Tadeusz Kościuszko (1746- 1817)

Inżynier wojskowy, generał polski i amerykański, bohater wojenny obu krajów. Tadeusz
Bonawentura Kościuszko urodził się 4 lutego 1746 roku w Mereczowszczyźnie. Uczył się w kolegium
pijarów w Lubieszowie. Majątek miał w całości odziedziczyć jego brat, dlatego Tadeusz wybrał karierę
wojskową. Gdy król Stanisław August Poniatowski stworzył w Warszawie Szkołę Rycerską, Kościuszko
wstąpił do niej dzięki wsparciu Czartoryskich.

Był wyróżniającym się kadetem, w związku z czym uczęszczał dodatkowo na kurs inżynierski. Po
ukończeniu szkolenia pozostał w placówce w roli instruktora. W 1769 roku wyjechał jako stypendysta
królewski do Francji, by dalej kształcić się w dziedzinie wojskowości. Uczył się tam również
malarstwa. Po powrocie do Polski w 1774 roku został instruktorem Szkoły Rycerskiej. Pięcioletni
pobyt w przedrewolucyjnej, oświeceniowej Francji wywarł poważny wpływ na jego przekonania
polityczne i społeczne. Nie znalazł jednak zatrudnienia w polskim wojsku, w związku z czym
postanowił poszukać zajęcia zagranicą. Dowiedziawszy się o wojnie w Ameryce (wojna o
niepodległość USA), wyruszył za ocean. Na miejscu zaangażowano go do fortyfikowania obozów
wojskowych, co przyniosło mu spory rozgłos (zbudował między innymi twierdzę West Point). Kongres
uznał go za bohatera, awansował na generała oraz nagrodził go nadaniem gruntu a także pewną
znaczną sumą pieniędzy.

W 1784 roku Kościuszko wrócił do Polski. W 1788 szlachta na Sejmie Wielkim zabiera się za ostre
reformowanie państwa, częściowo nawet wbrew królowi. Kościuszko w 1789 dostaje wreszcie
upragnioną nominację na generała wojsk koronnych. Wziął udział w wojnie polsko-rosyjskiej 1792
roku, po której awansowany został na generała lejtnanta. Po przystąpieniu Stanisława Augusta
Poniatowskiego do konfederacji targowickiej udał się na emigrację. Zaangażował się w przygotowania
do zbrojnego powstania.

INSUREKCJA KOŚCIUSZKOWSKA I POWSTANIE KOŚCIUSZKOWSKIE

24 marca 1794 roku złożył narodowi uroczystą przysięgę, stając na czele insurekcji, zwanej od jego
nazwiska kościuszkowską. W czasie powstania wydał uniwersał połaniecki, zapewniający wolność
osobistą chłopom. Kościuszko został ranny w bitwie pod Maciejowicami i dostał się do niewoli
rosyjskiej. Niedługo później insurekcja upadła, wojsko polskie zostało rozbite. Po wyjściu w niewoli
udał się w podróż, najpierw po Europie, a później do Stanów Zjednoczonych. Po powrocie do Europy
w latach 1798–1815 mieszkał pod Paryżem, brał wtedy m.in. udział w tworzeniu Legionów Polskich
oraz w zakładaniu Towarzystwa Republikanów Polskich. Był sceptycznie nastawiony do Napoleona i
Księstwa Warszawskiego. W 1815 r. odmówił wsparcia dla powstania uzależnionego od Rosji
Królestwa Polskiego.

Zmarł 15 października 1817 r. w Solurze w Szwajcarii. Tadeusz Kościuszko uznawany jest za bohatera
dwóch narodów. Zarówno w Polsce, jak i Stanach Zjednoczonych nie brakuje pomników i miejsc mu
poświęconych, jego imię nosi też Akademia Wojskowa w West Point, również na jego pamiątkę
nazwano najwyższy szczyt Australii.

W jakich okolicznościach zginął król Stanisław August Poniatowski?

Stanisław August Poniatowski to ostatni elekcyjny król Polski. Zmarł trzy lata po swojej abdykacji w
Pałacu Marmurowym w Petersburg, 12 lutego 1798r. Po wypiciu zawartości filiżanki zasłabł i stracił
przytomność. Gdy ją odzyskał, poprosił do siebie księdza. Potem znów stracił przytomność. Zmarł
późnym wieczorem. Przyczyną śmierci był atak apoplektyczny. 5 marca długi pochód polskich i
rosyjskich dworzan, na którego czele szedł car Paweł I odprowadził ciało Stanisława do kościoła św.
Katarzyny w Petersburgu, gdzie został pochowany w krypcie.

Dlaczego Stanisław Kościuszko wyjechał do USA?

W kraju panowało przygnębienie i marazm po tragedii I rozbioru. Dla Kościuszki, po pobycie we

Francji pełnego idei o braterstwie i równości, stosunki panujące w kraju były trudne do zniesienia.
Kościuszko postanowił więc wyjechać do Ameryki, gdzie od 1775 roku toczyła się wojna brytyjskich
kolonii z ich metropolią. Amerykanie uważają go za bohatera wojennego ponieważ gdy dotarł do
Ameryki, w bardzo krótkim czasie stał się pułkownikiem Armii Kontynentalnej. Słynna i bardzo
znacząca dla nowo powstającego państwa Stanów Zjednoczonych, bitwa pod Saratogą, została
wygrana dzięki umocnieniom Kościuszki. Jego zasługi wojenne zostały już wtedy bardzo szeroko
uznane. Sam Jerzy Waszyngton wręczył mu w podzięce za służbę wojskową dwa pistolety oraz szablę.
Napis na klindze głosił – ,, Ameryka i Washington przyjacielowi swemu, Tadeuszowi Kościuszce’’.
Został odznaczony również medalem cyncynata. Jest on jedynym Polakiem, który otrzymał to
odznaczenie.