴÍ=Á© እpÉ“ ¾›ð éçU ›S^`

ስ`›ƒ ›É`Ô Sp[ê ¾T>Áe‹M Ö”"^“ ¾}TEL ማዕቀፍ
SጠkU፤
 uG<K<U Å[Í ¾›S^` wnƒ” TdÅÓ“ Ÿታ‹ ¨Å LÃ&
ŸLà ¨Å ታ‹ እ”Ç=G<U ¾Ô”Äi ¢S<’>Ÿ?i” እ”Ç=•`
TÉ[Ó፤
 u¾Å[ͨ< ¾T>ј ¨<Ö?ƒ” u}Ÿታታà Twc`&
¾T>ðKÓ ¾vI] K¨<Ø” Tu[ታታƒ፤

10/13/20
ስኬታማ ባላንስድ e¢`ካ`É. . .
የሚከተሉትን ስህተቶች ›KመðçU፡-
24
 SK"ƒ ÁKuƒ” ’Ñ` ŸS¨c” ÃMp ›G<” uØpU Là ÁK< ¾›ðéçU
SKŸ=Á­‹” እ”ÇK< uS¨<cÉ ሥ`›~ ¨<eØ T"}ƒ&
 ›eðLÑ>’ታ†¨< dÃð}g ›G<” ÁK< ýaÓ^V‹”“ ýaË¡„‹” እ”ÇK<
uS¨<cÉ ›Ç=c< ¾¨<Ö?ƒ }¢` e`›ƒ ¨<eØ T"}ƒ&
 ¾ባላንስድ e¢`"`É fõƒ«` e¢`"`Æ” u^c< እ”ÅT>Ñ’v¨< ›É`Ô
Tcw“ ŸÓ”vታ¨< uòƒ fõƒ«\” SÓ³ƒ::
 ¾¨<Ö?ƒ }¢` e`›ƒ Ó”v¨<” S<K< uS<K< ýL”“ ýaÓ^U ወይም
አንድ የተወሰነ የስራ ክፍል እ”Ç=c^¨< SeÖƒ:

10/13/20
 የውጤት ተኮር ሥርዓት (BSC) አመራር
25

አመራሩ የሚከተሉትን ተግባራት ማከናወን ይጠበቅበታል፡-

 ስለለውጡ አስቸኳይነት እና አንገብጋቢነት ድባብ/ ግንዛቤ
መፍጠር፤
 ተቋማዊ ራዕዩን መቅረጽና ስትራቴጂውን ከራዕዩ ጋር
ማስተሳሰር፤
 በራዕዩ ላይ የጋራ ስሜትና ትብብር መፍጠር፤
 ራዕዩንና ስትራቴጂውን በግልጽ ማሳወቅና ማስገንዘብ፤

10/13/20
 የው.ተ.ስ አመራር…
26

 ስትራቴጂ ተኮር መሆንና ፈጻሚዎች ስትራቴጂውን

እንዲተገብሩት ማብቃት፤
ማብቃት
 ለውጡን በተደራጀና በተቀናጀ መልክ ማስኬድና የለውጥ አደናቃፊ
አስተሳሰብንና ተግባራትን ለማስተካከል የሚያስችል መድረክ
መፍጠር፤
 የለውጡን ግለት መጠበቅ፤
 የተገኙ ለውጦችን አጠናክሮ መቀጠል (ማስፋት)፤
 ተጨማሪ ለውጥ ማስመዝገብ፤
 አዲሱን የውጤት ተኮር ስርአት ተቋማዊ (Institutionalize) ማድረግ
(ባለቤት እንዲኖረውና ሁሉም የተቋሙ የስራ ክፍሎች ተግባራዊ እንዲ
ያደርጉት ማድረግ)፤
10/13/20
27
ክፍል ሁለት
የውጤት ተኮር ሥርዓት
ግንባታና ትግበራ ደረጃዎች
 የው.ተ.ስ (BSC) ግንባታና ትግበራ ደረጃዎች
28

የው.ተ.ስ (BSC) ግንባታ ደረጃዎች

ደረጃ አንድ፡- ቅድመ ሁኔታና ተቋማዊ ዳሰሳ
ደረጃ ሁለት፡- ተቋማዊ ስትራቴጂን ማዘጋጀት
ደረጃ ሶስት፡- ስትራቴጂያዊ ግቦችን መቅረጽ
ደረጃ አራት፡- የስትራቴጂ ማፕ ማዘጋጀት
ደረጃ አምስት፡- የአፈጻጸም መለኪያዎችንና ዒላማዎችን
ማዘጋጀት
ደረጃ ስድስት፡- ስትራቴጂያዊ እርምጃዎችን መቅረጽ
የትግበራ ደረጃዎች
ደረጃ ሰባት፡- የአፈጻጸም መረጃ ሥርዓት መዘርጋት
ደረጃ ስምንት፡- ውጤት ተኮር ዕቅድን በየደረጃው ለሚገኙ
ፈፃሚ አካላት ማውረድ
ደረጃ ዘጠኝ፡-የአፈፃፀም ክትትልና ግምገማ
 ደረጃ አንድ
ቅድመ ሁኔታና ስትራቴጂያዊ ትንተና
29

በደረጃ አንድ የሚከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት ፡-

 የተቋሙን ዝግጁነት ማረጋገጥና ቅድመ ዝግጅት
ማድረግ
 ስትራቴጂያዊ ትንተና ማካሄድ
 የለውጥ ሥራ አመራርና የኮሙኒኬሽን ሥራዎችን
መሥራት
2.1.1 ዝግጁነትን ማረጋገጥና ቅድመ ዝግጅት ማድረግ
30

1. የው.ተ.ስ ግንባታና ትግበራ ዕቅድ ማዘጋጀት

የለውጡን ዓላማና አስፈላጊነት በግልጽ ማስቀመጥ
አደረጃጀቱን በመወሰን በአደረጃጀቱ የተካተቱ
ቡድኖችን ሚናና ኃላፊነት መወሰን፣
ለውጡን ለመተግበር የሚያስፈልገውን ሃብት መለየት
የለውጥ ተቃውሞዎችን መለየትና ስልቶችን መንደፍ
ስጋቶችን መለየትና መፍትሄ አቅጣጫዎችን ማስቀመጥ
ዝርዝር መርሃ ግብር ማዘጋጀት

10/13/20
. . ቅድመ ዝግጅት ማድረግ…
31

2. የኮሙኒኬሽን ስትራቴጂና ዕቅድ ማዘጋጀት

የኮሙኒኬሽን ዐውደ ጥናት መርሀ ግብር
ማዘጋጀት፣
የኮሙኒኬሽን ቡድን አባላትን መለየት፣
አውደ ጥናት ማካሄድ፣ በተለይ የው.ተ.ስ.
አስፈላጊነትና ወቅታዊነት በተመለከተ
ለሚነሱ ጥያቄዎች ምላሽ መስጠት፤
. . .ቅድመ ዝግጅት ማድረግ…
32

3. የው.ተ.ስን አንኳር መልዕክት መቅረፅ፡-

የለውጡ ራዕይ ምንድን ነው?
ው.ተ.ስ ምንድን ነው?
ው.ተ.ስን መገንባትና መተግበር ለምን አስፈለገ?
ው.ተ.ስን ተግባራዊ በመደረጉ ምን ለውጥ
ይገኛል?
በቀጣይነት ምን ዓይነት ለውጥና ጠቀሜታዎች
ይገኛሉ?
 . . .ቅድመ ዝግጅት ማድረግ…
33

 የኮሙኒኬሽን ስትራቴጂና እቅድ በሚዘጋጅበት ወቅትም

የሚከተሉትን ነጥቦች ማስታወስ ያስፈልጋል፡-
የኮሙኒኬሽን ዓላማዎች ግልጽነት፣
መልዕክቱን በዝርዝር ተጨባጭ መረጃ ማስደገፍ፤
የእያንዳንዱን ተደራሽ ስሜት መሠረት ያደረገ
የመልዕክት ይዘት ማዘጋጀት
የመልዕክቱን ጭብጥ ማስያዝ፣ በመልዕክቱ ዙሪያ በቂ
እውቀት መያዝ፣ እውነቱን መግለፅ፣ ግልጽና ቀላል
ቃላት መጠቀም፣
. . .ቅድመ ዝግጅት ማድረግ…
34

 ተቀባይነትና ዝግጁነት ያላቸውን የተለያዩ መልዕክተኞችን

መጠቀም፤
 ውይይትን ማበረታታት፡- የሁለትዮሽ ውይይት፣ የአንድ ለአንድ
ውይይት ወዘተ ማዳበር፤
 ለአንድ መልዕክት እንደተደራሲው ባህርይ የተለያዩ የመልዕክት
ማስተላላፊያ ዘዴዎችን መጠቀም፤
 መረጃዎችን በቀላሉ ሊገኙ በሚችሉበት ሁኔታ ማስቀመጥ፤
 የግብረ መልስ ሂደትን በመከታተል የኮሙኒኬሽን ፋይዳን
መገምገም፡፡
10/13/20
. . .ቅድመ ዝግጅት ማድረግ…
35

4. በስትራቴጂው መሰረት አደረጃጀት መፍጠር

 የስትራቴጂያዊ አመራር ቡድን
 የትኩረት መስክ ቡድኖች (ስትራተጂያዊ የትኩረት
መስኮች ከተለዩ በኋላ የሚሰየም)
 የኮሙኒኬሽን ቡድን
 የለውጥ አስተባባሪ ወይም የስትራተጂ ስራ አመራር
ጽ/ቤት
 የካስኬዲንግ ቡድኖች
 የውጭ አማካሪ ቡድን
. . .ቅድመ ዝግጅት ማድረግ…
36

 የስትራቴጂያዊ አመራር ቡድን የሥራ ድርሻና ኃላፊነት

የሚከተሉትን ያካትታል፡-
 አጠቃላይ አመራርና የፖሊሲ አቅጣጫ ማሳየትና የው.ተ.ስ
ፕሮግራምን በባለቤትነት መምራት፤
 ለፕሮግራሙ አስፈላጊውን ሀብት መመደብ፤
 ቀጣይነት ያለው አመራርና ድጋፍ መስጠት፤
 የው.ተ.ስ. መርሀ ግብርን ማዘጋጀት፤
 ቡድኖችን ማቋቋም፣ ሃላፊነታቸውን መወሰን፤
 ተልዕኮ፣ ራዕይ፣ ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮች፣
ውጤቶች እና እይታዎችን ማዘጋጀት፤
. . .ቅድመ ዝግጅት ማድረግ…
37

 የኮሙኒኬሽን ቡድን ያዘጋጀውን የኮሙኒኬሽን ስትራቴጂና ዕቅድ

ማጽደቅ፤
 የትኩረት መስክ ግቦችን ወስዶ የተጠቃለለ ተቋማዊ ግብ፣
ማፕና የግቦች መግለጫ ማዘጋጀት፤
 ለተቋማዊ ግቦቹ መለኪያ፣ የመለኪያዎች መግለጫ፣
ዒላማ ማዘጋጀት፤ ቅድሚያ በሚሰጣቸው ተቋማዊ
ስትራቴጂያዊ እርምጃዎች ላይ መወሰን፤
 የተቋም ዕቅድን በማፅደቅ ትግበራውን መምራት፤
 በየደረጃው የኮሙኒኬሽን ስራ መሥራት፡፡
. . .ቅድመ ዝግጅት ማድረግ…
38

 የትኩረት መስክ ቡድኖች ከ6-12 የሚሆኑ አባላት

ሊይዙ ይችላሉ፡፡ ተግባራቸውም፡-
የየትኩረት መስኮችን ስትራቴጂያዊ ግቦችና
መግለጫውን ማዘጋጀት፤
የየትኩረት መስኩን የስትራቴጂ ማፕ ማዘጋጀት፤
ለእያንዳንዱ ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስክ ግቦች እጩ
የአፈጻጸም መለኪያዎችን፣ ዒላማዎችን፣ ስትራቴጂያዊ
እርምጃዎችን በመለየት ለስትራቴጂ አመራር ቡድን
ማቅረብ ነው፡፡
. . .ቅድመ ዝግጅት ማድረግ…
39
 የኮሙኒኬሽን ቡድን ከ4-8 አባላት ሲኖሩት
ሃላፊነታቸውም፡-
 የውጤት ተኮር ሥርዓትን ለማስረጽ የሚያስችል የኮሙኒኬሽን
ስትራቴጂ ዕቅድ ማዘጋጀት፤
 ፕሮግራሙን በተመለከተ ቁልፍ መልእክቶችን በማዘጋጀት
የኮሙኒኬሽን ሥራዎች መከወን፣ መከታተልና መገምገም፤
 የኮሙኒኬሽን ፈታኝ ሁኔታዎች መለየትና የመፍትሔ አቅጣጫ
ማመላከት፤
 በኮሙኒኬሽን ረገድ የበላይ አመራሩን ማማከር፤
 ለኮሙኒኬሽን ውጤታማነት የሚረዱ ምርጥ ተሞክሮዎች መቀመርና
ማስፋት፡፡
. . .ቅድመ ዝግጅት ማድረግ…
40

 አማካሪ ቡድን፡-
በው.ተ.ስ. ስልጠና፣ ሙያዊ ድጋፍና የፋሲሊቴሽን

እገዛ መስጠት፤
ተመራጭ አሰራሮችን ማሳወቅና ማስገንዘብ፤
በተቋሙ ከተቋቋሙ የተለያዩ ቡድኖች ጋር

በቅርበት መስራት
2.1.2 ስትራቴጂያዊ ትንተና ማካሄድ
41

ይህንን ትንተና የሚከተሉትን ነጥቦች መሰረት በማድረግ

ማካሄድ ያስፈልጋል፡-
 አገራዊ ፖሊሲና ስትራቴጂዎችን በመቃኘት፣
 ተገልጋዮችንና ባለድርሻ አካላትን በመለየትና ፍላጎታቸውን
በመተንተን፣
 የጥንካሬ፣ ድክመት፣ መልካም አጋጣሚና ስጋቶች ትንተና
በማከናወን
 የተቋሙን ተልዕኮ፣ ራዕይና እሴቶች በመቃኘት
(Revalidation)
 የፖሊሲ ትንተናው ውጤትም በውጤት ተኮር ዕቅድ ሰነዱ
አካል ሆኖ ሊታይ ይገባል፡
ስትራቴጂያዊ ትንተና …
42

ተገልጋዮችን መለየትና ፍላጎታቸውን መተንተን

 ተገልጋይ ማለት የተቋሙ አገልግሎቶች ወይም ምርቶች ቀጥተኛ
ተጠቃሚ የሆነ አካል ማለት ነው፡፡
 ባለድርሻ አካል ማለት በተቋም የዓላማ ስኬት ላይ ፍላጎት/ድርሻ
(Interest/Stake) ያለው ነው፡፡ ተገልጋዮች ቀጥተኛ ተጠቃሚ የሆኑ
ባለድርሻ አካላት ናቸው፡፡

የተገልጋዮችንና ባለድርሻ አካላትን ፍላጎት የማወቅ አስፈላጊነት፡-

 ተገልጋዩ/ዜጋው ከመንግስት ተቋማት የሚፈልገውን ምርቶች ወይም
አገልግሎቶች ካላገኘ በተገልጋዩ/ዜጋው ላይ ሊደርስ የሚችለው ተፅዕኖ
ለመለየት፣
ስትራቴጂያዊ ትንተና …
43
 ከተገልጋዩ ጋር የሚኖር ግንኙነትንና ተቋሙ በተገልጋዩ ዓይን ያለውን
ገፅታ /Image/ ለማወቅ፣
 የተቋሙን ምርቶች/አገልግሎቶች ምን የተለየ ጠቀሜታ ለተገልጋዩ
እንደሚሰጡ ለመለየት፣
 በአጠቃላይ ተቋማት በአገልግሎት አሰጣጣቸው ተገልጋይ ተኮር
እንዲሆኑ ለማስቻል ነው፡፡

10/13/20
 ስትራቴጂያዊ ትንተና …
44

ተ ቋሙ ተ ገል ጋ ዮች / ተ ገል ጋ ዮች / ባለድር ሻ የተ ገል ጋ ዮች / ባለድር ሻ
ተ ገል ጋ ዮች / ከተ ገል ጋ ዮች / ባለድር ሻ አካላት አካላት በተ ቋሙ ላይ አካላት በተ ቋሙ ላይ
ባለድር ሻ አካላት ከተ ቋሙ አሉ ታ ዊ ተ ጽዕኖ የሚ ኖ ረው ተ ፅዕኖ ደረጃ
ባለድር ሻ አካላት
የሚ ፈል ጋ ቸ ው የሚ ፈል ጉት ም ር ት የሚ ያሳድሩ ባቸ ው /ከፍ ተ ኛ፣ መ ካከለኛ፣
ባህሪያት ወ ይ ም አገል ግ ሎ ት ጉዳዮች ዝቅተ ኛ /
ተገል ጋ ዮች

ባለድርሻ
አካላት

10/13/20
ስትራቴጂያዊ ትንተና …
45

ጥንካሬ፣ ድክመት፣ የመልካም አጋጣሚና ስጋት ትንተና (SWOT)

 የተቋሙን ውስጣዊ ጥንካሬና ድክመት እንዲሁም ውጫዊ መልካም
አጋጣሚዎችንና ስጋቶችን ተጨባጭ በሆነ መረጃ ላይ በመመስረት
አንጥሮ ለማውጣት፤
 የሴክተሩን/የተቋሙን ስትራቴጂ ከሃገራዊ ፖሊሲና ስትራቴጂ ጋር
ለማስተሳሰር፤
 ከስትራቴጂያዊ ትንተና ግኝቶች በመነሳትም የትኩረት መስኮችን
ለመለየት፤
 በዳሰሳ ጥናቱ ከተለዩት ፈታኝና አስቻይ ሁኔታዎች በመነሳት የተቋማዊ
ለውጥን አስፈላጊነት ለመረዳት፤
 ለተገልጋዮችና ባለድርሻ አካላት ተቋሙ የሚገኝበትን ሁኔታ በግልጽ
በማሳየት ከእያንዳንዱ ባለድርሻ አካል የሚጠበቀውን
ለማሳየት/ለማመላከት ነው፡፡ 10/13/20
ስትራቴጂያዊ ትንተና …
46

የጥ.ድ.መ.ስ ትንተና መረጃ ማሰባሰቢያ ዘዴዎችና ምንጮች

 የገጽ ለገጽ (የተናጠል) ቃለመጠይቅ፤

 የስልክ ቃለመጠይቅ፤

 ጉዳዩ የሚመለከታቸው ሌሎች አካላትን ማነጋገር (ለምሳሌ፡- የቦርድ

አባላት፤ የተቆጣጣሪ ባለስልጣን፤ ወዘተ)

 የተለያዩ የመረጃ መሰብሰቢያ ዘዴዎች (የመረጃ መረብ/ ኢንተርኔት

ቅኝት፤ ፖስታ፤ወዘተ)
 ቀደም ሲል የተጠናቀቁ የጥ.ድ.መ.ስ ጥናት ውጤቶች፤

 ቀደም ሲል የተካሄዱ የተገልጋዮችና የሰራተኞች ዳሰሳ ጥናቶች፤

 ቀደም ሲል የተዘጋጀ ስትራተጂያዊ እቅድ፤

 የገበያ/የተወዳዳሪነት ጥናትና ትንተና፤

10/13/20
ስትራቴጂያዊ ትንተና …
47

ውስጣዊ ዳሰሳ
የውስጣዊ ሁኔታዎች ዳሰሳ የሚካሄደው የተቋሙን ጥንካሬና ድክመት
ለመለየት ሲሆን ዳሰሳው ከሚከተሉት ጉዳዮች አንጻር ሊካሄድ
ይችላል፡-
 የሰው ሀብት ሁኔታ
 የስራ ከባቢ
 የአሠራር ስርዓቶች

10/13/20
ለምሳሌ የክልላችን የውስጥ ሁኔታ ሲገመገም
48

በጥንካሬ ከሚታዩት መካከል

 ፈጣን ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ ልማት እየታየ መሆኑ፣
 የክልሉ ባለሃብት አቅም እየተጠናከረ መምጣት፣
 የሰብል ምርትና ምርታማነት ማደግ፣
 ክልሉ ሰፊ የእንሰሳት ሀብት ባለቤት መሆኑ፣
 የልዩ ልዩ መሰረተ ልማቶች መስፋፋት፣
 እያደገ የመጣ የማስፈጸም አቅም፣
በሌላ በኩል እንደ እጥረት ከሚጠቀሱት መካከል
o በየደረጃው የአመለካከት፣ የእውቀትና የክህሎት ክፍተቶች መኖር፣
o ሙስናና ብልሹ አሠራር በሚገባወ ደረጃ አለመቀነስ፣
o የግብርናውና የኢንዱስትሪው ዘርፍ የፊትዮሽና የኋልዮሽ ትስስር ያለመጠናከር፣
ሊጠቀሱ ይችላሉ፡፡
 WÅêE Äsú
49

WÅêE Äsú ለማµÿD ytlmdW zÁ ­ltEµዊ፣ ኢ÷ñ¸ÃêE፣

¥Hb‰êE፣ ቴKñlÖጂÃêE፣ ከባቢያዊና ሕጋዊ ሁኔ¬ãCN
(PESTEL) ከራስ tÌM nƉêE :Wn¬ UR tx¥ኒ bçn
xtÃY mtNtN ነው፡፡
ለምሳሌ የክልሉን WÅêE Äsú ስንመለከት
ስትራቴጂያዊ ትንተና …
50

አስቻይና ፈታኝ ሁኔታዎችን መለየት

 የጥ.ድ.መ.ስ (SWOT) ትንተና ማጠቃለያ ከተዘጋጀ በኋላ ቀጣዩ

ስራ አስቻዮችንና ፈታኝ ሁኔታዎችን መለየት/ማደራጀት ነው፡፡

 አስቻይ ሁኔታዎች የሚለዩት ከተቋሙ ውስጣዊ ጥንካሬና ውጫዊ

መልካም አጋጣሚዎች ነው
 ፈታኝ ሁኔታዎች ደግሞ ከውስጣዊ ድክመቶችና ከውጫዊ

ስጋቶች ከተገኙት መረጃዎች በመነሳት ነው፡፡

ክልላዊ የሁኔታዎች ትንተና ማጠቃለያ
51
አስቻይ ሁኔታዎች
ጥንካሬናመልካም አጋጣሚ
ግልጽና ውጤታማነታቸው በተግባር ተፈትኖ
የተረጋገጠ ፖሊሲና ስትራቴጂዎች መኖራቸው፣
ፈጣን ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ ልማት እየታየ
መሆኑ፣
እየተጠናከረ የመጣ ልማታዊ አስተሳሰብናተግባር
የክልሉ ባለሃብት አቅም እየተጠናከረ መምጣት
እያደገ የመጣ የህዝብ ተጠቃሚነት
የሰብል ምርትና ምርታማነት ማደግ፣
ክልሉ ሰፊ የእንሰሳት ሀብት ባለቤት መሆኑ፣
የልዩ ልዩ መሰረተ ልማቶች መስፋፋት፣
ገች ሁኔታዎች
ድክመትና ስጋት
በየደረጃው የአመለካከት፣ የእውቀትና የክህሎት
ክፍተቶች መኖር፣
የህዝብ ተሳትፎና የብዙሃንና ሙያ ማህበራት
ያለመጠናከር
ድህነት በሚፈለገዉ ፍጥነት ያለመቀነስና የስራ
አጥነት ችግር፣
ከክልሉ ሁኔታ ጋር ተስማሚ የሆነ ቴክኖሎጅ ቀድቶ
የማላመድና የመጠቀም አቅም አለመጠናከር፣
የብዝሃ ህይወት መመናመን፣ የገጸና የከርሰ ምድር
ውሃ እየቀነሰ መሄድ
የገቢ መሰረቱ አለመስፋት፣ አለመጠናከርና የልማት
ሃብት እጥረት፣
የትምህርት ጥራት መጓደል፣
የቀጠለ…
52
አስቻይ ሁኔታዎች
/ጥንካሬናመልካም አጋጣሚ/
የከፍተኛ ትምህርት ተቋማት መስፋፋት
የሥራ ባህል ለውጥ እየታየ መሆኑ፣
ወጣቶችና ሴቶችን በኢኮኖሚያዊ፣ ማህበራዊና
ፖለቲካዊ
ዘርፍ ተጠቃሚ ማድረግ እየተቻለ መሆኑ፣
እያደገ የመጣ የማስፈጸም አቅም፣
የተረጋጋ ሠላም በክልሉ መኖሩ፣
ክልሉ ለልማት ምቹ የሆኑ ሥነ-ምህዳርና ብዝሃ
ህይወት ባለቤት መሆኑ፣
የመንግስት አገልግሎት ተደራሽነት እየተስፋፋ
መምጣቱ፣
ገች ሁኔታዎች
/ድክመትና ስጋት/
የግል ዘርፉ አለመጠናከር፣
ሙስናና ብልሹ አሠራር በሚገባወ ደረጃ አለመቀነስ፣
በዝናብ ላይ የተመሠረተ የግብርና ልማት ላይ፣
የግብርናውና የኢንዱስትሪው ዘርፍ የፊትዮሽና
የኋልዮሽ ትስስር ያለመጠናከር፣
የኢንዱስትሪ ውጤቶች የዋጋ አለመረጋጋትና የኑሮ
ውድነት፣
ለኢንቨስትመንት የሚሆን የለማ መሬት አቅርቦት
ችግር፣
ለጥቃቅንና አነስተኛ ተቋማት የብድር፣ የቦታ፣
የስልጠና አቅርቦት ችግር፣
ስትራቴጂያዊ ትንተና …
53

ተቋሙን ተልዕኮ፣ ራዕይ፣ እሴቶች መቃኘት

 በሃገራችን ቀደም ሲል በተዘጋጁ ስትራቴጂያዊ ዕቅዶች
የመንግስት ተቋማት ተልዕኳቸውን፤ ራዕያቸውንና
እሴቶቻቸውን መቅረጻቸው የሚታወቅ ጉዳይ ነው፡፡
 በመሆኑም ተቋማቱ በደረጃ አንድ ላይ ማድረግ የሚጠበቅባቸው

ቀደም ሲል የጻፉትን ተልዕኮ፤ ራዕይና እሴቶች እንደገና መቃኘት

ነው፡፡

10/13/20
ስትራቴጂያዊ ትንተና …
54

የጥሩ የተልዕኮ ምንነትና ባህሪያት

 የተቋሙን ማንነትና ለምን እንደተፈጠረ ማሳየት መቻሉ፣

 የተቋሙን ዋና ዋና ተግባራት የሚያመለክት መሆን መቻሉ፣

 የተቋሙን ምርቶች/አገልግሎቶች፣ ተገልጋዮች፣ የአገልግሎት

ወሰን እና ሌሎች የተቋሙን ልዩ ባህርያት የሚያሳይ መሆኑ፣

 በጥቂት ዓርፍተ ነገሮች ወይም ከአንድ አንቀጽ ባልበለጠ የቃላት

ምጣኔ የሚገለጽ፣

10/13/20
ስትራቴጂያዊ ትንተና …
55

የጥሩ ራዕይ ምንነትና ባህሪያት

 ተቋሙ በረጅም ጊዜ መድረስ የሚፈልግበትን የሚያመላክት፣

 ግልጽና አጭር፣

 ለመረዳትና ለማስረጽ ቀላል የሆነ፣

 በአብዛኛው በአንድ ዓርፍተ ነገር ሊገለጽ የሚችል፣

 የራዕዩን መድረሻ ጊዜና ውጤት የሚያሳዩ፣

 የተቋሙን የወደፊት ስኬት በማሳየት የሁሉንም ባለድርሻ

አካላት ስሜት የሚቀሰቅስ፣

10/13/20
ስትራቴጂያዊ ትንተና …
56

የጥሩ እሴቶች ምንነትና ባህሪያት

ዕሴቶች የተቋሙ እምነቶችን፣ አስተሳሰቦችንና አመለካከቶችን
የሚያንጸባርቁ የተቋማዊ አሰራር ፍልስፍና መገለጫዎች ሲሆኑ የጥሩ
ተቋማዊ ዕሴቶች መገለጫ ባህርያት፡-
 ከተቋሙ ተልዕኮ አንፃር የሚቆምለት መርህ ምን እንደሆነ የሚገልጹ፣
 ጠቃሚ በሆኑ ባህላዊ እሴቶች ላይ የሚመሰረቱ፣
 ሰብዓዊ ባህርያት ላይ የሚያተኩሩ፣
 ለውሳኔ አሰጣጥና ለዕለት ተዕለት ሥራ (ለምሳሌ፡- ለቅጥር፤ ደረጃ
እድገት፤ ወዘተ አፈጻጸም) ሥነ ምግባራዊ መርህ የሚሆኑ፣
 ከተቋሙ ራዕይ፣ ተልዕኮና ባህል ጋር የተሳሰሩ መሆናቸው ፣
10/13/20
ከዚህ አያ የክልሉ ተልዕኮ፣ ራዕይና እሴቶች
እንደሚከተለው ለማስቀመጥ ተሞክbል
57

 ተልዕኮ
ሁሉንም የልማት ሀይሎች በተቀናጀ መንገድ በማሳተፍና ያለውን ፀጋ
በላቀ ደረጃ በመጠቀም፣ ዲሞክራሲና መልካም አስተዳደር፣
ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ ልማትን በዘላቂነት በማረጋገጥ ህዝቡ
በየደረጃው ተጠቃሚ የሚሆንበትና ለአገሪቱ ልማት ትርጉም ያለው
አስተዋጽኦ የሚያበረክት ብልጽግና በክልሉ ማምጣት፣
 ራዕይ 2012
አስተማማኝ ሠላም፣ ዲሞክራሲና መልካም አስተዳደር
የሠፈነበት፣ ማህበራዊ ፍትህ የነገሰበት፣ ከድህነት የተላቀቀና
መካከለኛ ገቢ ያለው ክልል ዕውን ሆኖ ማየት፣
10/13/20
 የክልሉ መንግስት እሴቶች
58

 የዳበረ የዲሞክራሲ ባህል ስር እንዲሰድ እናደርጋለን፣

 የህዝብ ተሳትፎና ተጠቃሚነትን እናረጋግጣለን፣

 ቁጠባና ኢንቨስትመንት ባህሉ የሆነ ክልል እንፈጥራለን፣

 የስራ ፍቅር፣ ከበሬታና መልካም ስነ-ምግባርን እናጐለብታለን፣

 በራሱ ባህላዊ እሴት የሚኮራ፣ ቀጣይነት ላለው ለውጥና

እድገት የሚተጋ ህብረተሰብ እንገነባለን፣

 ሴቶች፣ ወጣቶችና ልዩ ድጋፍ ለሚሹ የህብረተሰብ ክፍሎች

ቅድሚያ ሰጥተን እንሰራለን፣

 ለፈጠራና ምርምር ልዩ ክብር እንሰጣለን፣
10/13/20
 በደረጃ አንድ የሚተገበሩ የለውጥ ሥራ አመራርና
59 ኮሚዩኒኬሽን ተግባራት
 የለውጥ ሥራ አመራር ቁልፍ ጉዳዮችን መለየት፣
 የኮሚኒኬሽን ወርክሾፕ ማዘጋጀት፣
 የወርክሾፑን ግኝቶች ማደራጀት፣
 ግኝቶቹን አጠናቅሮ ለሚመለከታቸው አካላት ሪፖርት ማድረግ፣

10/13/20
 በሚከተሉት ነጥቦች ላይ የሚያተኩሩ መልዕክቶችን በተለያዩ
የኮሚኒኬሽን ዘዴዎች ማስተላለፍ፡-
60

 ራዕያችን፣ተልዕኳችንና እሴቶቻችን ምንድን ናቸው

 ውጤት ተኮር ስርዓት ምንድን ነው
 የውጤት ተኮር ስርዓት ለምን መተግበር አስፈለገ
 የውጤት ተኮር ስርዓትን እንዴት እንተገብራለን
 ስርዓቱን በመተግበር የምናገኘው ውጤት ምንድን ነው

10/13/20
 የደረጃ አንድ ማጠቃለያና ቼክሊስት
61
 የው.ተ.ስ ግንባታና ትግበራ ዕቅድ መዘጋጀቱ፣
 በእቅዱ መሰረት አደረጃጀት መፈጠሩ፣
 ዝርዝር የድርጊት መርሃ-ግብር መዘጋጀቱና ሃብት መመደቡ፣
 አገራዊ ፖሊሲና ስትራቴጂዎች መቃኘታቸው፣
 የጥንካሬ፣ ድክመት፣ መልካም አጋጣሚዎችና ስጋቶች (ጥ.ድ.መ.ስ
/SWOT) ትንተና መካሄዱና የተቋሙን አስቻይና ፈታኝ ሁኔታዎች
መለየታቸው፣
 ተገልጋይና ባለድርሻ አካላት መለየታቸውና ፍላጎታቸው መተንተኑ
 የተቋሙ ተልዕኮ፣ ራዕይ፣ እሴቶች መቃኘታቸው (Revalidation)፣
 የለውጥና የኮሙኒኬሽን ስትራቴጂ ዕቅድ መዘጋጀቱ፣
 የለውጥ ሥራ አመራርና ኮሚዩኒኬሽን ተግባራት መከናወናቸው
 ደረጃ ሁለት
ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮችና ዕይታዎችን ማዘጋጀት
62

በደረጃ ሁለት የሚከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት የሚከተሉት

ናቸው፡-
 ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮችን መለየት፤
 ስትራቴጂያዊ ውጤቶችን ማስቀመጥ፤
 ዕይታዎችን መወሰን፤
 የለውጥ ሥራ አመራርና የኮሚዩኒኬሽን ሥራ
መስራት
 2.2.1 ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮችን መለየት፤
63

 በቅድሚያ ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮችንና ውጤቶችን

ለመለየት ቀደም ሲል የተለዩ የተቋማዊ ዳሰሳ ውጤቶችን
መሠረት በማድረግ በተለዩ አስቻይና ፈታኝ ሁኔታዎች
እንዲሁም ከተገልጋይና ባለድርሻ አካላት ፍላጎቶች ውስጥ
ስትራቴጂያዊ የሆኑ ወሳኝ ጉዳዮችን ትኩረት መስጠትና ተቋሙ
ሊያሳካው የሚያስበውን ራዕይና የራዕዩን ውጤት እንዲሁም
የተቋሙን ተልዕኮ መነሻ ማድረግ ያስፈልጋል፡፡

10/13/20
 ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮችን መለየት...
64

ሀ. ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮች ምንነት

 የተቋሙን ዋና ተግባር የሚገልፁና የትኩረት አቅጣጫን
የሚያመላክቱ የስኬት አምድ/Pillars of Excellence) ፣
 የተቋምን ራዕይ እውን ከማድረግ አኳያ ውጤት የሚያስገኙና

የተቋሙ ሠራተኞች ሙሉ ትኩረት ለያርፍባቸው የሚገባ ፣

 ተቋማዊ ትስስርን ለመፍጠር የሚያስችሉ ሲሆኑ ትስስሩ
የሚታይበት መንገድም፡-
 ሁሉንም ዕይታዎች በማቋረጣቸው፣
 በሁሉም ዕይታዎች ሥር የሚቀመጡ ግቦች ወደ ላይና ወደ ታች
ተሳስረው (Horizontal and Vertical Integration) እየተመጋገቡ
ወደ ስትራቴጂያዊ ውጤት ማምራታቸው፣
 ሁሉም የስራ ክፍሎች ወይም ሂደቶች የሚጋሯቸው ናቸው፡፡
 ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮችን . . .
65

ለ. የጥሩ ስትራቴጂያዊ ትኩረት መስኮች ባህሪያት

የጥሩ ስትራቴጂያዊ ትኩረት መስኮች ባህርያት የሚከተሉትን
ያካትታሉ፡-
 ቁጥራቸው ከሦስት እስከ አምስት የሆኑ
 ከተቋሙ ተልዕኮ፣ ራዕይና ዕሴቶች ጋር የሚናበቡ፤ ተልዕኮና ራዕዩን ወደ ዕለት
ዕለት ተግባር መመንዘር የሚያስችሉ መሆናቸው፣
 የተቋሙን የስኬት አምዶች የሚያመላክቱ መሆናቸው
 ለተገልጋዮች እሴት ከመፍጠር አንፃር ትኩረት የሚያስፈልጋቸውን
የአገልግሎት መስክና ውጤቶች የሚያመላክቱ መሆናቸው፡፡
ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮችን . . .
66

ሐ. የስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮች አመራረጥ

የስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮች በደረጃ አንድ የተከናወኑ
ስትራቴጂያዊ ትንተና ውጤቶችን መሠረት በማድረግ ከውይይት
(Brainstorming) በíላ በሚደረስበት አጠቃላይ ስምምነት ይለያሉ፡፡
መረጣው በሚከተሉት መሠረት ይከናወናል፡-
 መንግሥት ያወጣውን ፖሊሲና ስትራቴጂ እንዲሁም የሴክተር/የክልል
መንግስታት ስትራቴጂዎችን በመተንተን ከተቋሙ ተጨባጭ ሁኔታ ጋር
የሚናበቡ ጉዳዮችን በመለየት ፤
 ከጥንካሬ፣ ድክመት፣ መልካም አጋጣሚና ስጋት ትንተና ከተገኙ መረጃዎች
ቁልፍ ጉዳዮችን በመለየት፣

10/13/20
የስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮች አመራረጥ. . .
67

 ከተገልጋዮችና ባለድርሻ ፍላጎት ትንተና በስትራቴጂ ዘመኑ የሚፈቱ

ቁልፍ ፍላጎቶች ለይቶ ቅደም ተከተል በማስያዝ፤
 የተቋሙን ተልዕኮ መሠረት በማድረግ በስትራቴጂ ዘመኑ ትኩረት
የሚያስፈልጋቸውን የድርጅቱ ወሳኝ ተግባራት በመለየትና ቅድሚያ
ሊሰጣቸው የሚገቡ ጉዳዮችን በማስቀመጥ ፤
 ራዕዩን መሰረት በማድረግ በስትራቴጂው ዘመን ውጤት ሊያስገኙ
የሚችሉ አቅጣጫዎችን በመለየት፣
 ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮችን . . .
68

መ. የስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮች ማጣሪያ መስፈርቶች፡-የሚመረጡትን

የትኩረት መስኮች በሚከተሉት ዋና ዋና ጥያቄዎች መነሻነት ማጣራት
ያስፈልጋል፡-
 በሥራ ክፍሎች/ሂደቶች ከሚከናወኑ ዝርዝር ተግባራት ጋር ተመሳሳይ
ናቸውን?
 የአንድ የሥራ ክፍል/ሂደት የሥራ ድርሻ ብቻ የሚያመለክት ነውን?
 የተለየ ትኩረት ሊያገኝ የሚገባው ዋና ጉዳይ ወይስ በየዕለት ተዕለት ሥራ
ውስጥ የሚካተት ነውን?
 በሁሉም ዕይታዎች ግቦችን ለመቅረጽ የሚያስችል ነውን?

10/13/20
 2.2.2 ስትራቴጂያዊ ውጤቶችን ማስቀመጥ
69

ሀ. የስትራቴጂያዊ ውጤቶች ምንነት

 eƒ^ቴÍ=Á© ¨<Ö?„‹ vekSØ’¨< ¾ƒŸ<[ƒ Se¡ eŸ?ታT SJ“‹””

¾U“¨<k¨< እ”ȃ ’¨< KT>K¨< ØÁo SMe ¾T>cÖ<” “†¨<:

 ስትራቴጂያዊ ¨<Ö?ƒ ueƒ^ቴÍ=Á© ²S’< SÚ[h ¾T>ј“ u`"ታ

Óx‹ }k“Ï}¨<“ }ÅÒÓð¨< uÒ^ ¾T>ÁSÖ<ƒ ØU` ¨<Ö?ƒ ’¨<::

 ጥቅልና የብዙ ሁኔታዎች መስተጋብር የሚንፀ ባረቅባቸው፤

 እያንዳንዱ ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስክ አንድ ስትራቴጂያዊ

ውጤት ይኖረዋል

10/13/20
 ስትራቴጂያዊ ውጤቶችን ማስቀመጥ...
70

ለ. የስትራቴጂያዊ ውጤቶች ባህርያት

የጥሩ ስትራቴጂያዊ ውጤቶች ባህርያት የሚከተሉትን ያካትታል፡-
 በእያንዳንዱ የትኩረት መስክ የሚቀረጹ ግቦች የሚያመጡትን አጠቃላይ
ስኬት የሚያመለክቱ መሆናቸው፣
 ከዝርዝር ተግባራት ውጤት ይልቅ ስትራቴጂያዊ እሳቤዎች
የሚያመጡትን የመጨረሻ ውጤት የሚያመለክቱ መሆናቸው፣
 የሁሉም ስትራቴጂያዊ ውጤቶች ድምር ወደ ተቋሙ ተልዕኮና ራዕይ
ስኬት የሚያመራ መሆኑ፣

10/13/20
ስትራቴጂያዊ ውጤቶችን ማስቀመጥ....
71

ሐ. ስትራቴጂያዊ ውጤቶችን መለየት

 ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኩን ተግባራዊ ብናደርግ የምናገኘው
ውጤት /Outcome/ ምንድን ነው ብሎ በመጠየቅ፣
 በስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኩ ስር የተቀመጡ ግቦች
የሚያመጡትን አጠቃላይ ፋይዳ ወይም ተጽእኖ በመተንተን፣
 ስትራቴጂያዊ እሳቤዎች የሚያመጡትን የመጨረሻ ውጤት
/Strategic thinking on “end states”/ በመመርመር፣ እና
 ከድርጅቱ ተልዕኮ መሳካትና ራዕዩን እውን ከማድረግ አንፃር በስትራቴጂያዊ
ዘመኑ ሊደረስባቸው የሚችሉ ውጤቶችን በመተንበይ መለየት ይቻላል፡፡

10/13/20
ምሳሌ፣ የክልሉ ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮችና
ውጤቶች
72

የትኩረት መስክ የትኩረት መስክ ውጤቶች

ሁሉን አቀፍ የማስፈጸም አቅም ለተልዕኮ የበቁ የልማት ኃይሎች

ሠላም፣ ዲሞክራሲና መልካም አስተዳደር የዳበረ ግልጽነት፣ ተጠያቂነት፣ አሣታፊነትና

የዕኩል ተጠቃሚነት ባህል

ኢኮኖሚያዊ ልማት ፈጣን፣ ቀጣይ፣ ተመጋጋቢና መዋቅራዊ ለውጥ

ያለው ልማት

ሁለንተናዊ ማህበራዊ ልማት ዲሞክራሲያዊ አስተሳሰብን የተላበሰ፣ ብቁና

አምራች ህብረተሰብ
የስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮችና ውጤቶች መግለጫ
ማዘጋጀት
73

 ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮቹና ውጤቶቹ ከተለዩ በኋላ

የትኩረት መስኮችና ውጤቶች መግለጫ ሊዘጋጅ ይገባል፡፡
 ይህም በየትኩረት መስኮቹ ግቦችን ለሚያዘጋጁት የትኩረት
መስክ ቡድኖች ስራውን ግልጽና የቀለለ ያደርገዋል፡፡
 ተቋሙ ው.ተ.ስ.ን ለባለድርሻ አካላት ሲያስተዋውቅ
በተደረሰው ስምምነት መሰረት ለማቅረብና ገለጻዎችን
ለማድረግ ያስችላል፡፡

10/13/20
 የስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮችና ውጤቶች መግለጫ
74

ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስክ

ስትራቴጂያዊ ውጤት
 ምን እንደሚያካትት

 ስኬታማነታችንን እንዴት እንደምናረጋግጥ

 ቀጥሎ ወደሚገኘው ከፍተኛ ውጤት (ራዕይ/ተልዕኮ) እንዴት

ሊያደርሰን እንደሚችል

ምሳሌ፣ የክልሉ የስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮችና ውጤቶች መግለጫ

10/13/20
 2.2.3 ዕይታዎችን (Perspectives) መወሰን
75

ሀ. የዕይታዎች ምንነትና አይነት

 ዕይታዎች የተቋምን አፈጻጸም ከተለያዩ አቅጣጫዎች አንፃር
ለማየት የሚያስችሉ ሚዛናዊ መነፅሮች ናቸው፡፡
 እይታዎች፣ የተቋሙን የስራ አፈፃፀም ከተለያየ አቅጣጫ ለማየት
የሚያስችሉ ሌንሶች ናቸዉ፡፡
 አብዛኛዎቹ ተቋማት አራት እይታዎችን ይጠቀማሉ፡፡

 እነሱም የሚከተሉት ናቸዉ፡፡

ሀ. የተገልጋÃ/ ደንበኛ/ ባለድርሻ ዕይታ/ዜጋ/ባለድርሻ አካላት)

ለ. የፋይናንስ / የበጀት/ ዕይታ
ሐ. የውስጥ አሠራር ሂደት ዕይታ (አሠራር)
መ. የመማማርና ዕድገት ዕይታ፣
10/13/20
 የተገልጋÃ/ ደንበኛ/ ባለድርሻ ዕይታ
76
 ተገልጋይ y¸lW ቃL የተቋሙን የውጪ ተገልጋይ የሚመለከት YçÂL፡፡
 yWS_ ተገልጋይ/የሠ‰t®C XRµ¬ bm¥R XDgT SR ይታያል፡፡
 በሌላ x¥‰u dGä xNÇ የስራ ዘርፍ kሌ§W ጋር b¸ñrW GNኙnT እNd Wu
ተገልጋይ y¸öጠርበት ሁኔታ ስለሚኖር yS‰ ዘርፎችን yXRS bRS GNኙnT
በሚያሳየው የዕቅድ ሰነድ btly hኔ¬ y¸¬Y YçÂL፡፡
 bዚH ዕY¬ SR ሊµtቱ ከሚገባቸው ዝርዝር አመልካቾች መካከል፣
 የባለድርሻዎች/ተገልጋይ እርካታ፣
 የተገልጋይ ዘላቂነት፣
 የዜጎች ተጠቃሚነት፣
 አዳዲስ ተገልጋዮችን ማፍራት፤
 የሚሉት ወዘተይገኙበታል፡፡
 ፋይናንስ/በጀት ዕይታ
77

 YH ዕY¬ xND ተቋም yµpE¬L ሥ‰ xm‰„N (Capital Management) wYM

ygNzB FsቱN (Cash Flow) tGƉêE k¥DrG xµ*à y¸qrፁ GïCN SኬT
lmmzN y¸ÃSCሉ y:QD xfÚጸም xmLµÓCN y¸ÃµTT nW፡፡
 XNdyተቋሙ xጠቃላይ ሁኔታ y¸ktሉT ZRZR xmLµÓC በፋይናንስ/በጀት ዕይታ
ሥር ሊካተቱ ይችላሉ፡፡
  TRÍ¥nT /yt=mr hBT /
 bxGÆቡ _QM §Y yêl bjT /የበጀት አጠቃቀም
 ተጨማሪ ኢኮኖሚያዊ ዕሴት/ልማትና የሀብት ግኝት፣

 የካፒታል ሥራ አመራር፣
 የገንዘብ ፍሰት፣
 y>Ãu mጠN
 lÆl xKሲ×ñC y¸kfL yTRF DRš mጠN (Dividend)
ወዘተ አንፃር የሚታይ ነው፡፡
10/13/20
 የውስጥ አሠራር ዕይታ
78

 የውስጥ አሠራር ዕይታ እሴት የሚጨምሩ ሂደቶች እርስ በርሳቸው

በመመጋገብና በጋራ በመሆን ስትራቴጂያዊ ውጤቱ
የሚረጋገጥባቸው ሲሆኑ በዝርዝር ሲታዩ፡-
 የኦፕሬሽን ሥራ አመራር ፣
 የተገልጋዮች ግንኙነት ሥራ አመራር፣
 የፈጠራ ስራዎች፣ እና
 የሬጉላቶሪና ማህበራዊ ጉዳይ
የሚሉትንና ሌሎች የውስጥ አሰራር ሂደቶችን ያካትታሉ፡፡

10/13/20
 የውስጥ አሠራር . . .
79

 የውስጥ አሰራር ሂደቶች ከተቋሙ ስትራቴጂ ጋር የተሳሰሩ ናቸው፡፡

ለምሳሌ፡-
 በጥራቱ የላቀ ምርትና አገልግሎት የመስጠት ስትራቴጂ ያለው ተቋም
በፈጠራ ሂደቶች ላይ አተኩሮ ይሰራል፡፡
 በሌላ በኩል ዝቅተኛ የሆነ የአጠቃላይ ወጭ ስትራቴጂ የሚከተሉ
ተቋማት ደግሞ በኦፕሬሽን ሂደቶቻቸው የላቁ ሆነው መገኘት
ይኖርባቸዋል፡፡
 ሁሉን አቀፍ መፍትሄ ለተገልጋይ የመስጠት ስትራቴጂን የሚከተሉ
ተቋማት ደግሞ በተገልጋይ ግንኙነት ስራ አመራር ሂደቶቻቸው ልቀው
መገኘት ቢኖርባቸውም በተቻለ መጠን በሌሎቹም ሂደቶች የተሻለ
አፈፃፀም ለማስገኘት መጣር ይኖርባቸዋል፡፡
10/13/20
የመማማርና እና ዕድገት ዕይታ
80
 ይህ ዕይታ ከላይ የተጠቀሱትን ዕይታዎች ወደ ቁሳዊ /Tangible/
ውጤት ለመለወጥ የሚያስችሉ አእምሮአዊ /Intangible/ የሆኑ
ተቋማዊ ሀብቶች የሚካተቱበት የዕይታ መስክ ነው፡፡
 በዚህ ዕይታ ውስጥ ሶስት ዋና ዋና አመልካቾች ይካተታሉ፡
 የሰው ሀብት/ የሰራተኛ KSA፣ እረካታ፣ የሰው ሃይል አጠቃቀምና አያያዝ/
 ተቋማዊ የአሠራር ሥርዓቶችና ባህል /የአመራር ብቃት፣የቡድን
ስራ፣ተቋማዊ ዕሴትና ባህል፣መዋቅር፣ሥርዓቶች፣ደንቦችና መመሪያዎች/
 የኢንፎርሜሽን ሀብት/የመረጃ ሥርዓትና ቴክኖሎጂ፣ኔትወርክ፣ዳታ ቤዝ፣ሶፍትዌር
ዲበቨሎፕመንት/

10/13/20
 ለ.የዕይታዎች የእርስ በርስ ትስስር
81

 እይታዎች የተቋማትን አፈጻጸም በተሟላና ሚዛናዊ በሆነ ሁኔታ

ለማየት እንዲያስችሉ እርስ በርሳቸው በምክንያትና ውጤት
መተሳሰር አለባቸው፡፡
 እይታዎቹ እንደየተቋሙ በዓይነት፣ በብዛትና በትስስር ሁኔታቸው
ሊለያዩ ይችላሉ፡፡
 በመንግስትና ለትርፍ ባልተቋቋሙ ተቋማት አብዛኛውን ጊዜ
የተገልጋዮች /የዜጎች/ ዕይታ የትስስሩን የመጨረሻ እሴት ፈጠራ ቦታ
ይይዛል፡፡
 ለትርፍ በተቋቋሙ ተቋማት ደግሞ የፋይናንስ / የበጀት/ እይታ
የትስስሩን የመጨረሻ እሴት ፈጠራ ቦታ ይይዛል፡፡
10/13/20
 ተልዕኮ
82
የተገልጋይ እይታ
ተገልጋዮች እንዴት ያዩናል??

የበጀት እይታ
•በአነስተኛ ወጪ ከፍ
ያለ አገልግሎት መስጠት የዉስጥ አሠራር ሂደት እይታ
•የተገልጋዮችን እርካታ
እንችላለን ?
•ለእያንዳንዷ ሣንቲም ስትራቴጂ ለመጨመር የትኞቹን የውስጥ
ተመጣጣኝ ዋጋ የለው አሠራሮች መለወጥ ይገባናል?
ጠቀሜታ ማስገኘት
እንችላለን??

የመማማርና እድገት እይታ

•ተገልጋዮቻችንን በይበልጥ
ለማርካት የሠራተኞቻችንና
የተቋምን አቅም በዘላቂነት 10/13/20
ማሳደግ እንችላለን ወይ?
 2.2.3 የለውጥ ሥራ አመራርና የኮሚዩኒኬሽን ሥራ መስራት
83

 የለውጥ ሥራ አመራር ተግባራት

 የስትራቴጂያዊ አመራር መስጠት
 የው.ተ.ስን ሁለንተናዊ ገጽታ ማሳየት
 ለውጡን የሚያደናቅፉ ሁኔታዎችን መለየትና የመፍትሄ እርምጃዎችን
መውሰድ
 የፈጻሚዎችን ስትራቴጂያዊ አስተሳሰብ ማጎልበት
 የለውጥ ተባባሪ ኃይላትን ማበራከት

10/13/20
 የአመራር ልማት ተግባራት
84

 አመራሩ ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮችን፣ ስትራቴጂያዊ

ውጤቶችንና ዕይታዎችን ለመለየት በሚደረግ ወርክሾፕ መሳተፍ
 ለአመራሩና ለኃላፊዎች የትኩረት መስኮችን፣ ስትራቴጂያዊ ግቦችና
ስትራቴጂ ማፕን ለማዘጋጀት የሚያስችል ሥልጠናና ድጋፍ እንዲሰጥ
ማድረግ፣
 የተከናወኑ ሥራዎችንና የደረሱበትን ደረጃ ለሁሉም ፈፃሚዎች
ለማሳወቅ ከኮሙኒኬሽን ቡድን ጋር በጋራ መስራት፣
 የትኩረት መስክ ቡድኖችን ማቋቋምና አባላትን መሰየም፣

10/13/20
 የኮሚዩኒኬሽን ተግባራት
85

ስትራቴጂን በሚመለከት የወርክሾፑን ውጤቶች ማሳወቅ፤

 እስከአሁን የተከናወኑ ሥራዎች ምን እንደሆኑ፣
 በቀጣይነት ምን ምን ሥራዎች እንደሚከናወኑ፣
 በሂደቱ የሚሳተፉ አካላት እነማን እንደሆኑ፣ የጊዜ ሰሌዳ
እና ከእያንዳንዱ ፈጻሚ የሚጠበቀው ምን እንደሆነ
የሚገለጽበት፣

10/13/20
 የደረጃ ሁለት ማጠቃለያና ቼክሊስት
86

 ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮች መለየታቸው

 ለትኩረት መስኮቹ ስትራቴጂያዊ ውጤቶች መቀመጣቸው
 ለእያንዳንዱ የትኩረት መስክ መግለጫ መዘጋጀቱ
 ዕይታዎች ተለይተው አቀማመጣቸው መወሰኑ
 ለዕይታዎች አጠቃቀም መግለጫ መዘጋጀቱን
 የለውጥ ሥራ አመራርና የኮሚዩኒኬሽን ስራዎች መሰራታቸውን
 ውሳኔ ላገኙት የትኩረት መስኮች ቡድኖች እና የቡድን አባላት መሰየማቸውን
 የቡድኖች የስምምነት ሰነድ እና የስራ ድርሻ መዘጋጀቱን፤

 የጊዜ ሰሌዳ መዘጋጀቱንና ለቡድኖቹ ሃብት መመደቡን፤

 የቡድን አባላት በስራዉ ላይ ሊያሳልፉ የሚገባቸው ጊዜ መወሰኑን፤

 ለስትራቴጂያዉ የትኩረት መስክ ቡድኖች ስልጠና መሰጠቱን፤

87

ደረጃ ƒST

ST‰t½©þÃêE GïC

10/13/20
88
በደረጃ ƒST
የሚከናወኑ
ዋና ዋና
ተግባራት ፣

1. ስትራቴጂያዊ ግቦችን ማዘጋጀት ፣

2. የለውጥ ሥራ አመራርና የኮሚዩኒኬሽን ሥራ
መሥራት፣

10/13/20
 1. ስትራቴጂያዊ ግቦችን ማዘጋጀት
89

ሀ. yST‰t½©þ GïC MNnT

 yTkùrT mS÷Cን ወደ ተጨባጭ ስራዎች በመመንዘር
ስትራቴጂያዊ ውጤትን የሚያስገኙ፣
የሚያስገኙ
 lþlkù y¸Clù ytÌÑN ST‰t½©þያዊ የትኩረት መስK XNÁT

wd ተግባር XNd¸¹UgRና ወደ ውጤት እንደሚደርስ የ¸Ãú†

qÈYnT çcW y¥ššÃ KNWñC ፣
 ytÌÑ ST‰t½©þ y¸gnÆባቸው ማዕከሎች/ ሀብለ ዘር /DNA/

ናቸው፣
 የስትራቴጂው ውጤት እንዲሳካ ምን ምን ስራዎች መከናወን

እንዳለባቸው የሚወስኑ ናቸው፡፡

10/13/20
 ስትራቴጂያዊ ግቦችን ማዘጋጀት…
90

ለ. የስትራቴጂያዊ ግቦች ጠቀሜታ

 ytÌÑN ST‰t½©þÃêE F§¯T (Strategic Intent) ለመግለጽ
ያገለግላሉ፣
 ST‰t½©þWN y¸gLA yMKNÃT W«¤T xQÈÅN
ለማሳየት መነሻ ሆነው ያገለግላሉ፣
 ሁሉም የስትራቴጂው አካላት እንዲተሳሰሩ በማዕከልነት
ያገለግላሉ፡-

10/13/20
 ስትራቴጂያዊ ግቦችን ማዘጋጀት…
91

ሐ. የስትራቴጂያዊ ግቦች ባህርያት

 ቀጣይነት ያለው ሂደትን የሚያሳዩ DRgþT ተኮር ቃላትን በመጠቀም

መጻፋቸው (lMúl¤# ¥ššL ፣ m=mR ፣ mqnS)፤

 lmrÄT q§L፣ xuRÂ g§u መሆÂcW፤

 bST‰t½©þÃêE yTkùrT mSkù bxfÚ™M mlkþÃãC

mµkL XNd DLDY çnW ማገልገላቸው፤
 PéjKèC wYM bxuR gþz¤ y¸«ÂqqÜ tGƉT አለመሆናቸው፤
 ስትራቴጂያዊ ከፍታቸው (Strategic Altitude) ሲታይ ወደ
ኦፕሬሽን ደረጃ የወረዱ አለመሆናቸው፤
10/13/20
 የስትራቴጂያዊ ግቦች አዘገጃጀት
92

በሚከተለው ቅደም ተከተል መሰረት ማዘጋጀት ይቻላል

 የትኩረት መስኩን ስትራቴጂያዊ ውጤት በቅድሚያ ማስቀመጥ፣
 «ይህንን ውጤት ለማምጣት ምን ምን ግቦች መነደፍ አለባቸው ?»
የሚል ጥያቄ በመጠየቅ መልስ ሊሆኑ የሚችሉ ግቦችን በውይይት
(Brainstorming) መዘርዘር፤
 ትክክለኛ ግቦችን ለማፍለቅ ይረዳ ዘንድ የሚከተሉትን ማጤን
ያስፈልጋል፡-
 በውስጣዊና ውጫዊ ዳሰሳ የተለዩ ዝርዝር አስቻይና ፈታኝ
ሁኔታዎችን፣
 በተገልጋይና ባለድርሻ አካላት ፍላጎት ትንተና የተለዩ ፍላጎቶችን፣
10/13/20
 . . . አዘገጃጀት
93

 ከተዘረዘሩት ግቦች ውስጥ ተመሳሳይ የሆኑትን ማዋዋጥና

የማያስፈልጉትን ማስወገድ፣
 ግቦቹ በትክክለኛው የአጻጻፍ ዘዴ መጻፋቸውን
ማረጋገጥ፣ /ማሻሻል፣ መጨመር፣ማሳደግ፣ መቀነስ . . .

10/13/20
 የስትራቴጂያዊ ግቦች መግለጫ /Objective
Commentary /ማዘጋጀት
94

የስትራቴጂያዊ ግቦች
መግለጫ ማለት፣

 ስለእያንዳንዱ ግብ ወሰን (scope) ማለትም ግቦች ምን

እንደሚይዙና ምን እንደማይዙ የሚያመለክት ፣
 የግቦቹ ተፈላጊ ውጤቶች ምን እንደሆኑ የሚያሳይ ፣
 የእያንዳንዱን ግብ ዋና ዋና ጉዳዮች እንዲያሳይ ተደርጎ የሚዘጋጅ
ጽሁፍ ነው፡፡
10/13/20
 የግቦች መግለጫ የሚያስፈልገው፡-
95

 ቡድኖች በቀጣይ የተጠቃለለ ስትራቴጂያዊ ማፕ፣

መለኪያዎችና ዒላማዎች በሚያዘጋጁበት ጊዜ
ማስታወሻ እንዲሆን፣
 በሂደቱ ላልተሳተፉ በማብራሪያ ምንጭነት
እንዲጠቅም፣
 በሂደቱ ላልተሳተፉ አካላት እንዲሁም ለባለድርሻ
አካላት ገለጻ ለማድረግ እንደማስታወሻ እንዲያገለግል፣
ነው፡፡

10/13/20
 ግቦችን በየዕይታው ሥር ማስቀመጥ
96

 ktgLUY/dNb¾ ዕY¬ xNÚR y¸qr™ù GïC

 bzþH ዕY¬ SR የሚqመጡ GïC yST‰t½©þÃêE yTkùrT mSkùN XÂ
W«¤tÜN m¿rT b¥DrG yተዘጋጁ ሆነው ከዚህ በታች የተመለከቱትን hùlT
ê ê _Ãq½ãCN mmlS ይኖርባቸዋል፡፡ XnRsùM#
1. yxgLGlÖ¬CN t«Ý¸ãC wYM ተገልጋዮች Xn¥N ÂcW? MNS YfLUlù?
2. ytgLU×CN F§¯T b¥_ÂT bST‰t½©þÃêE zmnù yMNmLsW
የተገልጋዮች _Ãq½ (Customer value proposition) MNDN nW? y¸lùT
ÂcW””
  SlçnM yGïC YzTM tgLUYN múB# ¥öyT# bxGÆbù b¥StÂgD XRµ¬

mF«R XÂ tgLU×C በተቋሙ አገልግሎት አሰጣጥ እንዲረኩ ¥DrGNና

ymúslù gùÄ×Cን ÃN™ÆRÝlù””
10/13/20
 . . . በየዕይታው ሥር ማስቀመጥ
97

 በÍYÂNS/bjT ዕY¬ SR y¸qr™ù GïC

yTkùrT mSK W«¤Tን b¥úµT rgD kÍYÂNS/bjT xfÚ™M
xNÉR mdrG ÃlÆcWን DRgþèC የሚገልጹ ናቸው፡፡
Múl¤ 1” lTRF btÌÌÑ DRJèC
 ygbþ ¥dG# yTRÍ¥nT m=mR wzt.
ምሳሌ 2፡ xgLGlÖT lmS«T ytÌÌÑ ymNGoT mNGo¬êE
ÃLçnù DRJèC
 tL:÷N kmwÈT xNÉR y¸ÃSfLgù yhBT MNôCN
ከ¥f§lGÂ
 ytmdb bjTN bxGÆbù km«qMና ውጤታማ ከማድረግ
xNÉR
10/13/20
 . . . በየዕይታው ሥር ማስቀመጥ
98

 kx¿‰R £dT xNÉR y¸qመጡ GïC

 yx¿‰R £dèCN y¸fT¹ù X ytÌÑN ê ê tGÆ
‰T y¸mlktÜ፣
 xB²¾ãcÜ ytÌÑ yo‰ KFlÖC y¸U…cW
WSÈêE ytÌM ZGJTN X åPÊ>ÂL o‰ãCN
y¸Ässù፣
ናቸው፡፡

10/13/20
 . . . በየዕይታው ሥር ማስቀመጥ
99

 መ¥ማRÂ XDgT ዕY¬ SR y¸qr™ù GïC

 ST‰t½©þÃêE yTkùrT mSkùN l¥úµT y¸ÃSClù
xXM…êEÂ ተቋማዊ hBT x«ÝqMNÂ አቅም
ማጎልበቻ o‰ãCN y¸Ãm§KtÜ ናቸው፡፡

10/13/20
 Múl¤-ከዕይታዎች አንጻር የተቀመጡ ግቦች
የትኩረት መስክ፣ አስተማማኝ ደህንነት
ስትራቴጂያዊ ውጤት፣ በማንኛውም ቦታ አስተማማኝ፣ ወጥነት ያለውና በፊጠራ የታገዘ የደህንነትና ኢሚግሬሽን
100
አገልግሎት

ተደራሽነትን ማሻሻል
የተገልጋይ ዕይታ

የፋይናንስ ምንጮችን
የፋይናንስ ዕይታ ማበራከት
በክቡ
የሚታዩት
ከያንዳንዱ
የውስጥ አሰራር ዕይታ የአሠራር ቅልጥፍናን የአገልግሎት መስጫ ጊዜን
ማሻሻል ማሻሻል
ዕይታ አንጻር
የተቀመጡ
ስትራቴጂያዊ
ግቦች ናቸው
የሠራተኞችን ክህሎት የመረጃ ሥርዓትን
ማሳደግ ማሻሻል
m¥ማRÂ XDgT ዕY¬

ስእሉ የሚያሳው ስትራቴጂው የተገነባው በአራቱም ዕይታዎች ስር በተቀመጡት ግቦች አማካይነት መሆኑን
ነው፡፡
10/13/20
 2. የለውጥ ሥራ አመራርና የኮሚዩኒኬሽን ሥራ መሥራት
101

ሀ. የለውጥ ሥራ አመራር ተግባራት

 የስትራቴጂያዊ ግቦችን ምንነት፣ ጠቀሜታና አጠቃቀም ማሳወቅ፣

 ስትራቴጂያዊ ግቦች ለስትራቴጂያዊ ስራ አመራር ሂደት ያላቸውን

ሚና ማስረጽ፣
ለ. የአመራር ልማት ተግባራት
 በየደረጃው ያሉ የአመራር አካላት ለው.ተ.ስ ግንባታና ትግበራ
የሚያደርጉትን እገዛ አጠናክረው መቀጠል፣
 በሚካሄዱ ወርክሾፖች አመራሩ ተሳታፊ መሆን፣

 ኮሚዩኒኬሽንን የሚሳልጡ መረጃዎችን ማዘጋጀት፣

 ለስትራቴጂው ግንባታ ቀጣይነት ያለው ድጋፍ መስጠት

10/13/20
 የደረጃ ሶስት ማጠቃለያና ቼክ ሊስት
102

ደረጃ ሶስት በትክክል መሠራቱን ለማወቅ የሚከተሉት

መከናወናቸውን ማረጋገጥ አስፈላጊ ነው፡-
 ከእያንዳንዱ ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስክ አንጻር ስትራቴጂያዊ

ግቦች ግልጽ ሆነው መዘጋጀታቸውን ማረጋገጥ፡

 ለእያንዳንዱ ግብ የግብ መግለጫ /Objective Commentary/

መዘጋጀቱን ማረጋገጥ፡
 ግቦቹ ከዕይታዎቹ አንጻር በአግባቡ መቀመጣቸው

 የለውጥ ሥራ አመራር፣ የአመራር ልማትና የኮሚዩኒኬሽን

ሥራዎች መሠራታቸውን ማረጋገጥ፣

10/13/20
103

ደrጃ xራT
የSTራቴጂ ማፕ ማzUjT

10/13/20
 በደረጃ አራት የሚከናወኑ
104
ዋና ዋና ተግባራት

1. የስትራቴጂ ማፕ ማዘጋጀት
2. የለውጥ ሥራ አመራርና
የኮሚዩኒኬሽን ተግባራት
ማከናወን

10/13/20
 1. የስትራቴጂ ማፕ ማዘጋጀት
105

ሀ. yST‰t½©þE ¥P MNnT
ስትራቴጂያዊ ማፕ btlÆ ዕY¬ãC oር የ¸ቀመጡ ስትራቴጂያዊ ግቦች

በምክንያትና ውጤት ተሳስረው እንዴት ተጨማሪ እሴት በመፍጠር

ስትራቴጂያዊ ውጤቱን እንደሚያስገኙ የምንመለከትበት ምስል ነው፡፡
yGïC tmUUbþnT y¸¬YbT ST‰t½©þW bxu„ y¸trKbT

S:§êE mGlÅ ነው፡፡

ስትራቴጂውን በትክክል ለመግለጽና ለማስገንዘብ ብሎም ሁሉም

ፈፃሚዎች ስትራቴጂውን የራሳቸው ዕውቀት እንዲያደርጉት

የሚያስችል፤
ው.ተ.ስን ከሌሎች የስትራቴጂ ቀረፃ ዘዴዎች ልዩ የሚያደርገው

መሳሪያ ነው፡፡
b«Nµ‰ ሎጂክ §Y y¸msrT m§MT (hypothesis)
10/13/20 nW
 የስት ራ ቴ ጂ ግቦች ም ክንያት ና ው ጤ ት ት ስስር
106
የትኩረት መስክ፣ አስተማማኝ ደህንነት
ውጤት፣ በማንኛውም ቦታ አስተማማኝ፣ ወጥነት ያለውና በፊጠራ የታገዘ
የደህንነትና ኢሚግሬሽን አገልግሎት
ለተገልጋዮች ተደራሽ
እንሆናለን፤ እርካታቸ የተገልጋይ ዕይታ
ውም ያድጋል፡፡ ተደራሽነትን ማሻሻል

ይህ በመሆኑ የፋይናንስ
አጠቃቀ ማችን
ውጤታማነት ያድጋል… የፋይናንስ ምንጮችን
የፋይናንስ ዕይታ
ማበራከት

የውስጥ አሰራር
የሚሰጡ አገልግሎቶች ዕይታ የአሠራር ቅልጥፍናን የአገልግሎት መስጫ
ይሻሻላሉ… ማሻሻል ጊዜን ማሻሻል

የm¥ማRÂ XDgT
ክህሎት ካደገና ዕY¬ የሠራተኞችን ክህሎት የመረጃ ሥርዓትን
የተክኖሎጂ ማሳደግ ማሻሻል
አጠቃቀም ካደገ…
10/13/20
 yST‰t½©þE ¥P ማዘጋጀት
107

የST‰t½ጂ ¥P «q»¬ãC”-
 በሚከተሉት የስትራቴጂው አካላት መካከል ሚዛን እንዲኖር ያግዛል፤

 በፋይናንስና ፋይናንስ ነክ ባልሆኑ፣

 በመጨረሻ እንዲሳኩ በታሰቡ ውጤቶችና ለውጤቱ መገኘት ምክንያት
በሚሆኑ፣
 በአእምሯዊና ቁሳዊ ሃብት መካከል ሚዛን እንዲጠበቅ ያስችላል፣

 በአፈጻጸም መለኪያዎች

10/13/20
 yST‰t½©þE ¥P . . .
108

 SlST‰t½©þW ፈጻሚዎችንና gùĆ y¸mlk ¬cWን xµ§T

l¥St¥RÂ l¥úwQ YrÄL#
 ለዕሴት ፈጠራው አስተዋጽኦ የማይኖራቸውን ግቦች
ለማስወገድና ትስስሩን የተሟላ ለማድረግ የሚያስፈልጉ
አዳዲስ ግቦችን ለመጨመር ይረዳል፣

10/13/20
 yST‰t½©þE ¥P . . .
109

ለ. የጥሩ ST‰t½ጂ ¥P ÆHRÃT፡

 ym=ršWN ST‰t½©þÃêE W«¤T l¥GßT bGïC mµkL lþñR

y¸gÆWN «Nµ‰ yMKNÃT W«¤T TSSRና የእሴት

ፈጠራውን ትረካ ማሳየቱ፣
 XÃNÄNÇN ዕY¬ y¸wKlù GïCN ¸²ÂêE በሆነ መልኩ መያዙ፣

 በተመሳሳይ ስትራቴጂያዊ ከፍታ (Altitude) የሚገኙና ወደ ኦፕሬሽን

ደረጃ ያልወረዱ GïCN የያዘ ሆኖ መገኘቱ#

10/13/20
 yST‰t½©þE ¥P . . .
ጥቅም ላይ መዋል ያለባቸው ቀስቶች ጥቅም ላይ መዋል የሌለባቸው ቀስቶች
110

 ግቦችን ለማስተሳሰር ጥቅም ላይ የሚውሉ ቀስቶች ወደላይ

ወይም/እና ወደጎን የሚያመላክቱ ሆነው ትክክለኛውን
የቀስት አይነት ጥቅም ላይ ማዋላቸው፣
 ማፑ bMKNÃT bW«¤T የተmUገቡ kxND b§Y yST
‰t½©þÃêE GïC TSSR ሊያሳይ ይችላL፣
 TSS„ kxND ዕY¬ wd l¤§ ዕY¬ têrDN ላY«BQ/ሊዘል
YC§L”” ሆኖም በመማማርና ዕድገት እይታ ስር ያሉ ግቦች
የሚመግቡት በውስጥ አሰራር ዕይታ ላሉት ግቦች ብቻ ነው፡፡
10/13/20
 yST‰t½©þE ¥P. . .
111

 XNd tÌÑ ÆHRY |bÍYÂNS wYM btgLUይ´ ዕY¬ SR µlù

ym=rš GïC bStqR qȆN wYM የ¯N×> GBN y¥YmGB GB
xYñRM””
 bTSS„ mµkL mÌr_ (Dead End) wYM qSèCN wd¬C
y¥mLkT hùn¤¬ xYñRM””

10/13/20
 yST‰t½©þ ¥P xzg©jT £dT
112

ለእያንዳንዱ ST‰t½©þÃêE yTkùrT mSK ማፕ ማዘጋጀት

በመጀመሪያ ደረጃ ከተቋሙ የሥራ ባሕርይ አንጻር በዕይታዎች
አቀማመጥና ተመጋጋቢነት ላይ ስምምነት መድረስ፣
bስትራቴጂያዊ ሥራ አመራር ቡድኑ በተወሰነው የዕY¬ãች xq¥m_
መሰረት ለትኩረት መስኩ ስትራቴጂያዊ ውጤት መገኘት ከተቀመጡ
ግቦች መካከል የመጨረሻ ውጤት (effect) ከሚያስገኘው ስትራቴጂያዊ
ግብ መነሳት፣
በእያንዳንዱ ዕይታ ሥር የሚገኙ ግቦችን የምክንያትና የውጤት
ትስስር መለየት
ቀጥሎም በአንድ ዕይታ ሥር የሚገኙ ግቦችን በሌሎች ዕY¬ãC SR
ከሚገኙ ግቦች ጋር የውጤትና የምክንያት ትስስር መፍጠር፣

10/13/20
 yST‰t½©þ ¥P xzg©jT . . .
113

 የምክንያት-W«¤T TSSR መኖሩን ¥rUg_ የሚቻለው፡-

 k§Y wd ¬C SNwRD |XNÁT?´ እንዲሁም
 k¬C wd §Y |lMN?´ y¸L _Ãq½ bm«yQ ግቦችን ትክክለኛውን
አቅጣጫ በሚያሳይ ቀስት በማያያዝ ነው፤
 ስትራቴጂ ማፑን ከታች ወደላይ በማንበብ የእሴት ፈጠራ ታሪኩን
እንደገና መቃኘት፣
 እንደአስፈላጊነቱ የውጤትና የምክንያት ትስስሩን ቅደም ተከተል
ማስተካከልና አዳዲስ የሚጨመሩ ግቦች ካሉ ማዘጋጀት፣

10/13/20
 የስት ራ ቴ ጂ ግቦች ም ክንያት ና ው ጤ ት ት ስስር
114 የትኩረት መስክ፡- ሁለንተናዊ የአገልግሎት ልዕቀት
ውጤት፡- በፈጠራ የታገዘ፣ ተደራሽነት ያለውና አስተማማኝ አገልግሎት
የተገልጋይ ዕይታ
የተገልጋይ እርካታን
ተደራሽነትን ማሳደግ
ማሳደግ

የፋይናንስ ዕይታ የፋይናንስ ውጤታማነትን

ማሳደግ

የውስጥ አሰራር ዕይታ የአገልግሎት አሰጣጥን

ማሻሻል

የm¥ማRÂ ዕውቀትና ክህሎትን የቴክኖሎጂ

XDgT ዕY¬ ማሳደግ አጠቃቀምን ማሳደግ

10/13/20
 የtጠቃለለ የተÌM ST‰t½©þ ¥P xzg©jT . . .
115

የtጠቃለለ የተÌM የST‰t½©þE ¥P ማዘጋጀት፡-

 ለST‰t½©þÃêE የትኩረት mSኮች የተዘጋጁት GïC ተለይተው
እንዲጻፉ ማድረግ፣
 byዕY¬W y¸gßù tdUU¸ ST‰t½©þÃêE GïCN ¥êê_ bÈM tq
‰‰bþ yçnù GïCN ¥ዋሃድ (Affinity Grouping)
 btጠቃለለው የስትራቴጂ ማፕ lþµttÜ ያLÒlù ST‰t½©þÃêE
GïCን ለብቻ b¥S¬wš /Parking Lot/ bmÃZ bydr©W l¸zU° GïC
bmnšnT mgLgL””
 የግቦች መግለጫ ማዘጋጀት፡፡

10/13/20
 የተጠቃለለ ተቋማዊ ስትራቴጂ ማፕ
የተገልጋይ ዕይታ
116

የፋይናንስ ዕይታ

የውስጥ አሠራር
ዕይታ

የመማማርና
ዕድገት ዕይታ

የየትኩረት መስኮች
ስትራቴጂ ማፕ

10/13/20
 2. የለውጥ ሥራ አመራርና የኮሚዩኒኬሽን ሥራ መሥራት
117

የለውጥ ሥራ አመራር ተግባራት፡-

 የስትራቴጂ ማፕ ምንነትና አጠቃቀምን ግልጽ ማድረግ

 ስትራቴጂ ማፕን በመጠቀም ተቋሙ ለተገልጋዮች እንዴት

እሴትን እንደሚፈጥር ማሳየት

 ስትራቴጂ ማፕ ማዘጋጀት ተቋሙን ስትራቴጂ-ተኮር
እንደሚያደርገው ማስረዳት

10/13/20
 የለውጥ ሥራ አመራርና የኮሚዩኒኬሽን . . .
118

የአመራር ልማት ተግባራት፡-

 መሪዎች ለስትራቴጂ ዝግጅት ሂደቱ የሚያደርጉትን ድጋፍ

አጠናክረው መቀጠል
 የስትራቴጂያዊ አመራር ቡድኑ የተጠቃለለ የስትራቴጂ ማፕ

ለማዘጋጀት የሚያስችለውን ስልጠናና ድጋፍ እንዲያገኝ

ማድረግ
 የትኩረት መስክ ቡድኖች የስራ ውጤት ለስትራቴጂያዊ

አመራር ቡድኑ ቀርቦ ገለፃ እንዲደረግበት ሁኔታዎችን

ማመቻቸት

10/13/20
 የለውጥ ሥራ አመራርና የኮሚዩኒኬሽን . . .
119

 ስትራቴጂያዊ የትኩረት መስኮችና ውጤቶችን፣ ግቦችን፣ ማፖችን

በተመለከተ በሚነሱ አስተያየቶች መሰረት አሳማኝነታቸውን
በማየት አስፈላጊውን ማስተካከያ ማድረግ፣

የኮሚዩኒኬሽን ተግባራት፡-
 የስትራቴጂ ማፑን ማስተዋወቅ

 የተቋሙን ውጤት ተኮር ዕቅድ በየደረጃው በማስረጽ ዝግጁነትን

መፍጠር

10/13/20
 የደረጃ አራት ማጠቃለያና ቼክ ሊስት
120

 ግቦቹ በምክንያት-ውጤት መተሳሰራቸውና በየትኩረት መስኩ

የስትራቴጂ ማፕ መዘጋጀቱን፤
 የየትኩረት መስኩ ግቦች ተጠቃለው የተቋም ስትራቴጂያዊ ግቦች

መቀረጻቸውን፣
 የተጠቃለለ የተቋም ስትራቴጂ ማፕ መዘጋጀቱና ግቦቹ
በምክንያት-ውጤት መተሳሰራቸውን፣
 የተጠቃለሉ የተቋም ግቦች መግለጫ /Objective commentary/

መዘጋጀቱን
 የለውጥ ሥራ አመራርና የኮሚዩኒኬሽን ስራዎች መሰራታቸውን

ማረጋገጥ ያስፈልጋል፡፡
10/13/20
121

ደረጃ አምስት
መለኪያዎችና ዒላማዎች

10/13/20
122
በደረጃ አምስት የሚከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት

1.መለኪያዎችን ማዘጋጀት
2.ዒላማዎችን ማዘጋጀት
3.የለውጥ ሥራ አመራርና የኮሚዩኒኬሽን ሥራ
መስራት

10/13/20
 1. መለኪያዎችን ማዘጋጀት
123
ሀ. የአፈጻጸም መለኪያዎች ምንነትና አስፈላጊነት
 yxfÚ™M mlkþÃ በተጠቃለለው የስትራቴጂ ማፕ የተቀመጡ ግቦችን
xfÚ™Mና ySk¤T dr©(W«¤Tን) lmmzNና lmk¬tL y¸ÃSCሉ፣
 bST‰t½©þ zmnù በታቀደውና እየተፈጸመ ባለው መካከል ያለውን ልዩነት
b¥ሳyT የtÌMን yxfÚ™M Sk¤TÂ DKmT ለmlየት ÃglG§lù፣
 tÌ¥êE W«¤¬¥ነትና ቅልጥፍና bGLA y¸mlkTÆcW፣
 yST‰t½©þÃêE GïCN Sk¤T l¥rUg_ `§ðãCና fÚ¸ãC W«¤T
b¸Ãm«ù gùÄ×C §Y XNÄþÃtkù„ ያደርጋሉ፣ yxfÚ™M xm‰R
XMBRT ÂcW””

10/13/20
 . . . ምንነትና አስፈላጊነት
124

yxfÚ™M mlkþÃãC፡
 m¿‰T ÃlÆcWN o‰ãC ምን ያህል sRtÂL? (Effectiveness)
 ተገልጋዮችና የባለድርሻ አካላት ከስራዎቻችን ምን ያህል ተጠቃሚ
ሆኑ?
 ተገልጋዮቻችን በምንሰጠው አገልግሎት በምን ያህል ረክተዋል? እና
 o‰ãCN ምን ያህል bTKKL ¿‰N? wYM o‰ãCN XNÁT s
‰N? (Efficiency)
 ፕሮጀክቶቻችንንና ፕሮግራሞቻችንን በምን ያህል የተሻለ ሁኔታ

መምራት ችለናል ?
የሚሉትን m¿r¬êE _Ãq½ãC lmmlS ያግዛሉ”-
10/13/20
 ለ. የአፈጻጸም መለኪያ ዓይነቶች
125

የመለኪያ ዓይነት መግለጫ

የስኬት mlkþÃãC (Outcome አገልግሎቱ ወይም ምርቱ የሚያስገኘው ጠቀሜታ

Measures) የሚለካባቸው /አገልግሎቱ ወይም ምርቱ ለምን ይሰጣል
የሚለውን የሚመልሱ/ ናቸው፡፡

የምርት/አገልግሎት mlkþÃãC የሚሰጠውን አገልግሎት ወይም ምርት የሚለኩ ናቸው፡፡

(Output Measures)
y£dT xfÚ™M mlkþ ÃãC የአፈጻጸም ቅልጥፍናን (Effeciency) y¸lkù ÂcW””
(Process Measures)
yGBxT mlkþÃãC (Input ምርትና አገልግሎትን ለመስጠት የሚመደብ ሀብትን
Meausres) ለመለካት የሚጠቅሙ ÂcW””
yPéjKT mlkþÃãC (Project ከፕሮጀክት ወይም ከስትራቴጂያዊ እርምጃዎች ጋር
Measures) የተያያዙ ወጪ፣ ጊዜና ጥራትን የሚለኩ ናቸው፡፡
10/13/20
 . . . የመለኪያ ዓይነቶች
126

በሌላ መልኩ መለኪያዎች፡-

 ቀዳሚ የአፈጻጸም መለኪያዎች (Leading Measures) እና
ተከታይ የአፈጻጸም መለኪያዎች (Lagging Measures)
 ቀጥተኛ/Direct Measures/ እና ቀጥተኛ ያልሆኑ /Indirect

Measures/ በሚል ሊከፈሉ ይችላሉ፡፡

10/13/20
 ሐ. የመለኪያዎች ባህርያት
127

መለኪያዎች ተፈላጊውን ውጤት ለመለካት እንዲያስችሉ የሚከተሉትን

ባህሪያት ማሟላት ይጠበቅባቸዋል ፡-

 ወቅታዊ የአፈጻጸም ደረጃን የሚያሳዩና ችግር ከመከሰቱ በፊት

መፍትሔ ለመጠቆም የሚረዱ፣
 ተጠያቂነትን የሚያመላክቱ፣
 የአፈጻጸም አዝማሚያን (Trends) የሚያሳዩ
 አግባብነት ያለው mr© lmsBsBና ለተጠቃሚ ለመስጠት ቀላል
የሆኑ፣
10/13/20
 . . . ባህርያት
128

 የሚፈለገውን ውጤት የሚለኩና በተጠቃሚዎች ዘንድ

ተቀባይነት ያላቸው፣
 የመለኪያ ጊዜ/ድግግሞሽ በሥራው ባህርይ የሚወሰን መሆኑ፡
 ከውጤት ጋር ከፍተኛ ትስስር ያላቸው መሆናቸው፡፡

10/13/20
 መ. መለኪያዎችን ማዘጋጀትና መምረጥ
129

የአፈጻጸም መለኪያዎችን ለማዘጋጀት የምንከተላቸው መሰረታዊ

ሂደቶች፡-
 ከስትራቴጂያዊ ግቦች የሚጠበቁ ውጤቶችን ማጤንና
በግብአትነት መጠቀም፣
 አግባብነት ያላቸውን መለኪያዎች ማዘጋጀትና
መምረጥ፡-
 መለካት የተፈለገውን የግብ ውጤት መሰረት በማድረግ
መለኪያዎችን በውይይት ማፍለቅ፣

10/13/20
 . . . ማዘጋጀትና መምረጥ
130

 በውይይት ከፈለቁት መለኪያዎች የሚከተሉትን መስፈርቶች

ተጠቅሞ ለእያንዳንዱ ስትራቴጂያዊ ግብ ከሶስት ያልበለጡ
መለኪያዎችን መምረጥ
 ለተጠቃሚው ግልጽ የሆኑ (Clear)
 ከሚፈለገው ውጤት አንጻር አግባብነት ያላቸው (Relevant)
 መረጃ ለመሰብሰብና ለመተንተን ወጪ ቆጣቢ የሆኑ (Economical)
 አፈጻጸሙን ለመገምገም ይቻል ዘንድ በቁጥራቸው በቂ የሆኑ
(Adequate)
 ለክትትል አመቺ የሆኑ (Monitorable)

10/13/20
 . . . ማዘጋጀትና መምረጥ
131

 መለኪያዎቹ ፈጻሚው አካል ሊቆጣጠራቸው

የሚችሉ መሆናቸውን ማረጋገጥ፣
 መለኪያዎቹ በፈጻሚው ላይ ተፈላጊውን የባህሪ
ለውጥ (Desired Behavior) የሚያመጡ
መሆናቸውን እርግጠኛ መሆን

10/13/20
 ሠ. የመለኪያዎች መግለጫ /Measure Definition/
132
ማዘጋጀት
አፈጻጸምን ለመለካት የሚያስችሉ መረጃዎችን ለመወሰን የተሟላ፣ ቀጣይነትና
ወጥነት ያለው መንገድ መከተል እና መረጃዎችን አጥርቶ መወሰን ምን፣ እንዴት
እንደሚለካ በግልጽ ማሳየት የሚያስችል ጭምር በመሆኑ የመለኪያ መግለጫን
አግባብነት ባላቸው የትኩረት ነጥቦች ላይ መሰረት በማድረግ ማዘጋጀት አስፈላጊ
ነው፡፡
የመለኪያ መግለጫው ይዘት፡-
 የመለኪያ መጠሪያ
 የሚለካው ግብ
 መስፈሪያ (Unit of measure)
 ቀመር (formula)
 የቀመሩ መግለጫ (clarifications on the formula)
 የመረጃ ምንጭ (data source)
 መረጃው የሚሰበሰብበት ድግግሞሽ (collection frequency)
 መረጃውን የተነተነው/ ትክክለኛነቱን ያረጋገጠው10/13/20
 የመለኪያዎች መግለጫ
133

የመ ለኪያ መ ጠሪያ ፡- የፌደራል ታ ክስ GDP ጥ መ ር ታ

መ ለኪያው የተቀረጸበት ግ ብ
(Contribute s to Obje ctive)፡- ገቢን ማሳደግ
መ ረጃው የሚሰበሰብበት
/ሪፖ ር ት የሚደረግ በት/ መ ረጃውን
የቀመ ሩ መ ግ ለጫ መ ስፈሪያ
ድግ ግ ሞሽ የተነተነው/
(cla rifica tion on (unit of
ቀመ ር (Formula) የመ ረጃ ምንጭ (Collection/Re porting ትክክለኛነቱን
the formula ) mea s ure ) fe re que ncy) ያረጋ ገጠው

 በፌደራል መ ንግ ስት መ ቶኛ  የገቢ መ ሰብሰቢያ ሰነዶች አመ ት አንድ ጊዜ ዕቅድና ጥ ናት

የተሰበሰበ ገቢ በክል ሎች
 የገንዘብና ኢኮኖሚ ዳይ ሬክቶሬት
የተሰበሰበ ገቢ X 100 የተሰበሰበውን ገቢ (ብር)
አያካትትም ል ማት ሚኒስቴር
GDP  ገቢው ከታ ክስና ታ ክስ-ነክ
አመ ታ ዊ GDP ሪፖ ር ት
ያል ሆ ኑ ገቢዎ ችን
በሙ ሉ ያጠቃል ላል  ስታ ትስቲካል ቡሌቲን

10/13/20
 Sample Data Definition Table
134

Strategic Performance Type DataS U Collect Baseli NextP Meas Verifi

Objective Measure ource nit ionFre ne eriod ureLo ed&
s quency Targe cation Valid
of t &Ow atedB
M ner y
ea
su
re

Enhance PM1: Intermedi Membe % Point-of- 78 % 86 % SD AP

MemberS MemberSatisfa ateOutco rSatisfa Service
atisfactio ction (% me ction Survey,
satisfied) Survey Random
n
Enhance PM2:Member End Membe % Continu 98 % 99 % VWAP VWAP
MemberSat Retention (% Outcome rship ous
isfaction of Existing Roles
Members who
re-up)
10/13/20
Source: Performance Scorecard Toolkit™, the Balanced Scorecard Institute
 2. ዒላማዎችን ማዘጋጀት
135

ሀ. የዒላማዎች (Targets) ምንነት

 ዒላማዎች ከእያንዳንዱ መለኪያ አንጻር የሚጠበቁ የአፈጻጸም

ደረጃዎችን የሚገልጹ ናቸው፡፡

 በአሃዝ (Quantitatively) ሊገለጹ የሚገባቸው ሲሆኑ በቁጥር

(Number)፣ በመቶኛ (Percent)፣ በጥምርታ (Ratio)፣ ወዘተ

መልክ ይገለጻሉ፡፡
 የሚጠበቁ የአፈጻጸም ደረጃዎችን (Thresholds) በመወሰን

ተቋሙ በዋናነት መሻሻል ባለባቸው ጉዳዮች ላይ እንዲያተኩር

ይረዳሉ፣
 የላቀ አፈጻጸም ለማምጣት ፍላጎትና ተነሳሽነት እንዲኖር

ያግዛሉ፣
10/13/20
 ለ. የዒላማ ዓይነቶች
136

ዒላማዎች በሚሸፍኑት ጊዜ ርዝማኔ የረጅም፣ የመካከለኛ

እና የአጭር ጊዜ ዒላማዎች በመባል ይታወቃሉ፡፡
 የረዥም ጊዜ ዒላማዎች ከአምስት ዓመት በላይ በሆነ ጊዜ

የሚደረስባቸው ሲሆኑ የሚሊኒየሙ የልማት ግቦች

ዒላማዎች በምሳሌነት የሚጠቀሱ ናቸው፡፡
 የመካከለኛ ጊዜ ዒላማዎች የተቋሙን የስትራቴጂያዊ ዘመን

የሚሸፍኑ ዒላማዎች ናቸው፡፡

 የአጭር ጊዜ ዒላማዎች በስትራቴጂያዊ ዘመኑ ከአንድ

ዓመት እስከ ሁለት ዓመት ያለውን አፈጻጸም የሚሸፍኑ

ዒላማዎች ናቸው፡፡ 10/13/20
 ሐ.y›þ§¥ qrÉ መርሆዎች፤
137

 በዘፈቀደ የማይቀመጥ
 ተቋማዊ አቅምን ታሳቢ ያደረገ
 ምርጥ ተሞክሮዎችን መነሻ የሚያደርግ
 የተገልጋዩን ፍላጎት የሚያሟላ
 በጥረት ተደራሽና ተግባራዊ ሊሆን የሚችል
 የአፈጻጸም ደረጃዎችን (Thresholds) የሚያሳይ

10/13/20
 መ.የዒላማዎች አዘገጃጀት
138

ትርጉም ያላቸው ዒላማዎችን ለመቅረጽ የሚከተሉትን የመረጃ ምንጮች

ግምት ውስጥ ማስገባት ያስፈልጋል፡-

ከመንግስት ከተሰጠ አቅጣጫ (የመንግስት ዕቅድ)
 ከፍተኛ የሥራ ኃላፊዎችን በመጠየቅ፣
 ከአፈጻጻም አዝማሚያ (trends) እና ከአፈጻጸም መነሻ
(Baseline)
 ከምርጥ ተሞክሮ ግኝቶች
 ተቀባይነት ያላቸው ዝቅተኛ yxgLGlÖT dr©ãC
(Minimum Service Standards)
 ከተገልጋዮችና ባለድርሻ አካላት ግብረመልስ
 ከሠራተኞች የመረጃ ግብዓት
 ውስጣዊና ውጫዊ ግምገማ ሪፖርቶችን10/13/20
በመዳሰስ፣
 . . . አዘገጃጀት
139

የአፈጻጸም ደረጃዎችን (Thresholds) መወሰን

 የአፈጻጸም ደረጃዎችን መወሰን ሲባል አፈጻጸሙ ዒላማውን
የመታ (Good)፣ ከዒላማው በታች ሆኖ ግን ትኩረት
የሚያስፈልገው (Caution)፣ዝቅተኛ ከመሆኑ የተነሳ አፋጣኝ
የማስተካከያ እርምጃ የሚያስፈልገው (Immediate Action)
በሚል በሶስት ደረጃ በመክፈል የእነዚህን የአፈጻጸም ደረጃዎች
ድንበር የሚወስኑ አሃዞችን ማስቀመጥ ማለት ነው
አፈጻጸምን በመመዘን አስፈላጊውን የማስተካከያ (ቀጣይነት ያለው ማሻሻያ)
ወይም ምርጥ ተሞክሮን በተቋሙ ውስጥ የማስፋፋት እርምጃ በወቅቱ
ለመውሰድ ይረዳል፡፡

Threshold: Upper and lower ranges of performance around a target value (e.g., Green
threshold range indicates better than expected performance, Red threshold range indicates
lower than expected performance). 10/13/20
 የዒላማዎች መግለጫ
140

የዒላማ መግለጫው የሚከተሉትን ዋና ዋና ነጥቦች ሊያካትት ይችላል፡፡

 መለኪያ
 ዒላማው የተመሰረተባቸው ምንጮች
 ተቋሙ አሁን ያለበት የአፈጻጸም ደረጃ (baseline)
 ዒላማው የሚሸፍነው ጊዜ
 የአፈጻጸም ደረጃ (thresholds)

የዒላማው ዒ ላማ
ግብ መ ለኪ ያ የ አፈ ጻ ጸ ም ምንጮ ች የ አፈ ጻ ጸ ም ደረ ጃዎ ች
መ ነሻ (Thre s holds )
(Bas e line ) ቀይ ቢጫ አረ ን 2 003 2 004 2005 2 006 2 007
ጓዴ

10/13/20
 3.የለውጥ ሥራ አመራርና የኮሚዩኒኬሽን ሥራ መስራት
141

የለውጥ ሥራ አመራር ተግባራት፡-

 የአፈጻጸም መለኪያዎች አስፈላጊነትንና ጠቀሜታን ማስረዳት፣

 የአፈጻጸም መለኪያዎችና ዒላማዎች ለምን እንደሚያገለግሉ

ማስገንዘብ፣
 መለኪያዎችና ዒላማዎች እንዴት በጥቅም ላይ እንደሚውሉና

በአፈጻጸም ላይ የሚኖራቸውን ተጽእኖ ማስረዳት፣

 የአፈጻጸም መለኪያዎች ተፈላጊ ባህርያትን ለማዳበርና
ፈጻሚዎችን ለማነቃቃት እንዴት እንደሚጠቅሙ ማስረዳት፣
 የአፈጻጸም ምዘና ሂደቱ በሰራተኞች ዘንድ ተቀባይነት እንዲኖረው

ለማድረግ መለኪያዎች የሚኖራቸውን ጠቀሜታ ማስረዳት፣

10/13/20
 የለውጥ ሥራ አመራርና . . .
142

የአመራር ልማት ተግባራት፡-

 ለስትራቴጂ ዝግጅት ሂደቱ የሚያደርጉትን ድጋፍ አጠናክረው
መቀጠል
 የተቋም መሪዎች ተፈላጊ ባህሪያትን በማንጸባረቅ አርዓያ
ሆነው መገኘት
 የአፈጻጸም መለኪያዎችና ዒላማዎችን በየጊዜው መከለስ
 መለኪያዎችና ዒላማዎችን ለማዘጋጀት የሚረዳ ስልጠናና
ድጋፍ መስጠት
 ስኮርካርዱን ወደ ፈጻሚዎች ለማውረድ ዝግጅት ማድረግ

10/13/20
 የለውጥ ሥራ አመራርና . . .
143

የኮሚዩኒኬሽን ተግባራት፡-
 የአፈጻጸም መለኪያዎችና ዒላማዎችን ለማስተዋወቅ ማቀድ

 የአፈጻጸም መለኪያዎችና ዒላማዎችን የማዘጋጀትና የመጠቀም

ዓላማ ፈጻሚዎች ቀጣይነት ያለው መሻሻል ላይ እንዲያተኩሩ

እንጂ ለቁጥጥር እንዳልሆነ ግንዛቤ ማስጨበጥ

10/13/20
 Elements of the Communication Plan

144
Purpose/message (what/why). This describes the
information content defined in the plan.
 Audience (who). This refers to the specific individuals or
groups identified who will require messages during the
implementation.
 Frequency (when). The information needs of your audience
groups will dictate the amount of communication you
provide, …..
 Delivery vehicle (where/how). This describes the method
chosen to broadcast the message and will depend on the
needs of the audience.
 Communicator (who). This is the individual or group
10/13/20
responsible for the content and distribution of the message
Simplified Communication Plan for Your
Balanced Scorecard Project
Audience Purposes Frequency Delivery Communicat
145
Vehicle or

Executive team  Gain commitment

 Remove obstacles weekly Direct contact Executive


Report progress
Prevent surprises
sponsor

Management Convey purpose E-mail Champion/team


 Explain concepts
weekly 

 Management members
 Report progress meetings
 Gain commitment  Articles
 Convey purpose Monthly  E-mail Scorecard team
All employees  Introduce concepts
 Eliminate
 Newsletters members
misconceptions  Town hall
 Report progress meetings
Track progress Team Champion
Project team 

Assign tasks
Weekly 


meeting
 Review  Status memos
10/13/20
expectations
 የደረጃ አምስት ማጠቃለያና ቼክሊስት
146
 ለእያንዳንዱ ስትራቴጂያዊ ግብ የአፈጻጸም መለኪያ መገለጫ
ባህሪያትን የሚያሟሉ መለኪያዎች መቀረጻቸውን፣
 ለእያንዳንዱ መለኪያና ዒላማ መግለጫ በተሟላ ሁኔታ
መዘጋጀቱን፣
 ለእያንዳንዱ መለኪያ የአፈጻጸም መነሻ መረጃ (Baseline)

መኖሩን፣
 ዒላማዎቹ ሲዘጋጁ ተቀባይነት ያለውና ተቀባይነት የሌለውን

የአፈጻጸም ደረጃ (Threshold) መወሰኑን፣

 የተቀረጹ ዒላማዎች አሁን ያለውን የተቋም አፈጻጸም በቀጣይነት

ማሻሻልን የሚያሳዩ መሆናቸውን፣

ማረጋገጥ ያስፈልጋል፡፡ 10/13/20
 ደረጃ ስድስት
ስትራቴጂያዊ እርምጃዎች
 በደረጃ ስድስት የሚከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት፡-
148

 ስትራቴጂያዊ እርምጃዎችን ማዘጋጀት

 ስትራቴጂያዊ እርምጃዎችን ከበጀት ጋር ማስተሳሰር
 የለውጥ ሥራ አመራርና የኮሚዩኒኬሽን ሥራ መስራት

10/13/20
 ስትራቴጂያዊ እርምጃዎችን ማዘጋጀት
149

የስትራቴጂያዊ እርምጃዎች ምንነትና አስፈላጊነት

 በተቋሙ የአፈጻጸም መነሻ (Performance Baseline) እና

በዒላማዎች መካከል ያለውን ክፍተት ለመሙላት

የሚቀረጹ፣
 ስትራቴጂያዊ ግቦችን በማስፈጸም ስኬታማነትን
ለማረጋገጥ የሚረዱ፣
 ወደ ተግባር የሚቀየሩ፣

 ትርጉም ያለው ተቋማዊ ለውጥ ለማምጣት ሰፊ ዕድል

የሚፈጥሩ የአጭርና የረጅም ጊዜ ፕሮጀክቶች ናቸው፡፡

10/13/20
 የስትራቴጂያዊ እርምጃዎች ምንጭ
150

 የመንግስት ፕሮግራሞችና ፕሮጀክቶች፣

 በወቅቱ ሃገራዊ የልማት ዕቅድ ውስጥ የተካተቱ ፕሮግራሞችና
ፕሮጀክቶች፣
 የተለያዩ የሴክተር ፓኬጆች (ለምሳሌ፡-የሴቶችና የወጣቶች
ፓኬጅ፣ የትምህርት ጥራት ፓኬጅ፣ የጤናና የግብርና
ኤክስቴንሽን ፓኬጆች፣ ወዘተ)

10/13/20
 የስትራቴጂያዊ እርምጃዎች አዘገጃጀት
151

 ዕጩ ስትራቴጂያዊ እርምጃዎችን መለየት

 ስትራቴጂያዊ እርምጃዎችን መምረጥ
 ለተመረጡት ስትራቴጂያዊ እርምጃዎች መግለጫና
ፕሮጀክት ፕሮፋይል ማዘጋጀት፣
 ከበጀት ጋር ማስተሳሰር (አስፈላጊውን ሃብት መመደብ፣
ባለቤት መሰየም)

10/13/20
 ስትራቴጂያዊ እርምጃዎችን መለየት
152 ከመንግስት የልማት ዕቅዶችና ፓኬጆች፣ ፕሮግራሞች፣
ፕሮጀክቶች፣ ውስጥ ተቋሙን የሚመለከቱ ስትራቴጂያዊ
እርምጃዎችን መለየትና ወደ ተቋሙ መመንዘር
 በትግበራ ላይ ያሉትን ስትራቴጂያዊ እርምጃዎች መለየት፤
ለተቀረጹት ግቦች ያላቸውን አስተዋጽኦ በመገምገም
ማስተሳሰር፣
 ስትራቴጂያዊ ያልሆኑ ነባር እርምጃዎችን ማስወገድ፣
 አንዳንድ ነባር ፕሮጀክቶችን በማዋሀድ ለስትራቴጂያዊ ግቦች ስኬት
የጎላ አስተዋጽኦ እንዲኖራቸው ማድረግ ይቻላል፡፡

10/13/20
 ስትራቴጂያዊ እርምጃዎችን . . .
153
 ከኋላ ማስታወሻዎች (Parking Lot) መውሰድ፣
 የክፍተት መሙያ ሊሆኑ የሚችሉ ተጨማሪ ስትራቴጂያዊ
እርምጃዎችን በውይይት ማፍለቅ፣
 ተመሳሳይ የሆኑትን ማዋዋጥ/ማዋሃድ

ከነዚህ ምንጮች በመነሳት የተለዩት ስትራቴጂያዊ እርምጃዎች

የሚከተሉትን የሚያሟሉ መሆናቸውን ማረጋገጥ ያስፈልጋል፡-
 ከተቋሙ ተልዕኮ ጋር የሚጣጣም ነውን?
 የስትራቴጂያዊ እርምጃው መሳካት ከተቋሙ ራዕይና ስትራቴጂያዊ
የትኩረት መስክ ጋር የሚጣጣም ነውን?
 ስትራቴጂያዊ እርምጃው ለስትራቴጂያዊ ውጤት/ ውጤቶች/
መሳካት የሚያግዝ ነውን?

10/13/20
 ስትራቴጂያዊ እርምጃዎችን . . .
154 ስትራቴጂያዊ እርምጃው ለየትኞቹ ስትራቴጂያዊ ግቦች
መሳካት ያግዛል?
 ስትራቴጂያዊ እርምጃውን ለመተግበር የሚያስከትለው ወጪ
ስትራተጂያዊ ግቦቹ የሚያስገኙት ውጤት ጋር የሚመጣጠን
ነውን?
 ከተለዩት ስትራቴጂያዊ እርምጃዎች ውስጥ ለመምረጥ
 የማጣሪያ መስፈርቶችን መለየት፣
 የክብደት ነጥብ መስጠትና
 መስፈርቶቹን ማዘጋጀት ያስፈልጋል፡፡

10/13/20
 የስትራቴጂያዊ እርምጃዎች መምረጫ መስፈርቶችን
ማዘጋጀት
155

መስፈርቶቹ የሚከተሉትን ሊያካትቱ ይችላሉ፡-

 በስትራቴጂያዊ እርምጃው አማካይነት የሚፈቱ ችግሮችና የሚገኙ
ጥቅሞች
 ስትራቴጂያዊ እርምጃውን ለመተግበር የሚጠይቃቸው ህጋዊ
ሁኔታዎች
 ከመንግስት ፖሊሲና ስትራቴጂዎች፣ ዕቅዶች፣ፓኬጆች ጋር ያለው
ቁርኝት

10/13/20
 የስትራቴጂያዊ እርምጃዎች መምረጫ . . .
156

 ከተቋሙ ስትራቴጂ ጋር ያለው ትስስር

 ውጤቱን ለማግኘት የሚፈጀው ጊዜ
 ተግባራዊ ለማድረግ የሚጠይቀው ወጪ
 የመሳካት ዕድሉ
 የሚሸፍናቸው ስትራቴጂያዊ ግቦች ብዛት፣ ወዘተ

10/13/20
 መስፈርቶቹን በመጠቀም የስትራቴጂያዊ
157 እርምጃዎችን ማጣራት
 ለስትራቴጂያዊ እርምጃዎች ደረጃ ከመሰጠቱ በፊት ስራውን
ቀላል ለማድረግ ከላይ የወጡትን መስፈርቶች መሰረት
በማድረግ የማጣራት ስራ ይሰራል፡፡
 የማጣራት ስራው በውይይት ወይም በድምጽ ብልጫ ወይም
ተቋሙ በሚመርጠው ሌላ ዘዴ ሊከናወን ይችላል፡፡

10/13/20
 የስትራቴጂያዊ እርምጃዎችን የቅደም ተከተል ደረጃ
158
ማውጣት

 በድምጽ ብልጫ መወሰን

 ለተቀመጡ ሚዛናዊ መስፈርቶች ነጥብ መስጠት
 2 X 2 ማትሪክስ (2x2 matrix)
 በጥንድ ማወዳደር /paired comparison/

10/13/20
 የፕሮጀክት መግለጫና ፕሮፋይል ማዘጋጀት
159

የሰነዱ ይዘት
 ወሰን (Scope)- ስትራቴጂያዊ እርምጃዎች ምን ምን ጉዳዮችን

እንደሚያካትቱ ማመልከት፣
 ጠቀሜታ (Importance)- ስትራቴጂያዊ እርምጃዎቹ
የሚፈጥሩትን መልካም አጋጣሚና የሚሸፍኗቸውን
ስትራቴጂያዊ ግቦች ብዛት መዘርዘር፣
 የሚጠበቁ ውጤቶች (Deliverables)- እርምጃዎቹን ተግባራዊ

ለማድረግ የሚጠበቀውን ውጤትና የመጨረሻ ስኬቱን ከወዲሁ

ማሳየት፣
 የሚከናወኑ ዝርዝር ተግባራት

10/13/20
 የፕሮጀክት መግለጫና . . .
160

 የሚያስፈልጉ ግብዓቶች (Inputs)- ስትራቴጂያዊ

እርምጃዎቹን ተግባራዊ ለማድረግ የሚያስፈልጉ ግብዓቶችና
የሚያስፈልገው በጀት
 መለኪያዎችና ዒላማዎች
 ፈጻሚ አካላት
 የፕሮጀክቱ ባለቤት (አስተባባሪ አካል)

10/13/20
 ተቋማዊ የውጤት ተኮር ዕቅዱን ከበጀት ጋር
161 ማስተሳሰር
ተቋሙ ስትራቴጂውን በስትራቴጂው ዘመን (ለምሳሌ፡-
በአምስት አመት) ለመተግበር የሚያስፈልገውን
ስትራቴጂያዊ ወጪ (ካፒታልና መደበኛ) በማካተት አጠቃላይ
የበጀት ፍላጎቱን (ስትራቴጂያዊ እርምጃዎችን ለመተግበር
የሚያስፈልገውን ወጪ ጨምሮ) ከስትራቴጂው ጋር
አስተሳስሮ ሊያዘጋጅ ይገባል፡፡

10/13/20
 የለውጥ ሥራ አመራርና የኮሚዩኒኬሽን ሥራ
162
መስራት
የለውጥ ሥራ አመራር ተግባራት፡-
 ስትራቴጂያዊ እርምጃዎች እንዴት እንደሚዘጋጁና አፈጻጸምን

ለማሳደግ ያላቸውን ጠቀሜታ ማስረዳት፣

 የስትራቴጂያዊ እርምጃዎችን ቅደም ተከተል እንዴት መወሰን

እንደሚቻል መግለጽ፣
 ስትራቴጂያዊ እርምጃዎች ሃብት፣ ፈጻሚዎችና የፕሮጀክት ጊዜ

ሊመደብላቸው እንደሚገባ፣ እንደማንኛውም ፕሮጀክት

አፈጻጸማቸው ክትትል ሊደረግበትና ሊመራ እንደሚገባ ግንዛቤ
ማስጨበጥ፡፡

10/13/20
 የለውጥ ሥራ አመራርና. . .
163

የአመራር ልማት ተግባራት፡-

 እርምጃዎችን በመምረጥና ደረጃ በማውጣት ላይ ጉልህ ሚና

መጫወት፣
 ለስትራቴጂያዊ እርምጃዎች ሃላፊነትንና ተጠያቂነትን በግልጽ

ማስቀመጥ፣
 ስትራቴጂያዊ ግቦች፣ ዒላማዎችና እርምጃዎች ከበጀት ጋር

መተሳሰራቸውን ማረጋገጥ፣
የኮሚዩኒኬሽን ተግባራት፡-
 ውጤት ተኮር ዕቅዱን ማስተዋወቅ

10/13/20
 የደረጃ ስድስት ማጠቃለያና ቼክሊስት
164

 ለተመረጡት ስትራቴጂያዊ እርምጃዎች የፕሮጀክት

መግለጫና ፕሮፋይል ሰነድ መዘጋጀቱ
 የፕሮጀክት ባለቤት (አስተባባሪ) መሰየሙ
 ስትራቴጂያዊ እርምጃዎች ከተቋሙ በጀት ጋር መተሳሰራቸው

10/13/20
 ደረጃ ሰባት
ው.ተ.ስን ኦቶሜት ማድረግ
 የኦቶሜሽን ምንነትና አስፈላጊነት
166

 የአፈጻጸም መረጃዎችን ከግለሰብ እስከ ተቋም ድረስ በተለያየ

ደረጃ የመመዝገብ፣ የማሰባሰብ፣ የመተንተንና ጥቅም ላይ
የማዋል ስራዎችን የሚያካሂድ፣
 ስትራቴጂውን ለፈጻሚዎች፣ ለተገልጋዮችና ለባለድርሻ አካላት

ቀላል በሆነ መንገድ ኮሚዩኒኬት የሚያደርግ ፣

አጋዥ መሣሪያ ነው፡፡

10/13/20
የኦቶሜሽን ምንነትና አስፈላጊነት
167
የው.ተ.ስ የመረጃ ስርዓትን በኦቶሜሽን መደገፍ የሚከተሉት
ጠቀሜታዎች አሉት፡፡
 የውጤት ተኮር ዕቅድ አፈፃፀም ቀጣይነት ያለው እና ቀልጣፋ
እንዲሆን ለማድረግ የሚያስችል መረጃ ለማሰባሰብና ለማሰራጨት፣
 ትክክለኛውን ግብረ መልስ ከትክክለኛ ቦታ በተቀላጠፈ መልክ
ለማግኘት፣
 የመረጃ ልውውጥ ግንኙነት የቀለለና የሰመረ እንዲሆን ለማስቻል፣
 የዕውቀት መማማርና ልውውጥ ለማፋጠን፣
 የፈፃሚዎችን አቅም ለማጎልበት፣
 የአፈጻጸም መረጃን በስእላዊና ስታቲስቲካዊ መግለጫዎች
ለማቅረብ፣

10/13/20
 ሶፍትዌር መምረጥ
168

 ለመጠቀም ቀላል የሆነ

 ሙሉ ፓኬጆች የያዘ
 በቁጥር የሚገለጹ እና የማይገለፁ /quantitative and
qualitative/ መረጃዎችን የሚይዝ
 አስተማማኝና የመረጃ ደህንነቱ የተጠበቀ

10/13/20
በኦቶሜሽን ወቅት ትኩረት የሚሹ ቁልፍ ጉዳዮች
169

 በመጀመሪያ የተቋሙ የመረጃና የሪፖርት ፍላጎትን ግልጽ

ማድረግ፣
 የተለያዩ የሶፍትዌር አማራጮችን መዳሰስ፣ መገምገምና
ተስማሚውን መምረጥ፣
 ሶፍትዌሩ ጥሬ መረጃን ወደ ጠቃሚ ኢንፎርሜሽን መቀየር
የሚችል መሆኑን ማረጋገጥ፣
 ሶፍትዌሩ የአፈፃፀም መረጃዎችን ለውሳኔ ሰጪዎች በሚፈልጉት
መልክ ማቅረብ የሚያስችል መሆኑን ማረጋገጥ፣
 በተቻለ መጠን ሶፍትዌሩ ከሌሎች ተቋማት ጋር ትስስርን
ለማድረግ የሚስችል መሆኑን ማረጋገጥ፡፡

10/13/20
የለውጥ ሥራ አመራርና የኮሚዩኒኬሽን ሥራ
መስራት
170

 የመረጃ ደህንነትን እንዴት ማረጋገጥ እንደሚቻል ማስረዳት፣

 ሶፍትዌሩ ከሌሎች የመረጃ ስርዓቶች ጋር እንደሚያያዝ ግልጽ
ማድረግ፣
 ሶፍትዌሩን የመምረጥ ስራ የበላይ አመራሩን ከፍትኛ ትኩረት
የሚሻ መሆኑን ግንዛቤ መጨበጥ፣
 የሶፍትዌር ፍላጎትን ለማሟላት በሃገር ደረጃ እየተካሄዱ ያሉ
እንቅስቃሴዎችንና የሌሎች ተቋማት ተሞክሮዎችን ግምት
ውስጥ ማስገባት እንደሚያስፈልግ ማስገንዘብ፣
 የሶፍትዌር ፍላጐትን በመለየቱና በማሟላቱ ሂደት
የኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ ባለሞያዎች መሳተፋቸውን
ማረጋገጥ፣
10/13/20
 የደረጃ ሰባት ማጠቃለያና ቼክሊስት
171

 ተቋሙ ሶፍትዌር ለመምረጥ የሚያስችለውን

የኢንፎርሜሽን ፍላጎት መለየቱን
 የተለያዩ የሶፍትዌር አማራጮች መዳሰሳቸውንና
ተስማሚ የሆነው ሶፍትዌር መመረጡን ወይም
ሶፍትዌሩን ሊያዘጋጅ የሚችል አካል/አማካሪ ለመቅጠር
የሚያስችል ስራ መጀመሩን

10/13/20
 ደረጃ ስምንት
ስትራቴጂን በየደረጃው
ማውረድ /Cascading/
 በደረጃ ስምንት የሚከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት
173

 ስትራቴጂን ወደ ፈጻሚ አካላት የማውረድ ምንነትና

አስፈላጊነት መረዳት
 ስትራቴጂን ወደ ፈጻሚ አካላት ማውረጃ ዘዴዎችን

መለየትና መጠቀም
 የለውጥ ሥራ አመራርና የአመራር ልማት ሥራዎችን

መሥራት

10/13/20
 ስትራቴጂን ወደ ፈፃሚ አካላት የማውረድ ምንነት
174

 ስትራቴጂን G<K<U ðéT> አካላት ተገንዝበውት ¾°Kƒ }

°Kƒ Y^†¨<  ”Ç=ÁÅ`Ñ<ƒ Te‰M ማለት ነው፡፡
 ስትራቴጂን ወደ ፈጻሚ አካላት ማውረድ ሲባል የው.ተ.ስ ደረጃ
ስድስት ከተጠናቀቀ በኋላ ስትራቴጂን እንደገና ማዘጋጀት
ሳያስፈልግ ስትራቴጂያዊ ግቦችን ማውረድ ማለት
ነው(ስትራቴጂው በየደረጃው ላሉ አካላት የሚወርደው
በስትራቴጂያዊ ግቦች አማካይነት ነው፡፡)

10/13/20
 …የማውረድ ምንነት...
175

 ስትራቴጂውን የሚያወርደው አካል የተቋሙን ስትራቴጂያዊ ግቦች

መሰረት በማድረግ ለሚያዘጋጃቸው ግቦች
መለኪያዎችን ፣
ዒላማዎችንና
እንዳስፈላጊነቱ ስትራቴጂያዊ እርምጃዎችን
ማዘጋጀት ይጠበቅበታል፡፡

10/13/20
 eƒ^‚Í=ን ለðéT> አካላƒ ¾T¨<[ድ ›eðLÑ>’ƒ
176
 የተቋሙን ራዕይ የጋራ በማድረግ ስትራቴጂውን በየደረጃው የሚገኙ
ፈጻሚዎች የዕለት ተዕለት ተግባር ለማድረግ፤
 ስትራቴጂ ተኮር የሆነ ¾Y^ vIM ለመገንባትና እያንዳንዱ ፈፃሚ
አካል የመጨረሻውን ተቋማዊ ውጤት እያሰበ እንዲሰራ
ለማድረግ፤
 Tu[‰“ iMTƒ” ስትራቴጂያዊ ውጤት Ò` ለTÁÁ´(ፈጻሚ
ግለሰቦች ውጤት ባመጣ ምን ›Ñ—KG</What is in it for me/
uTKƒ KT>Á’c<ƒ ØÁo ULi KSeÖƒ)
 የተቋሙን ስትራቴጂ በመመንዘር በየደረጃው ካሉ ግቦችና
መለኪያዎች ጋር ለማስተሳሰር፤
10/13/20
 ስትራቴጂን ወደ ፈጻሚ አካላት ማውረጃ ዘዴዎች
177

1. ስትራቴጂውን ማስረጽ (Spiritual Cascading)

2.ግቦችን ለፈጻሚ አካላት ማውረድ(Physical
Cascading)
3.ውጤትን ከሽልማት ጋር ማያያዝ /Reward/

10/13/20
 ስትራቴጂውን ማስረጽ (Spiritual Cascading)
178

 በየደረጃው የሚገኙ አካላት ስትራቴጂውን በእምነት፣በዕውቀትና

በባለቤትነት ስሜት
ተቀብለው በተሳካ ሁኔታ እንዲፈጽሙት ለማስቻል ነው፡፡
 በመሆኑም ስትራቴጂውን ማስረጽ በተጨማሪም የለውጥ ሃይሎ‹”
KTõ^ƒ የሚረዳ መሳሪያ ነ¨<::
 የማስረጽ ስራው፡-በትምህርትና ኮሚዩኒኬሽን ስራዎች
የሚታገዝ ¾›”É ¨pƒ Y^ w‰ ያልሆነና k×Ã’ƒ vK¨<“
›ÖnLÃ uJ’ °pÉ ¾T>S^ ¾vI] K¨<Ø ማምጣት ላይ
ያተኮረ ሊJ” ÃÑvªM
10/13/20
 ስትራቴጂውን ማስረጽ...
179

 የትምህርትና የኮሚዩኒኬሽን ስራው ¯LT

 eKስትራቴጂው }Ñu=¨<” S[Í“ ƒUI`ƒ uêG<õ' uewcv
 ”Ç=G<U u}KÁ¿ ¾SÑ“— ²È­‹ SeÖƒ፣
 የፈጻሚ ሃይላትን Ów[SMe T¨p“ uÓw[SMc< LÃ
¾}Sc[} ውይይት ማድረግን
ÁÖnMLM::

10/13/20
180
ስትራቴጂውን ማስረጽ...
 የኮሚዩኒኬሽን ስራው የሚYዘW፡-
 ው.ተ.ስ lMNÂ XNÁT XNd¸tgbR ¥úwQN፣
 b:QÇ y¸fቱ CgéCN ማሳየትን፣
 bሥ‰ xm‰R £dTÂ bሠ‰t¾ xStÄdR rgD :QÇ
y¸ñrWን ÍYÄ ማስገንዘብን፣
 tÌÑ ሊያmÈ y¸gÆWN lW_ ለመላው ፈፃሚ ኃይል
¥úwQN፣

10/13/20
181

ግቦችን ለፈጻሚ አካላት ማውረድ

(Physical Cascading)

10/13/20
 ለስራ ክፍሎች/ሂደቶች/ቡድኖች ማውረድ
182

ግቦችን የማውረጃ (Physical Cascading) አካሄዶች፡-

ስትራቴጂን በየደረጃው ላሉ አካላት የማውረጃ አካሄድን በቅድሚያ
መወሰን ይገባል ይገባል፡፡ የማውረጃ አካሄዶቹም
 በሴክተር ወይም በተቋሙ መዋቅር መሰረት ባሉ የስራ ዓይነቶች
(Function)፣
 መምሪያ /ዲፓርትመንት ወይም የስራ ሂደት፣

 በጂኦግራፊያዊ አቀማመጥ (Location)፣

ሁለቱን ወይም ሶስቱን አካሄዶች በማጣመር

ተቋማትም አሁን ያላቸው አደረጃጀት ስትራቴጂውን ወደ ተግባር ለመቀየር ምቹ
ካልሆነ መዋቅሩን በመፈተሽ ለስትራቴጂው በሚመች መልኩ ማስተካከል
የሚያስፈልግበት ሁኔታ ሊከሰት ይችላል፡፡ 10/13/20
 ለስራ ክፍሎች/ሂደቶች/ቡድኖች ማውረድ…
183

 ቀደም ሲል የተወሰነውን ግቦችን ማውረጃ አካሄድ መሰረት በማድረግ

ተቋሙ መርሃግብር ማዘጋጀትና ብዛታቸው እንደየተቋሙ ተጨባጭ
ሁኔታ የሚወሰን የካስኬዲንግ ቡድኖችን ማደራጀት ያስፈልገዋል::
 መርሃ ግብሩ የሚሰሩ ስራዎችን፣ የሚሳተፉ አካላትን፣ የሚያስፈልገውን
ግብዓትና የጊዜ ሰሌዳ ማሳየት ይኖርበታል፡፡
 የካስኬዲንግ ቡድኑ ስትራቴጂውን የእያንዳንዱ ፈፃሚ አካል የዕለት
ተዕለት ተግባር ለማድረግ በሚያስችል መንገድ ሊሰራ ይገባል፡፡
ስትራቴጂውን ወደ ፈጻሚ አካላት የማውረዱ ኃላፊነት በዋናነት
የስራ ክፍሉ/የስራ ሂደቱ/ቡድኑ ሲሆን የማውረድ ሥራው ከተቋሙ
አመራር ጋር በመሆን የሚሰራ ነው፡፡
10/13/20
 ለስራ ክፍሎች/ሂደቶች/ቡድኖች ማውረድ…
184

የካስኬዲንግ ቡድኑ ስትራቴጂን የማውረድ ስራን በሙሉ የሚሰራ

አንድ የተለየ ቡድን ማለት ሳይሆን የተቋሙን አደረጃጀት ተከትሎ
በየደረጃው የሚገኙ ፈጻሚ አካላትንና የአመራር አባላትን ያቀፉ ቡድን
ማለት ነው፡፡
የቡድኑ ስብጥር፡-
 በተቋሙ ስትራቴጂ ዝግጅት የተሳተፉ፣

 ስትራቴጂውን የሚያወርደው አካል ኃላፊና እንደ አስፈላጊነቱ

የተወሰኑ ሌሎች የስራ ክፍሉ ባለሙያዎች፣

 የሰው ኃይል ስራ አመራርና የኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ
ባለሙያዎችን ያካተተ ቢሆን ተመራጭነት አለው፡፡
10/13/20
 ለስራ ክፍሎች/ሂደቶች/ቡድኖች ማውረድ…
የቡድኑ ኃላፊነትና ተግባር፡-
185

 ከተቃለለው ስትራቴጂ ግቦች ውስጥ የሚያወርዳቸውን ግቦች መለየት፣

 የተkሙን የተገልጋዮች/ባለድርሻ አካላት ፍላጎት ትንተና መሰረት በማድረግ እንደ
አስፈላጊነቱ ከስራ ክፍሉ/ሂደቱ አንጻር መከለስ፣
 የስራ ክፍሉን/ሂደቱን ሚና ማዘጋጀት (Purpose Statment)፣
 ስትራቴጂያዊ ግቦቹን ወደራሱ በመተርጎም የስራ ክፍሉን/ ሂደቱን ግቦች
መቅረፅ፣
 ለግቦቹ መግለጫ (Objective commentary) ማዘጋጀት፣
 የተቀረጹት ግቦች ከተቋሙ ከስትራጂያዊ ግቦች ጋር ያላቸውን ተመጋጋቢነትና
ትስስር ማረጋገጥ
 ትስስራቸው ለተረጋገጡ የስራ ክፍሉ/ሂደቱ ግቦች መለኪያ፣ ዒላማና እንደአስፈላጊነቱ
ስትራቴጂያዊ ዕርምጃዎችን ማዘጋጀት፣
10/13/20
186

10/13/20
187
የሚወርዱ ግቦችን መምረጫ ሞዴል /Template/
ተቋማዊ ስትራቴጂ ወሳኝ የስራ ወሳኝ የስራ ወሳኝ የስራ ደጋፊ የስራ ደጋፊ የስራ
ግቦች ሂደት/ክፍል ሂደት/ክፍል ሂደት/ክፍል ሂደት/ክፍል ሂደት/ክፍል
1 2 3 1 2

1 X X

2 X X

3 X X X

4 X X

5 X X X

6 X X X

10/13/20
 ለስራ ክፍሎች/ሂደቶች/ቡድኖች ማውረድ…
188

 በbùDN XÂ በfÚ¸ GlsïC ደረጃ የሚገነባው ው.ተ.ስ ytÌÑN ST

‰t½©þ m¿rT Ãdrg wd ›m¬êE yxfÚ™M XQD ytmnzr
mçN YñRb¬L””
 ተቋማዊ ስትራቴጂ ወደ ወሳኝ የስራ ሂደቶች ሲወርድ ተቋማዊ ግብን
ሳይቀየር እንዳለ የሚወሰድበት ሁኔታ ሊያጋጥም ይችላል፡፡
 ይህን የበለጠ ግልጽ ለማድረግ የሚከተለውን የትራንስፖርት
ድርጅት ምሳሌ እንመልከት፡፡

10/13/20
 ካስኬዲንግ ሰንጠረዠ 2
189

ደረጃ እይታ ግብ መለኪያ ዒላማ

በመቶኛ
ተቋም ደንበኛ ምቹና አስተማማኝ የመጓጓዣ በአማካይ የጨመር 10
አገልግሎት ማሻሻል የህዝብ ትራንስፖርት
ተጠቃሚ

የሥራ ክፍል ደንበኛ ምቹና አስተማማኝ የመጓጓዣ የመጓጓዣ አቅርቦት 90

አገልግሎት ማሻሻል በመቶኛ

ቡድን ደንበኛ ምቹና አስተማማኝ የማጓጓዣ በ24 ሰዓት ውስጥ 75

አገልግሎት ማሻሻል ተጠግነዉ ለአገልግሎት
የተዘጋጁ መኪናዎች
በመቶኛ

10/13/20
 ለስራ ክፍሎች/ሂደቶች/ቡድኖች ማውረድ…
190

 በሌላ መልኩ ተቋማዊ ስትራቴጂያዊ ግብን በየደረጃው ያሉ አካላት

በቀጥታ ላይወስዱት ይችላሉ፡፡
 ነገር ግን ግቡን በራሳቸው ቋንቋ /Business Language/
በመተርጎምና እንዴት ተፅዕኖ ማሳደር እንደሚችሉ በማገናዘብ
ግቡን ማውረድ ይጠበቅባቸዋል፡፡

 ለአብነት የሚከተለውን ምሳሌ እንመልከት፡፡

10/13/20
 ካስኬዲንግ ሰንጠረዥ 3
191

ደረጃ ግብ መለኪያ ዒላማ ሰትራቴጂካዊ

እርምጃ

ተቋም የደንበኞችን የረኩ ደንበኞች 85 ግብረመልስ

ተደራሽነት ማሻሻል በመቶኛ ጥናት

የስራ ክፍል ደንበኞችን በሚገባ በዘመናዊ 90 የዘመናዊ

እነዲያገለግሉ የስራ ቴክኖሎጂ ቴክኖሎጂ
ክፍሉን አቅም የተደገፉ የስራ ስልጠና
ማጎልበት ሂደቶች በመቶኛ ፕሮጀክት

10/13/20
 ለስራ ክፍሎች/ሂደቶች/ቡድኖች ማውረድ…
192

ደጋፊ የስራ ሂደቶችን በሚመለከት፡-

 ከተቋሙ ሰትራቴጂያዊ ግቦች በቀጥታ ማውረድ የሚችሉበት
ሁኔታ ሊኖር ይችላል፡፡ ሆኖም ደንበኞቻቸው የውስጥ ደንበኞች
በመሆናቸው ስትራቴጂያዊ ግቦችን በቀጥታ ማውረድ አስቸጋሪ
ሊሆንባቸው ይችላል፡፡
 ወሳኝ የስራ ሂደቶች ስትራቴጂውን ካወረዱ በኋላ የወሳኝ የስራ
ሂደቶችን ፍላጎት ግምት ውስጥ በማስገባት ግቦችን አዘጋጅተው
ስምምነት ላይ እንዲደረስበት ያደርጋሉ፡፡

10/13/20
 ለግለሰብ ፈጻሚዎች ማውረድ
193

ለግለሰብ ፈጻሚ የሚዘጋጀው ስኮርካርድ የሚከተሉትን

ሊያካትት ይችላል፡-
 የስራ ክፍሉ/ቡድኑ የቀረጻቸውን ግቦች ያሳካ ዘንድ ከግለሰቡ
የሚጠበቀውን አስተዋጽኦ፣
 በስራ ክፍል/ሂደት/ቡድን ወይም በተቋም ደረጃ የተቀመጡ
ስትራቴጂያዊ እርምጃዎች (ልዩ ፕሮጀክቶች) እንዲፈጸሙ
ለግለሰቡ ሊሰጥ የሚችለውን ሃላፊነት፣
 የግለሰቡን አቅም ለማሳደግ ከግለሰቡ ከራሱ የሚጠበቁ የአቅም
ግንባታ ስራዎች (Personal Development Plan)

10/13/20
 ለግለሰብ ፈጻሚዎች ማውረድ
194

ስትራቴጂውን ወደ ግለሰብ ፈጻሚዎች ማውረድ የሚከተሉት

ጠቀሜታዎች አሉት፡-
 ስለ ው.ተ.ስ በቂ ግንዛቤ እንዲኖራቸው፣

 በተነሳሽነትና በቁርጠኝነት እንዲንቀሳቀሱ፣

 የተቋሙና የስራ ክፍላቸው ውጤት ተኮር ዕቅዶች ያላቸውን

ትስስር አጥርተው እንዲያዩትና እንዲፈጽሙት፣

 ከስትራቴጂው አንጻር እሴት የማይጨምሩ ተግባራት ላይ

እንዳያተኩሩ ያደርጋቸዋል፡፡

10/13/20
 ውጤትን ከሽልማት ጋር ማያያዝ /Reward/
195

 ¥br¬ÒN kW«¤T UR ¥ÃÃZ፡-

 ytÌÑ ST‰t½©þ b¿‰t®C zNድ TkùrT XNÄþÃgŸ፣
 ST‰t½©þው tGƉêE XNÄþçN ÃSC§L””
 ¥br¬Òዎቹ kGïC múµT UR mÃÃZ YñRÆcêL፤
 oR›ቱ btÌM# bùDN/GlsB fÚ¸ dr© bTKKL mzRUtÜN
¥rUg_ FT¦êEnቱን ¥yT Y«YÝL””

10/13/20
 ውጤትን ከሽልማት ጋር ማያያዝ...
196

የማበረታቻ ስርዓት በሚዘጋጅበት ጊዜ ትኩረት የሚሹ ነጥቦች

 የሽልማቱ አይነት ከመወሰኑ በፊት በተሸላሚውና በሌሎች ሰራተኞች
ዘንድ ያለውን አሉታዊና አዎንታዊ ተጽእኖ በሚገባ መረዳት ያስፈልጋል፤
 የሚሰጠው እውቅናና ሽልማት ከተሸላሚዎች ፍላጎት ጋር የተጣጣመ
መሆን አለበት፤
 እውቅናን በማበረታቻነት በምንጠቀምበት ጊዜ ከልብ በመነጨና
በተቋሙ ተቀባይነትና ተሰሚነት ባላቸው ሰዎች ተሳትፎ ቢሆን
ይመረጣል፤
 ወቅቱን የጠበቀ፣ ትርጉም ያለውና እንዲመጣ ከሚፈለገው ባህሪ ወይም

ውጤት ጋር የተሳሰረ መሆን አለበት፤

 ቁሳዊ የሆኑ ሽልማቶችን ብቻ በተደጋጋሚ መጠቀም የማበረታታት አቅሙ ሊቀንስ
ስለሚችል ሌሎችንም የማበረታቻ አይነቶች ቀላቅሎ መሄድ ያስፈልጋል፡፡
10/13/20
 dr© z«Ÿ
ውጤት ተኮር የxfÉ{M GMg¥
 በደረጃ ዘጠኝ የሚከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት
198

 የግምገማን ምንነት፣ አስፈላጊነትና ዓይነቶችን መረዳት

 የግምገማ ዕቅድ ማዘጋጀት
 የተቀመጠን ዕቅድ ከክንውን ጋር በማነጻጸር መገምገም
 አስፈላጊ የሆኑ የማስተካከያ እርምጃዎችን መውሰድና
የሥርዓቱን ሚዛናዊነት መጠበቅ
 ¾K¨<Ø Y^ ›S^`ና የ¢ሚ¿’>Ÿ?i” ተግባራት ማከናወን

10/13/20
 የግምገማ ምንነትና አስፈላጊነትን መረዳት
199

የግምገማ ምንነት
 የተቋሙን ስትራቴጂ ከትግበራ አፈጻጸም ጋር በማነጻጸር ያለውን

ክፍተት የሚፈተሽበትና የሚጠበቁ ውጤቶች መገኘታቸው

የሚረጋግጥበት ሥርዓት
 ¾}sሙ ስትራቴጂ ¾ደረሰበትን የአፈጻጸም ደረጃ እና
ስኬታማነት ለማረጋገጥ ቀጣይነት ባለው መልኩ በተወሰነ የጊዜ
ማዕቀፍ ውስጥ የሚካሄድ
 በዋናነት በክትትል ወቅት ከተገኙ የአፈጻጸም መረጃዎች

በመነሳት የሚከናወን፣

10/13/20
 የግምገማ ምንነት . . .
200

 ግምገማ በአገር፣ በክልል፣ በሴክተር፣ በተቋም፣ በሥራ ሂደት/ክፍል፣

በቡድንና በግለሰብ ደረጃ በየደረጃቸው ከሚጠበቅባቸው ስትራቴጂያዊ
ውጤቶች አንጻር ሊከናወን ይችላል፡፡ግምገማው ሲካሄድ በተቻለ መጠን
የግምገማ መርሆዎችን ማለትም፡-
 ግልጽነት
 አሳታፊነት
 ወቅታዊነት
 ሚዛናዊነት ወዘተ
በተከተለ መልኩ ቢከናወን የግምገማው ሂደት ውጤታማ ይሆናል፡፡

10/13/20
ሥርዓት ነው፡፡
201
¾ÓUÑT ›eðLÑ>’ƒ
 የስትራቴጂው አፈጻጸም ውጤታማ መሆኑን እና አለመሆኑን
ለማወቅ፣
 በስትራቴጂው አፈጻጸም ወቅት የታዩ ክፍተቶችን እና ፈታኝ
ሁኔታዎችን ለመለየት፣ እንዲሁም በቀጣይነት የማስተካከያ
እርምጃዎችን ለመውሰድ፣
 ስትራቴጂው ሲቀረጽ የተቀመጡ ታሳቢዎችን ትክክለኛነት
/validity/ ለማረጋገጥ፣
 የስትራቴጂውን የሃብት አመዳደብና አጠቃቀም በቀጣይነት
ለማሻሻል፣
10/13/20
 ¾ÓUÑT ›eðLÑ>’ƒ . . .
202

 በአፈጻጸም ውጤት መሠረት ለመሸለምና ለማበረታታት፣

 ለሚቀጥለው የስትራቴጂ ዘመን ለስትራቴጂ ቀረጻ ግብአት የሚሆኑ
ጉዳዮችን ለመለየት፣
 ስለስትራቴጂው አፈጻጸምና ስለተገኘው ውጤት ለተለያዩ ባለድርሻ
አካላት መረጃ ለመስጠት፣

10/13/20
 የግምገማ አይነቶች
203

በ°pÉ Å[Í የሚካሄድ ÓUÑT

ueƒ^ቴÍ= ዝግጅት ሂደት ወቅት Çcd uT"H@É የተዘጋጀው ስትራቴጂ
 ሁሉን አቀፍ፣
 ግልጽና በሁሉም ደረጃ የሚገኙ አካላት በቀላሉ የሚረዱት፣
 ተግባራዊ ሊደረግ የሚችል እና
 በሁሉም ደረጃ የሚገኙ ፈጻሚዎችን የሚያነሳሳ መሆኑን
ለማረጋገጥ የሚካሄድ ነው፡፡

10/13/20
የግምገማ አይነቶች…
204

በትግበራ ሂደት የሚካሄድ ÓUÑT

 በተወሰነ የጊዜ ወሰን የሚካሄድ፤
 ስትራቴጂው በታሰበው አኳኋን እና በዕቅዱ መሠረት
እየተተገበረና የታሰበው ስትራቴጂያዊ ውጤት እየመጣ መሆኑ
የሚረጋገጥበት፣
 ለሚታዩ የአፈጻጸም ክፍተቶች የማሻሻያ እርምጃ የሚወሰድበት
ነው፡፡
 ለግምገማው አስፈላጊ የሆኑ መረጃዎች ከÓw¯ƒ፣ ከተፈፀሙ }
Óv^ƒ፣ ከትግበራ ió” እና ከፈጻሚ አካላት የተግባር አፈጻጸም
አንጻር ይቃኛሉ፡፡ 10/13/20
 የግምገማ አይነቶች…
205

የ¨<Ö?ƒ ማጠቃለያ ÓUÑT

 ስትራቴጂው ተግባራዊ በመሆኑ ተፈላጊው ውጤት መምጣቱ
የሚረጋገጥበት፣
 ለውጤቱ ቀጣይነትም የማሻሻያ አቅጣጫ የሚቀመጥበት፣
 የስትራቴጂው ፋይዳ የሚለካበት ነው፡፡

10/13/20
የÓUÑT °pÉ ማ²Ò˃
206

1. የግምገማውን ዓላማ ማስቀመጥ

 የፕሮግራም፣ የአገልግሎት፣ የምርት እና የፕሮጀክት ውጤቶችን

መከለስ፤
 በስትራቴጂ ታሳቢዎች ላይ የተደረገውን ክለሳ መሠረት
በማድረግ ስትራቴጂዎችን ማሻሻል፣
 የውጤት ተኮር ሥርዓቱ ሚዛናዊነቱን የጠበቀ ማድረግ፣

2. የግምገማው ውጤት ለማን እንደሚያገለግል መለየት

 ስትራቴጂያዊ አቅጣጫንና ትኩረትን እንደገና መገምገም ለሚፈልጉ
መሪዎችና ማኔጀሮች
 በተቋሙ ፕሮግራም ላይ መረጃ ማግኘት ለሚፈልጉ ቁልፍ ባለድርሻ
10/13/20
አካላት
 የÓUÑT °pÉ ማ²Ò˃ . . .
207

3. ቁልፍ የግምገማ ጥያቄዎችን መለየት

 አሁን ያለው ውጤት ለምን ተገኘ?

 የአፈጻጸም መረጃዎችን ወቅታዊነትና አግባብነት የተቋሙ

ሠራተኞች እንዴት ያዩታል?
 መረጃው የሚሰጠው ጥቅምና አጠቃቀሙ በየትኛው የሥራ ክፍል

ሊሻሻል ይገባል?
 የትኞቹ የስትራቴጂያዊ ግቦች ትስስር፣ የአፈጻጸም መለኪያዎች፣

ዒላማዎችና ስትራቴጂያዊ እርምጃዎች ሊሻሻሉ፣ ሊጨመሩ ወይም

ሊወገዱ ይገባቸዋል?

10/13/20
 የÓUÑT °pÉ ማ²Ò˃ . . .
208

4. ÓUÑT ¾T>Å[Óv†¨< ጉዳዮች

 ፕaÓ^V‹' ›ÑMÓKA„‹/U`„‹ “ ኘሮጀክቶች ተፈላጊውን ውጤት
ማስገኘታቸው፣
 በየደረጃው ያሉ አመራር አካላት መሳተፋቸው፣
 የስትራቴጂው ከባቢያዊ ሁኔታዎች /ቴክኖሎጂያዊ፣ ኢኮኖሚያዊ፣
ፖለቲካዊ/ መለወጣቸው፤ የባለድርሻ አካላት ተጽዕኖ መለወጡ፣
 ተቋሙ በየጊዜው ራሱን እያሻሻለና እየገነባ የሚሄድ መሆኑ፣
 eƒ^ቴÍ=­‹ ተፈላጊውን ውጤት እያስገኙ መሆናቸው፣
 ተቋሙ u¨<Ö?„‹ }ðíT>’ƒ ²<]Á ትስስር የፈጠረ መሆኑ፣

10/13/20
 የÓUÑT °pÉ ማ²Ò˃ . . .
209

ÓUÑT ¾T>Å[Óv†¨< ጉዳዮች

 ¾›ðíìU SKŸ=Á­‹ና ዒLT­‹ ውጤታማነትን የሚያረጋግጡ፣ ወደተግባር
መቀየር የሚችሉና የሚደረስባቸው መሆናቸው፣
 ከeƒ^ቴÍ=ያዊ `UÍ­‹ የሚጠበቁ ውጤቶች መገኘት መቻላቸው፣
 ¾Y^ ሂደቶች በታቀደው መሠረት በቅልጥፍና እየተፈጸሙ መሆናቸው፣
 የኮሙኒኬሽን እንቅስቃሴው አሳታፊና ሁሉን አቀፍ መሆኑ፣
 አዳዲስ የለውጥ አቅጣጫዎች ለW^}™‹ መገለጻቸውና ተቀባይነት
ማግኘታቸው፣
 Tu[‰­‹ የሚፈለገውን የባህርይ ለውጥ ማስገኘታቸው፣
 ስትራቴጂዎች በËቱን እየመሩት መሆኑ፣

10/13/20
 የÓUÑT °pÉ ማ²Ò˃ . . .
210

5. የገምጋሚ ቡድኑን ዝርዝር ተግባራትና የድርጊት መርሃ ግብር

ማዘጋጀት
 ግምገማ ለማካሄድ ግምገማውን በባለቤትነት የሚመራ
አካል እንደሚኖር ታሳቢ በማድረግ ዝርዝር ተግባራቱን
የሚፈጽምበት መርሃ ግብር ማዘጋጀት ያስፈልጋል፡፡

10/13/20
 eƒ^ቴÍ=ያዊ pÆ” ከክንውን ¨<Ö?ƒ Ò` T’íì`
211

 ውጤታማ የአፈጻጸም ግምገማ የታቀደውን እና በክንውን

የተደረሰበትን ውጤት በማነጻጸር ክፍተቶችን ለይቶ የማሻሻያ
መፍትሔዎችን ማስቀመጥ ይጠይቃል፡፡
 የንጽጽር ሂደቱ በስትራቴጂያዊ ጉዳዮች ላይ የሚያነጣጥርና
የሥርዓቱን ሚዛናዊነት የሚጠብቅ ሆኖ ከዚህ በታች
የተመለከቱትን ነጥቦች መነሻ በማድረግ ሊካሄድ ይችላል፡፡

10/13/20
 ውጤታማ የአፈጻጸም ግምገማ ሂደት
212
የግ ም ገማ ነጥ ቦች የ ው ጤ ታ ማ ነ ት ደረ ጃ
/ከ 1 እስ ከ 5 ነ ጥ ብ መ ስ ጠ ት /
የ ኮሙ ኒ ኬ ሽን ውጤ ታ ማነት
ተ ለይ ተ ው በመ ተ ግ በር ላይ ያሉ ወ ሳኝ የ አፈጻጸም ጉ ዳዮች
ስት ራ ቴጂ ው የ ሚ ተ ገበር ና ውጤ ታ ማ መ ሆ ኑ
የ ተ ቀመ ጡ የ አፈጻጸም መ ለኪያዎ ችና ዒ ላማዎ ች ውጤ ታ ማነት
የ አመ ራ ሩ ና ሌሎ ች ሠ ራ ተ ኞች በሙ ሉ ል ብ መ ሠ ማራ ት
በግ ቦች ላይ መ ግ ባባት ላይ መ ደረሱ ና ተ ግ ባራ ዊ መ ሆ ና ቸው
የ ስት ራቴጂ ያዊ እር ምጃዎ ች ውጤ ታ ማነት
የ በጀት ተ ጽዕ ኖ ግ ል ጽ መ ሆ ን
ተ ቋማዊ የ አፈጻጸም ባህ ል ተ ግ ባራ ዊ መ ፈጠ ሩ
ተ ቀባይ ነት የ ሌላቸው አፈጻጸሞች መ ለየ ታ ቸውና መ ፍ ት ሔ
መ ሰጠ ቱ
የ አፈጻጸም መ ረጃ ከተ ቋማዊ ብቃ ት ጋ ር መ ተ ሳሰሩ
ጠ ቃ ሚ የ አፈጻጸም መ ረጃ ለሚ መ ለከታ ቸው አካላት በት ክክለኛው
ጊዜ መ ድ ረሱ
የ ሥ ራ ሂ ደት መ ሻሻል እ ውን መ ሆ ን
የ ማበረታ ቻ/ሽል ማት ኘሮ ግ ራ ም ውጤ ታ ማነት
የ ተ ገል ጋ ዮች እ ር ካታ ደረጃዎ ች መ ሻሻላቸው
10/13/20
 ክፍል ሶስት

¾¨<Ö?ƒ }¢` e`¯ƒ ƒÓu^” k×Ã’ƒ

T[ÒÑØ
 
 ¾¨<.}.e ƒÓu^” k×Ã’ƒ T[ÒÑØ
214

ስትራቴጂን ThhM
 ተቋማት ሥርዓቱን u¯Sƒ ›”É Ñ>²? uØMkƒ uSð}iና በመገምገም የተቀረጹ
ስትራቴጂዎችንና ሥርዓቱን የማሻሻል Y^ ማካሄድ ይጠበቅባቸዋል፡፡

}M°¢'  c?„‹“ ^°Ã

 }M°¢ በአጭር ጊዜ ውስጥ ተመላልሶ ¾T>Kዋ¨Øuƒ G<’@ ›Ã•`U::
 ›G<” ያK<ƒ c?„‹ የተቋሙ ›ÖnLà ¡”ª’@ Là }î°• ›dÉ[ው ካልተገኙ
ue}k` G<K<”U c?„‹ መላልሶ Skያየ` ›eðLÑ> ላይሆን ይችላል፡፡
 ተቋሙ ÁekSÖ¨<” ^°Ã Å`g?uKG< ¾T>M ÓUƒ "K¨< uk×Ã’ƒ
eKT>•[¨< QM¨<“ uTcw K=K¨<Ö¨< ÃÑvM::

10/13/20
 ¾ው.}.e ƒÓu^” k×Ã’ƒ T[ÒÑØ
215

SKŸ=Á­‹፣ዒLT­‹፣ eƒ^ቴÍ=ያዊ `UÍ­‹

SKŸ=Á­‹፡-የሚፈለጉትን የግብ ውጤቶች uƒ¡¡M የማያመለክቱ
ሲሆኑ፣Kተጠቃሚው ÓMî "MJ’< K=k¾\ ¨ÃU K=hhK<
Ãገባል፡፡
በመለኪያዎች መቀየርና ዒላማዎች ሲቀመጡ በነበሩ ታሳቢዎች

መለወጥ ምክንያት ዒላማዎች ይለወጣሉ፡፡

የማሻሻያ ሥራው ስትራቴጂያዊ እርምጃዎችን በመጨመርም ይሁን

በመቀነስ መፈጸምን የሚጠይቅ ከሆነ በተመሳሳይ ይህንኑ ማስተካከያ

10/13/20
ማድረግ ይገባል፡፡
 ¾ው.}.e ƒÓu^” k×Ã’ƒ T[ÒÑØ
216

 ሥርዓቱን ማስቀጠል
 በየደረጃው የተከናወኑ ¾K¨<Ø Y^ ›S^`ና የኮሚዩኒኬሽን

ተግባራትን አጠናክሮ መቀጠል

 የውጤት ተኮር ሥርዓት መሠረቶችን ማጠናከር

 የአመራር ቁርጠኝነትና ሙሉ ተሳትፎ፣

 ሥርዓቱን በቀጣይነት የሚከታተል አካል መሰየምና
ማጠናከር፣
 ለውጡን የሚያጠናክር ሥልጠና መስጠት፣

10/13/20
 ¾ው.}.e ƒÓu^” k×Ã’ƒ T[ÒÑØ
217

 ሥርዓቱን ŸK?KA‹ ¾}sS< ¾›W^` Y`¯„‹ Ò` ማስተሳሰር

 ከu˃ ´Óσ“ ›}Ñvu`
 ከW^}™‹ MTƒ °pÉ
 ከፈጻሚ አካላት ማበረታቻ፣ዕውቅናና ሽልማት

Secret of life
10/13/20
218

10/13/20