KOTEKSTUWAL NA PAHIWATIG SA PAGBIBIGAY KAHULUGAN

Ang Noli Me ay Tangere ay ang pinakamaimpluwensiyang akda sa kasaysayan ng Pilipinas; nagtaglay ng

makatotohanang pangyayari na gumising sa mga Pilipino ang kawalang katarungang pagmamalupit at pang-aalipin ng
mga Kastilang mananakop. Sinimulang sulatin ni Dr Jose Rizal. Ang mga unang bahagi ng "'Noli Me Tangere" noong
1884 sa Madrid noong siya ay nag-aaral pa ng medisina. Nang makatapos ng pag-aaral, nagtungo siya sa Paris at doon
ipinagpatuloy ang pagsusulat nito. At sa Berlin natapos ni Rizal ang huling bahagi ng nobela. Ang pagsusulat ng "Noli
Me Tangere" ay bunga ng pagbasa ni Rizal sa "Uncle Tom's Cabin"(na isa sa kanyang paboritong aklat) ni Harriet
Beacher Stowe, na pumapaksa sa kasaysayan ng mga aliping Negro sa kamay ng mga panginoong puting Amerikano.
Inilarawan dito ang iba't ibang kalupitan at pagmamalabis ng mga Puti sa Itim. Inihambing niya ito sa kapalarang
sinapit ng mga Pilipino sa kamay ng mga Kastila. Sa simula, binalak ni Rizal na ang bawat bahagi ng nobela ay
ipasulat sa ilan niyang kababayan na nakababatid sa uri ng lipunan sa Pilipinas at yaon ay pagsasama-samahin niyang
upang maging nobela. Ngunit hindi ito nagkaroon ng katuparan, kaya sa harap ng kabiguang ito, sinarili niya ang
pagsulat nang walang katulong. Ipinaliwanag ni Rizal sa kanyang liham sa matalik niyang kaibigang si Dr. Ferdinand
Blumentritt ang mga dahilan kung bakit niya isinulat ang "Noli." Ang lahat ng mga ito ay maliwanag na inilarawan sa
mga kabanata ng nobela. Ang pamagat ng "Noli Me Tangere" ay salitang Latin na ang ibig sabihin sa Tagalog ay
"Huwag Mo Akong Salingin" na hango sa Ebanghelyo ni San Juan. Itinulad niya ito sa isang bulok sa lipunan na
nagpapahirap sa buhay ng isang tao.

Kontekstuwal na pahiwatig
Konotasyon – ang mga simbolikal na kahulugan ng mga salita, imahe at mga pangayayari.
Hal. Noong gabing umuwi ang ama na masamang-masama ang timpla nasisante sa kaniyang trabaho sa
lagarian.
Denotasyon – ang literal na kahulugan ng mga salita, imahe at mga pangyayari
Hal. Masama ang kanyang pakiramdam.

Ang TELENOBELA ay kilala bilang teleserye o teledrama, ito ay maaaring ihanay sa iba’t ibang anyo at
genre. Ang teleserye/teledrama ay isang uri na napapanood sa telebisyon na karaniwang hindi makatotohanan o
walang pa ring pruweba na masasabing ito ay totoo. Nagmula ito sa dalawang salita na “tele”, pinaikling salita para sa
telebisyon at “serye”, salitang Tagalog para sa” series” at drama para naman sa drama. Ang salitang Teleserye ay
karaniwang ginagamit bilang pangkalahatang katawagan para sa mga Filipino soap operas sa telebisyon.

Ang OPINYON ay ang pagpapahayag ng sariling pananaw o saloobin ukol sa isang paksa. Walang tama o
mali sapagkat pananaw ito ng isang tao at ang bawat tao ay magkaiba ang pananaw tungkol sa mga bagay-bagay.
Huwag mong pilitin ang tao na sang-ayunan ang iyong opinyon pagkat siya ay mayroong sariling paninindigan din.
Ang mainam mong gawin ay ipahayag ng maayos sa tao ang iyong opinyon nang malinaw at maipakita mo ang iyong
punto kung bakit iyan ang paninindigan mo. May mga pahayag na maaaring makatulong sa iyo sa pagpapahayag ng
opinyon at sa pagbibigay mo ng sariling konklusyon.
Pahayag na Ginagamit sa Pagbibigay ng Opinyon at mga Wastong Gamit ng Salita
A. Pagbibigay ng Matatag na Opinyon  Sa aking pagsusuri…
 Buong igting kong sinusuportahan ang...  Sa aking palagay…
 Kumbinsido akong…  Sa aking pananaw…
 Labis akong naninindigan na…  Sa ganang sarili…
 Lubos kong pinaniniwalaan…  Sa tingin ko…
B. Pagbibigay ng Neutral na Opinyon  Sa totoo lang…
 Kung ako ang tatanungin…  Para sa akin…
 Kung hindi ako nagkakamali…  Ang paniniwala ko…

Ang mga ibinigay na pahayag ay iilan lamang. Marami ka pang maaaring gamitin sa pagpapahayag mo ng
iyong opinyon. Kalakip din sa pagpapahayg ng opinyon ay ang pagbibigay mo ng wakas o konklusyon. Ang
KONKLUSYON ay tumutukoy sa pagsusuma ng mga argumentong inilahad sa isinulat. Dito rin nakapaloob ang mga
mahahalagang puntos na tinalakay sa akda. Isinusulat ang isang konklusyon upang mas mapaintindi sa bumabasa ang
mga puntos na nasabi na. Nasa baba ang ilang mahalagang puntos ukol sa konklusyon:
Huling Talata o Seksyon
Ang konklusyon ay ang huling talata sa isang essay o di kaya ay ang huling seksyon sa isang pananaliksik. Ang
pagsulat nito ay halos parehas lang din sa pagsulat ng panimula o introduksyon dahil kailangang ilahad dito ang mga
mahahalagang sinasabi ng iyong papel.

Dapat Matandaan
Dapat matandaan ng mga mambabasa ang iyong sinulat, kaya mahalaga ang unang mga talata at ang mga huling talata
nito, kung saan nakapaloob ang konlusyon. Piliing mabuti ang mga salitang gagamitin sa konklusyon.

Huwag maglagay ng panibagong impormasyon

Ang isang layunin ng isang konklusyon ay pagtibayin ang mga dahilan bakit mo isinulat ang iyong papel. Dahil dito,
hindi ka na dapat maglagay pa ng bagong impormasyon o bagong argumento sa iyong konklusyon. Ang mga
importanteng datos ay dapat nakapaloob na sa katawan ng iyong papel. Mahalaga ang konklusyon dahil dito mo
maipapakita sa mga mambabasa kung bakit mahalaga ang iyong sinulat.

Noli Me Tangere ni Louie Jon Sanchez

Ang nobela ay isang genre o uri ng panitikan ng modernong panahon. Sa isang pagkakataon, kinilala ito
bilang isang modernong pag-aanyo ng klasikong epiko, kung saan madalas may bayaning dumaraan sa mga
pakikipagsapalaran. Sa literal na pagpapakahulugan, ang ibig sabihin ng nobela ay “bago” (novel or new sa Ingles,
novella sa Latin). Ang nobela ay madalas na ipinapaliwanag bilang isang mahaba at kathang salaysay ng mga
pangyayaring pinagsunod-sunod upang makalikha ng isahang epekto. Sa kumbensiyonal na pamamaraan, ang nobela
ay madalas na sumusunod sa pag-unlad ng katauhan ng isang karakter. Isinasalaysay ng mga ganitong naisulat na
nobela ang mga pagkamulat—pagbabagong mabuti o masama— ng tauhang bayani. Ang pagkamulat ay laging isang
proseso ng pagharap sa mga pagsubok, pagkakatukoy at pagharap sa pinakasuliranin, at pananagumpay (kung
ipinahihintulot). Ang nobelang Noli Me Tangere ay maihahanay sa ganitong uri ng salaysayin sapagkat masasaksihan
sa nobela ang pagkamulat ni Juan Crisostomo Ibarra sa kabuktutan ng kolonyal na pananakop, na noong una’y
panananaligan pa niya sa mithing kilalanin ang Pilipinas bilang ganap na bahagi ng Espanya. Isang kakatwang
katotohanan ang pagbasa natin sa Noli Me Tangere sa pamamagitan ng salin. Hindi natin binabasa ang nobela sa
orihinal nitong wika sapagkat iilan lamang sa atin ngayon ang may kakayahang bumasa ng Espanyol. Ngunit
minahalaga itong nobela dahil sa Batas Rizal noong 1956. Ang batas na ito na kilala bilang Republic Act 1425 ay
naglayong isama sa lahat ng kurikulum ng mga paaralan ang pagpapahalaga sa pambansang bayani. Kabilang sa mga
pagpapahalagang ito ang pagpapabasa sa madla ng kaniyang dalawang nobela. Dahil dito, nagkaroon ng malaking
espasyo sa pagpapasalin ng nobela upang mapalawak ang mambabasa nito. Matagal nang pinagpaplanuhan ni Rizal
ang nobela at natapos lamang niya ito noong 1886 sa Berlin, sampung taon bago sumiklab ang rebolusyon.
Ipinagbawal ang pagbabasa at pagmamay-ari ng nobela nang makarating ito sa Pilipinas ilang buwan matapos
mailathala. Hindi nagustuhan ng mga pari ang anti-simbahang sentimiyento ng nobela, bukod pa sa mga “makabago”
at “banyaga” nitong adhikaing nasagap ni Rizal at ng kaniyang mga kapanalig sa kilusang Propaganda. Ito rin ang
itinuturing na dahilan ng kaniyang pagkakabitay sa Bagumbayan noong Disyembre 30, 1896.

Sa simula ng nobela, magandang pagpukulan ng pansin ang siniping epigrape ni Rizal, maging ang kaniyang
paghahandog. Ang epigrape ay mula sa “Anino ni Shakespeare” ng manunulat na Aleman na si Freidrich von
Schiller. Mahalaga ang tanong na iniiwan nitong epigrape hinggil sa abang bansang ito, na kinakatha ni Rizal sa
kaniyang nobela: “Ngunit ang tanong ko, Kaibigan,/ sinong Dakila ang lilitaw/ Sa ganitong mga Hamak? Anong/
Kadakilaan ang mangyayari/ sa pamamagitan nila?” Sa kaniyang paghahandog naman, inilalarawan niya na ang
“nakasulat sa kasaysayan ng pagdaralita ng sangkatauhan ang isang kanser na may katangiang napakalubha kaya
nagpupuyos sa galit munting di-masaling at nanggigising ng matatalim na kirot.” Marubdob ang pagnanasa ni Rizal
na itanghal ang sakit na itong dinaranas din ng bansang lagi’t lagi niyang nililingon, lalo na nang nasa Europa siya
at binabata ang lamig at pangungulila: “nilulunggati ko ang iyong kalusugan, na kalusugan din namin, at hinahanap
ang pinakamabuting paglunas.” Ginamit niya ang talinghaga ng mga sinaunang tao na naglalantad ng mga maysakit
sa “baitang ng templo, upang makapangmungkahi ng lunas ang sinumang dumating na mananawagan sa Bathala.”
Malinaw ang nasa ni Rizal sa pagsulat ng nobela. Nais niyang “ilarawan” ang kalagayan ng bayan “nang buong
tapat at walang pangingimi.” Sa pagkasangkapan ng imahen ng lambong na “tumatabing sa karamdaman,” sinisikap
na ibunyag ni Rizal ang mga pagdurusa ng kaniyang bayan. Sa buod ng mga kabanatang ito sa nobela, mamamalas
ang ganitong pagtatanghal ng kalagayang-bayan, lalo na ang paghahari ng iilan sa mga sangay ng lipunan.