Miguel de Servantes

Miguel de Servantes, (29 shtator 1547 – 23 prill 1616) ishte njëri ndër dramaturgët më të
njohur spanjoll të shek.XVl. Fama e tij është e lidhur me Don Kishoti i Mançës. Ne
dimë shumë pak rreth lindjes së Miguel de Cervantes Saavedra (Servantesit). Data e
saktë nuk mund të gjendet në ndonjë regjistër. Ndoshta ai ka lindur 29 shtator, ditën
e San Miguel, për të cilën ai mori emrin. Ne e dimë se ai ka lindur në Alcala de
Henares, një qytet i vogël pranë universitetit Madrid, ku ai u pagëzua në kishën e
Santa Maria më 9 tetor, 1547. Cervantes ishte i katërti i shtatë fëmijëve të lindur në
Dona Cortinas Leonor de dhe Don Rodrigo de Cervantes, një kirurg shëtitës të cilët
luftuan për të ruajtur praktikën e tij dhe familjen e tij duke udhëtuar në të gjithë
Spanjën.

Më shumë pak dihet rreth njëzet vitet e para të jetës Cervantès-së. Ai mendohet të
ketë shkuar në shkollë në Valladolid dhe Sevilla. Ne nuk e dimë asnjë përveç se në
datat 1567-68, ai u regjistrua në shkollën e humanist spanjoll, Juan Lopez de Hoyos,
në Madrid. n 1569 Cervantes udhëtoi për në Itali për të shërbyer në familjen e një
fisniku italian dhe, një vit më vonë, ai u bashkua me ushtrinë spanjolle. Më 7 shtator,
1571, ai luftoi trimërisht kundër turqve në Betejën e Lepantit, ku ai u plagos rëndë dhe
ka humbur përdorimin e dorës së tij të majtë. Pas një periudhe të gjatë të shërimit, ai
vendosi të kthehet në jetën e ushtarit.

ëllezerit Cervantes u larguan nga Italia për në Spanjë në 1575. Ata u kapën gjatë
udhëtimin e kthimit nga piratët dhe u dërguan në Algjeri, ku ata u burgosën dhe ku
ata me guxim rrezikuan jetën e tyre duke u përpjekur për të shpëtuar. Pas pesë viteve
të robërisë, Cervantes u çlirua, falë negociatave të etërve të trinitetit. (Vëllai i tij
tashmë ishte lëshuar.) Më 27 tetor, ai mbërriti në Valencia, i dobët (i ati i tij kishte për
të shitur të gjithë pasurinë e tij për lirimin) dhe i poshtëruar. Përvoja ishte një pikë
kthese në jetën e tij, si dhe referenca të shumta për tema të lirisë dhe robërit shfaqen
në punën e tij.

Cervantes u kthye nga Algjeri thellë në borxhe për shkak të haraçit paguar për lirimin
e tij. Për të fituar të holla, ai vendosi të merrte pjesë në ushtri. Ai shkoi në Portugali
dhe mori pjesë në betejën e "Azores Las" në 1582. Një vit më vonë, ai u kthye në Spanjë
me dorëshkrimin e një romance, La Galatea dhe ndoshta pjesën e parë të Persiles y
Segismunda. Ai gjithashtu solli disa shënime për biografinë e tij. Gjatë këtij viti, një
fëmijë i quajtur Isabel de Saavedra u lind në Cervantès-it dhe një zonjë e
aristokracisë së Lisbonit.

Më 12 dhjetor, 1584, 37 vjeçari Miguel de Cervantes Saavedra ishte martuar me

Katalina Dona de Palacios Salazara, një grua gati njëzet vjet më e re. Martesa
detyruar Cervantès-it për të kërkuar një punë funksionoi dhe në 1588 ai siguroi një
pozitë si një zyrtar i qeverisë në jug të Spanjës, rekuizimi gruri dhe vajit të ullirit për
fushatën e Armadës së pamposhtur. Posti i tij i ri i dha atij mundësinë për të mësuar
zakonet dhe shprehitë e zakoneve, traditave nga Sevilje që ai përshkroi tek Don
Kishoti. Ai u arrestua dy herë në Sevilje për marrje posedimin e materialeve që i
përkistnin Katedrales Sevilje-së. Këto përvoja justifikojnë legjendë që pjesa e parë e
Don Kishotit ishte shkruar në burg.

Don Kishoti i Mances

“Don Kishoti i Mançës” është një roman që zhvillohet brenda linjave të Humanizmit
evropian, pra që synon kthimin e vëmendjes tek njeriu me problematikat e tij personale
dhe shoqërore.Sikurse pranojnë parimet e Humanizmit europian, romani bëhet model i
transmetimit të vlerave morale të njeriut. Gjithmonë i referohemi kësaj periudhe të
historisë si: Humanizmi dhe Rilindja. Djepi i kësaj lëvizjeje ishte Italia, ndërsa periudha
kohore në të cilën ajo u zhvillua ishte shekulli XIV.“Rilindja letrare evropiane përfshin nje
periudhë trishekullore, që nis në një vigan si Dante dhe përfundon me një gjeni si
Shekspiri . Rilindësit e quajtën veten humanistë kurse veprimtarinë e tyre humanizëm.

Romani “Don Kishoti i Mançës” është konsideruar si roman i ndërgjegjjes. Në prologun e

veprës autori sqaron se ai e shkroi veprën si një parodi për romanet kalorsiake, duke u
shndërruar kështu në pasqyrë të ideve të reja që shqetësonin mendjet përparimtare të
shoqërisë spanjolle të kohës. Dihet se romanet kalorsiake ishin shkrime që i përkisnin
periudhës së Mesjetës. Pranohet gjithashtu që cdo rrymë e re letrare lind si kundërvënie
ndaj rrymës pararendëse. Pra, Humanizmi është kundërshti e Mesjetës. Don Kishoti (vepër
e Humanizmit) është kundërshti e romaneve kalorsiake (të Mesjetës). Nga ana tjetër,
problemi i mungesës së emancipimit të shoqërisë është një problem i gjithkohshëm, ndaj
dhe vlera e kësaj vepre ruhet ndër shekuj.

Në vepër vesi dhe e keqja goditen nëpërmjet së qeshurës, pra goditet fakti që fryma
kalorsiake e Mesjetës pengon ecjen përpara të shoqërisë pasmesjetare. Vepra është
shkruar në kohën e kundër-reformës dhe autori është përpjekur duke shfrytëzuar
përvojën teatrale të shesheve, për të shkrirë nje unitet universal me imazhet kalorsiake.

Romantikët kanë parë në figurat e Don Kishotit dhe Sanço Panços kundërvënien mes
idealizmit dhe prakticizmin brutal. Drejtimet psikologjike i kanë parë këto dy figura si dy
persona me natyra tepër të ndryshme:

● Don Kishoti është parë si një natyrë ëndërrimtare dhe tepër ekspresive, ndërsa
Sanço Panço si një njeri praktik dhe përllogaritës.

Drejtimet sociologjike zbuļojnë se pas figurës së Don Kishotit paraqitej vetëdija komike e
klasave me tradita shumë konservatore, të cilat tentojnë të kthejnë historinë pas, ndërsa
pas Sanço Panços ravijëzohet vetëdija dhe mendja e kthjellët e njeriut të thjeshtë por të
ndrydhur si pasojë e një sistemi të dhunshëm.

Romani i drejtohet një publiku mjaft të gjerë, me synimin që t’i bënte të qeshnin seriozët
dhe gaztorët t’i bënte të mendoheshin. Ai tregon se komikja në letersi përbën një mënyrë
komunikimi tepër të efektshme (kur ajo realizohet sic duhet).

Format e komikës që përdor autori janë: kontrasti, ekzagjerimi (hiperbola, grotesku),

imitimi dhe përseritjet si dhe manierizmi (artificialiteti) dhe arkaizmat.

● Në plan të dukshëm, të drejtpërdrejtë, Servantes tregon bëma të kota, luftëra me

krijesa – pjellë të fantazisë së heroit, të cilat janë veprime absurde dhe të
rrezikshme për shoqërinë.
● Në plan të dytë, në brendësi, Don Kishoti priret nga dëshira fisnike për të bërë
gjëra të mira dhe kërkon t’i imponojë shoqërisë idealin e tij të dashurisë, nderit e
virtytit njerëzor. Për të, liria është gjëja më e shtrenjtë. Këtu shfaqet,
njëkohësisht, si ideali humanist, ashtu edhe tragjizmi i figurës së tij. Ai
përfaqëson një individ qe do të bëjë mirë, por që nuk ka metodologjinë dhe
mjetet e duhura për të arritur qëllimin e tij. Kështu që mbetet qesharak në sytë e
të tjerëve.

Në fillim të romanit Don Kishoti endet nëpër lexime të romaneve letrare, duke sjellë sojliun
e fantaksur pas librave që kërkon të ndërtojë një botë jashtë realitet por më pas, figura
fiton përmasa të tjera. Kështu, teksa rrëfen historinë e Kalorësit të Liqenit, ai përshkruan
me një frymëzim të thellë dhe fjala e tij i bën apel botës së privuar nga bukuria e këtij lloj
frymëzimi.

Ai ka shpirt poetik, sepse i pëlqen të recitojë e të shkruaj vargje.

Ai kërkon që njerëzit të gjejnë harmoninë e tyre të natyrshme (vetë personazhi, sa herë qe

i jepet rasti, i referohet antikitetit si epokë e artë, ndërkohë që shekullin e tij e vlerëson si
shekull të hekurt, ku bota përshkohet gjithnjë e më shumë nga e keqja) ai lufton në emër
të së mirës, duke u vetmohuar për idealin e mirësisë dhe kështu, ai del përparimtar i
vërtetë! Në fund të jetës, në mësimet qe i jep Sanços, nënvizon se vlera dhe madhështia e
vërtetë e një udhëheqësi nuk matet me përpjekjet e tij për t’u ngritur mbi njerëzit e tjerë
me pushtet, por vetëm me mirënjohjen e respektin e parisë si dhe me punë të virtytshme.

Sanço nga një shikim e plotëson Don Kishotin, duke qenë një alter-ego e tij, plotëson
mungesat e tij. Nën ndikimin e padronit të tij, ai influencohet nga idealet e tij dhe fillon të
bëhet më zemërgjerë (në fillim shkonte pas të zotit për t’u pasuruar, ndërsa në mbyllje, ai
flet për dashurinë e për marrëdhënie të njerëzishme me të tjerët).Të dy figurat mbeten
thellësisht humaniste për shkak të vlerave të larta etike e shoqërore që ato transmetojnë.
Ky tipar siguron dhe vazhdimësinë e lidhjeve të veprës me lexuesit.

1. Don Kishoti:

● Tragjikomik, idealist – nuk kërkon asgjë për vete.

● Humanist i vërtetë – kërkon që njerëzit të jetojnë në harmoni.
● Lufton për drejtësinë.
● Ka një shpirt fisnik.
● Nuk njeh ligjet e realitetit, të kohës së tij.
● Ëndërron të kthejë prapa historinë.

2. Sanço Panço:

● Shërbëtori besnik.
● Fshatar.
● Materialist.
● “Me këmbë në tokë.”
● Donkishotizëm – Mosnjohja e realitetit ku jeton, ëndërrimi për të kthyer një botë
që ekziston vetëm në mendjen e tij.