JOHN MICHAEL B.
ARLIGUE •Ito ay masusing isinasaayos, binibigyan ng
KAHULUGAN NG SANAYSAY
Ano ang Sanaysay
Ang sanaysay ay isang piraso ng sulatin na
kadalasang naglalaman ng punto de vista
(pananaw) ng may katha. Ang mga sanaysay
ay maaaring magkaroon ng mga element ng
pagpuna, opinyon, impormasyon,
obserbasyon, kuru-kuro, pang-araw-araw na
pangyayari, ala-ala ng nakaraan at
pagmumuni-muni ng isang tao.
Kahulugan ng Sanaysay
Ipinakakahulugan na ang sanaysay ay isang
komposisyon na prosa na may iisang diwa at
pananaw. Ito rin ay nangangahulugan ng
isang sistematikong paraan upang
maipaliwanag ang isang bagay o pangyayari.
Sa anu’t anuman, ang depenisyon ng
sanaysay ay nagangahulugan lamang na
isang paraan upang maipahayag ang
damdamin ng isang tao sa kanyang mga
mambabasa. Ito ay isang uri ng
pakikipagkomunikasyon sa pamamagitan ng
lathalain na may layuning maihatid ang nais
na maipabatid sa kapwa tao. Sa ating bansa,
bahagi ng ating edukasyon ang magkaroon
ng pagtuturo ukol sa paggawa ng mainam na
sanaysay. Tinuturuan ang mga mag-aaral ng
mabisang pakikipagtalastasan sa
pamamagitan ng paggawa ng pormal at di-
pormal na sanaysay.
RUBIELYN PALACIO
Mga uri ng Sanaysay
Pormal at Impormal/Di - pormal na
sanaysay
Pormal (maanyo)
•Ang pormal na sanaysay ay isang uri ng
pagsusulat na naglalayong magpahayag ng
kuro-kuro o opinyon ukol sa isang tiyak na
paksa.
pamagat, at may malinaw na introduksyon,
katawan, at konklusyon.
•Ang pangunahing layunin nito ay
magpaliwanag, magbigay-linaw, o mag-
argumento nang maayos hinggil sa isang
ideya o isyu.
•Sa pormal na sanaysay, mahalaga ang
paggamit ng wastong gramatika,
bokabularyo, at pagkakasunod-sunod ng mga
ideya. Ang pormal o maanyo na sanaysay ay
nangangailangan ng mga sumusunod:
•maingat na pagpili at paghahanay ng mga
salita
•maayos at mabisang paglalahad ng mga
kaisipan
•lubos na kaalaman sa paksa
•mahusay at malinaw na pagbubuo ng mga
pangungusap
Bahagi ng Pormal na Sanaysay
A. Pamagat (Title) - Ang pamagat ng pormal
na sanaysayay naglalaman ng pangunahing
ideyao paksa ng sanaysay. Ito ay
maiklingunit dapat makahikayat sa
mgamambabasa.
B. Introduksyon (Introduction) - Sa
introduksyon, ipinasasok ngmay-akda ang
mga mambabasasa paksa ng sanaysay.
•Ito ay naglalaman ng isang
maiklingpagsusuri ng mga ideya o
konseptona tatalakayin sa buong sanaysay.
•Karaniwang nagtatapos angintroduksyon sa
thesis statement opahayag ng
pangunahingargumento.
C. Katawan (Body) -Ito ang bahagi ng
sanaysaykung saan nangyayari angmasusing
pagpapaliwanag o pag-aargumento ng mga
ideya.
•Karaniwang nahahati ito sa mgatalata kung
saan bawat talata aynaglalaman ng isang
pangunahingideya o punto.
•Ang mga ideya ay sumusuporta sathesis
statement at nauugma saisa’t isa.
D. Konklusyon (Conclusion) - Sa
konklusyon, nagbibigay ng buodo paglalagom
ang may-akda ngmga pangunahing punto o
ideya nanailahad sa katawan ng sanaysay.
•Ito rin ang bahagi kung saan
mulingipinapakita ang kahalagahan ngpaksa
at maaaring mag-iiwan ngmalalim na kaisipan
sa mgamambabasa.
E. Bibliograpiya o Sanggunian
(Bibliography or References) -Kung
kinakailangan, maaaring isamaang listahan
ng mga akda osanggunian na ginamit sa
pagsusulatng sanaysay.
•Ito ay upang patunayan angkredibilidad ng
mga inilahad naimpormasyon at upang
maabot ngmga mambabasa ang
mgasanggunian para sa karagdagangpag-
aaral.
Halimbawa ng Pormal na Sanaysay
Halimbawa: “Epekto ng Pagbabago ng Klima
sa Kalusugan ng Tao”
Pamagat: Epekto ng Pagbabago ng Klima sa
Kalusugan ng Tao
Introduksyon: Ang pagbabago ng klima ay
isang isyu na patuloy na nagbibigay ng
malawakang epekto sa ating kalusugan. Sa
paglipas ng mga taon, naging mas mabanta
na ang pag-usbong ng malubhang sakit tulad
ng heatstroke at mga respiratory illness dahil
sa mas mataas na temperatura at mas
masamang kah Qualitaslidad ng hangin. Sa
sanaysay na ito, tatalakayin natin ang mga
epekto ng pagbabago ng klima sa kalusugan
ng tao at ang mga hakbang na maaari nating
gawin upang mapabuti ito.
Katawan: Sa loob ng dekada, napansin natin
ang patuloy na pagtaas ng temperatura sa
buong mundo. Ito ay nagdudulot ng mas
maraming mga araw ng mainit na panahon at
mas matinding pag-ulan, na may kaakibat na
pagbaha at landslides. Ang mga
pagbabagong ito sa klima ay nagdudulot ng
mga problemang pangkalusugan tulad ng
dehydration, heatstroke, at heat-related na
mga sakit. Bukod dito, ang pagtaas din ng
bilang ng mga allergens at pollutants sa
hangin ay nagiging sanhi ng mas maraming
mga kaso ng asthma at iba pang respiratory
illness. Ang mga bagong sakit na ito ay
nagiging hamon sa mga sistema ng
kalusugan at kalakaran ng sistema ng
pangangalaga sa kalusugan.
Konklusyon: Sa kabuuan, mahalaga ang pag-
unawa sa epekto ng pagbabago ng klima sa
kalusugan ng tao. Hindi lamang ito isang isyu
ng kalikasan, kundi isang isyu ng kalusugan
at kapananampalataya. Upang mapabuti ang
kalusugan ng tao, kinakailangan nating
masusing suriin ang mga solusyon na pang-
environmental at pangkalusugan. Dapat
tayong maging mas mapanagot sa ating mga
gawain upang mapanatili ang kalusugan ng
planeta at ng ating mga sarili.
Impormal (di-pormal o' malaya)
•Ang di pormal na sanaysay ay isang anyong
pagsulat na nagbibigay daan sa
mgamanunulat na maipahayag ang
kanilangmga opinyon, karanasan, at
damdaminnang hindi kinakailangang
sumunod samalalim na istruktura o
pamantayan ngpagsusulat. Karaniwang
Tema ng Di Pormal naSanaysay May mga di
pormal na sanaysay na tumatalakay sa iba’t
ibang mga paksa, ngunit karaniwang
nagpapahayag ito ng mga
opinyon,obserbasyon, o reaksyon sa mga
pang-araw-araw na pangyayari. Ilan sa mga
karaniwang tema ng di pormal na sanaysay
ay ang mga sumusunod:
1. Pamumuhay - Maraming manunulat ang
gumagamit ng dipormal na sanaysay upang
ibahagi ang kanilangmga karanasan sa
buhay. Ipinapakita nito angmga aral na
natutunan mula sa mga personal napagsubok
o tagumpay.
2. Kultura at Lipunan - Ipinag-uusapan sa di
pormal na sanaysay angmga isyu sa kultura
at lipunan. Maaaring ito’ytungkol sa mga
pagbabago sa kultura, pananawsa pulitika, o
kahalagahan ng mga tradisyon atkaugalian.
3. Paksa sa Lipunan - Sa mga panahong ito,
maraming di pormal nasanaysay ang
naglalaman ng mga impormasyontungkol sa
kalusugan at kung paano mag-ingatlaban sa
mga sakit. Ito’y isang paraan ng
pagpapalaganap ng kaalaman at kamalayan
samga mahahalagang isyu sa kalusugan.
4. Pag-ibig at Relasyon - May mga
manunulat na gumagamit ng di pormalna
sanaysay upang talakayin ang mga aspeto
ngpag-ibig at relasyon. Ipinapakita nito ang
mgaemosyonal na aspeto ng pagmamahalan
at pakikipag-ugnayan sa iba’t ibang paraan.
Halimbawa ng Di-pormal na Sanaysay
Halimbawa 1: “Pag-ibig sa Panahon ng
Pandemya” Sa gitna ng krisis sa kalusugan,
maraming tao ang nagtutulungan at
nagmamahalan. Ipinapakita ng sanaysay na
ito ang mga kuwento ng pagkakaibigan at
pagmamahalan sa panahon ng pandemya.
Halimbawa 2: “Pakikibaka sa Kahirapan”
Isang personal na sanaysay tungkol sa pag-
angat mula sa kahirapan. Ipinapakita ng
manunulat ang mga hakbang na ginawa
upang mapabuti ang kalagayan ng buhay.