Projekt

Lënda: Gjuhë Shqipe

Tema: Analizë Ferri i Dantes
Punoi: Erisa Hidri
Klasa: 1/4
Pranoi: Suela
Periudha e Antikiteit
• Rilindja Europiane e ka pikënisjen në shek. XIV dhe lulëzon plotësisht
në shekujt XV-XVI. Filluan të përmbyshen plotësisht strukturat e vjetra
të orgaizimit feudal. Epoka e Rilindjes solli një përtitje rrënjësore jo
vetëm në aspektin kulturor, letrar e artistik, por edhe në sferën sociale
e përjithlsisht në të gjitha fushat e jetës. Në epokën e Rilindjes, stili
dhe shprehja estetike morën rëndësinë që u takonte, ndaj edhe
individualitetet letrare spikatën me një madhësi të pazakontë. Autorët
e Rilindjes, në përputhje me botëkuptimin e tyre humanist, nuk u
mjaftuan me atë që iu ofronte Antikiteti. Ata përfituan shumë nga
burimet e kulturës dhe të historisë kulturës dhe historisë kombëtare,
madje shpesh u frymëzuan dhe nga jeta reale.
Poezia në Antikitet
• Ven të rëndësishëm në letërsinë e Rilindjes zuri poema epike, me
llojet e saj të epikës heroike, historike dhe tregimtare. Shembullin e
parë të epikës e dha Dantja me poemën Komedia Hyjnore, por epika e
mirfilltë njohu mjeshtra të tjerë. Ariostoja përmendet, kryesisht, për
poemën Orlandi i tërbuar, ku ndërthuret eposi heroik me aventurën
dhe humorin. Tasoja, me poemën Jerusalemi i çliruar, krijoi një dekor
poetik sugjestionues të kryqëzatës së vitit 1099 në Jeruzalem. Këto
krijime ndikuan shumë te Spenseri i cii shkroi poemen alegorike
Mbretëresha e Zanave. Por autori lirik që ndikoi më shumë te poetë e
Rilindjes ishte Petrarka. Me Librin e këngëve Petrarka ngjalli traditën
antike të poetëve roakë e solli në modë sonetin
Jeta e Dantes
• Dante Aligieri lindi në maj të vitit 1265 në Firence, e cila në atë
kohëishte përmendur për begatinë dhe për jetën e gjallë kulturore.
Një moment kulmor në jetën e Dantes është takimi me Beatriçen, kur
ishin 9 vjeç. Në rini Dantja e takon Beatriçen, tek e cila ai tashmë sheh
të mishëruar hirin e bukurisë hynore.. Papritmas, Beatriçja vdes, por
djaloshi e ruan përjetë të gjalle ndjenjën e dashurisë pakufi për të.
Dëshmohet se në vtin 1300 Dantja luante një rol të rëndësishëm në
jetën politike të Firences, çka i shkaktoi plot kokëçarje e madje, kur
erdhën në pushtet kundërshtarë më të fortë të tij dëshmuan se nëse
kthehej dhe një herë në Firence do e digjnin në turrën e drive bashkë
me bijtë e tij
Veprat e Dantes
• Veprat kryesore në jetën e Dantes janë:
• Jeta e re, vargje lirike shoqëruar me komente në prozë, është vepra e
parë e Dantes.
• Rima është vëllimi i dytë poetik dhe dallohet për stilin më të
pëtpunuar e më rigoroz.
• Gostia ( vepër e papërfunduar) e konceptuar në formën e një
enciklopedie është shkruar në gjuhën vulgare.
• Moarkia është një traktat i gjatë politiko-shoqëror, në të cilin Dantja
bën të njohura idetë e tij në lidhje me organizimin e qeverisë së Italisë
e të botës.
Subjekti
• Komedia Hyjnore është poemë didaktike-alegorike dhe si e tillë ajo
nuk ka subjekt në kuptimin e mirfilltë të fjalës
• Poema e Dantes nuk rrëfen një ngjarje të vetme, që përqëndrohet
rreth një a disa personazheve; ajo rrëfen udhëtimin imagjinar të
poetit në ‘’përtejbotë’’. Poeti fikson në vargje vizionet që i janë
shfaqur gjatë atij udhëtimi, personat që ka takuar, ndjesitë,
emocionet, meditimet etj. Udhëtii yghat 7 ditë, nga 18 deri më 25
prill të vitit 1300. ai nis nga Ferri, ku gremisen shpirtrat që në jetën
tokësore nuk janë ndriçuar nga arsyeja, virtyti e dashuria. Në Ferr
janë ata njerëz që kurrë nuk bëne mirë.
Dante
• Heroi i poemës është Dantja, autor e aktor i këtij udhëtimi imagjinar.
Vete Dantja simbolizon aventurën dhe shpresën intime të njeriut të të
gjitha kohërave: kalimin nga vuajtjet dhe gabimet e jetës tokësore
materiale në jetën e pasosur të frymës. Ai përfaqëson njeriun tokësor
e krejt të zakonshëm, njeriun e përditshëm që ndjen frikë, përbuzje,
mëshurë, kureshtje, ngazëllim. Dantja asnjëherë nuk i vesh vetes veti
hyjnore, por paraqitet tërësisht human e kjo e bëm poemen
ineresante dhe i jep vlera të mirfillta humaniste.
Beatriçe
• Te Beatriçja poeti sheh të mishëruar hirin e bukurisë hyjnore, e kishte
dashur me zjarr qysh në rin, kur premtoi se për nder të saj do të
thurte një vepër të lartë, ku do t’i këndont ‘siç nuk është kënduar
kurrë më parë për një grua’. Por vasha befash vdes dhe ndjenja e
dashurisë së pashuar i frymëzoi poetit ëshirën për përsosje morale.
Pas vdekjes së Beatrices, Dante u tërhoq në studim intensiv dhe filloi
të kompozojë poezi kushtuar kujtesës së saj. Në poemën Komedia
Hyjnore Beatriçja bëhet ëngjëlli që e shoqëron poetin në qiejt e
Parajsës
Virgjili
• Në Ferr e Purgator Danten e shoqëron Virgjili, poeti i shquar romak. Ai
është mësuesi ideal, i pajisur me urtësi e dhunti profeti. Ai zotëron
misterin e përtjbotës dhe i shpjegon nxënësit të vet gjithçka duke e
mbushur me besim e dashuri në drejtësinë e Perëndisë. Por urtësia
dhe shkenca e Virgjilit nuk ngjiten dot deri në Parajsë, sepse këtu
mbretëron vetëm dashuria, simbol i përsosur i së cilës është Beatriçja.
Virgjili shpesh shfaq dhe shpreh boshtin intelektual të poemës.
• Satan
• Satanai, i njohur edhe si Djalli, është një
entitet në fetë Abrahamike që i josh njerëzit
në mëkat ose gënjeshtra. Në Krishterimin dhe
Islamin, ai zakonisht shihet ose si një engjëll i
rënë ose një xhind, i cili dikur zotëronte
devotshmëri dhe bukuri të madhe, por u
rebelua kundër Zotit, i cili megjithatë i lejon
atij fuqi të përkohshme mbi botën e rënë dhe
një mori demonësh. Në Judaizëm, Satanai
zakonisht vlerësohet si një metaforë për hara
e butë, ose "prirje e keqe", ose si një agjent i
nënshtruar ndaj Zotit.
• Glutton
• Glutton (Latinisht: gula, që rrjedh nga glutura
latine që do të thotë "të zbeh poshtë ose të
gëlltis") nënkupton mbingarkesë dhe
konsumim të tepërt të ushqimit, pijeve ose
sendeve të pasurisë, veçanërisht si simbole
statusi.
• Në krishterim, konsiderohet mëkat nëse
dëshira e tepërt për ushqim bën që ajo të
mbahet nga nevojtarët. Disa emërtime të
krishtera e konsiderojnë grykësinë një nga
shtatë mëkatet vdekjeprurëse.
Skeda e librit
• Autori: Dante Alighieri
• Titulli: Ferri
• Lloji: poezi alegorike
• Personazhet: Dante, Beatriçe, Virgjili, Kleopatra, Helena, Paridi, Satani
etj
• Përktheu në shqip: Pashko Gjeci
• Viti:2012
• Numri i faqeve: 278
Koment fragmentar
• Dante Aligieri është poeti i madh i Rilindjes
• Udhëtimi imagjinar i Dantes në Komedinë Hyjnore nis nga e shkuara në të ardhmen
• Udhëtimi i dantes në përtejbotë është alegorik
• Kjo vepër është konceptuar e tëra mbi figurën e simbolit
• Idenë se jeta njerëzore zhvillohet duke u mbështetur në përvojën më të mirë të
shumë brezave e përcjell në vepër Dantja
• Traditën humaniste e mishëron në vepër Dante
• Heronjtë e veprës Dante i mori nga aktualiteti, historia e mitologjia
• Strofa mbi të cilën e ngriti Dante kryeveprën është tercina
• Një nga vlerat e mëdhe artistike veprës ja jep mjeshtërisa e gërshetimit te reales me
jorealen
• Komedia Hzjnore përcjell mesazhin e përsosjes shpirtërore dhe morale te njeriut
Kritikat për veprën
• Dante dhe Komedia Hyjnore kanë pasur një ndikim të thellë në
prodhimin e letërsisë dhe praktika e kritikës letrare në të gjithë bota
perëndimore që nga momenti kur u lexua për herë të parë Komedia.
Edhe pse kritikët dhe komentuesit normalisht i drejtohen punës si një
e tërë, kantika e parë, Inferno, është pjesa që është takuar më së
shumti përgjigje e zjarrtë kritike.
• Braktisni të gjitha shpresat, ju që hyni këtu: Klasikja mesjetare e
Dantes, Komedia Hyjnore është dënuar si raciste, antisemitike dhe
islamofobike nga një grup që kërkon që ai të hiqet nga klasat.
Ferri, megjithë pamjen e tij të botës tjetër dhe natyrën brutale, të
shëmtuar, është disi i humanizuar nga fakti se ata që ndëshkohen vijnë
nga çdo vend dhe çdo ecje e jetës, pavarësisht nga mosha, raca, seksi
ose feja. Ndërsa Dante Alighieri nuk e shpiku idenë e Xhehenemit si një
vend ndëshkimi për shpirtrat e mënçur dhe mëkatarë në jetën e
përtejme, ai krijoi imagjinatën më të fuqishme dhe të qëndrueshme të
një koncepti që ka marrë vëmendje të konsiderueshme në veprat
biblike, klasike dhe mesjetare .
Kritika ime për veprën
• Kjo vepër kaq shumë e përmendur nga të gjithë dhe e studiuar deri në
detajet më të hollesishme për mua është një vepër shumë e arrirë
dhe që ka prekur majat e përsosmërisë. Ngjarja që zhvillon ky libër
është tepër interesant dhe fakti që Dantja ka shprehur mendimin e tij
dhe ka vendosur sipas rrathëve të Ferrit cdo person që mendon se
meriton të jetë në ferr e bën vepren me te bukur sepse ti kerkon të
mesosh se cilat janë personat që Dantja ka çuar ne Ferr. Gjithashtu
rruga për te gjetur Beatriçen duke faluar nëpër ferr e më pas në
purgaror dhe në parasjse për mua është një gjetje e jashtëzakonshme.
Ese
• Kjo vepër e cila ka rrëmbyer vëmendjen e njerëzve për kaq kohë, kjo vepër për të
cilën janë bërë aq shumë studime duke e vlerësuar atë aq shumë e ben këtë vepër
kaq më interesante dhe tërheqëse për ta lexuar.
• Rruga që bën Dantja për të takuar përsëri dashurinë e jetës së tij është kaq
misterioz sepse kalon ne aq shumë rreziqe dhe shikon aq shumë njerëz, të cilët ai i
klasifikon sipas mendimit të tij se ku duhet të shkojnë në ferr, purgator e parajsë
• Ferri mund të jetë për mendimin tim pjesa më interesante e të tre librave sepse aty
ka lloje të ndryshme njerëzish, edhe pse jo njerëz te mirë të cilët kanë bërë mëkate
e gabime gjatë jetës së tyre, aty përsëri ka lloje të ndryshme historish se si e kanë
kaluar jetën e tyre ata që sipas Dantes meritonin të ishinaty në atë vend të mjeruar
ku askush nuk donte qe te ishte sepse aty të gjitha mekatet do të laheshin dhe
njerëzit që gjithmonë kanë gabuar në jetët e tyre te ndëshkohen për gabimet dhe
për mekatet që i shtuan botës.