Das Satzgefüge - რთული ქვეწყობილი წინადადება

დამოკიდებული წინადადების თვისებები:

1) დამოკიდებული წინადადება შეიძლება იწყებოდეს კავშირით;

2) დამოკიდებულ წინადადებაში შემასმენელი დგას ბოლოს;
3) მოცილებადი თავსართი არ ცილდება ზმნას;
4) ქვემდებარე დგას კავშირის შემდეგ. Ich sehe, dass der Schüler die Tür aufmacht;
5) თუ რთული დროებია, მაშინ დამოკიდებული წინადადების ბოლოს დგას
შემასმენლის ნაწილი (დამხმარე ან მოდალური). Ich weiss, dass er die Aufgabe
nicht gemacht hat. Ich weiss, dass er nach Hause gehen will;
6) უკუქცევითი ნაცვალსახელი „sich“ მოთავსდება ქვემდებარის წინ, თუ
ქვემდებარე არსებითი სახელით არის გადმოცემული. Ich sehe, dass sich der
Schüler an den Tisch setzt. თუ ქვემდებარე პირის ნაცვალსახელითაა
გადმოცემული, „sich“ მოთავსდება ქვემდებარის შემდეგ. Ich sehe, dass er sich an
den Tisch setzt;

დამოკიდებული წინადადება მთავარს უკავშირდება მაქვემდებარებელი

კავშირებით. დამოკიდებული წინადადების სახე რომ გავიგოთ, კითხვა უნდა
დავუსვათ მთავარს, პასუხი უნდა გასცეს მთელმა დამოკიდებულმა.

Der Hauptsatz - მთავარი წინადადება, der Nebensatz - დამოკიდებული წინადადება.

რთული ქვეწყობილი წინადადების კავშირები

dass - რომ;
Ich sehe, dass mein Freund im Hof spielt.
ob - თუ არა
Ich weiss nicht, ob er zu mir kommt.
( შეერთება ხდება კითხვითი სიტყვებით: wo, wohin, woher, wieviel...)
Ich weiss nicht, wann wir ins Kino gehen
Ich weiss nicht, vieviel Kinder im Hof spielen
als - როცა (ერთჯერადი მოქმედება წარსულში Imperfekt)
wenn - როცა ( მრავალჯერადი მოქმედება ყველა დროში)
Als ich in die Schule ging, traff ich meine Freunde.
Wenn ich zu dir komme, bist du nicht zu Hause.
nachdem - მას შემდეგ ( დამოკიდებული წინ. Plusquamperfekt; მთავარში-Imperfekt-ი)
Nachdem ich das Buch gelesen hatte, spielte ich Ball.
ან დამოკ(Perfekt-ი მთავარში-Prasens-ი).
Nachdem ich das Buch gelesen habe, spiele ich Ball.
während - იმ დროს როცა ( მთავარი და დამოკიდებული წინადადებები ერთიანი
დროებია) Während ich spiele, liest er ein Buch.
sobald - როგორც კი
Sobald /sowie - როგორც კი . sowie - ისევე, ასევე ,როგორც როგორც კი
Sobald ich das Geld bekommen habe , bezahle ich die Miete -
როგორც კი ფულს მივიღებ გადავიხდი ქირას
Schreib mir zurück , sobald du meinen Brief bekommen hast .
როგორც კი ჩემს წერილს მიიღებ მომწერე .
seit/seitdem - იმ დროიდან
Seitdem er studiert , wohnt er in München - მას შემდეგ რაც ის უნივერსიტეტში სწავლობს
ცხოვრობს მიუნხენში .
solange, bis, ehe, bevor - სანამ
Wir müssen im Stau stehen , solange die Autobahn gesperrt bleibt
ჩვენ საცობში უნდა ვიდგეთ ვიდრე ავტობანი დაკეტილია
Solange du bei mir bist , habe ich keine Angst
Solange /während ich arbeitete , hatte ich keine Zeit dich anzurufen - იმ დროის
განმავლობაში (ვიდრე) მე ვმუშაობდი არ მქონდა დრო შენთან დასარეკად
ვიდრე ჩემთან ხარ არ მეშინია .
weil - რადგან (ზმნა ბოლოშია)
Ich bleibe zu Hause, weil ich krank bin
denn - რადგან (ზმნა შუაშია)
Ich bleibe zu Hause, denn ich bin krank
da - ვინაიდან (დამოკიდებული წინადადების თავში)
Da ich krank bin, bleibe zu Hause.
damit - რათა
Ich gehe in den Laden, damit ich Brot kaufe
wenn, falls - იმ შემთხვევაში, თუ
obwohl, obgleich ,obschon - თუმცა
je .....desto = je ....... um so - რაც უფრო, მით უფრო
der die das = welcher - რომელიც
Der Junge, der rim Hof steht, ist mein Freund
Die Frau, die ein Buch liest, ist meine Freundin
Das Kind, das schreibt, ist klug.
als ob - თითქოს.

Der Attributsatz - განსაზღვრებით დამოკიდებული წინადადება

კითხვები: welcher, welche, welches, welche - რომელი; was für ein, eine, ein - როგორი.
განსაზღვრებით დამოკიდებული წინადადება მთავარს უკავშირდება
მიმართებითი ნაცვალსახელებით: der die, das, die. welcher, welche, welches, welche.
განსაზღვრებით დამოკიდებული წინადადება მთავარში უკავშირდება
არსებით სახელს და განსაზღვრავს მას. ის უმეტესად დგას მთავარი წინადადების
შუაში. განსაზღვრებით დამოკიდებული წინადადებაუშუალოდ დგას იმ სახელის
შემდეგ, რომელსაც განსაზღვრავს.
თუ რომელი სქესის მიმართებითი ნაცვალსახელი უნდა ვიხმაროთ,
დამოკიდებულია მთავარი წინადადების სახელის სქესზე, რომელსაც უკავშირდება
დამოკიდებული წინადადება, ხოლო რომელ ბრუნვაში უნდა ჩავსვათ, ამას
განსაზღვრავს დამოკიდებული წინადადების შემასმენელი. თუ შემასმენელს აკლია
ქვემდებარე, მიმართებითი ნაცვალსახელი ჩადგება Nominativ - ში, თუ აკლია
განსაზღვრება, ჩადგება Genitiv - ში, თუ აკლია ირიბი დამატება - Dativ -ში, თუ აკლია
პირდაპირი დამატება - Akkusativ - ში.
მიმართებით ნაცვალსახელს შეიძლება ახლდეს წინდებული, თუ ამას
დამოკიდებული წინადადების მართვა მოითხოვს.
Die Literatur, für die ich mich interessiere, ist alt.
Der Schüler, der im Hof steht, ist fleissig.
Der Schüler, dessen Buch hier liegt, ist fleissig.
Der Schüler, dem ich das Buch gebe, ist fleissig.
Der schüler, den ich sehe, ist fleissig.
განსაზღვრებით დამოკიდებული წინადადების კავშირებად შეიძლება იყოს
dass, ob.კითხვითი სიტყვები- wer, was, wohin, wem, worum... კითხვითი
ნაცვალსახელები - wofür, woran, worin, wozu, womit, wodurch ...
ყოველთვის უნდა გვახსოვდეს, რომ განსაზღვრებით დამოკიდებული
წინადადება მთავარში უკაცშირდება არსებით სახელს ან ნაცვალსახელს.
Die Hoffnung, das er in Kutasisi ankommt, wurde sich zur Wirklichkeit.
Die Frage, wofür er sich interessiert, ist unbekannt.
 Die Satzreihe - რთული თანწყობილი წინადადება

ერთმანეთს უკავშირდება მაერთებელი კავშირებით:

1) კავშირები, რომლებიც სიტყვათწყობაზე ზეგავლენას არ ახდენენ ( ე.ი. მათ

შემდეგ ყოველტვის დგას ქვემდებარე) ასეთებია: und, aber, oder, sondern
(არამედ), denn (რადგან).
2) კავშირ - ზმნისზედები, რომლებიც ზეგავლენას ახდენენ სიტყვათწყობაზე
( ე.ი.მათ შემდეგ არ შეიძლება იდგეს ქვემდებარე. სიტყვათწყობა
შებრუნებულია). dann - შემდეგ;endlich = schliesslich = zum Schluss - ბოლოს;
darum = deswegen = deshalb = daher - ამიტომ, იმიტომ; sonst - თორემ,
წინააღმდეგ შემთხვევაში; trotzdem - მიუხედავად ამისა.
3) შეწყვილებული კავშირები - paarweisende Konjunktionen.

nicht nur ..........................sondern auch - არამარტო, არამედ

sowohl ............................ als auch - როგორც, ისე
entweder .......................... oder - ან ან
weder ............................. noch -არც .... არც
bald .......................... bald - ხან, ხან
teils .................. teils - ნაწილობრივ, ნაწილობრივ
einerseits ...................... anderseits - ერთის მხრივ, მეორეს მხრივ

Ich gehe nicht nur in die Schule, sondern auch treibe ich Sport.
Ich lerne sowohl Deutsch, als auch Englisch.
Entweder lese ich ein Buch, oder spiele ich Ball im Hof.
Weder lese ich ein Buch, noch gehe ich ins Kino.
Bald scheint es die Sonne, bald regnet es.
Teils habe ich recht, teils habe ich nicht recht.
Einerseits habe ich recht, anderseits habe ich nicht recht.