‫کلوستریدیوم بوتولینوم‬

‫از ویکی‌پدیا‪ ،‬دانشنامٔه آزاد‬

‫کلوستریدیوم بوتولینوم گونه‌ای باکتری از جنس کلوستریدیوم است‪ .‬این‬

‫کلوستریدیوم بوتولینوم‬ ‫باکتری میله‌ای شکل و گرم مثبت است و در وضعیت کم اکسیژن (خرد‬
‫هوازی) بهتر رشد می‌کند‪ .‬این باکتری متحرک است و دارای تاژک از نوع‬
‫پری تریش بوده و همچنین می‌تواند تولید هاگ کند و معمولًا در خاک یافت‬
‫می شود‪ .‬هاگ در جنس کلستریدیوم معمولًا انتهایی یا نزدیک به انتها‬
‫می‌باشد‪ .‬آزمون‌های کاتالاز و اکسیداز در جنس کلستریدیوم منفی‬
‫می‌باشد‪.‬‬

‫این باکتری با تولید سم بوتولینوم که یک نوروتوکسین است‪ ،‬باعث سندروم‬

‫کشنده بوتولیسم در انسان می‌شود‪ .‬سم تولید شده توسط این باکتری از‬
‫کشنده‌ترین ترکیبات بیولوژیک شناخته شده است‪ ]۱[ .‬گفته می‌شود که‬
‫میزان ‪ ۷۵‬نانوگرم از این سم می‌تواند باعث مرگ یک انسان بالغ بشود‪.‬‬
‫بنابراین مقادیر یک کیلوگرم از این سم این برای کشتن تمام ساکنان کره‬
‫کلوستریدیوم بوتولینوم‪Clostridium ،‬‬ ‫زمین کافی است و به همین دلیل است که این سم همواره به عنوان یک‬
‫سلاح بیولوژیک بالقوه در نظر گرفته می‌شود‪ .‬مقادیر بسیار کم این سم به‬
‫‪botulinum‬‬
‫عنوان دارو نیز استفاده می‌شود‪.‬‬
‫رده‌بندی علمی‬
‫فیرمیکوت‌ها‬ ‫شاخه‪:‬‬ ‫ویژگی‌های زیست شناختی‬
‫کلوستریدیا‬ ‫رده‪:‬‬
‫کلوستریدیوم بوتولینوم میکرو ارگانیسمی میله‌ای شکل از فرمانروی‬
‫کلوستریدیا‬ ‫راسته‪:‬‬ ‫پروکاریوت هاست‪ C. Botulinum .‬یک باکتری بی هوازی اجباریست به‬
‫طوری که اکسیژن برای سلول این باکتری کشنده است و قادر به دوام‬
‫‪Clostridiaceae‬‬ ‫تیره‪:‬‬
‫بقای خود در محیط‌های هوازی نیست‪ .‬با این حال این باکتری قادر به‬
‫کلوستریدیوم‬ ‫سرده‪:‬‬ ‫تحمل مقادیر اندک اکسیژن به واسطٔه آنزیم (‪superoxide‬‬
‫‪ dismutase (SOD‬که آنتی اکسیدانی است که به عنوان راهکار‬
‫‪Cl. botulinum‬‬ ‫گونه‪:‬‬
‫دفاعی در برابر اکسیژن تقریبًا در تمام سلول‌های آن که در معرض اکسیژن‬
‫نام دوبخشی‬ ‫قرار می‌گیرند‪ ،‬استفاده می‌شود‪ .‬فرایند تولید توکسین توسط ‪C.‬‬
‫‪ Botulinum‬فقط در طی فرایند هاگزایی که در محیط‌های بی‌هوازی‬
‫‪Clostridium botulinum‬‬
‫رخ می‌دهد انجام می‌شود‪ .‬به همین دلیل نیز غذاهای کنسرو شده‌ای که‬
‫حرارت کافی ندیده‌اند محل مناسبی برای ترشح توکسین این باکتری به‬
‫حساب می‌آیند‪.‬‬

‫نوروتوکسین کلوستریدیوم بوتولینوم‬

‫این سم یک عامل مهارکننده عصبی ‪ -‬ماهیچه‌ای بسیار قوی می‌باشد که از طریق مهار آزاد شدن نوروترانسمیتر استیل‬
‫کولین از انتهای اعصاب محیطی باعث ایجاد فلج شل می‌شود‪ .‬این سم در برابر آنزیم های گوارشی انسان مقاوم است و به‬
‫همین دلیل می تواند پس از ورود به دستگاه گوارش سالم مانده و در روده جذب و وارد جریان خون شود‪ .‬این سم در دمای‬
 ‫‪ °۱۰۰‬سلسیوس در مدت زمان ‪ ۱۵‬دقیقه از بین می‌رود‪ .‬این نوروتوکسین به‬
‫صورت یک پلی پپتید تک زنجیره‌ای سنتز می‌شود که وزن مولکولی آن ‪۱۵۰‬‬
‫کیلو دالتون است اما فرم فعال آن به صورت دو زنجیره‌ای می‌باشد که‬
‫زنجیره سنگین آن ‪ ۱۰۰‬و زنجیره سبک آن ‪ ۵۰‬کیلو دالتون است‪ .‬این دو زنجیره‬
‫توسط یک پیوند دی سولفیدی به همدیگر متصل شده‌اند‪.‬‬

‫پیشگیری از مسمومیت‬
‫اسپور این باکتری بسیار مقاوم است و حتی می تواند دمای ‪ 100‬درجه در‬
‫سطح دریا را تحمل کند و در بسیاری از خاک ها و سطح مواد غذایی وجود‬
‫دارد‪ .‬رشد باکتری در شرایط اسیدی متوقف می شود‪ .‬همچنین در غلظت‬
‫تصویر میکروسکوپی کلستریدیوم بوتولینوم‬ ‫های بالای قند و اکسیژن ‪ ،‬یا رطوبت کم یا سرمای کمتر از ‪ 3‬درجه رشد‬
‫پس از رنگ‌آمیزی گرم؛ به دلیل اینکه هاگ‬ ‫باکتری متوقف می شود‪.‬‬
‫باکتری رنگ نمی‌گیرد‪ ،‬پس از رنگ‌آمیزی به‬
‫شکل چوب کبریت دیده می‌شود‬
‫کاربردها و موارد استفاده‬
‫از باکتری کلستریدیوم بوتولینوم جهت تولید مواد دارویی همچون بوتاکس ‪ ،‬دیسپورت و نوروبلاک استفاده می شود‪ .‬این‬
‫ترکیبات دارویی عمومًا جهت فلج کردن انتخابی و محدود عضلات استفاده می شوند‪.‬‬

‫جستارهای وابسته‬
‫سم بوتولینوم‬
‫نوروتوکسین‬

‫منابع‬
‫‪Clostridium botulinum - Wikipedia" (https://en.m.wikipedia.org/wiki/Clostridium_bo" .۱‬‬
‫‪( tulinum). en.m.wikipedia.org‬به انگلیسی)‪.Retrieved 2020-08-13 .‬‬

‫میکروب‌های بیماری‌زا در مواد غذایی و اپیدمیولوژی مسمومیت‌های غذایی‪ ،‬دکتر ودود رضویلر‪ ،‬انتشارات دانشگاه‬
‫تهران‪.‬‬
‫باکتری‌شناسی عمومی‪ ،‬دکتر حس تاج‌بخش‪ ،‬انتشارات دانشگاه تهران‪.‬‬
‫ویکی‌پدیای انگلیسی‬

‫برگرفته از «‪&oldid=36647958‬کلوستریدیوم_بوتولینوم=‪»https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title‬‬