НЕРВИ НА РАКА

Нервите на раката потекнуваат од plexus brachialis.

PLEXUS BRACHIALIS

Plexus brachialis го образуваат:

 Предните гранки од петтиот, шестиот, седмиот и осмиот вратен нерв и

 Предната гранка од првиот граден нерв.

Овие нерви, откако ќе го напуштат ’рбетниот канал, се протегаат латерално и надолу

помеѓу m. scalenus anterior и m. scalenus medius и со своето спојување даваат три
стебла или trunci plexus:

1. Горно стебло (truncus superior), кое настанува со спојување на предните

гранки од петтиот и шестиот вратен нерв.
2. Средно стебло (truncus medius), кое го гради предната гранка од седмиот
вратен нерв.
3. Долно стебло (truncus inferior), изградено од предните гранки на осмиот
вратен и првиот граден нерв.

Стеблата од plexus brachialis лежат непосредно над клавикулата, односно во fossa

supraclavicularis major. Стеблата од сплетот се покриени со кожа и со вратна
фасција. Затоа тој дел од рамениот сплет е изложен на повреди. Сите три стебла од
сплетот, се делат на две гранки, предна и задна, коишто со нивно меѓусебно
спојување градат три снопови на plexus brachialis:

1. Надворешен сноп (fasciculus lateralis), кој настанува со спојување на

предните гранки од горното и средното стебло.
2. Внатрешен сноп (fasciculus medialis), изграден од предната гранка на
долното стебло.
3. Заден сноп (fasciculus posterior), настанува со спојување на задните гранки
од сите три стебла на сплетот.

Сноповите на рамениот сплет се протегаат помеѓу долната страна на клавикулата и

првото ребро и навлегуваат во горниот дел од пазувната јама, каде што го
опкружуваат стеблото a. axillaris. Plexus brachialis во целина наликува на триаголник.

Бочни гранки: бочните гранки на plexus brachialis поаѓаат од стеблата на сплетот

(trunci plexus) или пак, од горните делови на сите три снопови. Сите бочни гранки
на сплетот се моторни и главно служат за инервација на мускулите на рамото и
мускулите на ѕидовите од пазувната јама (fossa axillaris). Бочните гранки се
поделени на две групи односно предна и задна група и тие се куси гранки.

ПРЕДНА ГРУПА: на предната група припаѓаат 3 нерви кои ги инервираат мускулите

од предниот ѕид на пазувната јама.

1. N. subclavius – се спушта низ m. scalenus anterior, a потоа навлегува во m.

subclavius и го инервира n. subclavicus. Овој нерв дава спојна гранка со
френичниот нерв (n.phrenicus).
 2. N. pectoralis medialis – се соединува со n. pectoralis lateralis и градат
спојница пред стеблото од a.axillaris. Спојницата и двата нерва, даваат
гранки кои служат за инервација на m. pectoralis major и m. pectoralis minor.
3. N. pectoralis lateralis – претставува поразвиен нерв, кој се спојува со n.
pectoralis medialis пред a. axillaris.

ЗАДНА ГРУПА: на задната група припаѓаат 5 нерви кои се наменети за инервација на

мускулите од задната група на рамото, а и некои од мускулите на грбот.

1. N. dorsalis scapulae – се протега назад и латерално, а потоа се спушта низ

margo medialis од лопатката. Тој нерв ги инервира m. levator scapulae и m.
rhomboideus major et minor.
2. N. suprascapularis – ce протега латерално и назад до incisura scapulae под
lig. transversum scapulae superius и навлегува во fossa supraspinata. N.
suprascapularis завршува во fossa infraspinata. Служи за инервација на m.
supraspinatus и m. infraspinatus.
3. N. subscapularis – најчесто е претставен со два нерва кои се наменети за
инервација на m. subscapularis и m. teres major.
4. N. thoracodorsalis – се спушта низ предната страна од m. subscapularis и
завршува во m. latissimus dorsi и истиот мускул го инервира.
5. N. thoracicus longus – се спушта низ надворешната страна од m. serratus
anterior, давајќи по една гранка за секој забец од мускулот.

Завршни гранки: на број се 7 и настануваат во пазувната јама од трите снопови.

Надворешниот сноп (fasciculus lateralis) дава 2 гранки:

 N. musculocutaneus и
 Radix lateralis за n. medianus.

Внатрешниот сноп (fasciculus medialis) е поделен на 4 гранки:

 Radix medialis за n. medianus;

 N. ulnaris;
 N. cutaneus antebrachii medialis и
 N. cutaneus brachii medialis.

Задниот сноп (fasciculus posterior) дава 2 гранки:

 N. axillaris и
 N. radialis.

N. medianus е најголема завршна гранка на plexus brachialis, а сите останати

завршни гранки се мешовити, односно тие се моторни и сензитивни. Завршните
гранки на plexus brachialis се долги нерви. Тие се спуштаат низ раката, а три од нив
доаѓаат до шаката. Исклучок претставува n. axillaris, кој е кус и завршува во рамото.

N. MUSCULOCUTANEUS

Овој нерв е мешовита завршна гранка на plexus brachialis. Настанува од fasciculus

lateralis.
Пат и сооднос: се спушта низ пазувната јама, го пробива m. coracobrachialis, се
протега надолу и поминува низ меѓупросторот на m. biceps brachii и m. brachialis.
Завршува како надворешен кожен нерв на подлактот – m. cutaneus antebrachii
lateralis.

Бочни гранки: дава коскени (за хумерусот), зглобни (за лакотниот зглоб – art. cubiti) и
мускулни гранки (rami musculares) кои ги инервираат m. biceps brachii, m.
coracobrachialis и m. brachialis.

Завршни гранки: завршна гранка на овој нерв е m. cutaneus antebrachii lateralis,

која го продолжува своето стебло кон предниот предел на надлактот (од надворешната
страна/латерално). M. cutaneus antebrachii lateralis најчесто е поделен на две гранки:
предна и задна и служи за инервација на кожата од надворешниот дел на
подлактот.

N. MEDIANUS

N. medianus е мешовита и најголема завршна гранка на plexus brachialis.

Насатанува од два корена: надворешен корен (radix lateralis) и внатрешен корен
(radix medialis). Овие два корени го опфаќаат горниот дел од стеблото на a. axillaris,
од надворешната и од внатрешната страна и тие се спојуваат во форма на издолжена
буква V. Овој нерв е локализиран на предната страна од раката.

Пат и соодноси: n. medianus се протега од пазувната јама па се до дисталните

делови од прстите, со што завзема средишна положба во неговото простирање. Во
пазувната јама, n. medianus е површински поставен. Се протега латерално од m.
coracobrachialis, m. musculocutaneus, a. axillaris, v. axillaris и n. ulnaris (кои се
наоѓаат нешто подлабоко). Во надлактот, n. medianus заедно со a. brachialis и вените
придружнички, се спушта низ sulcus bicipitalis medialis, покриен со m. biceps
brachii. Во лактот, n. medianus се наоѓа помеѓу тетивите на m. biceps brachii и m.
pronator teres. Во предниот предел од лактот, нервот, артеријата и вените се
покриени само со фасција и при разни хируршки интервенции на површинските вени
кои се наоѓаат во превојот на лактот, треба да се внимава да не настане повреда на
нервот и на длабоките крвни садови. Во подлактот, n. medianus станува подлабок, а
во дисталниот дел станува по површински, потоа поминува низ canalis carpi,
стигнува до дланката и се дели на своите завршни гранки кои се насочени кон
прстите. Овој нерв е мешовит и притоа дава повеќе бочни и завршни гранки кои
можат да бидат моторни и сензитивни.

Бочни гранки: бочните гранки се делат (одделуваат) во пределот на лактот и

подлактот. Покрај зглобните и анастомотичните гранки, се среќаваат и бројни
мускулни гранки (rr. musculares) кои служат за инервација на мускулите од
предната група на подлактот со исклучок на m. flexor carpi ulnaris и двата
внатрешни снопови од m. flexor digitorum profundus (кои се инервирани од n.
ulnaris). Притоа, гранката на m. pronator quadratus, според својот пат и сооднос се
нарекува n. interosseus anterior. Исто така, n. medianus дава една долга, тенка,
бочна сензитивна гранка, која се вика ramus palmaris n. mediani. Таа служи за
инервација на кожата од надворешниот дел на дланката.
Завршни гранки: тие се 5 на број и се делат во висина на дланката.
Најлатералната од тие гранки е моторна. Таа навлегува во тенарот од палецот и ги
инервира: m. abductor pollicis brevis, m. opponens pollicis и површинскиот сноп од m.
flexor pollicis brevis. Останатите 4 гранки од n. medianus се сензитивни и се
означени како nn. digitales palmares communes. Тие се спуштаат низ меѓукоскените
метакарпални простори и меѓу тетивите на флексорите од прстите и служат за
инервација на првите три-ипол прсти (палецот, показалецот, средниот прст и
надворешната половина од домалиот прст).

Инервација: n. medianus со своите бочни и завршни гранки ги инервира:

 Сите мускули од предната група на подлактот со исклучок на m. flexor carpi

ulnaris и двата внатрешни снопови од m. flexor digitorum profundus;
 Мускулите на тенарот;
 Првиот и вториот лумбрикален мускул (mm. lumbricales);
 Кожата на надворешната страна од дланката;
 Кожата на палмарната страна од првите три-ипол прсти и
 Кожата на дорзалната страна од средните и дисталните фаланги на првите три-
ипол прсти.

N. ULNARIS

N. ulnaris е мешовита, најјака и најдолга гранка на внатрешнниот сноп (fasciculus

medialis).

Пат и соодноси: n. ulnaris се протега по внатрешниот дел од предната страна на

раката т.е. од пазувната јама до дисталните фаланги на последниот еден и пол
прст. Се наоѓа медијално од n. medianus. Во пазувната јама, n. ulnaris се спушта
меѓу а. axillaris, која се наоѓа латерално од него и v. axillaris, којa се наоѓа
медијално од нервот. Во средината на надлактот, нервот заедно со a. collateralis
ulnaris superior, гo пробива septum intermusculare brachii mediale и се спушта кон
epicondylus medialis од хумерусот. Во лактот, n. ulnaris се спушта преку sulcus n.
ulnaris. На тоа место, нервот е поставен површински и е покриен само со кожа и
фасција, а бидејќи е прилепен за коската, тој е изложен на повреди. Во подлактот, n.
ulnaris минува низ двете глави од m. flexor carpi ulnaris и преминува на предната
страна од раката. Тој се спушта меѓу тетивите од m. flexor digitorum superficialis и
m. flexor carpi ulnaris. Во шаката, n. ulnaris заедно со истоимената артерија се спушта
преку посебен остеофиброзен канал – Guyon, надвор од os pisiforme.

Бочни гранки: разликуваме зглобни гранки, моторни и сензитивни, како и

мускулни бочни гранки (rr. musculares). Мускулните гранки служат за инервација на
m. flexor carpi ulnaris и двата внатрешни снопови од m. flexor digitorum profundus.
Сензитивните гранки се делат на: кожна дланкина гранка (ramus cutaneus palmaris),
која е долга и тенка гранка и дорзална гранка од n. ulnaris.

Завршни гранки: од палмарната страна на шаката, непосредно под os pisilorme, n.

ulnaris дава две завршни гранки, површинска и длабока. Површинската гранка
(ramus superficialis) е сензитивна. Таа дава заеднички палмарни нерви за прстите
(nn. digitales palmares communes) коишто се делат на nn. digitales palmares
propria и служат за инервација на кожата од палмарната страна на малиот и
внатрешната половина на домалиот прст.

Според тоа, кожата од палмарната страна на прстите е инервирана од nn. digitales

palmares proprii, кои ce 10 на број. Првите седум нерви се гранки од n. medianus и
ја инервираат кожата од палмарната страна на првите три и пол прсти (палецот,
показалецот, средниот прст и надворешната половина на домалиот прст), додека
другите три нерви, коишто се одделуваат од n. ulnaris, ја инервираат кожата на
еден и пол прст (малиот прст и внатрешната половина на домалиот прст).
Површинската гранка од n. ulnaris дава и едно моторно гранче за m. palmaris brevis.

Длабоката гранка (ramus profundus) е моторна. Таа се вкрстува со arcus palmaris

profundus и ги инервира:

 Мускулите на хипотенарот (m. abductor digiti minimi, m. flexor digit minimi brevis и
m. opponens digiti minimi);
 Сите меѓукоскени мускули, палмарните и дорзалните (mm. interossei palmares et
dorsales);
 Третиот и четвртиот лумбрикален мускул (mm. lumbricales) и
 M. adductor pollicis и длабокиот сноп на m. flexor pollicis brevis.

N. CUTANUES ANTEBRACHII MEDIALIS

Овој нерв е долга и сензитивна завршна гранка на fasciculus medialis.

Пат и соодноси: n. cutaneus antebrachii medialis се спушта медијално низ

пазувната јама. Во надлактот, нервот се наоѓа медијално од a. brachialis, а потоа се
протега кон напред и ја пробива неговата фасција (fascia brachii) со што самиот нерв
станува поткожен. Нервот се дели на две гранки: предна и задна и служи за
инервација на кожата на внатрешниот дел од надлактот и подлактот.

N. CUTANUES BRACHII MEDIALIS

Овој нерв е покус и помал по калибар. Излегува од fasciculus medialis.

Пат и соодноси: n. cutaneus brachii medialis се спушта внатре низ пазувната јама и
кај нејзината база, тој анастомозира со nn. intercostobrachiales – гранки од
вториот и третиот меѓуребрен нерв (n. intercostales). Откако нервот ќе ја пробие
фасцијата преку нејзиниот отвор, тој станува поткожен и служи за инервација на
кожата од внатрешниот дел на надлактот.

N. AXILLARIS

N. axillaris излегува од задниот сноп (fasciculus posterior) на plexus brachialis. Тој

е мешовита и најкуса гранка на сплетот.

Пат и соодноси: се протега преку задниот ѕид на пазувната јама (односно преку
m. subscapularis) косо, надолу и латерално, потоа ја напушта пазувната јама и
кружно го опкружува хируршкиот врат на хумерусот и завршува кај m. deltoideus.
Затоа при фрактури на хумерусот, може да настане оштетување на n. axillaris.

Бочни гранки: 3 бочни гранки:

  Зглобни гранки, најчесто 2, за рамениот зглов (art. humeri);
 Мускулни гранки за m. teres minor и
 N. cutaneus brachii lateralis superior – нерв кој ја инервира кожата од
надворешната страна на рамото и горниот дел од надворешната страна од
надлактот.

Завршни гранки: тие се наменети за инервација на m. deltoideus.

N. RADIALIS

N. radialis претставува внатрешна и појака завршна гранка на fasciculus posterior.

Тој сам ја инервира задната и надворешната страна од горниот екстремитет,
додека предната и внатрешната страна се инервирани од два нерва: n. medianus
и n. ulnaris.

Пат и соодноси: n. radialis спушта низ пазувната јама потоа низ задниот предел
на надлакотот, а откако ќе заврти околу надворешниот раб (margo lateralis) на
хумерусот, навлегува во предниот предел на надлакотот. N. radialis се дели на две
завршни гранки, површинска и длабока. Во пазувната јама, n. radialis се протега косо
надолу и латерално зад a. axillaris, пред m. subscapularis, m. teres major и m.
latissimus dorsi, а медијално од од n. axillaris. Во задниот предел од надлакотот,
n. radialis се протега косо надолу и латерално низ sulcus n. radialis од хумерусот.
Нервот е обложен со клеточно ткиво кое овозможува подвижност и ја спречува
неговата компресија. Соодносот помеѓу n. radialis и corpus humeri има голема
важност, бидејќи при фрактури на коската, лесно може да настане повреда на n.
radialis. Во предниот предел од надлакотот, n. radialis се наоѓа во sulcus bicipitalis
lateralis – помеѓу m. biceps brachii и m. brachialis кои ce наоѓаат медијално и m.
brachioradialis кој ce наоѓа латерално. Над превојот од лактот, n. radialis ги дава
своите завршни гранки. N. radialis претставува мешовит нерв, дава многубројни
бочни и две завршни гранки.

 Неговиот моторен дел ги инервира сите три глави на m. triceps brachii,

како и сите мускули од задната и надворешната група на подлакотот.
 Сензитивниот дел од n. radialis ја инервира кожата на задната страна од
надлакотот и подлакотот, а исто и кожата од надворешната половина на
дорзалната страна од шаката.

Бочни гранки: бочните гранки се мускулни и сензитивни. Мускулните гранки (rr.

musculares) ги инервираат: m. triceps brachii, m. brachioradialis и m. extensor carpi
radialis longus. Сензитивните гранки на n. radialis ce:

 N. cutaneus brachii posterior;

 N. cutaneus brachii lateralis inferior и
 N. cutaneus antebrachii posterior.

Завршни гранки: n. radialis завршува над превојот на лакотот и се дели на две

гранки, површинска и длабока. Површинската гранка (ramus superficialis)
претставува предна завршна гранка, каде заедно со a. radialis се спушта низ
предниот предел на подлакотот, латерално од артериското стебло. Нервот и
артеријата се покриени со m. brachioradialis. Оваа гранка е претежно сензитивна.
Таа ja инервира кожата од надворешната половина на задната страна од шаката и
дава пет дорзални нерви за прстите (nn. digitales dorsales). Тие учествуваат во
инервација на кожата од дорзалната страна на првите два и пол прсти, односно,
палецот, показалецот и надворешната половина од средниот прст. Нервите главно ги
инервираат само проксималните фаланги од прстите.

Дорзалните нерви за прстите (nn. digitales dorsales), се вкупно на број десет.

 Надворешните (латреални) пет нерви, коишто служат за инервација на

дорзалните страни на латералните два и пол прсти, потекнуваат од
површинските гранки или r. superficialis од n. radialis.
 Медијалните пет нерви, наменети за инервација на кожата од задните
страни на медијалните два и пол прсти, се гранки на ramus dorsalis n.
ulnaris. Длабоката гранка (ramus profundus) од n. radialis претставува
појака задна и моторна завршна гранка.

N. radialis е во близок сооднос (контакт) со вратот на радиусот. Блискиот сооднос на

длабоката гранка со вратот на радиусот го изложува нервот на повреди кај кршење
на коската. Нервот дава гранки за мускулите, а потоа завршува како заден
меѓукоскен нерв. Почетниот дел од длабоката гранка (r. profudnus) дава моторни
гранки за m. extensor carpi radialis brevis и m. supinator. Во задниот предел на
подлакотот, длабоката гранка дава:

 Задни гранки за инервација на m. extensor digitorum, m. extensor digiti minimi и

m. extensor carpi ulnaris;
 Предни гранки за инервација на m. abductor pollicis longus, m. extensor pollicis
brevis, m. extensor pollicis longus и m. extensor indicis.