Współczesne Systemy Polityczne

1/ Definicja systemu politycznego.
System polityczny - System polityczny to ogół organów państwowych, partii politycznych, oraz organizacji i grup
społecznych - formalnych i nieformalnych - uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa
oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi.
*Podejście instytucjonalne: całokształt instytucji oraz relacji zachodzącymi między nimi (osoby, grupy, organy i ich
rodzaje i wzajemne powiązania i współdziałania.
*Podejście funkcjonalne - proces polityczny dokonujący się w ramach poszczególnych wspólnot takich jak: państwo,
związki zawodowe; ogół funkcji i ról wypełnianych przez elementy instytucjonalne.
*Całokształt instytucji, organizacji oraz zasad i norm prawnych regulujących stosunki publiczne w państwie jako
najwyższej formie organizacji społeczeństwa.
*System polityczny państwa to określony, złożony układ wzajemnie powiązanych ze sobą elementów
instytucjonalnych i funkcjonalnych, które tworzą polityczną organizację społeczeństwa
2/ Podsystem instytucjonalny systemu politycznego.

Podsystem instytucjonalny: obejmuje aparat państwowy, partie polityczne i zinstytucjonalizowane grupy interesu.
Określa treść, podstawowe kierunki działalności, charakter obowiązujących norm w całej strukturze.
3/ Podsystem regulacyjny (normatywny) systemu politycznego.

Podsystem regulacyjny: obejmuje ogół norm za pośrednictwem których regulowane są stosunki społeczno-
polityczne. Obejmuje normy prawne oraz reguły nienormatywne.
4/ Funkcja adaptacyjna systemu politycznego.

Przystosowywanie państwa do warunków stwarzanych przez otoczenie, ekonomię, politykę, naukę czy kulturę.
Przejawiająca się m.in. w usprawnieniu działań instytucji oraz poszerzenia bazy działania systemu politycznego.
5/ Funkcja regulacyjna systemu politycznego.

Funkcja regulacyjna odnosi się do podporządkowania i ujednolicania działań politycznych. Dokonuje się to głównie
poprzez normy polityczne oraz instytucjonalizację życia politycznego. Bez odpowiedniej unifikacji tych działań system
polityczny nie mógłby istnieć i rozwijać się.
6/ Pojęcie państwa
Państwo – jest polityczną organizacją społeczeństwa, wyposażoną w suwerenną władzę, jest też organizacją
terytorialną i przymusową.
*Państwo jest przymusową organizacją, wyposażoną w atrybuty władzy zwierzchniej po to, by ochraniać przed
zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi ład, zapewniający zasiedlającej jego terytorium społeczności,
składającej się ze współzależnych grup o zróżnicowanych interesach, warunki egzystencji korzystne odpowiednio do
siły ich ekonomicznej pozycji i politycznych wpływów [wg Mariusz Gulczyński: Nauka o polityce, Wyd. Druktur,
Warszawa 2007].
7/ Formy Państwa
Forma państwa - to kształt struktury organizacyjnej w danym państwie w połączeniu z właściwą dla niego formą
rządów
Jedna z pierwszych prób typologii form państwa podjął Arystoteles, który uważał, że forma państwa powstaje
wskutek naturalnego historycznego rozwoju. Zakładał przy tym, ze każde społeczeństwo wytwarza właściwy dla
siebie rodzaj państwa. Nie ma zatem jednego uniwersalnego wzorca.
A. monarchia, arystokracja
B. tyrania oligarchia demokracja
Współcześnie w typologii form państwa przyjmuje się następujące kryteria
kto skupia najwyższą władzę w państwie: na tej podstawie możemy wyróżnić: monarchie (Wielka
Brytania, Szwecja) i republiki (Niemcy, Polska, Stany Zjednoczone)
sposób organizacji struktury administracyjnej: państwo unitarne (kraj ma strukturę jednolitą) i

federacyjne (kraj jest podzielony na regiony, które zachowują określony rodzaj autonomii)
- sposób sprawowania rządów - demokratyczny, autorytarny, totalitarny lub wojskowy
8/ Cechy systemu prezydenckiego
Cechy systemu prezydenckiego:

- monizm władzy wykonawczej : prezydent wybrany w wyborach powszechnych pełni funkcję głowy państwa i
premiera. Mianuje ministrów, którzy nie tworzą jednak rządu jako samodzielnego organu władzy wykonawczej – są
tylko wykonawcami woli prezydenta.
- prezydent nie ma inicjatywy ustawodawczej
- niezależność i rozdzielność władzy wykonawczej i ustawodawczej : parlament nie może zażądać ustąpienia
prezydenta ani powołanych przez niego ministrów z przyczyn politycznych.
- prezydent ponosi odpowiedzialność za naruszenie konstytucji i ustaw (odpowiedzialność konstytucyjna)
- system prezydencki zakłada sztywny podział władzy;
- między władzami dochodzi do różnego rodzaju „styków” czy „kontaktów” wynikających z przekonania o potrzebie
wzajemnego powściągania się władz w myśl mechanizmu check ind balances;
- prezydent jest wybierany w głosowaniu powszechnym;
- kadencja prezydenta jest określona w czasie;
- akty wydawane przez prezydenta nie wymagają kontrasygnaty;
- prezydent ma możliwość wydania dekretów z mocą ustawy;
- ministrowie wchodzący w skład rządu odpowiadają jedynie przed prezydentem;
- osoby kierujące poszczególnymi działami administracji (ministrowie, sekretarze stanu) są tylko organami
pomocniczymi prezydenta;
- powoływani są zwykle za zgodą parlamentu lub jednej z jego izb;
- gdy minister (sekretarz stanu) nie uzyska zgody parlamentu, prezydent musi zgłosić inną osobę;
- ministrowie (sekretarze) ponoszą odpowiedzialność karną za naruszenie Konstytucji, zdradę stanu, popełnienie
przestępstwa. Nie odpowiadają zaś politycznie przed parlamentem, a wyłącznie przed organem władzy
wykonawczej;
- istnieje jeden ośrodek władzy wykonawczej;
- podziałowi władz towarzyszy zasada równowagi i hamulców, a w efekcie kontroli;
- prezydent nie może rozwiązać parlamentu;
- prezydent jest głową państwa, sprawuje władzę wykonawczą;
- połączenie funkcji prezydenta i szefa rządu;
- prezydent nie jest odpowiedzialny politycznie, nie może być odwołany przez parlament;
- w swej działalności prezydent jest związany Konstytucją i ustawami wydawanymi przez parlament, nie ma z reguły
prawa inicjatywy ustawodawczej, może jednak korzystać z prawa weta wobec ustaw;
- gdy dąży do wprowadzenia pewnych rozwiązań, zwraca się do parlamentu z orędziami i tylko w ten sposób pobudza
jego aktywność ustawodawczą;
- ma prawo weta zawieszającego czyli zgłoszenia sprzeciwu wobec ustawy. Kongres może takie weto odrzucić
większością dwóch trzecich głosów.
- w wielu krajach, gdzie istnieje ten system prezydent ma prawo wydawania rozporządzeń;
- ani prezydent ani ministrowie nie mogą łączyć swojego stanowiska z mandatem przedstawicielskim;
- prezydent i ministrowie (jak było wspomniane) odpowiadają karnie za naruszenie Konstytucji, zdradę stanu.
Przykładem prezydenckiego systemu rządów są właśnie Stany Zjednoczone oraz liczne republiki
południowoamerykańskie i niektóre państwa Afryki.
9/ Cechy systemu parlamentarno gabinetowego.
- dualizm władzy wykonawczej : istnieją dwa organy władzy wykonawczej : głowa państwa oraz rząd z premierem na
czele. Kompetencje tych organów są rozdzielone.
- parlament we współpracy z głową narodu powołuje rząd, który jest głównym organem władzy wykonawczej.
- parlament (a przynajmniej jego izba niższa, gdy jest on dwuizbowy) jest wybierany w wyborach powszechnych
- układ sił w parlamencie (lub podjęte w nim uzgodnienia gdy żadna z partii nie posiada większości) przesądza o
powołaniu premiera i powołaniu rządu
- powiązanie i wzajemna kontrola władzy wykonawczej : rząd ponosi odpowiedzialność polityczną przed
parlamentem, który może wyrazić wotum nieufności, oznaczające ustąpienie co najmniej jednego ministra,
najczęściej zaś całego gabinetu. Rząd ma inicjatywę ustawodawczą oraz może wystąpić do głowy państwa z
wnioskiem o rozwiązanie parlamentu
- rząd ma wpływ na rozwiązanie parlamentu (czasem jednej jego izby gdy jest dwuizbowy) przed upływem kadencji,
co powoduje konieczność rozpisanie przedterminowych wyborów
- parlament jest wybierany w wyborach powszechnych
- między parlamentem a rządem istnieje system powiązań organizacyjnych, funkcjonalnych i personalnych

(ministrowie mogą być i często są deputowanymi) co oznacza brak separacji władzy ustawodawczej i wykonawczej
- głowa państwa (w postaci prezydenta lub monarchy) nie kreuje polityki wewnętrznej, ani zagranicznej, spełnia
jedynie funkcje reprezentacyjne i ceremonialne, a także wobec woli większości parlamentarnej (powołuje premiera,
zarządza wybory przedterminowe)
10/ Cechy systemu mieszanego :
- zwany tez półprezydenckim, semiprezydenckim.
- realizuje tzw. „Arbitraż polityczny” tj. posiada nie tylko władzę rozstrzygania sporów między rządem a
parlamentem, ale także – władzę arbitralną czyli podejmowaną dowolnie, stosownie do okoliczności.
- występują elementy systemu prezydenckiego i parlamentarnego
- nie występuje tutaj kontrasygnata (przy współdziałaniu z rządem)
- aby jakikolwiek system można kwalifikować jako system mieszany, musi istnieć powiązanie wszystkich jego cech, a
nie wybiórczo tylko niektórych, bez tworzenia spójnej logicznie całości.
- jest połączeniem systemu prezydenckiego i parlamentarnego.
- W tym systemie prezydent ma szerokie uprawnienia, np. prawo do rozwiązania w dowolnym czasie parlamentu.
Jednak nie jest szefem rządu, jak to ma miejsce w systemie prezydenckim.
- Prezydent wyłaniany jest w drodze głosowania powszechnego.
- Do jego zadań należy kształtowanie polityki zagranicznej, powoływanie premiera oraz poszczególnych ministrów,
odwoływanie rządu.
- Do rządu należy prowadzenie bieżącej polityki.
- Ponosi on odpowiedzialność zarówno przed prezydentem jak i przed parlamentem.
- System mieszany obowiązuje we Francji i Rosji.
*Podstawową cechą systemu mieszanego jest dualizm kontroli konstytucyjności prawa. oznacza to, że badanie
zgodności prawa z konstytucją sprawują zarówno sądy powszechne jak i centralny sąd konstytucyjny. System ten
występuje obecnie w licznych państwach Ameryki Łacińskiej (np. Wenezuela, Kolumbia, Ekwador, Chile), a ponadto z
licznymi modyfikacjami w Grecji i Portugalii. Cechą charakterystyczną jest to, że wyłącznie sądy konstytucyjne
(niekiedy ich rolę pełnią Sądy Najwyższe) są władne do uznania normy za nieważną i nieobowiazującą, czyli tylko one
mogą usunąć taką normę z porządku prawnego. Natomiast sądownictwo powszechne posiada możliwość
niezastosowania prawa w konkretnej, zawisłej przed nim sprawą. Tak więc orzeczenie sądu powszechnego nie
powoduje utraty mocy obowiązującej przez niezastosowany akt normatywny. W tym miejscu warto też wspomnieć o
instytucji amparo występującej w państwach iberoamerykańskich, czyli instytucji zbliżonej do europejskiej skargi
konstytucyjnej. Amparo polega na tym, że na Sądy Najwyższe mają możliwość uznania, na podstawie actio popularis,
zarzutu niekonstytucyjności ustawy, dekretu bądź uchwały za uzasadniony, co skutkowało usunięciem takiego aktu z
systemu prawnego.
11/ Cechy systemu parlamentarno – komitetowego
System parlamentarno-komitetowy :
-system parlamentarno-komitetowy jest oryginalnym rozwiązaniem szwajcarskim;
- wybrany w wyborach powszechnych parlament jako reprezentant narodu ma pełnię władzy w państwie, a
pozostałe organy są mu podporządkowane. Parlament sprawuje nad nimi kontrolę, jednak nie może odwołać rządu.
- rząd jest komitetem wykonawczym parlamentu. Ma inicjatywę ustawodawczą, jednak nie może rozwiązać
parlamentu.
- głowa państwa nie ma jasno określonych kompetencji. Jest powoływana przez parlament i przed nim
odpowiedzialna. Nie może rozwiązać parlamentu.
- konstytucyjnie jest zapewniona przewaga parlamentu nad pozostałymi organami państwa.
- jednolitość władzy państwowej;
- parlament jest organem władzy najwyższej (posiada władzę ustawodawczą i wykonawczą);
- rząd powoływany jest przez parlament a nie przez głowę państwa (rząd jest komitetem wykonawczym parlamentu);
- rząd odpowiada politycznie przed parlamentem, ale konflikt na linii rząd-parlament może zostać rozstrzygnięty
tylko na korzyść parlamentu;
- ministra nie można odwołać (ustępuje sam lub gdy nie zostanie wybrany do parlamentu w następnych wyborach);
- głową państwa zostaje członek rządu o najdłuższym stażu;
- głowa państwa odpowiada politycznie przed parlamentem (ponosi też odpowiedzialność karną);
- głowa państwa nie ma prawa rozwiązania parlamentu przed upływem jego kadencji
obowiązuje w Szwajcarii. W tym systemie parlament sprawuje władzę wykonawczą i ustawodawczą. Także
parlament, a nie głowa państwa, powołuje rząd. Rząd jest politycznie odpowiedzialny przed parlamentem. W
systemie parlamentarno-komitetowym nie można odwołać ministra, może on jedynie ustąpić sam, albo nie otrzymać
mandatu w kolejnych wyborach. Urząd prezydenta sprawuje członek rządu o najdłuższym stażu. Obok
odpowiedzialności karnej ponosi także odpowiedzialność polityczną przed parlamentem. Nie posiada uprawnień
rozwiązania parlamentu przed upływem jego kadencji.
System parlamentarno-komitetowy (komitetowo-wiecowy; rządów zgromadzenia; konwentu) - system rządów

występujący w konstytucji jakobińskiej z 1793, Komunie Paryskiej, oficjalnie w ustroju niektórych państw Bloku
Wschodniego oraz we współczesnej Szwajcarii. Najważniejszą zasadą jest zasada jedności władzy, co oznacza, że nie
występuje jej trójpodział. Całość władzy należy do parlamentu. Parlament powołuje pozostałe organy, określa
również ich zadania i sprawuje nad nimi kontrolę. Rząd jako komitet wykonawczy parlamentu jest bezpośrednio
wybierany przez parlament, przed którym jest odpowiedzialny. Głowa państwa nie może rozwiązać parlamentu
przed końcem kadencji.
12/ Co oznaczają pojęcia państwo unitarne i złożone – podaj po 5 przykładów
Państwo złożone to państwo składające się z części zwanych stanami, landami, które posiadają pełną autonomię.
Każda z części składowych państwa ma własny system prawny i administracyjny. Państwa złożone dzielą się na:
federacje, konfederacje oraz unie.
Państwo unitarne — forma państwa najbardziej powszechna we współczesnym świecie, charakteryzująca się
wewnętrzną jednolitością. Wszystkie jednostki administracyjne wchodzące w skład państwa są tak samo
zorganizowane i podporządkowane organom centralnym, które określają ich ustrój i właściwość. Państwa unitarne
możemy podzielić na państwa scentralizowane i zdecentralizowane. Ustrój scentralizowany charakteryzuje się
wyznaczaniem lokalnych urzędników przez rząd centralny, który sprawuje zwierzchnią władzę nad organami
regionalnymi. Ustrój zdecentralizowany ma miejsce, gdy organy regionalne są formowane niezależnie od rządu i
istnieje dobrze rozwinięty samorząd terytorialny o znacznych kompetencjach, a władza centralna zastrzega sobie
prawo do podejmowania tylko najważniejszych decyzji.
Państwa unitarne charakteryzują się:
-suwerenną władzą dotyczącą całego obszaru w takim samym zakresie
-jednością struktury organizacyjnej i brakiem podziałów na części składowe, które miałyby cechy „państwowości”
-brakiem samodzielności politycznej jednostek terytorialnych
13/ Czym charakteryzują się większościowe systemy wyborcze?
System większościowy polega na tym, że mandaty otrzymuje tylko ta partia, która zebrała określoną prawem
większość głosów w danym okręgu. W systemie tym okręgi wyborcze są najczęściej jednomandatowe. Każda partia
wystawia w okręgu tylko jednego kandydata i wyborca oddaje swój głos na tę lub inną partię, głosując na jej
kandydata. Taki system eliminuje lub zmniejsza reprezentację partii małych, zapewnia jednak zazwyczaj stabilność
rządów poprzez formowanie się w wyniku wyborów silnej większości parlamentarnej. Większościowy system
wyborczy występuje między innymi w wyborach parlamentarnych w USA, Wielkiej Brytanii, Francji.
14/ Czym charakteryzują się proporcjonalne systemy wyborcze?
System proporcjonalny polega na tym, że podział mandatów między partie jest dokonywany odpowiednio do liczby
głosów zebranych przez każdą z nich. Zasada proporcjonalności prawa wyborczego może być stosowana tylko wtedy,
gdy tworzy się okręgi wielomandatowe i gdy istnieją zwalczające się partie polityczne, przystępujące do wyborów z
własnymi programami i z osobnymi listami kandydatów. Proporcjonalny system wyborczy funkcjonuje w większości
krajów postkomunistycznych, a także między innymi w Belgii, Danii, Holandii, Grecji. Do kilku dobrych stron systemu
proporcjonalnego możemy zaliczyć miedzy innymi: w składzie organu przedstawicielskiego nie zachodzą takie
deformacje, jak w systemie większościowym, znacznie lepsze zabezpieczenie interesów mniejszości, jest bardziej
adekwatnym modelem dla systemu nieustabilizowanego a także większa sprawiedliwość demokratyczna.
Złymi stronami są między innymi: utrudnienia sformułowania rządu mającego poparcie parlamentu ? koalicje.
Zaletami większościowego systemu wyborczego jest większa stabilność rządzenia, eliminacja ugrupować skrajnych.
Wybrany rząd ma bardziej jednorodny charakter. By dana partia mogła rządzić nie jest konieczne tworzenie koalicji.
Stworzone okręgi jednomandatowe powodują lepszą identyfikację wybranych przedstawicieli z wyborcami.
15/ Rola spikera w parlamencie brytyjskim.
Członek brytyjskiej Izby Gmin przewodniczący jej obradom. Nie należy mylić tej funkcji z inną o zbliżonej nazwie, lecz
innym charakterze i roli - Przewodniczącym Izby Gmin. Spiker posiada bardzo szerokie kompetencje w zakresie
sterowania przebiegiem obrad, natomiast nie zajmuje się ustalaniem listy spraw poruszanych na poszczególnych
posiedzeniach (jest to domena przede wszystkim Przewodniczącego).
Spiker jest wybierany przez Izbę na pierwszym posiedzeniu po wyborach i jest to pierwsza decyzja, jaką podejmuje
Izba w nowej kadencji. Do czasu jego wyłonienia obradami kieruje Ojciec Izby, którym zostaje deputowany o
najdłuższym nieprzerwanym stażu, o ile nie jest członkiem rządu. Choć jak wszyscy członkowie Izby spiker należy do
jednej z partii, wypełniając swą funkcję ma obowiązek zachować całkowitą bezstronność i nie prowadzić samemu
aktywnej działalności politycznej. Ponieważ nie sprzyja to zdobywaniu popularności wśród wyborców, tradycyjnie
żadna z trzech głównych partii nie wystawia w okręgu spikera z minionej kadencji kontrkandydata przeciw niemu.
Tradycyjnie spikerzy sprawują swoją funkcję tak długo, aż sami nie zrezygnują. Jeśli spiker wyraża wolę pozostania na
stanowisku i nie ma wobec niego poważniejszych zastrzeżeń, zostaje zwykle wybrany ponownie przez aklamację.
Moment tuż przed wyborem jest jedynym, kiedy ma prawo wygłosić przemówienie o charakterze politycznym
(najczęściej służące podziękowaniu własnym wyborcom). Prowadząc obrady, spiker nosi togę. Do 1992 elementem
stroju była także peruka, jednak Betty Boothroyd, pierwsza kobieta na tym stanowisku, zaniechała jej używania, a jej
następca podtrzymał tę decyzję. Spiker zajmuje miejsce na szczycie prostokąta, w kształcie którego jest sala obrad.
Po jego prawej stronie zasiada partia rządząca, a po lewej (naprzeciwko rządu) opozycja.
16/ Izba Lordów w Wielkiej Brytanii.
Izba Lordów (ang. House of Lords) – izba wyższa dwuizbowego parlamentu brytyjskiego, który oprócz tego składa się
też z Izby Gmin i Suwerena (panującej rodziny królewskiej). Nie jest to ciało wybieralne, lecz jego skład i struktura jest
uwarunkowana wielowiekową tradycją
Aktualnie Izba Lordów składa się z 743 parów duchownych i świeckich, potocznie zwanych lordami.
Lordowie duchowni to najwyżsi hrarchowie Kościoła anglikańskiego, którzy zasiadają w Izbie tak długo, jak długo
sprawują swoje funkcje kościelne (wiryliści). Obecnie zasiada w Izbie 26 lordów duchownych.
Lordowie świeccy pełnią swoją funkcję dożywotnio, chyba że Izba odbierze im tytuł lordowski. W grupie lordów
świeckich wyróżnia się:
* 92 parów dziedzicznych
* 12 parów prawa
* 618 parów dożywotnich z których 14 to parowie
Izba Lordów pełni obecnie rolę ciała opiniującego ustawy uchwalane przez Izbę Gmin (bez prawa weta ostatecznego)
oraz sądu najwyższego dla Anglii i Walii, Szkocji oraz Irlandii Północnej w sprawach cywilnych, zaś w sprawach
karnych dla Anglii i Walii oraz Irlandii Północnej. Oprócz tego w ramach Izby Lordów działa wiele komisji specjalnych,
które mimo że nie posiadają formalnego prawa do podejmowania decyzji, mają znaczny wpływ na życie polityczne w
Wielkiej Brytanii.
Kompetencje ustawodawcze Izby Lordów są niewielkie i ograniczają się do prawa zgłaszania projektów ustaw do Izby
Gmin oraz czasowego wstrzymywania uchwalania ustaw w drodze weta zawieszającego na okres nie dłuższy, niż
dwie sesje (jeden rok).
17/ Wybory do Izby Gmin w Wielkiej Brytanii.
Wybory powszechne
Jedną z prerogatyw brytyjskiego monarchy jest zwoływanie i rozwiązywanie parlamentu. Za każdym razem gdy to
nastąpi, automatycznie rozpoczynają się przygotowania do następnych wyborów. Bierne prawo wyborcze
przysługuje każdemu dorosłemu (powyżej 21 lat) obywatelowi Wielkiej Brytanii, innych krajów Wspólnoty Narodów
oraz Republiki Irlandii. Nie dotyczy to:
 Członków Izby Lordów

 Osób zajmujących eksponowane stanowiska w służbie Korony (jak sędziowie). Członkowie rządu mogą
jednak kandydować.
 Członków parlamentów innych państw Wspólnoty
 Skazanym za zdradę, którym nie udzielono prawa łaski
 Skazanym za naruszenie praw wyborczych w ciągu dekady poprzedzającej dane wybory.
 Osobom odsiadującym długoletnie wyroki (powyżej roku)
 Bankrutom
Istnieje również precedens dyskwalifikujący głuchoniemych, lecz taki przypadek nie zdarzył się już od stuleci.
Partia, która zdobędzie największą liczbę głosów tworzy rząd, a jej przewodniczący zostaje automatycznie
premierem. Teoretycznie rząd powoływany jest przez monarchę, jednak w praktyce nie ingeruje on w prace
parlamentu i rządu. Premier oraz większość ministrów zazwyczaj pochodzą z Izby Gmin, jednak niektórzy wybierani
są spośród członków Izby Lordów.
Kadencja parlamentu trwa nie dłużej niż 5 lat, zazwyczaj parlament jest rozwiązywany przed upływem tego terminu.
Monarcha wybiera odpowiedni termin w porozumieniu z premierem. Jednak to premier ma decydujący głos. Ma to
miejsce w momencie najkorzystniejszym dla jego partii na reelekcję. Podobnie, monarcha automatycznie rozwiązuje
parlament i rozpisuje nowe wybory, jeśli którakolwiek z izb przegłosuje wotum nieufności dla rządu lub nie
zatwierdzi budżetu.
Wybory uzupełniające
Jeśli w trakcie kadencji parlamentu zajdzie taka potrzeba, w odpowiednim okręgu wyborczym można przeprowadzić
wybory uzupełniające.
Miejsce w parlamencie może się zwolnić z wielu przyczyn, najbardziej oczywistą jest śmierć polityka; jednak
rezygnacja nie jest jedną z nich: prawo nie zezwala składać tak ważnego urzędu. Przepis ten można ominąć przez
ubieganie się u majordoma lub kanclerza o jedno ze stanowisk przy rodzinie królewskiej, którego nie można łączyć z
pracą parlamentarną. Stanowiska takie jak Podczaszy Korony czy Podskarbi pałacu Northstead nie wiążą się z żadnym
prawdziwym stanowiskiem i istnieją wyłącznie po to, by umożliwić parlamentarzystom ewentualne odejście z
urzędu.
Jeśli MP zostanie wybrany na jedno z "prawdziwych" stanowisk, jak na przykład stanowisko sędziowskie, wtedy jego
miejsce w parlamencie zwalnia się.
W przypadku podejrzenia o niestabilność umysłową, Speaker Izby może zarządzić badanie członka parlamentu przez
dwóch niezależnych lekarzy. Jeśli po upływie połowy roku potwierdzą oni swą diagnozę o chorobie umysłowej,
parlamentarzysta traci urząd. Podobnie musi upłynąć sześć miesięcy, nim miejsca w parlamencie zostanie
pozbawiony bankrut.
18/ CZYM JEST GABINET CIENI W WIELKIEJ BRYTANII?
Gabinet cieni, instrument właściwy brytyjskiemu systemowi politycznemu, polegający na formowaniu

alternatywnego rządu przez polityków głównej partii opozycyjnej. Partia, która odniosła zwycięstwo w wyborach
formuje właściwy rząd, natomiast przywódca największej partii opozycyjnej powołuje gabinet cieni. Jest on
odwzorowaniem struktury urzędującego rządu.
Gabinet cieni zbiera się pod kierownictwem przewodniczącego Izby Gmin, który uznany jest w Wielkiej Brytanii za
lidera opozycji. Podczas posiedzeń gabinetu cieni analizowane są decyzje rządu oraz dyskutowana strategia
polityczna opozycji.
Funkcjonuje również w Australii, Kanadzie, Nowej Zelandii oraz innych państwach, których system ustrojowy opiera
się na modelu brytyjskim.
19/ JAKIE SĄ GŁÓWNE UGRUPOWANIA POLITYCZNE W WIELKIEJ BRYTANII?
Główne partie
Brytyjską scenę polityczną zdominowały dwie partie. Działają na terenie całego kraju i obejmują większość członków
Parlamentu Europejskiego, Parlamentu Szkocji i Zgromadzenia Walii.
• Partia Konserwatywna, prawica i centroprawica
• Partia Pracy, centrowa, centrolewica.
Do miana trzeciej "siły" aspirują Liberalni Demokraci, centrowa, centrolewica.
20/ POZYCJA MONARCHY W SYSTEMIE POLITYCZNYM WIELKIEJ BRYTANII
Władca - król/królowa lub po prostu monarcha, sprawuje swoją władzę na zasadach dziedziczności. Powinniśmy
jednak pamiętać, że tak naprawdę jego władza jest czysto reprezentacyjna. Można tu przytoczyć maksymę, która
dobitnie odzwierciedla panujące w Wielkiej Brytanii stosunki, a mianowicie: król panuje, ale rząd rządzi. Cała
rzeczywista władza znajduje się jednak w rękach parlamentu, gabinetu oraz sądów. W rękach monarchy pozostały
pewne uprawnienia tzw. prerogatywy królewskie, o całkowicie reprezentacyjno - fasadowym znaczeniu. Dla
przykładu można tu nadmienić, iż (…) król jest zwierzchnikiem i naczelnym wodzem sił zbrojnych, ma prawo
wypowiadania wojny i zawierania pokoju, może zwoływać i rozwiązywać parlament, ma prawo sankcji ustaw, oraz
prawo łaski, ponadto mianuje wszystkich wyższych urzędników (w tym członków rządu).(…)[3]. Pamiętajmy jednak o
kolejnej ogólnej zasadzie, która wymaga podpisu (kontrasygnaty) odpowiedniego ministra przy decyzjach
podejmowanych przez monarchę. Pamiętajmy jednak, iż władca jest dokładnie zorientowany w wydarzeniach
politycznych, i biegu zdarzeń parlamentarnych, gdyż regularnie uzyskuje sprawozdania z prac tego organu oraz co
tydzień udziela audiencji szefowi rządu.
Obecnie królową Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej jest Elżbieta II z dynastii Windsorów. Sprawuje tę funkcję od
1953 roku. Jej poprzednikiem był Jerzy VI Windsor, a następcą tronu jest książę Karol.
21/ . PARLAMENT REPUBLIKI FRANCUSKIEJ- STRUKTURA I WYBORY.
STRUKTURA
Parlament Francji jest władzą ustawodawczą panującą obecnie we Francji
Obecny system parlamentarny, bikameralny dzieli się na:
• Izbę wyższą (Chambre haute)- Senat Francji posiadający 321 miejsc
• Izbę niższą (Chambre basse)-Zgromadzenie Narodowe posiadający 577 miejsc
Organizacja władzy
Obie izby parlamentu urzędują w osobnych własnych siedziba którymi są:
• Pałac Luksemburski jest miejscem urzędowanie Senatu natomiast Pałac Burbonów jest miejscem spotkań
Zgromadzenia Narodowego. Każda izba parlamentu ma swoje reguły oraz zasady którymi poddawani są jej
członkowie.
Parlament spotyka się w trakcie jednej 9 miesięcznej sesji w trakcie roku. W razie nagłej sprawy, Prezydent może
podjąć decyzję o zwołaniu specjalnej sesji parlamentu. Władza parlamentarna została osłabiona w trakcie istnienia
Czwartej Republiki. Zgromadzenie Narodowe może przyjąć wotum nieufności dla rządu jeśli rząd nie uzyska
absolutnej większości głosów. W rezultacie rząd (Premier oraz ministrowie) muszą zdobyć większość głosów ze
strony ugrupowania które reprezentują a zarazem powinno posiadać wystarczającą ilość głosów aby przyjąć wotum
zaufania. Okres rządzenia rządu i prezydenta pochodzących z przeciwnych obozów politycznych nazywa się
koabitacją.
Członkowie parlamentu posiadają immunitet poselski. Obie izby parlamentu posiadają swoje komisje które zajmują
się rożnymi sprawami związanymi z działaniem danej izby. Jeśli jest to konieczne w celu zbadań pewnych spraw
związanym życiem izby może powstać komisja śledcza która może uchylić immunitet.
WYBORY
Zgromadzenie Narodowe we Francji (fr. Assemblée nationale) – we Francji, stanowi obecnie izbę niższą Parlamentu
Francji, i wybierane jest na 5 lat w dwóch turach wyborów powszechnych, bezpośrednich i większościowych. Drugą
izbą jest Senat, wybierany przez kolegium elektorów.
Bierne prawo wyborcze do Zgromadzenia Narodowego przysługuje obywatelom francuskim, którzy ukończyli 23 lata
i korzystają z pełni praw publicznych. Czynne prawo wyborcze mają osoby pełnoletnie.
W Zgromadzeniu zasiada 577 parlamentarzystów. Wybory z czerwca 2007 pozwoliły na wybór trzynastej kadencji
Zgromadzenia Narodowego Piątej Republiki (od 1958).
Siedzibą Assemblée nationale jest paryski Palais Bourbon.
Senat
Skład i sposób wyboru
Do września 2004 w Senacie zasiadało 331 członków, wybieranych na okres 9 lat. Od tego czasu liczba senatorów
ulega jednak stopniowemu rozszerzeniu, aż w 2011 osiągnie 348. Ponadto kadencja została skrócona do 6 lat, a
połowa składu wymieniana będzie co 3 lata, do tej pory zaś, co 3 lata wymieniano jedną trzecią składu izby.
Senatorowie wybierani są w wyborach pośrednich, przez ok. 145 tys. elektorów - głównie przedstawicieli władzy
lokalnej.
22/ PREZYDENT W SYSTEMIE POLITYCZNYM FRANCJI
Zgodnie z konstytucją prezydent Republiki (fr. Président de la République) miał być wybierany na siedem lat, jednak
obecnie jego kadencję skrócono do pięciu lat w wyniku referendum konstytucyjnego z 2000 roku. To prezydent
desygnuje kandydata na premiera, przewodzi Radzie Ministrów, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych oraz ma prawo
parafowania traktatów międzynarodowych. Prezydent ma prawo poddawania różnych kwestii politycznych pod
referendum oraz może rozwiązać Zgromadzenie Narodowe. W sytuacjach nadzwyczajnych prezydent może przejąć
pełnię władzy w państwie.
Zgodnie z systemem stworzonym przez de Gaulle'a prezydent ma dużą władzę. Jeżeli w parlamencie dominuje jego
frakcja polityczna, to on decyduje kto będzie premierem oraz określa cele polityczne rządu. Jednak gdy frakcja
prezydencka stanowi mniejszość parlamentu, prezydent musi wyznaczyć premiera wywodzącego się z opozycyjnej
wobec siebie większości. Zjawisko względnej współpracy pomiędzy premierem i prezydentem wywodzącymi się z
przeciwnych obozów politycznych nosi miano koabitacji i po raz pierwszy opisano je właśnie we Francji.
W takiej sytuacji dwukrotnie znalazł się Jacques Chirac - w latach 1986-1988 jako prawicowy premier przy
socjalistycznym prezydencie oraz jako prezydent z socjalistycznym rządem w okresie od maja 1997 do 2002 roku.
23/ CZYM, MIEDZY INNYMI WE FRANCJI, JEST KOHABITACJA?
Koabitacja, kohabitacja (fr. cohabitation - współzamieszkiwanie) - w polityce współistnienie w obrębie władzy

wykonawczej - rządu i prezydenta - pochodzących z przeciwnych obozów politycznych. Sytuacja taka ma miejsce,
kiedy w trakcie trwania kadencji prezydenta zostaje wybrany parlament, w którego izbie niższej przewagę uzyskuje
partia opozycyjna (lub koalicja partii) w stosunku do prezydenta. Wtedy prezydent zmuszony jest powołać premiera i
rząd popierany przez większość parlamentarną, a następnie współpracować z nim oraz dzielić kompetencje władzy
wykonawczej.
W Polsce od 1989 sytuacja, w której premier i prezydent wywodzili się z rywalizujących obozów politycznych
wystąpiła czterokrotnie:
• 1993 - 1995 - rząd PSL-SLD i prezydent Lech Wałęsa;
• 1997 - 2001 - rząd AWS-UW i prezydent Aleksander Kwaśniewski;
• 2005 - rząd PiS i prezydent Aleksander Kwaśniewski;
• od 2007 - rząd PO-PSL i prezydent Lech Kaczyński.

24/ STRUKTURA SAMORZĄDU WE FRANCJI I CECHY
Francja posiada trzy stopniową strukturę samorządu terytorialnego (gminy, departamenty, regiony). Zgodnie z
tradycja ustrojową tego kraju terytoria jednostek samorządowych są jednocześnie jednostkami podziału
administracyjnego tworzącymi okręgi administracyjne. Zgodnie z tą zasadą występuje na poziomie gminy podwójny
status mera. Z jednej strony jest on pracownikiem gminy, z drugiej urzędnikiem państwowym odpowiedzialnym
przed zarządzającym departamentem prefektem. W porównaniu z innymi krajami europejskimi we Francji istnieje
bardzo duża liczba małych gmin(36 599gmin). Około 22 tysiące gmin liczy mniej niż 500 mieszkańców, około 4 tysiące
gmin ma mniej niż 100 mieszkańców.
Rada gminy jest podstawowym organem władzy. Jej posiedzeniem kieruje mer, powinny się one odbywać
przynajmniej raz na kwartał z reguły praktyka mówi, że odbywają się 2 razy w miesiącu. Mer zobowiązany jest także
do zwoływania posiedzeń rady na wniosek prefekta lub też jeżeli taki wniosek złoży co najmniej połowa członków
rady. Radny we Francji, który nie uczestniczy w posiedzeniu rady może udzielać pisemnego upoważnienia innemu
członkowi rady do głosowania w jego imieniu. Rada ma możliwość powoływania komisji programowych, którym
przewodniczy z mocy prawa mer, najczęściej powołując w takim przypadku swego zastępcę, który zwołuje i prowadzi
posiedzenia rady. Pozycja radnego zależy od stopnia zaszeregowania tzw. tabeli porządkowej. Miejsca na niej ustala
się według daty pierwszej elekcji radnego oraz liczby uzyskanych głosów. W przypadku równej ilości decyduje wiek.
Organem wykonawczym gminy francuskiej jest mer. Wybierany jest ze składu rady na pierwszym posiedzeniu po
wyborach. W głosowaniu tajnym, większości kwalifikowanej. Jeżeli dwie tury nie dają większości kwalifikowanej to
odbywa się trzecia tura, gdzie decyduje większość zwykła. Kandydat na mera musi mięć ukończone 21 lat. Rada nie
może pozbawić go funkcji, jeżeli nie zgadza się z jego polityką, może przyjąć postawę opozycji wobec jego projektów i
wystąpić o dymisje mera lub spowodować swoje samorozwiązanie i w ten sposób doprowadzić do nowych wyborów.
Rada wybierana jest na 6 lat. Dla gmin o liczbie mieszkańców nieprzekraczającej 3,5 tysiąca. Wybory odbywają się w
2 turach metodą większościową. Głosując na przygotowane listy kandydatów, ta która uzyska największą liczbę
głosów to są radni. Liczba radnych zależy od mieszkańców gminy. Najmniejsze rady składają się z 9 radnych,
maksymalna liczba wybieranych radnych 69. Prawo kandydowania do rady 18 lat, przyjmuje się, że ¾ składu rady
powinno mieszkać na terenie danej gminy. Niepołączalność stanowisk urzędniczych.
25/ BUNDESTAG- STRUKTURA, KADENCJA I WYBORY
Bundestag (pełna nazwa Deutscher Bundestag) – druga obok Bundesratu (Rady Federalnej) izba parlamentu
Niemiec. Pierwsza kadencja Bundestagu rozpoczęła się 7 września 1949 roku. Od 1999 siedzibą jest budynek
Reichstagu (Reichstagsgebäude) w Berlinie. Ustawowa liczba posłów wynosi obecnie 598 osób (od 2002 roku), ale
liczba ta może się zwiększać o tzw. mandaty nadliczbowe (dodatkowe, nadwyżkowe), o czym niżej. Liczba posłów
obecnej, XVI kadencji wynosi 612. Skład Bundestagu jest ustalany według ordynacji mieszanej co cztery lata na
podstawie powszechnych, równych, bezpośrednich, wolnych wyborów, w głosowaniu tajnym (nazywanych w języku
niemieckim Bundestagswahl).
Podział mandatów-Połowa mandatów jest rozdzielana w skali federacji proporcjonalnie do łącznej liczby głosów
oddanych na listy poszczególnych partii politycznych. Podział mandatów odbywa się według metody Hare-Niemeyera
(metody największej reszty). Do 1983 r. włącznie stosowano metodę d'Hondta. W drugim kroku, po ustaleniu liczby
mandatów przypadających każdej z partii są one dzielone pomiędzy partyjne listy krajowe (również, od 1987 roku,
metodą Hare-Niemeyera).
Aby pomimo tego umożliwić wyborcom wpływ na wybór konkretnych osób do Bundestagu, druga połowa mandatów
jest przydzielana na podstawie głosowania większościowego. W każdym jednomandatowym okręgu wyborczym
wybierany jest jeden kandydat – bezpośrednio zwykłą większością głosów, określanych jako głos pierwotny
(Erststimme).
Wynikają z tego pewne komplikacje; mianowicie zdarza się, że liczba kandydatów jednej partii wybranych
bezpośrednio w kraju związkowym przekracza liczbę miejsc przypadających krajowej liście tej partii w wyborach
proporcjonalnych. Jednak wszyscy kandydaci wybrani bezpośrednio wchodzą do Bundestagu. Taki mandat jest
określany jako mandat nadliczbowy (Überhangmandat).
W przeciwieństwie do innych parlamentów w Bundestagu nie występują mandaty wyrównawcze

(Ausgleichsmandat), jak to ma miejsce na przykład w parlamentach krajów związkowych (landów).
Tym sposobem zdarza się często, że w Bundestagu jest więcej deputowanych niż przewidzianych uprzednio
mandatów. Na przykład w roku 1998 było 13, a w 2002 5 mandatów nadliczbowych.
Klauzula 5%
Partia, która nie przekroczy progu 5% w wyborach proporcjonalnych (głosowanie na listę), nie wchodzi do
Bundestagu – zasadę tę wprowadzono od 1953 roku. Jednak kandydaci wybrani bezpośrednio (głosami pierwotnymi)
w każdym przypadku wchodzą do Bundestagu, nawet jeśli ich partia nie przekroczyła progu 5% w głosowaniu
proporcjonalnym. Tak było w 2002 roku w odniesieniu do partii PDS.
Jednak jeśli jakaś partia ma przynajmniej trzech deputowanych z wyborów bezpośrednich (głosy pierwotne), to
klauzula 5% nie obowiązuje, i ta partia wchodzi do Bundestagu z liczbą deputowanych stosownie do liczby głosów
otrzymanych w wyborach proporcjonalnych – na przykład PDS w roku 1994.
Uprawnienia
Do podstawowych funkcji Bundestagu należą:
1) Funkcja ustawodawcza- ustawodawstwo jest podstawową domeną parlamentu, choć w praktyce zarysowuje się
tutaj domena rządu
2) Funkcja kreacyjna- dot. powoływania innych organów państwowych, np. wybór kanclerza federalnego, wybór
połowy składu Federalnego Trybunału Konstytucyjnego, współudział w wyborze prezydenta federalnego,
współudział w powoływaniu sądów najwyższych
3) Funkcja kontrolna- wypełnianie za pomocą różnorodnych środków parlamentarnej kontroli, np. wielkie zapytania,
małe zapytania, godzina aktualności, godzina pytań, komisje śledcze itd.
26/ ROLA PREZYDENTA W SYSTEMIE POLITYCZNYM NIEMIEC

Prezydent w Niemczech
Prezydent wybierany jest na okres 5 lat przez Zgromadzenie Federalne złożone z członków Bundestagu i takiej samej
ilości członków Parlamentów Związkowych. Jego rola w państwie
podporządkowana jest zasadzie &bdquo;prezydent reprezentuje, a nie rzadzi”. Pełni on funkcja bezstronnego
i apolitycznego arbitra. Podpisuje układy i traktaty międzynarodowe, wydaje akty urzędowe, które jednak wymagają
kontrasygnaty. Dysponuje także prawem łaski.
Kontrasygnata, w języku łacińskim contra – sprzeciw, signo – podpisywać, to konstytucyjny wymóg
podpisania urzędowego aktu głowy państwa - prezydenta, monarchy, przez premiera lub właściwego ministra.
Kontrasygnata oznacza, że członkowie rządu, czyli premier i ministrowie przejmują na siebie odpowiedzialność
polityczna za podpisany akt. Instytucja kontrasygnaty wynika z przyjętej zasady, że głowa państwa nie ponosi
odpowiedzialności politycznej przed parlamentem. W Polsce, w myśl postanowień Konstytucji, akty urzędowe
Prezydenta RP wymagają podpisu Prezesa Rady Ministrów, który ponosi odpowiedzialność przed Sejmem. Reguła ta
nie dotyczy m.in. zarządzania przez prezydenta, wyborów do parlamentu, zwoływania pierwszego posiedzenia nowo
wybranego Sejmu i Senatu, podpisania albo odmowy podpisania ustawy, składania wniosku do Trybunału
Konstytucyjnego najwyższej Izby Kontroli, desygnowania i powoływania premiera, przyjmowania dymisji rządu,
zwoływania Rady Gabinetowej, powoływania sędziów, a także Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Prezesa
Naczelnego Sadu Administracyjnego (sadownictwo administracyjne), prezesów Sadu Najwyższego, członków
Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
Prezydent mianuje i zwalnia kanclerza wybranego przez Bundestag oraz mianuje i zwalnia ministrów na wniosek
kanclerza. Ponadto ma prawo rozwiązać parlament, gdy ten nie potrafi wybrać kanclerza lub, gdy odmówi
kanclerzowi udzielenia wotum zaufania. Prezydent nie ma prawa veta ustawodawczego, ale może przesłać projekt
ustawy do zbadania jej zgodności z konstytucja, równie. ma prawo do kontroli trybu jego uchwalenia. Prezydent nie
ponosi odpowiedzialności politycznej, ale może być pociągnięty do odpowiedzialności konstytucyjnej przez
Bundestag lub Bundesrat, rozstrzygniecie w tej sprawie należy do Związkowego Trybunału Konstytucyjnego, który
może pozbawić Prezydenta stanowiska.
27/ ROLA KANCLERZA W SYSTEMIE POLITYCZNYM NIEMIEC

Kanclerz i rząd federalny
Rząd federalny (niem. Bundesregierung) składa się z kanclerza związku (niem. Bundeskanzler) i ministrów
związkowych. Kanclerz wybierany jest w następującej drodze:
kandydata desygnuje prezydent, musi go zaakceptować parlament bezwzględną większością głosów,

jeżeli kandydat prezydenta nie uzyska wymaganej większości głosów, prawo nominacji przechodzi na parlament,
który desygnuje własnego kandydata, którego musi wybrać również większością bezwzględną,
jeżeli w ciągu 14 dni nie dokona wyboru kanclerza większością bezwzględną, może przystąpić do wyboru zwykłą
większością (tzw. kanclerz mniejszości). Wówczas jednak kandydatura musi zostać poparta przez minimum
1/4 ogólnej liczby głosów.
Siedziba kanclerza, Berlin
Prezydent nie może odmówić mianowania kanclerza wybranego bezwzględną większością głosów. Natomiast jeżeli
został wybrany większością zwykłą, wtedy prezydent może albo go mianować, albo rozwiązać parlament i zarządzić
nowe wybory.
Osobny artykuł: Kanclerze Niemiec.
Kanclerz kieruje pracami rządu i określa jego skład. Kanclerz przedstawia prezydentowi wnioski o nominacje
określonych osób na stanowiska ministrów. Prezydent nie może odmówić mianowania ministrem kandydata
przedstawionego przez kanclerza.
Kanclerz wyznacza także jednego z członków gabinetu na wicekanclerza. Przeważnie otrzymuje on również tekę
ministra spraw zagranicznych. Zwykle wicekanclerz pochodzi z mniejszej partii spośród tych, które tworzą koalicję.
Konstytucja RFN przewiduje instytucję tzw. konstruktywnego wotum nieufności. Parlament może wyrazić
kanclerzowi wotum nieufności tylko w przypadku, kiedy jednocześnie dokona wyboru jego następcy, za pomocą
bezwzględnej większości głosów. Jeżeli taka większość nie może się ukonstytuować, wówczas albo prezydent
rozwiązuje parlament i rozpisuje nowe wybory, albo udziela poparcia kanclerzowi mniejszości i mianuje go.
Parlament nie może wyrazić wotum nieufności wobec pojedynczego ministra, ale od razu wobec całego rządu (tzw.
en bloc).
Kanclerz może także wykorzystywać instytucję wotum zaufania. Szef rządu zwraca się z wnioskiem o udzielenie mu
wotum zaufania, mogąc połączyć go z projektem ustawy lub innego aktu prawnego. Wniosek musi zostać przyjęty
bezwzględną większością głosów. W przeciwnym wypadku rząd upada, a parlament musi wybrać nowego kanclerza
lub przynajmniej kanclerza mniejszości, aby liczyć na to, że prezydent nie zdecyduje się na jego rozwiązanie.
Kanclerz może również zgłosić do prezydenta federalnego wniosek o ogłoszenie ustawodawczego stanu
wyjątkowego. Zgodę na to musi wyrazić również Bundesrat. Podczas jego trwania, każdy rządowy projekt ustawy
odrzucony przez Bundestag, może być po uzyskaniu zgody Bundesratu uznany za obowiązujące prawo. Wyjątkiem
jest zmiana konstytucji. Ustawodawczy stan wyjątkowy może trwać maksymalnie 6 miesięcy i może być ogłoszony
tylko raz przez danego kanclerza.
28/ PARTIE POLITYCZNE W SYSTEMIE POLITYCZNYM NIEMIEC
System partyjny w Niemczech jest stosunkowo stabilny. Najważniejsze partie polityczne obecnie to: Unia
Chrześcijańsko-Demokratyczna (Christlich Demokratische Union Deutschlands, CDU), Unia Chrześcijańsko-Społeczna
(Christlich-Sociale Union in Bayern, CSU), Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (Sozialdemokratische Partei
Deutschlands, SPD), Wolna Partia Demokratyczna (Freie Demokratische Partei, FDP), Die Linke (Lewica) i Sojusz
90/Zieloni (Bündnis 90/Die Grünen). Ponadto trzy mniejsze ugrupowania: Narodowodemokratyczna Partia Niemiec
(Nationaldemokratische Partei Deutschlands, NPD), Niemiecka Unia Ludowa (Deutsche Volksunion, DVU) i
Niemiecka Unia Socjalna (Deutsche Soziale Union, DSU) mają swoje reprezentacje w landtagach.
W pierwsze lata po wojnie, w Niemczech Zachodnich panował system umiarkowanie wielopartyjny z dwiema
partiami dominującymi (CDU-CSU i SPD). Jednak w latach 1953-1957 partią dominującą stała się CDU-CSU, bez której
udziału niemożliwe było tworzenie rządu. W owym czasie najczęściej jej partnerem koalicyjnym było FDP. Poczynając
od 1961 roku, w Niemczech wykształcił się na szczeblu federalnym tzw. system dwuipółpartyjny - u sterów władzy
zmieniały się CDU-CSU i SPD, które zawierały koalicje z FDP. System ten trwał w zasadzie do połowy lat 90. XX wieku,
gdy znaczenia nabrała inna mniejsza partia - Zieloni.
29/ W CZYM PRZEJAWIA SIĘ DUZE ZNACZENIE FRAKCJI W BUNDESTAGU?
Frakcja polityczna (z łac. fractio - łamanie) to zorganizowana i zdyscyplinowana grupa ludzi, która wyodrębniła się w
ramach szerszego organizmu politycznego (nie zerwała z nim organizacyjnych powiązań). Jest ona świadoma
własnych odrębności, które wynikają z akceptowania odmiennych idei, preferowania odmiennego stylu
postępowania politycznego lub realizowania specyficznych celów.
Najczęściej wyróżnia się: frakcję partyjną oraz frakcję parlamentalną.
Frakcja partyjna
Pozostaje w strukturze organizacyjnej partii. Jej liderzy, pomimo forsowania odmiennych propozycji programowych
lub personalnych, podporządkowują się decyzjom najwyższych władz partyjnych. Występowanie frakcji partyjnych
jest możliwe w organizacjach, które uznają zasady demokracji wewnątrzpartyjnej i unikają wyraźnego zdefiniowania
swej tożsamości programowej (takie partie określane są niekiedy mianem "partii jako koalicji frakcji").
Frakcja parlamentarna
Skupia wszystkich reprezentantów danej partii zasiadających w parlamencie. Niejednokrotnie grupa ta przejmuje
odpowiedzialność za kierowanie partią i realizację jej programu na forum parlamentu. Decyduje też o przekształcaniu
postulatów programowych partii w wytyczne polityki państwa.
W Wielkiej Brytanii frakcja parlamentarna dzieli się na tzw. frontbenchers (z ang. zasiadający w przednich ławach),
czyli elitę frakcji (liderów), oraz tzw. backbenchers (z ang. zasiadający w tylnych ławach), czyli szeregowych
deputowanych. W Niemczech członek frakcji nie należący do partii to hospitant.
Hospitant - w Niemczech osoba nie należąca do żadnej partii politycznej. Osoby te mogą jednak przystępować do
dowolnie wybranej przez siebie frakcji parlamentarnej (do czego jest potrzebna zgoda organów frakcji), co w
znacznym stopniu ułatwia sprawowanie przez nich mandatu, jako że członkom frakcji przysługują określone
przywileje. W niektórych przypadkach hospitantów nie wlicza się jednak jako pełnowartościowych członków frakcji.
Do tych sytuacji należy: obowiązek posiadania przez pozostałych członków frakcji 5% mandatów Bundestagu (wymóg
niezbędny do istnienia frakcji), oraz obliczanie siły liczebnej frakcji (która wpływa np. na kolejność przemawiania). W
Bundesracie nie ma hospitantów, jako że deputowani do tej izby nie zrzeszają się we frakcje, reprezentują bowiem
kraj związkowy niezależnie od orientacji politycznej.
30/ Wyższa izba niemieckiego parlamentu skład i kompetencje.
Bundesrat (dosł. Rada Federalna) składa się z przedstawicieli rządów krajowych. Ich liczbę konstytucja uzależnia od
liczby głosów należących do danego landu. Te zaś zależą od liczby jego ludności. Minimalnie kraj związkowy może
posiadać 3 głosy. Kraje mające ponad 2 mln ludności posiadają 4 głosy, powyżej 6 mln mieszkańców – 5 głosów, a
ponad 7 mln – 6 głosów. Do 1990 roku w Bundesracie było 41 przedstawicieli rządów krajowych i 4 pochodzących z
Berlina Zachodniego; po zjednoczeniu Niemiec izba posiada 69 członków. Układ sił w Radzie wiąże się z federacyjną
strukturą Niemiec, nadając większe niż wynikałoby to z wielkości znaczenie mniejszym krajom.
Członkowie Bundesratu posiadają tzw. mandat imperatywny. Oznacza to, iż są oni związani instrukcjami swoich
rządów i muszą głosować w sposób przez nie nakazany. Głosy krajów muszą być oddawane jednolicie (en bloc). W
przypadku jakichkolwiek rozbieżności, oddane głosy kraju związkowego są nieważne.
Pracami Rady Federalnej kieruje prezydent (przewodniczący) Bundesratu, funkcję tę sprawują kolejno szefowie
poszczególnych rządów krajowych. Prezydent Bundesratu zwołuje, otwiera, odracza i zamyka posiedzenia izby. Musi
zwołać posiedzenie Rady Federalnej jeżeli zażądają tego kraje federacji lub rząd państwa związkowego. Prezydent
Bundesratu może przejąć funkcje prezydenta RFN, jeżeli ten nie jest w stanie pełnić swojej funkcji. Prezydent Rady
przewodniczy także ciału kolegialnemu, w skład którego wchodzą wysłannicy każdej z reprezentacji rządowej. Ciało
to ma charakter pomocniczy i doradczy względem prezydenta Bundesratu.
Bundesrat:
posiada tylko ograniczone uprawnienia ustawodawcze,
nie bierze udziału w pociąganiu do odpowiedzialności politycznej rządu,
ma prawo postawiania prezydenta RFN w stan oskarżenia,
bierze udział w wyborze sędziów Federalnego Trybunału Konstytucyjnego.
Rząd jest zobowiązany przez odpowiedni zapis w konstytucji do bieżącego informowania Bundesratu o stanie spraw,
co wydaje się umożliwiać izbie wywieranie pewnych nacisków na kierunki prowadzenia polityki przez rząd federalny.
31/ JAKA JEST ROLA MONARCHY W SYSTEMIE POLITYCZNYM SZWECJI?
Monarcha
Król jest głową państwa, ale ma niewielkie uprawnienia. Przez wieki systematycznie tracił je na rzecz innych organów
państwowych: parlamentu, rządu i innych urzędów centralnych. Formalnie jednak nadal jest podmiotem władzy
wykonawczej. Najnowsza odsłona konstytucji tak ogranicza jego prerogatywy, że są one nawet mniejsze od
uprawnień królowej brytyjskiej. Do kompetencji szwedzkiego króla zaliczamy zatem:
• reprezentowanie Szwecji wobec innych głów państw i dyplomatów,

• zwierzchnictwo w państwowym Kościele ewangelicko-augsburskim (luterańskim),
• uroczyste otwieranie sesji Riksdagu,
• wręczanie Nagrody Nobla,
• udzielanie rady, zachęcanie i ostrzeganie parlamentu i rządu.
Gwardia króla w Sztokholmie
Monarcha ma również prawo do informowania go przez premiera o stanie państwa i najważniejszych pracach rządu.
Co ciekawe, król utracił funkcję zwierzchnika sił zbrojnych. Nie ma prawa również do wyznaczania premiera i
zatwierdzania nominacji ministrów. Jednakże interesujące jest sformułowanie, które znajdujemy w "Akcie o formie
rządu" mówiące, że król nie ponosi odpowiedzialności za swoje czyny. Obecnie na tronie szwedzkim zasiada Karol XVI
Gustaw. Wywodzi się on z dynastii Bernadotte, której założycielem był marszałek Francji Jean-Baptiste Jules
Bernadotte – późniejszy Karol XIV Jan.
32/ PARLAMENT W SZWECJI- STRUKTURA I WYBORY
STRUKTURA
Riksdag (szw. Sveriges Riksdag) - jednoizbowy parlament królestwa Szwecji, liczy 349 posłów.
Pierwszy raz zebrał się w 1435 w Arboga jako nieformalny zjazd szlachty szwedzkiej. Dopiero w 1527 r. uzyskał kształt
formalny, kiedy to król Szwecji Gustaw I Waza wprowadził do parlamentu przedstawicieli czterech stanów królestwa:
duchowieństwo, szlachtę, mieszczaństwo i chłopów. Parlament stanowy nosi w historiografii szwedzkiej nazwę
Ståndsriksdagen. System ten utrzymał się do 1866 r., kiedy to zniesiono segregację stanową, a Riksdag przekształcił
się w parlament dwuizbowy. W swoim obecnym kształcie został uformowany w II dekadzie XX wieku; od roku 1969
jest parlamentem jednoizbowym.
WYBORY
Wybory do Riksdagu są:
-powszechne,
-równe,
-bezpośrednie,
-w głosowaniu tajnym.
Kadencja parlamentu trwa 4 lata, choć jeszcze do 1994 roku trwała tylko 3 lata. Kandydaci na posłów rywalizują o
349 miejsc w Riksdagu. 310 mandatów pochodzi z okręgów, a 39 z krajowych list partyjnych. Ta druga grupa
mandatów rozdzielana jest między partie, które dostały się do Riksdagu po przekroczeniu wymaganego progu 4%
głosów w skali państwa. Partie, które nie uzyskały tych 4%, ale w jednym z okręgów zdobyły 12% głosów również
mogą mieć swoich posłów w parlamencie, ale nie mogą uczestniczyć w rozdziale drugiej grupy mandatów.
Deputowani są wybierani wg zmodyfikowanego, proporcjonalnego systemu wyborczego Sainte–Laguë. Obywatele,
którzy ukończyli 18 lat uzyskują zarówno prawo wyborcze bierne jak i czynne .
Zasady działania Parlamentu
Charakterystyczna dla szwedzkiego parlamentu jest funkcja varamena, czyli zastępcy. Każdy poseł ma swojego
zastępcę, co umożliwia przejęcie jego funkcji przez varamena, w sytuacji, gdy nastąpiła nawet krótka niemożność
pełnienia obowiązków przez danego deputowanego. Varamen musi pochodzić z tej samej partii, co jego poseł.
Riksdag jest głównym organem władzy w państwie. Posiada funkcję ustawodawczą i kontrolną. Dodatkowo jego
pozycję wzmacnia wyłączne prawo do zmiany konstytucji i jej interpretacji. Szwedzi mimo że szanują ustawę
zasadniczą, nie przywiązują dużej wagi do bezwzględnego przestrzegania jej. Ustawy wydawane przez Riksdag mogą
być dalekie od zgodności z konstytucją. Dlatego też w Szwecji nie istnieje odpowiednik Trybunał Konstytucyjny. Taki
stan rzeczy nazywamy dualizmem konstytucyjnym w traktowaniu ustawy zasadniczej . Jeśli chodzi o wspomnianą
zmianę konstytucji to, aby ją przeprowadzić, Riksdag musi ogłosić bezwzględną większością głosów dwie identyczne
uchwały, przy czym muszą je oddzielać wybory parlamentarne. Z tymi wyborami można przeprowadzić referendum
konstytucyjne. Aby je przeprowadzić wystarczy jedynie zgłoszenie wniosku przez 1/10 ogółu posłów i przyjęcie go
przez 1/3. Jeśli obywatele opowiedzą się przeciw zmianie, parlament nie może podjąć drugiej uchwały. Jeżeli
obywatele będą za, procedura zmiany konstytucji jest kontynuowana przez nowo wybrany Riksdag . Kiedy jest już
wybrany nowy parlament, powstaje Komitet Weryfikacji Wyborów, gdzie może być zaskarżone nieprawidłowe
przeprowadzenie elekcji. W jej skład wchodzi: przewodniczący (zostaje nim sędzia lub były sędzia, który nie może być
równocześnie deputowanym) a także sześciu członków .
Inną ciekawą funkcją w Riksdagu jest talman. Talman stoi na czele parlamentu. Do jego funkcji należy: wyznaczanie
premiera, powierzanie mu misji tworzenia rządu, interpretacja parlamentarnych procedur, ustalanie kolejności
zabierania głosu przez posłów. Talman musi pozostać bezstronny, więc nie głosuje i nie przemawia w imieniu swojej
partii. Talman razem ze swoimi zastępcami, przewodniczącymi frakcji, szefem kancelarii Riksdagu tworzy Radę
Przewodniczących, która ma duży wpływ na procesy ustawodawcze . Riksdag powołuje również czterech
ombudsmanów m.in. do:spraw sprawiedliwości, wojskowych, ochrony konsumentów.
Ich główne zadanie to egzekwowanie odpowiedzialności rządu przed parlamentem. I tak ombudsman do spraw
sprawiedliwości czuwa, aby ustawy były przestrzegane przez organy państwowe (z wyjątkiem rządu). Informacje o
nadużyciach przekazuje opinii publicznej. Ombudsman do spraw wojskowych zajmuje się kontrolą przestrzegania
ustaw ze sfery obronności: pełnienia służby wojskowej i funkcjonowania sił zbrojnych. Z kolei ombudsman do spraw
ochrony konsumentów czuwa nad interesami kupujących, aby sprzedający przestrzegali prawa, dbali o jakość
oferowanych produktów i byli uczciwi w kwestii cen. Interesy szwedzkiego konsumenta są naprawdę chronione.
Oprócz ombudsmanów Riksdag powołuje również gubernatora Banku Szwecji, talmana, szefa kancelarii, sekretarza
Riksdagu i przewodniczących stałych i specjalnych (ad hoc) komisji . Parlament powołuje również Doradczą Radę ds.
Zagranicznych składającą się z:
-9 deputowanych,
-talmana
-króla.
Jest to organ, który zajmuje się, jak nazwa wskazuje, doradzaniem i kontrolą podmiotów zajmujących się
prowadzeniem polityki zagranicznej. Wspomniane stałe komisje mają dużą autonomię. Są wybierane na podstawie
układu sił partyjnych w parlamencie. Ich kompetencje to: opiniowanie projektów ustaw i uchwał przedłożonych
później Riksdagowi. Komisje to miejsce dyskusji z udziałem ekspertów i ministrów, które krystalizują ostatecznie
kształt i treść przyszłej ustawy. Jeśli chodzi o przedterminowe rozwiązanie parlamentu, to może ono nastąpić w
dwóch przypadkach. W pierwszym musi zostać czterokrotnie odrzucona, przedłożona przez talmana kandydatura
nowego premiera. W drugim, gdy rząd w ciągu tygodnia od uchwalenia wotum nieufności (istniejący w Szwecji
dopiero od 1969) zarządzi nowe wybory.
33/ . CECHY SYSTEMU PARTYJNEGO W SZWECJI
System partyjny
Parlament Szwedzki
W latach powojennych w życiu politycznym Szwecji dominowała jedna partia: Szwedzka Socjaldemokratyczna Partia
Pracy (SAP), która nieprzerwanie sprawowała władzę od 1932 do 1976 roku, kiedy przegrała wybory. Drugą porażkę
poniosła w 1991 roku, ale następne wybory w latach 1994, 1998 i 2002 przyniosły jej powrót do władzy. Jak więc
widać partia ta zdecydowanie dominuje w życiu politycznym Szwecji. SAP powstała w 1889 roku. Większość jej
członków to działacze związków zawodowych. SAP jest zwolenniczką państwa opiekuńczego, popiera silny wpływ
państwa na gospodarkę i równość społeczną. SAP przywiązuje również wagę do równouprawnienia kobiet. W
rezultacie w Szwecji udział kobiet w wybieralnych organach politycznych dochodzi często do 50%.
Skrajnie lewicową partią jest Partia Lewicy (VP) utworzona w 1990 jako sukcesorka komunistów. Mimo swego
radykalizmu, akceptuje parlamentarną drogę do socjalizmu.
Inną znaczącą partią jest Umiarkowana Partia Koalicyjna (MSP). Ugrupowanie to odwołuje się do wartości
konserwatywnych i liberalnych. Członkowie tej partii są zwolennikami monarchii, zmniejszenia zakresu świadczeń
socjalnych i obniżenia podatków. Reprezentuje interesy klasy średniej i wyższej.
Kolejna ważna partia to Ludowa Partia Liberałów (FP), która jest zwolenniczką socjalliberalizmu. Podobnie jak
konserwatyści są przeciwnikami interwencjonizmu państwowego i rozrastania się systemu świadczeń socjalnych. W
2002 liberałowie w wyborach odnieśli spory sukces, uzyskując poparcie 13,3% głosujących.
Partia Centrum jest ugrupowaniem centrolewicowym, reprezentującą interesy farmerów i drobnej

przedsiębiorczości.
Chrześcijańska Demokracja (KdS) określa siebie mianem centrum, alternatywą dla lewicy i prawicy.
W ostatnich wyborach do parlamentu weszli również Zieloni, dla których priorytetem jest oczywiście ochrona
środowiska.
Jak więc widać system partyjny Szwecji bogaty jest w partie, ale dominuje w nim zdecydowanie jedna z nich – SAP,
która jedynie co kilka kadencji Riksdagu traci władzę. Ostatni raz ją straciła w 2006, kiedy koalicję utworzyły MSP, CP,
FP i KdS.
34/ RZAD I MINISTERSTWA W SZWEDZKIM SYSTEMIE POLITYCZNYM
Rząd
Turning Torso w Malmö
Rząd sprawuje władzę wykonawczą i składa się z premiera i powołanych przez niego ministrów. W Szwecji istnieją
dwie kategorie ministrów. Pierwsza to ministrowie kierujący określonymi ministerstwami, a druga to ministrowie bez
teki (tzw. radcy konsultanci). Ministerstwa nie są zbyt rozbudowane. Posiadają tylko funkcję kierowniczą i
przygotowawczą ustaw, ponieważ istnieją obok nich rozbudowane urzędy centralne. Ich urzędnicy są apolityczni i
dobrze wykształceni. Zadaniem tych urzędów jest bieżące zarządzanie. Taki stan rzeczy nazywamy dualizmem
administracji rządowej. Dzięki niej zwiększa się sprawność działania instytucji państwowych. Wyjątkiem od tej zasady
jest Ministerstwo Spraw Zagranicznych, które jako jedyne łączy funkcje kierowania i zarządzania. Premierem rządu
zostaje zawsze przywódca partii rządzącej, choć nie zawsze większościowej, gdyż w Szwecji istnieje zasada
szwedzkiego parlamentaryzmu mniejszościowego. Jej fenomen polega na tym, że możliwe są rządy partii, która w
Riksdagu jest mniejszością. Wynika ona z pragmatyzmu Szwedów skłonnych do kompromisu i przedkładania interesu
państwa nad interesem partyjnym. Z tej zasady często korzystała SAP.
Premiera powołuje talman. Propozycję przedstawia Riksdagowi. Jeżeli zostanie ona czterokrotnie odrzucona przez
parlament, procedurę powołania premiera przeprowadza się dopiero po nowych, zarządzanych wyborach. Jeśli
premier otrzyma wotum nieufności, do dymisji musi podać się cały rząd. Powoduje to m.in. niezwykle silną pozycję
premiera w Radzie Ministrów. W Szwecji zdarzają się często długoletnie rządy jednego premiera. Dobrym
przykładem jest Tage Erlander, który rządził w latach 1946-1969 .
Rząd oprócz odpowiedzialności przed Riksdagiem, ponosi również odpowiedzialność konstytucyjną. W Szwecji
istnieje Komisja Konstytucyjna Riksdagu, która sprawdza, czy rząd jest praworządny i czy kieruje się w swojej polityce
interesem Królestwa. Rząd powołuje własnych ombudsmanów, ale mają oni inne uprawnienia i zadania od
ombudsmanów parlamentarnych. Powołani przez rząd zajmują się kontrolą przestrzegania prawa w określonych
sferach życia publicznego. Rząd powołuje również Kanclerza Sprawiedliwości, którym zostaje wybitny prawnik. Jego
główny cel to ochrona interesów państwa. Zajmuje się również kwestiami wolności prasy. Oprócz tego jest
reprezentantem rządu w sporach cywilno – prawnych.
Obecnie premierem jest Fredrik Reinfeldt. Stoi na czele rządu większościowego. Obecny rząd składa się z premiera i
22 ministrów. Wśród nich jest 11 kobiet.
35/ Prezydent w systemie politycznym Republiki Czeskiej.
Prezydent jest wybierany na 5 lat na wspólnym posiedzeniu obu izb Parlamentu. Nie może sprawować funkcji dłużej
niż dwie kolejne kadencje. Prezydent jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych. Reprezentuje państwo na zewnątrz, a
jedynym z najważniejszych narzędzi sprawowania władzy jest możliwość zawetowania ustaw uchwalonych przez
Parlament, z wyjątkiem ustaw konstytucyjnych.
36/ Wybory parlamentarne w Republice Czeskiej.
W Republice Czeskiej istnieje system zwany bikameralizmem – oznacza to, że tamtejszy parlament złożony jest z
dwóch izb. Składa się on z:
Izby Poselskiej (czes. Poslanecká sněmovna) – izba niższa, składająca się z 200 posłów, wybieranych na kadencję 4-
letnią, wyłanianych za pomocą systemu proporcjonalnego, metodą przeliczania głosów jest metoda Hagenbacha-
Bischoffa.
Senatu (czes. Senát) – izba wyższa, składająca się z 81 senatorów, wybieranych na 6 lat, skład izby odnawiany co 2
lata w 1/3, wyłanianych w wyborach większościowych.
Prawo do głosowania w wyborach parlamentarnych (prawo wyborcze czynne) ma każdy obywatel czeski, który
ukończył 18 lat. Prawo do kandydowania do parlamentu (prawo wyborcze bierne) ma każdy obywatel czeski, który
ukończył 21 lat (do Izby Poselskiej) i 40 lat (do Senatu).
Izba Poselska może być rozwiązana przez prezydenta w kilku przypadkach:
-gdy czas zawieszenia jej sesji przekracza konstytucyjne granice lub gdy w inny sposób doprowadzi ona do
zablokowania swej działalności,
-gdy nie wyrazi ona zaufania takiemu nowo powołanemu rządowi, na czele którego stoi kandydat na premiera
mianowany na wniosek przewodniczącego Izby,
-gdy w ciągu 3 miesięcy nie ustosunkuje się do projektu ustawy, z którym rząd związał kwestię zaufania.
Senat posiada ciekawą kompetencję – może, na wniosek rządu, wydawać dekrety z mocą ustawy w sprawach pilnych
(wymagających ustawy), z wyjątkiem regulacji dotyczących budżetu, konstytucji, zamknięcia rachunków
państwowych, ordynacji wyborczej i określonych umów międzynarodowych. Dekrety te muszą być następnie
zatwierdzone przez Izbę Poselską (na następnym posiedzeniu tejże).
Główne partie polityczne: Czeska Partia Socjaldemokratyczna (Česká strana sociálně demokratická, ČSSD,
centrolewicowa), Obywatelska Partia Demokratyczna (Občanská demokratická strana, ODS, centroprawicowa),
Partia Zielonych (Strana Zelenych, ekologiczna), Komunistyczna Partia Czech i Moraw (Komunistická strana Čech a
Moravy, KSČM), Unia Wolności - Unia Demokratyczna (Unie svobody – Demokratická unie, US-DEU, centrowa), Unia
Chrześcijańskich Demokratów - Czechosłowacka Partia Ludowa (Krest'anská a demokratické unie- Československá
strana lidova, KDU-ČSL, chadecka)
Wybory do obu izb Parlamentu są tajne, powszechne, równe i bezpośrednie. Wybory do Izby Poselskiej są
proporcjonalne. W celu zdobycia mandatów w Izbie Poselskiej partia polityczna musi uzyskać przynajmniej 5%
głosów. Wybory do Senatu są większościowe. Prawo do wybierania do obu izb Parlamentu ma każdy obywatel
Republiki Czeskiej, który ukończył 18lat. Do Izby Poselskiej może zostać wybrany obywatel RCz, który ukończył 21 lat,
a do Senatu obywatel, który ukończył 40lat.
40/ Parlament Holandii
Parlament Królestwa Holandii to Stany Generalne, składające się z dwóch izb:
a) Pierwsza Izba – składa się z 75 członków wybieranych na 4 lata przez parlamenty prowincji. Jej
kadencja może być skrócona lub przedłużona.
b) Druga Izba – składa się z 150 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych i
proporcjonalnych.
Czynne i bierne prawo wyborcze w Holandii wynosi 18lat.
Deputowani do parlamentu nie mogą być członkami rządu prowincji ani ministrami.
Inicjatywa ustawodawcza należy do Drugiej Izby lub do monarchy, następnie trafia do Rady Stanu (monarcha,
członkowie jego rodziny, 20 osób zasłużonych dla Holandii desygnowanych przez monarchę) i tam jest opiniowany.
Następnie projekt trafia do Drugiej Izby (tam jest uchwalany), potem do Pierwszej Izby i trafia do podpisu monarchy.
Budżet uchwala się osobno dla każdego ministerstwa. Każda izba może zostać rozwiązana królewskim dekretem. Izby
mogą zbierać się wspólnie.
41/ Rząd Holandii
Rząd składa się z Króla (jest tylko częścią rządu) i ministrów. Premier i ministrowie powoływani są dekretem
królewskim i to oni ponoszą odpowiedzialność – Król jest nietykalny. Ministrowie tworzą Rade Ministrów z
premierem na czele. Liczba ministrów i ministerstw nie jest określona konstytucyjnie, a powoływane one są
dekretami królewskimi. Wedle konstytucji rząd obraduje i decyduje o ogólnej polityce rządu i zapewnia jej
jednolitość, zaś szczegółowe działanie leży w gestii Rady Ministrów. Wybory są przeprowadzane w systemie
proporcjonalnym, co ma istotny wpływ na formułowanie rządów. Proporcjonalność powoduje rozdrobnienie sceny
politycznej, a tym samym prowadzi do sytuacji, w której żadna partia nie może samodzielnie utworzyć rządu.
Proces formułowania rządu: po wyborach Królowa po zasięgnięciu opinii przewodniczących obu izb powołuje
informatora, polityka cieszącego się prestiżem, ale niezajmującego się już czynnie polityką. Przeprowadza on
konsultacje z liderami partyjnymi, a następnie przedstawia królowi sprawozdanie o możliwościach utworzenia rządu
koalicyjnego. Następnie monarcha powołuje formatora, którego zadaniem jest ustalenie składu rządu na poziomie
premiera, ministrów i sekretarzy stanu. Formator działa w bliskim porozumieniu z partiami tworzącymi rząd
koalicyjny i może być on przyszłym premierem, lecz nie jest to koniecznością. Uzgodniony skład rządu przedstawiany
jest Królowi, który następnie go nominuje. Rząd wraz ze Stanami Generalnymi sprawuje władzę ustawodawczą. Jest
także odpowiedzialny przed parlamentem.
42/ Jaką funkcję pełni Rada Stanu w Holandii?
Działająca na podst. Art. 72 Konstytucji Królestwa Holandii składa się z monarchy jako przewodniczącego,
wiceprzewodniczącego oraz 28 członków powoływanych dożywotnio przez monarchę.
Obowiązki Rady:
- wydawanie opinii rady Stanu lub jej wydziału w sprawie projektów ustaw i ogólnych przepisów administracyjnych;
- badanie sporów administracyjnych rozstrzyganych dekretami królewskimi i wydawanie orzeczeń;
-sprawowanie władzy królewskiej dopóki nie zostanie ustalone jej sprawowanie;
Rola monarchy jako przewodniczącego ograniczona jest do funkcji reprezentacyjnych, nie posiada on prawa głosu.
Pozostali członkowie są odwoływani na własną prośbę lub po przekroczeniu określonego wieku, może ich tak
odwoływać sama Rada.
43/ Kompetencje monarchy w systemie politycznym w Holandii
-Prawo do powoływania premiera, ministrów
- Wygłasza orędzie coroczne, w którym przedstawia założenia polityki realizowanej przez rząd
- Królowa jest głową państwa i stoi na czele gabinetu.
44/ Jakie funkcje pełni Komisarz Królowej w Holandii
- Przewodniczy Stanom Prowincjonalnym oraz Egzekutywie ( ma w niej prawo decydującego głosu)
- wykonuje polecenia władz naczelnych oraz nadzoruje i wykonywanie uchwał Stanów Prowincjonalnych i
Egzekutywy.
45/ Jak dokonuje się wyboru burmistrza w Holandii.
Powoływany jest przez rząd na mocy dekretu królewskiego

46/ Belgia – ogólna struktura państwa.
Belgia jest państwem federalnym, a jej podział administracyjny odzwierciedla złożoną strukturę etniczną, językową i
kulturową tego kraju. Belgia podzielona jest na 3 wspólnoty, 3 regiony oraz na 4 regiony językowe. Dwa z trzech
regionów dzielą się dalej na prowincje, po 5 w każdym. Trzeci region to region stołeczny Brukseli. Ponadto
najniższym stopniem podziału są gminy, których jest 589.
Trzy regiony autonomiczne Belgii:
a) Region stołeczny Bruksela

b) Flandria
c) Walonia
Trzy wspólnoty
a) Francuska
b) Flamandzka
c) Niemieckojęzyczna
Cztery regiony językowe:
a) Region francuskojęzyczny
b) Region niderlandzkojęzyczny
c) Dwujęzyczny region Brukseli
d) Region niemieckojęzyczny
Prowincje Belgii:
a) Flandria
1) Antwerpia
2) Brabancja Flamandzka
3) Flandria Wschodnia
4) Flandria Zachodnia
5) Limburgia
b) Walonia
1) Barbancja Walońska
2) Hainaut
3) Liege
4) Luksemburgia
5) Namur
Region stołeczny
Oprócz miasta na prawach gminy, nazwą Bruksela określa się także region stołeczny, który skupia również 18 innych
gmin i liczy około 1 mln mieszkańców.
47/ Wyższa izba parlamentu w Belgii – struktura ( pyt. Parlament Belgii –struktura)
Parlament
Dwuizbowy, składa się z Izby Reprezentantów, Senatu i Króla.
- obie izby parlamentu mają charakter przedstawicielski;
- Izba Reprezentantów składa się ze 150 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata według
ordynacji proporcjonalnej;
- Senat liczy 71 senatorów wybieranych na 4 lata:
a) 25 wybieranych jest bezpośrednio przez wyborców należących do niderlandzkiej grupy językowej
b) 15 wybieranych bezpośrednio przez wyborców z francuskiej grupy językowej
c) 10 desygnowanych przez Rade Flamandzką ze swojego grona
d) 1 wybierany przed Rade Wspólnoty Niemieckojęzycznej ze swego grona
e) 6 senatorów wybieranych jest przez powyższych 35 senatorów niderlandzkiej grupy językowej
f) 4 z powyższych 25 senatorów francuskiej grupy językowej.
W skład Senatu wchodzą również dzieci króla, a przypadku ich braku książęta belgijscy gałęzi rodziny królewskiej,
która jest upoważniona do następstwa tronu.
48/ Rząd w Belgii – sposób wyboru
Wybory w Belgii są powszechne, tajne i proporcjonalne, a ponadto istnieje obowiązek uczestnictwa w nich. Czynne
prawo wyborcze przysługuje obywatelom powyżej 18 roku życia, z wyłączeniem osób prawnie pozbawionych takiej
możliwości, Bierne prawo wyborcze przysługuje obywatelom posiadającym pełnią praw cywilnych i politycznych,
którzy na stałe mieszkają w państwie i ukończyli 21 lat. Liczba mandatów do ciał przedstawicielskich zależy od
liczebności wyborców. Przykładowo w radach prowincji i gmin liczba członków zwiększa się proporcjonalnie do liczby
mieszkańców. Liczba nazwisk kandydatów na listach wyborczych nie może przekraczać liczby mandatów Eliminuje to
konieczność organizowania wyborów uzupełniających, gdy poszczególni parlamentarzyści opuszczają z różnych
przyczyn swoje stanowiska. Głosowanie odbywa się miedzy godziną 8 a 13 w niedzielę, a swój głos można oddać
tylko na kandydatów jednej listy wyborczej. Wybory odbywają się w jednej turze, a podział mandatów następuje
najpierw na szczeblu okręgu wyborczego, a następnie na poziomie prowincji.
49/ Jakie są cechy charakterystyczne systemu partyjnego w Belgii.
Ponieważ wyborcy głosują na partię, a nie na kandydatów, toteż kandydat bezpartyjny ma nie wielkie szanse na
mandat, Faktycznie to kierownictwo partyjne decyduje o osobowym składzie kandydatów na liście, a po wyborach o
ewentualnym przystąpieniu do koalicji rządowej i linii przyszłej polityki rządu. Kierownictwo proponuje kandydatów
na stanowiska rządowe, zatwierdza ich oraz decyduje o rozwiązaniu parlamentu i rozpisaniu nowych wyborów.
Belgijski system partyjny cechuje tzw. Klientyzm, który polega na lojalności osób związanych z daną partią oraz
poparciu ich przez organizacje wpisujące się w ten sam nurt.
50/ Jakie są kompetencje Króla Belgii
-posiada inicjatywę ustawodawczą
-sprawuje władzę wykonawczą
-nie odpowiada politycznie
-mianuje i odwołuje ministrów na wniosek premiera
-jego akty wymagają kontrasygnaty członków rządu, a ministrowie ponoszą za nie odpowiedzialność przed
parlamentem
- może wydawać zarządzenia i decyzje niezbędne do wydawania ustaw, tzw. Ordonanse królewskie
-jest naczelnym zwierzchnikiem sił zbrojnych
-nadaje stopnie w armii, powołuje na stanowiska w administracji celnej i służbie granicznej z wyjątkiem przypadków
określonych w ustawie
-nadaje odznaczenia wojskowe
-król może nadawać tytuły szlacheckie
-sprawuje zwierzchnictwo nad polityką zagraniczną, z wyjątkiem uprawnień w zakresie wspólnot i regionów
-układy międzynarodowe zawarte przez króla wymagają zgody obu izb
-monarcha nie ma prawa weta
-król może odroczyć posiedzenie obu izb
-król może rozwiązać Izbę przed upływem kadencji gdy:
a) odrzuci ona wniosek o zaufanie dla rządu i w ciągu 3 dni nie wskaże nowego premiera
b) uchwali wniosek o votum nieufności wobec rządu i nie wskaże w nim równocześnie nowego premiera
c) jeśli po dymisji rządu zwykłą większością głosów, Izba wyrazi na to zgodę. Rozwiązanie Izby Reprezentantów
pociąga za sobą rozwiązanie Senatu.
52/ Miejsce monarchy w systemie politycznym Japonii
Władza wcale nie jest sprawowana przez zasiadającego na tronie cesarza. Cesarz w Japonii jest symbolem Państwa i
jedności narodu. Wszelka działalność Cesarza w sprawach państwowych wymaga rady i aprobaty Rządu. Rząd ponosi
za nią odpowiedzialność. Nie posiada władzy w zakresie kierowania państwem. Cesarz pełni głównie funkcje
reprezentacyjne i ceremonialne
Kompetencje cesarza:
a) Mianuje Premiera powołanego przez Parlament;

b) Mianuje Prezesa Sądu Najwyższego powołanego przez Rząd;
c) Za radą i aprobatą Rządu, podejmuje w imieniu narodu działalność w następujących sprawach państwowych:
1) Promulguje poprawki do Konstytucji, ustawy, rozporządzenia Rządu i traktaty;

2) Zwołuje Parlament;
3) Rozwiązuje Izbę Reprezentantów;
4) Zarządza powszechne wybory do Parlamentu
5) Podpisuje ogólne i specjalne amnestie, akty złagodzenia kary, darowania wykonywania kary oraz
rehabilitacje;
6) Przyznaje odznaczenia
7) Podpisuje dokumenty ratyfikacyjne i inne dokumenty dyplomatyczne w zakresie przewidzianym w
ustawie
8) Przyjmuje obcych ambasadorów i ministrów;
52/ Parlament Japonii –struktura
Zgromadzenie Narodowe (Kokkai) – dwuizbowy parlament, najważniejszy organ przedstawicielski i zasadniczy organ
władzy ustawodawczej w Japonii.
Jego dwie izby to :
1) Izba Reprezentantów – izba niższa, liczy 480 reprezentantów (4 lata) – wybierani w wyborach powszechnych
i bezpośrednich
2) Izba Radców – izba wyższa, liczy 242 radców (6 lat) – połowa zmienia się co 3 lata – część jej członków
pochodzi z wyborów powszechnych i bezpośrednich, część zaś jest wybierana przez kolegialne rady lokalne.
Izba niższa może być rozwiązana przez premiera, wyższa nie.
Czynne prawo wyborcze przysługuje obywatelom po ukończeniu 20 lat, bierne do izby niższej 25lat, do izby wyższej
30lat.
53/ Kampania wyborcza w Japonii
Charakterystyka kampanii wyborczej:
a) Do Izby Reprezentantów może trwać 15 dni, a do Izby Radców 18 dni;

b) Zabrania się chodzenia po domach, partie mają prawo odbyć tylko 4 spotkania wyborcze dla każdego
kandydata;
c) Można mieć tylko 3 rodzaje ulotek lub plakatów, a treść powinna być rejestrowana w ministerstwie;
d) Każdy kandydat może korzystać z 2 bezpłatnych audycji w telewizji państwowej i 2 w prywatnych
54/ Parlament w Szwajcarii – struktura.
Zgromadzenie federalne składa się z dwóch izb:
Rada Narodu – w skład której wchodzi 200 członków, noszących miano „deputowanych narodu” (4 lata)
Rada Kantonów – reprezentacja kantonów, składa się z 46 „deputowanych kantonów” (od roku do 4 lat w zależności
od kantonu)
System dwuizbowości szwajcarskiej ma charakter symetryczny, obie izby mają takie same prawa, zgoda obu izb jest
konieczna dla uchwalenia czegokolwiek, a postępowanie ustawodawcze może rozpocząć się w każdej z izb. Na czele
każdej z izb stoi przewodniczący, wybierany na rok, bez prawa powtórnego wyboru. Zajmuje się on kierowaniem
pracami izby, a w przypadku równości głosów, ma głos rozstrzygający. W każdej izbie występuje dodatkowo ciało
wewnętrzne – Biuro. Składa się ono z przewodniczącego, przewodniczących frakcji parlamentarnych (w Radzie
Narodu) lub w skrutatorów (w Radzie Kantonów). Biura ustalają merytoryczny program każdej sesji, proponują
sposoby prowadzenia obrad nad danymi zagadnieniami, liczebność i skład komisji, ustalają rezultaty głosowań
plenarnych.
55/ Rząd w Szwajcarii
Funkcję rządu pełni w Szwajcarii Rada Federalna. W jej skład wchodzi 7 deputowanych z czterech najważniejszych
partii. Liczba członków rządu jest odpowiednia do liczby departamentów. Organ jest powoływany na wspólnych
obradach obu izb parlamentu. W składzie rządu muszą znaleźć się zawsze: reprezentanci 3 największych kantonów
( Zurych, Berno, Vaud), wszystkich 3 języków urzędowych ( zwyczajowo kantony niemieckie mają 4 przedstawicieli,
francuskie - 2 zaś włoskie - 1), oraz 3 głównych wyznań religijnych. Szwajcarski ustrój nie dopuszcza rozwiązania
rządu w czasie trwania kadencji. Dodatkowo w regulaminie Zgromadzenia Federalnego znajduje sie zapis, że
"dotychczasowi członkowie Rady Federalnej podlegają reelekcji w kolejności określonej w oparciu o długość okresu,
w którym piastują swoje stanowisko".
57/ Prezydent w systemie politycznym USA
Centralną postacią w systemie politycznym jest prezydent, który łączy funkcje głowy państwa i szefa rządu. Jego
uprawnienia są bardzo szerokie. Jest on organem władzy wykonawczej, szefem rządu, szefem partii, stoi na czele
administracji federalnej. Jest naczelnym dowódcą amerykańskich sił zbrojnych i posiada prawo użycia ich jak chce w
czasie pokoju czy wojny – ma prawo także dowolnego użycia broni jądrowej czy innej broni niekonwencjonalnej, ale
o wprowadzenie stanu wojny i zakończenie jej musi prosić Kongres. Jest głównym koordynatorem polityki
zagranicznej. Dysponuje też prawem łaski.
Prezydent stoi na czele aparatu państwowego. Ma prawo za zgodą Senatu powoływać i odwoływać członków
gabinetu (sekretarzy stanu), mianować urzędników różnych szczebli, powołuje również najwyższych funkcjonariuszy
federalnych, szefów CIA i FBI, sędziów Sądu Najwyższego oraz innych wyższych urzędników. Prezydent mianuje też
przedstawicieli USA poza granicami kraju.
Prezydent kieruje pod adresem Kongresu orędzia, w których zazwyczaj sugeruje podjęcie określonych decyzji
ustawodawczych. Zawiera za radą i zgodą Senatu traktaty lub bez zgody Senatu umowy międzynarodowe, zatwierdza
zarządzenia i uchwały wymagające zgodnego stanowiska obu izb parlamentu.
Prezydent może w drodze weta zawiesić przedstawiony przez Kongres projekt ustawy, którego nie akceptuje.
Prezydent dysponuje prawem weta:
regularnym – używa go jeżeli nie zgadza się na podpisanie regulacji ustawy;
kieszonkowym – w sytuacji jeżeli projekt ustawy trafia do podpisu w ciągu ostatnich 10 dni sesji Kongresu niezajęcie
przez prezydenta stanowiska nie pozwala na wejście w życie ustawy,
Dodatkowo prezydent dysponuje wetem nieformalnym, które polega na tzw. „zamrożeniu” kredytów na realizację
nie aprobowanej przez niego ustawy bądź nie wydaniu aktu prawnego koniecznego do wykonania takiej ustawy.
Weto prezydenckie (regularne) może być jednak odrzucone, gdy projekt ponownie zostanie przyjęty większością 2/3
głosów w Izbie Reprezentantów i w Senacie.
Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed Kongresem. Działa samodzielnie i na własną
odpowiedzialność. Może być jednak postawiony w stan oskarżenia i usunięty ze stanowiska, jeżeli w drodze
procedury impeachmentu zostanie uznany winnym zdrady, korupcji lub innego ciężkiego przestępstwa.
Procedura impeachmentu polega na tym, że Kongres staje się ciałem osądzającym Prezydenta. Ma on prawo
pozbawić władzy Prezydenta przed upływem jego kadencji. Żeby orzec o winie Prezydenta potrzeba 2/3 głosów
członków Kongresu. Oskarżenie przeciw prezydentowi formuje Izba Reprezentantów, a prezydenta sądzi Senat pod
przewodnictwem Sądu Najwyższego. Orzeczenie następuje w wyniku głosowania obecnych na posiedzeniu
senatorów, a orzeczenie skazujące może być jedynie wydane poprzez uzyskanie 2/3 głosów. Wyrok może zarządzić
usunięcie z pełnionej funkcji i utratę zdolności do pełnienia jakiejkolwiek funkcji państwowej, jednak rzadko takie
rozwiązanie jest stosowane.
Prezydent jest wybierany na cztery lata; wybory zawsze odbywają się w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku
listopada roku podzielnego przez cztery. Od 1937 zaprzysiężenie odbywa się 20 stycznia następnego roku, o godzinie
12 czasu waszyngtońskiego (18.00 czasu polskiego). Liczba kadencji jest konstytucyjnie ograniczona do dwóch.
Prezydent USA jest wybierany w wyborach pośrednich. W dniu głosowania wybiera się teoretycznie, elektorów,
tworzących Kolegium Elektorów. Ciało to nigdy nie konstytuuje się, a jego członkowie są - dla większości wyborców -
anonimowi; elektorzy z każdego stanu zbierają się w pierwszy poniedziałek po drugiej środzie grudnia w siedzibie
władz stanowych i tam oddają głosy. Zgodnie z art. II Konstytucji Stanów Zjednoczonych o sposobie doboru
elektorów decyduje stanowa legislatura. System ten (liczba miejsc w kolegium zależy od liczby kongresmanów + 2
senatorów danego stanu) zakłada, że kandydat, który uzyskał choćby jeden głos przewagi w danym stanie uzyskuje
cały pakiet jego głosów; system ten (który nie obowiązuje w Nebrasce i Maine, które umożliwiają wybór elektorów z
różnych partii) ma swoje wady. Zdarza się bowiem, że kandydat, który uzyskał mniejszość w głosowaniu
powszechnym, uzyskuje przewagę w kolegium elektorskim i zostaje prezydentem. Taka sytuacja miała miejsce w
latach: 1824, 1876, 1888 i niedawno w 2000.
Obecnie w Białym Domu zasiada demokrata Barack Obama, wybrany na pierwszą kadencję w wyborach 4 listopada
2008 roku. Jest on 44 prezydentem USA.
58/ Kongres USA - skład i wybór
Skład:
Izba Reprezentantów
- Speaker - Przewodniczący; wybierany przez Izbę na pierwszym posiedzeniu (osoba z Partii która
ma większość); obecnie Nancy Pelosi
257 Partia Demokratyczna
178 Partia Republikańska
Suma 435 deputowanych
Senat
- Przewodniczący - Wiceprezydent - Joe Biden
- Przewodniczący pro tempore (zastępca) - Robert Byrd
56 demokratów
41 republikanów
2 niezależni (przy Demokratach)
1 nie obsadzone
Suma 100 reprezentantów/senatorów
Wybory:
Wybory do Kongresu odbywają się zawsze w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku listopada roku parzystego.
Jednocześnie odbywają się często wybory do stanowych i lokalnych ciał legislacyjnych, władz wykonawczych
(gubernatorzy czy burmistrzów). W dniu głosowania nie obowiązuje cisza wyborcza.
Izba Reprezentantów co 2 lata.

Czynne prawo wyborcze - 18
Bierne prawo wyborcze - 25 (obywatele od 7 lat)
Kandydaci wyłaniani poprzez prawybory i konferencje partyjne. Prawybory zamknięte - dopuszczeni są tylko wyborcy
zarejestrowani jako członkowie partii. Prawybory otwarte - w tym samym czasie obie wielkie partie wybierają
kandydatów. Oficjalnym kandydatem partii jest osoba uzyskująca zwykłą większość głosów(w 10 stanach musi być
ona absolutna). Wybory w jednomandatowych okręgach wyborczych. Podział mandatów na zasadzie większości
względnej
Senat kadencja 6 letnia, co 2 lata odnawiana jest 1/3 składu

Każdy stan deleguje 2 senatorów
Bierne prawo wyborcze - 30 (obywatele od 9 lat)
Czynne prawo wyborcze 18
59/ W jaki sposób realizowana jest zasada trójpodziału władz na przykładzie USA
Zasada trójpodziału władz w USA odnosi się do doktryn J. Locke oraz Ch. De Montesquieu i ma swoje odniesienie w
konstytucji i praktykach polutycznych. Podział ma pomóc uniknięcia tyranii któregokolwiek z organów państwowych,
tym samym zachowanie wolności osobistej i politycznej obywateli. Zasada zakłada rozdział władzy ustawodawczej,
wykonawczej i sądowniczej, wykonywanej przez różne organy, jak również istnienie systemu hamulców i
równoważenie poszczególnych organów państwa, uniemożliwiający dominację któregoś z nich nad pozostałymi. Aby
uruchomić system równoważenia się władz, twórcy konstytucji poddali je różnym wpływom, tak żeby prezydent,
członkowie Kongresu i sędziowie nie byli zawiśli ani jedni od drugich, ani od tego samego elektoratu. Prezydent miał
być wybierany przez zgromadzenie elektorów, senatorowie przez legislatury stanowe, członkowie Izby
Reprezentantów w głosowaniu powszechnym, sędziowie powoływani za zgodą Senatu przez prezydenta. Ponadto
różne są okresy kadencji członków Senatu, Izby Reprezentantów, prezydenta; sędziowie powoływani są dożywotnio.
Każda władza rządu centralnego posiada określone uprawnienia w wykonywaniu funkcji przez inną władzę. To co jest
bowiem konieczne do sprawnego działania państwa, to nie całkowita niezależność i zupełna wyłączność funkcji, ale
współzależność. System oddzielonych instytucji współuczestniczących w wykonywaniu funkcji państwowych czy też
inaczej-wpływających na realizację funkcji państwowych. Kongres uchwala ustawy, prezydent może stosować weto,
które w przypadku weta zwykłego może być przez Kongres obalone. Sąd Najwyższy może pozbawić mocy
obowiązującej akty ustawowe Kongresu, ale prezydent posiada za zgodą Senatu prawo nominowania sędziów.
Prezydent wykonuje prawo, ale konieczne do tego fundusze uchwalić może tylko Kongres. On też określa skład
liczbowy SN, a nawet może zaproponować poprawkę do konstytucji zmierzającą do uchylenia dotychczasowego
orzecznictwa. Hamulce podlegają ciągłemu rozwojowi i dobrze służą temu, aby aparat państwowy znajdował się
(przynajmniej w dłuższych okresach) w stanie pożądanej równowagi.
60/ Partie polityczne w systemie USA

System dwupartyjny.
Partia Republikańska - GOP - Grand Old Party; symbol - słoń, kolor - czerwony
Data założenia 28 lutego 1854
Ideologia konserwatywny liberalizm, centroprawica
Republikanie popierają:
Wolny Rynek, niskie podatki, walkę z monopolami, mniej ograniczeń dla wielkich korporacji, walkę z przestępczością,
prawo do posiadania broni palnej dla każdego, ograniczenie wydatków na pomoc socjalną, rozwój armii, walkę z
terroryzmem
Trzy grupy ideowe: liberałów (Republikanie tylko z nazwy), konserwatywnych-liberałów, konserwatystów
Szef Komitetu Krajowego Michael Steele
Lider w Izbie Reprezentantów John Boehner
Lider w Senacie Mitch McConnell
Partia Demokratyczna - Democracy Party; symbol - osioł, kolor - niebieski

Data założenia 1820 (współczesna), 1792 (historyczna)
Ideologia Amerykański liberalizm, centrolewica
Demokraci popierają: państwa opiekuńcze, podatki progresywne, prawa mniejszości, walkę o równouprawnienie
kobiet, legalną aborcję, legalną eutanazję, legalizację związków homoseksualnych,
Demokraci sprzeciwiają się: legalizacji broni palnej, wpływowi kościoła na państwo
Dwie grupy: liberałów i konserwatystów
Prezydent Komitetu Organizacyjnego Tim Kaine
Lider polityczny Nancy Pelosi
Lider w Izbie Reprezentantów Nancy Pelosi, Steny Hoyer
Lider w Senacie Harry Reid
Prezydent Barack Obama
Partie nie posiadają stałych programów, występują z platformami wyborczymi stanowiącymi zbiór zasad w zakresie
polityki wewn. i zagr. państwa.
Przynależność do partii określa ustawodawstwo stanowe. Przynależność do partii sprowadza się do uczestnictwa w
wyborach. Nie występuje członkostwo stałe. Liczbę członków określa się liczbą oddanych głosów oddanych na
kandydata partii w wyborach na prezydenta.
Partie nie posiadają kół (organizacji) zrzeszających masy członkowskie.
Na czele partii stoją komitety ogólnokrajowe (National Committes), wybierane co 4 lata przez konwencje partyjne.
Średni szczebel - Komitety okręgowe (County Committes)
Najniższy szczebel - władze lokalne (Local Executives)
Do współdziałania całej organizacji dochodzi głównie w czasie wyborów prezydenckich, w okresie między wyborami
organy prowadzą autonomiczną politykę.
Głównym zadaniem komitetów jest organizacja wyborów władzy miejscowej i nadrzędnej. Na czele stoi boss,
przewodniczący krajowego komitetu jest głównym bossem. Przywódcą partii jest kandydat na prezydenta bądź
urzędujący prezydent. Komitety krajowe prowadzą akcje propagandowe, zbierają fundusze, wyszukują przyszłych
działaczy, organizują kampanie wyborcze.
Nie ma opozycji partii trzecich, z powodu istniejącego systemu większościowego oraz przesłanek historycznych.
61/ Wybory parlamentarne w Izraelu

Parlament - Kneset - jednoizbowy; 120 deputowanych wybieranych na 4-letnią kadencje; posłowie wybierani według
ordynacji proporcjonalnej, przewidującej 2% próg wyborczy;
Czynne prawo wyborcze - 18
Bierne prawo wyborcze - 21
Mandaty przydzielone według metody Bader-Ofera(lokalna nazwa metody Hagenbacha-Bischoffa - zgodnie z tą
metodą wyniki poszczególnych list partyjnych dzieli się poprzez dzielnik wyborczy, którym jest iloraz liczby ważnie
oddanych głosów oraz ilości mandatów do obsadzenia powiększonej o jeden mandat fikcyjny; liczby całkowite z tego
działania oznaczają liczbę mandatów uzyskanych przez poszczególne listy. W sytuacji, gdy pozostaną mandaty
nieobsadzone stosuje się metodę największej reszty, zgodnie z którą mandaty dodatkowe przyznaje się kolejno
ugrupowaniom, które posiadają największe reszty z danego dzielenia)
62/ Struktura i funkcjonowanie Knesetu

Parlament - wybiera rząd ma możliwość zastosowania wotum nieufności. Wybiera również prezydenta i ma
możliwość jego odwołania. Parlament obraduje przez 8 miesięcy w roku - podczas sesji letniej i zimowej. Na sesjach
odbywają się debaty generalne i głosowania dotyczące polityki i działalności rządy, a także projektów legislacyjnych.
Aby ustawa została zatwierdzona, projekt musi przejść przez trzy czytania w parlamencie.
Ostatecznie ustawe podpisuje prezydent, premier i odpowiedni minister. Debaty parlamentu prowadzone są w
dwóch językach hebrajskim i arabskim. W Knesecie nie ma wymaganego kworum. Prezydent nie ma prawa weta.
63/ Powoływanie premiera i rządu w Izraelu

Premier jest przedstawicielem zwycięskiej partii w wyborach do Knesetu, desygnowany przez prezydenta. Premier
wyłania rząd, po czym musi uzyskać aprobatę Knesetu (parlament Izraela). Może on zdymisjonować członków
gabinetu. Większość Ministrów jest dyrektorami agend rządowych (Ministerstw). Rząd odpowiada przed Knesetem.
65/ Struktura i funkcjonowanie Izby Deputowanych w Brazylii

Izba Deputowanych (niższa izba) składająca się z 513 parlamentarzystów wybieranych na 4 letnią kadencję. Posłowie
wybierani są w wyborach ogólnych oraz poprzez proporcjonalną większość głosów. Liczba posłów jakie mogą wysłać
brazylijskie stany zależy od liczby populacji. Największy pod względem ludności stan wysyła 70 posłów natomiast
najmniejszy pod tym względem 8. Bierne prawo wyborcze - 21 lat. Liczba parlamentarzystów zmienia się co 2, 3,
kadencje.
66/ Struktura i funkcjonowanie Senatu w Brazylii

Senat Federalny składa się z przedstawicieli stanów i Dystryktu Federalnego,
wybieranych według zasady większościowej. Obszar stanu i Dystryktu Federalnego stanowią okręgi wyborcze. Każdy
Stan i Dystrykt Federalny wybierają trzech senatorów. Liczba senatorów jest stała. Może ulec zmianie tylko przy
przyjęciu nowych stanów do federacji. Senat składa się z 81 senatorów ( po trzech senatorów z 26 stanów i Dystryktu
Federalnego). Kadencja trwa 8 lat(co 4 lata następuje
wymiana 1/3-[1 kandydat] lub 2/3 składu[2 kandydatów]). Bierne prawo wyborcze -35 lat.
AD. 65 i 66
W Senacie Federalnym zasiadają przedstawiciele stanów. Senatorowie i deputowani
wybierani są wraz ze swoimi zastępcami, którzy w wypadku zwolnienia mandatu lub
otrzymania przez parlamentarzystę stanowiska we władzach wykonawczych zajmują jego miejsce. Senatorowie i
deputowani nie są ograniczeni żadnymi nakazami i posiadają pełny immunitet. Przed Sądem Federalnym deputowani
i senatorowie odpowiadają za popełnione czyny.
Parlament może:
1. uchwalić ustawy organiczne - normuje się ważne kwestie, jak np.: wydatki na pracowników
administracji państwowej, organizacji terytorialnej państwa, ustroju Adwokatury Generalnej Państwa, ustroju
sądownictwa wyborczego i inne.
2. wydawać dekrety ustawodawcze, w toku których następują regulacje dotyczące: ratyfikacji traktatów
międzynarodowych, upoważnienia prezydenta do wypowiedzenia wojny, zawarcia pokoju, zezwoleń na pobyt
obcych wojsk,
zawieszenia aktów prawnych egzekutywy, wyrażenia zgody na referendum i zwołanie plebiscytu. Dekrety
ustawodawcze są wyłączone spod sankcji prezydenta.
Parlament nie może zostać rozwiązany przed upływem kadencji. Obie izby zwoływane są w celu: zmiany konstytucji,
udzielania delegacji ustawodawczej prezydentowi, aprobowania traktatów międzynarodowych, określaniu stanu
liczebnego wojska, a także rozstrzyganiu o losie projektu, który został odrzucony przez jedna z izb. Takim
posiedzeniem kieruje przewodniczący Senatu.
67/ Jak jest wybierany i jakie posiada kompetencje Prezydent Brazylii
Wybory sa obowiązkowe!
Prezydent wybierany jest na 4 lata ( z prawem jednej reelekcji ) w wyborach powszechnych bezwzględną większością
głosów. Jest on szefem rządu i głową państwa. Posiada władzę wykonawczą.
- powołuje i odwołuje ministrów
- wykonuje najwyższą władzę szefa administracji federalnej (przy pomocy ministrów)
- podpisuje umowy międzynarodowe
- utrzymuje relacje z innymi państwami, zawiera traktaty międzynarodowe (podlegające ratyfikacji przez Kongres),
akredytuje przedstawicieli dyplomatycznych obcych państw
- sprawuje najwyższe dowództwo sił zbrojnych
- przedstawia projekt budżetu
- mianuje członków Federalnego Sądu Najwyższego i wyższych sądów, gubernatorów terytoriów związkowych,
Prokuratora Generalnego, przewodniczącego i członków Banku Centralnego ( za zgodą Senatu Federalnego)
- ma prawo inicjatywy ustawodawczej
- sankcjonuje uchwalone przez Kongres ustawy
- wydaje rozporządzenia tymczasowe w czasie trwania sesji Kongresu
- ma prawo wydawania rozporządzeń wykonawczych(musi mieć upoważnienie wydane przez parlament)
- ma prawo wydawania rozporządzeń tymczasowych z mocą ustawy
- jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych
- nadaje stopnie generalskie
- decyduje o wojnie i pokoju
- przedstawia parlamentowi projekt budżetu (na następny rok)
- mianuje dwóch członków Rady Republiki
68/ Partie polityczne w systemie politycznym Brazylii
System partyjny Brazylii charakteryzuje duże rozdrobnienie i zmienność. W parlamencie zasiadają członkowie co
najmniej 15 partii. Dyscyplina wewnątrz stronnictw nie jest przestrzegana, stąd częste zmiany przynależności
partyjnej wśród członków Kongresu. Do najważniejszych partii politycznych należą: lewicowa, proprezydencka Partia
Pracujących (Partido dos Trabalhadores, PT), założona 1980, centrolewicowa Partia Brazylijskiej Socjaldemokracji
(Partido da Social Democracia Brasileira, PSDB) — 1988, Partia Frontu Liberalnego (Partido da Frente Liberal, PFL) —
1984, centrowa Partia Brazylijskiego Ruchu Demokr. (Partido do Movimento Democratico Brasileiro, PMDB) — 1979,
konserwatywna Brazylijska Partia Postępowa (Partido Progresista Brasileiro, PPB) — 1995.
72/ Czym charakteryzuje się system partyjny w Hiszpanii?

-system wielopartyjny, jednak bardzo zbliżony do systemu dwupartyjnego.
-Istnieją tam dwie dominujące partie polityczne: Hiszpańska Socjalistyczna Partia Robotnicza i Partia Ludowa.
-niemal niemożliwe jest odniesienie zwycięstwa wyborczego każdej z nich na tyle wysokiego, aby samemu utworzyć
rząd.
-Inne liczące się partie to: Zjednoczona Lewica, Komunistyczna Partia Hiszpanii, czy Nacjonalistyczna Partia Basków.
1 Definicja systemu politycznego

System polityczny to ogół organów państwowych a także partii politycznych, organizacji społecznych oraz
grup formalnych i nieformalnych uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa,
jak również ich wzajemne stosunki, tworzące funkcjonalną całość.
Każdy system składa się z pewnych określonych podmiotów:

1. organy państwowe (rządowe i samorządowe)
2. partie polityczne
3. realizacje
4. grupy formalne i nieformalne
2 Pojęcie państwa
Jest polityczną organizacją społeczeństwa, wyposażoną w suwerenną władzę, jest też organizacją
terytorialną i przymusową. Państwo jest organizacją polityczną, gdyż koncentruje swoją aktywność wokół
rządzenia.
Chmaj, Żmigrodzki: Państwo jest to trwały związek ludzi stale zamieszkujących dane terytorium
podlegające władzy zwierzchniej
3 Funkcje państwa
Funkcje państwa można podzielić na funkcje zewnętrzne i wewnętrzne.
Funkcje zewnętrzne to funkcje obrony, ataku i utrzymania istniejącego stanu rzeczy. Funkcja ta jest
realizowana przede wszystkim przez służby dyplomatyczne danego państwa.
Funkcje Wewnętrzne:
2. ochronna, związana z zagwarantowaniem bezpieczeństwa obywateli
3. regulacyjna, wiąże się ze skutkami działań organów państwa (nakazy, zakazy), wpływając na
zachodzące już procesy (popieranie korzystnych, hamowanie niekorzystnych)
4. kulturalno-wychowawcza, kształtowanie określonych idei, poglądów politycznych, filozoficznych,
moralnych, religijnych oraz kształtowanie różnych obszarów świadomości obywatelskiej
5. adaptacyjna – związana jest z dążeniem państwa do przekształcania się zgodnie z rozwojem
cywilizacyjnym
6. innowacyjna – polega na tworzeniu przez państwo nowych procesów społecznych
7. socjalna – polega na ochronie najuboższych warstw społecznych
8. ekonomiczna – ingerencja państwa w procesy gospodarcze
4 Formy państwa
Forma państwa (FP) to struktura organizacyjna oraz całokształt sposobów i metod sprawowania władzy
państwowej. W skład wchodzą 3 elementy: forma rządu (FR), reżim polityczny (RP) i struktura terytorialna
(ST).
Przykłady:
Francja: republika, demokratyczny, unitarny
Niemcy: republika, demokratyczny, federacja
Hiszpania: monarchia, demokratyczny, unitarne
Belgia: monarchia, demokratyczny, złożone
Holandia: monarchia, demokratyczny, unitarne
5 Klasyfikacja systemów politycznych

System polityczny dzieli się następująco :
1. Ze względu na typ reżimu politycznego – generalnie reżimy polityczne można podzielić na
demokratyczne i niedemokratyczne. Wśród reżimów demokratycznych wyodrębniamy następujące
systemy rządów : parlamentarno- gabinetowe, prezydenckie, semiprezydenckie i parlamentarno-
komitetowe. Wśród reżimów niedemokratycznych :totalitarne i autorytarne.
2. Ze względu na zasady organizacji aparatu państwowego – zasady organizacji aparatu państwowego
dotyczą wzajemnych stosunków między naczelnymi organami państwowymi , a także charakteru
instytucji głowy państwa. Zależności między głową państwa, a szefem rządu pozwalają opisywać
systemy parlamentarne i prezydialne. Charakter instytucji głowy państwa leży u podstaw
wyróżnienia monarchii i republiki.
3. Ze względu na strukturę terytorialną państwa – struktura terytorialna państwa, określająca relacje
między centralnymi a lokalnymi organami państwowymi jest przesłanką na podstawie której
dzielimy państwa na unitarne i złożone oraz autonomie.
6 Cechy systemu prezydenckiego
Prezydent jest jednocześnie głową państwa i szefem rządu
Prezydent i parlament są wybierani w drodze wyborów powszechnych
Prezydent nie ponosi odpowiedzialności przed Kongresem
Prezydent i ministrowie(sekretarze) ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną za tzw. delikt
konstytucyjny i przestępstwo pospolite w drodze procedury impeachmentu
Istnieje zakaz łączenia funkcji deputowanego i członka gabinetu
Prezydent nie ma prawa skrócenia kadencji parlamentu
7 Cechy systemu parlamentarno – gabinetowego
Istnienie parlamentu (a przynajmniej jednej z izb w przypadku struktury bikameralnej) wyłonionego w
wyborach powszechnych
Układ sił w parlamencie ma decydujący wpływ na proces tworzenia rządu, przy czym premier powinien
mieć poparcie „wygodnej” większości w parlamencie umożliwiającej mu prowadzenie polityki
Gabinet (a także poszczególni członkowie rządu) ponoszą odpowiedzialność polityczna przed
parlamentem w drodze instytucji wotum nieufności
Głowa państwa oraz członkowie gabinetu ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną za tzw. delikt
konstytucyjny
Premierowi przysługuje prawo żądania rozwiązania parlamentu przed upływem kadencji, z czym wiąże
się konieczność rozpisania przedterminowych wyborów
Głowa państwa posiada ograniczone kompetencje, spełnia jedynie funkcje reprezentacyjne i
ceremonialne oraz organizacyjne
Nie występuje zasada separacji władz i np. ministrowie mogą i często są deputowanymi
8 Cechy sytemu mieszanego czyli semiprezydenckiego
a. Z reguły bezpośredni sposób powołania prezydenta przez naród w drodze wyborów powszechnych
b. Występuje tzw. dualizm egzekutywy, czyli władza wykonawcza należy do prezydenta i rządu, c.
prezydent jest głową państwa, a premier szefem rządu odpowiedzialność konstytucyjna d.
prezydenta przy jednoczesnym braku odpowiedzialności politycznej
e. Szeroki zakres kompetencji głowy państwa
f. Prezydent powołuje premiera, a na jego wniosek ministrów
g. Istnieje zasada niepołączalności mandatu deputowanego ze stanowiskiem w rządzie
h. Możliwość przed terminowego skrócenia kadencji parlamentu
9 Cechy systemu parlamentarno – komitetowy
 Parlament jest najwyższym organem państwowym, który bezpośrednio powołuje i kontroluje
zarówno głowę państwa, jak i rząd, który jest niejako komitetem wykonawczym parlamentu
 Parlament jest także najwyższym organem reprezentującym suwerenne prawa narodu i
wykonującym w jego imieniu władzę na zasadzie wyłączności
 Głowa państwa nie może rozwiązać parlamentu, przed końcem jego kadencji
10 Co oznaczają pojęcia państwo unitarne i złożone – podaj po 5 przykładów

Państwo unitarne charakteryzuje jedność struktury organizacyjnej i brak podziałów na części składowe,
które miałyby cechy „państwowości”. W tego typu państwach niższe struktury władzy zawsze podlegają
władzom centralnym. Charakterystyczne cechy państwa unitarnego : jednolity system prawa materialnego i
formalnego, jednolite obywatelstwo, jednolity system organów sądowych oraz organów prawodawczych i
wykonawczych co najmniej na szczeblu centralnym, podział kraju na jednostki administracyjno –
terytorialne z równoczesnym podporządkowaniem organów lokalnych organom centralnym.
Państwo federalne – jest zespoleniem wspólnoty terytorialno-politycznej. Cechą znamienną państwa
federalnego jest złożoność tego organizmu państwowego składającego się z różnych jednostek państwowych
o znacznym stopniu niezależności. Państwa federalne stanowią swoisty związek państw, które zrzekają się
suwerenności na rzecz państwa federalnego. Państwo federalne określa strukturę terytorialno – polityczna
członków federacji i podział uprawnień władczych. W państwie federalnym władza publiczna jest
podzielona między władzę federacji a władze członków federacji. Strategiczne dziedziny polityki państwa,
takie jak polityka zagraniczna , obronna i finansowa pozostają zarezerwowane dla państwa federalnego, a
pozostałe przynależą do członków federacji.
11 Pojęcie demokracji
Demokracja to władza ludu demos- kratos ustrój państwa w którym obywatele mają prawnie
zagwarantowany bezpośredni albo pośredni wpływ na podejmowanie decyzji państwowych. Warunkiem
istnienia demokracji jest posiadanie przez ogół obywateli praw i wolności gwarantujących każdemu udział
w sprawowaniu władzy.
W XX wieku najbardziej powszechną formą demokracji stała się demokracja parlamentarna polega ona na
tym, że lud narów sprawuje władze za pośrednictwem wybranego parlamentu. Zasadę przedstawicielstwa
realizuje się przez prawo wyborcze, kadencyjność i możliwość kontrolowania przedstawicieli w trakcie
sprawowania mandatu. Współcześnie demokracja jest metodą szukania kompromisów między kolidującymi
ze sobą interesami i dążeniami społecznymi, wola większości decyduje, ale nie oznacza ignorowania
mniejszości. Współczesne demokracja dba o poszanowanie praw mniejszości.
12 Demokracja bezpośrednia i pośrednia
Demokracja pośrednia inaczej demokracja przedstawicielska – istotą rządów reprezentatywnych jest
oddanie pełni władzy w ręce obieralnych przedstawicieli i ograniczenie uczestnictwa politycznego ogółu
obywateli do aktu wyborczego.
Demokracja bezpośrednia – inaczej partycypacyjna. Wywodzi się z doświadczeń antycznych. Ideał
ludowładztwa może być najpełniej urzeczywistniony w warunkach faktycznego zaangażowania wszystkich
obywateli w życiu publicznym. Szczególnego znaczenia nabierają takie instytucje jak referendum,
inicjatywa ludowa, czy tzw. weto ludowe, zapewniające bezpośredni i wiążący wpływ obywateli na treść
decyzji państwowych.
13 Rodzaje demokracji bezpośredniej
a) referendum – przesądzające, konsultacyjne, ogólnonarodowe, lokalne
b) weto ludowe – jest to możliwość zatrzymania procesu ustawy czy innych praw
c) inicjatywa ludowa – możliwość wniesienia pod obrady parlamentu projektu ustawy
d) zabrania gminne – sposób zarządzania się w najmniejszych jednostkach władzy
e) badania opinii publicznej
14 Zasady demokracji politycznej
Zasady demokracji politycznej :
3. Zasada suwerenności narodu – wszystko od czego swój początek bierze władza jest naród
4. Zasada trójpodziału i równowagi władz
5. Zasada reprezentacji czyli, że ten suwerenny naród posiada swoich przedstawicieli
6. Uznanie wyborów za główne źródło legitymizacji władzy
7. Cykliczna odpowiedzialność polityczna
8. Instytucjonalna ochrona praw obywatelskich
9. Konieczność odbywania cyklicznych wyborów politycznych
10. Zasada swobody zrzeszania, w tym wolności zakładania partii politycznych
11. Zasada legalności opozycji
12. Zasada swobody w dostępie do stanowisk publicznych
13. Wolność przekonań i wypowiedzi
15 Jakie czynniki sprzyjają stabilności demokracji
Czynniki sprzyjające stabilności demokracji wg Lipseta
1 Wysoki poziom rozwoju gospodarczego państwa , jego industrializacja i względna zamożność materialna
mieszkańców
2 Legitymacja władzy – stopień w jakim jej instytucje są cenione uważano za prawidłowe i właściwe
3 Poziom wykształcenia społeczeństwa i jego alfabetyzacja
4 Istnienie autonomicznych instytucji prawnych
5 Wysoki stopień urbanizacji kraju
16 Czym charakteryzują się większościowe systemy wyborcze
Charakteryzuje się on tym że mandat przyznaje się temu kandydatowi w okręgu jednomandatowym lub tej
liście w okręgu wielomandatowym która uzyskała największą liczbę głosów. Podziału dokonuje się na
podstawie zasady większości względnej (zwykłej) kandydat lub lista musi otrzymać więcej głosów niż
konkurenci, co z kolei oznacza, że elekcja zakończy się po odbyciu pierwszej tury głosowania. System ten
nazywany jest często systemem pluralistycznym. Można także dokonać podziału opierając się na zasadzie
większości bezwzględnej, wówczas kandydat lub lista muszą uzyskać więcej niż połowę ważnie oddanych
głosów. Jeśli w pierwszej turze żaden kandydat lub lista nie osiągnie wymaganego wyniku, to przeprowadza
się drugą turę głosowania , dla której stosuje się dwa warianty :
1. Udziału tylko dwóch kandydatów lub list , które otrzymały w pierwszej turze najwięcej głosów, a
wybór nadal kształtuje zasada większości bezwzględnej
2. Udziału wszystkich kandydatów lub list biorących udział w pierwszej turze, przy czym wybór w
drugiej turze następuje względną większością głosów
17 Czym charakteryzują się proporcjonalne systemy wyborcze
Stosowanie zasady proporcjonalności wyłącznie alokację (podział) mandatów między poszczególne
ugrupowania wyborcze czy partie polityczne , które zarejestrowały listy wyborcze proporcjonalnie do
uzyskanych przez nie głosów. System ten wymaga przeprowadzenia tylko jednej tury wyborów, bo zawsze
możliwe jest odpowiednie rozdzielenie mandatów. Sposób owego rozdzielania wymaga jednak użycia
operacji matematycznych. Są to sposoby podziału mandatów według metody największych liczb np.
formuły d’Hondta i formuły Saint- Lague oraz zmodyfikowanej formuły Saint-Lague oraz kwotowe, gdzie
występuje obliczanie liczby mandatów według Hare’a, Hare’a-Niemeyera, Droopa, Hagenbach Bishoffa,
Imperiali itp.
18 Struktura Izby Gmin w Wielkiej Brytanii
Izba Gmin liczy obecnie 659 członków wybieranych w wyborach powszechnych. 529 deputowanych jest
wybieranych w Anglii, 72 w Szkocji, 40 w Walii i 18 w Irlandii Północnej według ordynacji
większościowej: jednomandatowe okręgi wyborcze, wybór zwykłą większością głosów. Kandydat na
deputowanego wpłaca kaucję w wysokości 1000 funtów, która jest zwracana jeśli kandydat uzyskał ponad 5
% głosów ważnych głosów. Ponadto do zarejestrowania kandydata wymagane jest poparcie udzielone przez
co najmniej 10 wyborców. Czynne prawo wyborcze przysługuje obywatelom którzy ukończyli 18 lat , a
bierne 21 lat. Okres pełnomocnictw Izby Gmin wynosi 5 lat. Izba Gmin nie ma określonej kadencji.
Mandatu członka izby gmin nie mogą piastować urzędnicy służby cywilnej, osoby służące w siłach
zbrojnych, policjanci i sędziowie. Izba gmin funkcjonuje w trybie sesyjnym. Każdą sesje otwiera mowa
tronowa wygłaszana przez monarchę , w której podane są przyczyny zwołania sesji o przestawiany jest
ogólny plan działań rządu. Obradom przewodniczy spiker. Mechanizm funkcjonowania Izby Gmin
dostosowany jest do podziału na partie rządzącą i partię opozycyjną. Można także wyróżnić urzędy whipa
czyli rzecznika dyscypliny partyjnej oraz funkcje lidera Izby Gmin. Wewnętrznymi organami izby są
komisje.
Wyróżniamy następujące ich rodzaje :
- Komisje całej izby
- Komisje stałe lub podstawowe
- Komisje specjalne
- Komisje wspólne
- Komisje projektów ustaw prywatnych
19 Rola spikera w parlamencie brytyjskim

Spiker przewodniczy obradom izby gmin. Jest on wybierany na pierwszej sesji nowo wybranego parlamentu
przed wygłoszeniem mowy tronowej. Nie ma wymogu aby spiker reprezentował partie większościową. Z
urzędem spikera łączy się wymóg bezstronności i neutralności politycznej. Nie bierze on udziału w
głosowaniu. W przypadku równego podziału głosów w trakcie głosowania w izbie , spiker zgodnie z
konwenansem głosuje po stronie partii rządzącej. W trakcie przewodniczenia obradom izby spiker dokonuje
wykładni zasad procedury parlamentarnej, decyduje o kolejności udzielania głosu, określa czy dany projekt
ma charakter ustawy finansowej (a więc uchwalony z wyłączeniem izby lordów). Decyzje spikera ogłaszane
publicznie stanowią precedensy, którymi kierują się jego następcy i członkowie izby.
20 Jak działa brytyjska izba lordów
Przewodniczącym jest lord kanclerz, który jest odpowiednikiem kontynentalnego ministra sprawiedliwości.
Izba Lordów nie jest organem kadencyjnym. Zbiera się na sesje wraz z Izbą Gmin w terminach określonych
w proklamacji królewskiej. W sesji odbywa się około 155 posiedzeń izby. Kworum izby stanowi trzech
lordów. Jednakże gdyby nad projektem ustawy lub kwestii związanej z ustawodawstwem delegowanym
głosowało mniej niż 30 lordów, przewodniczący izby oznajmia, że uchwała nie została podjęta i będzie
przedmiotem kolejnego głosowania. Struktura komisji w izbie lordów przedstawia się następująco:
odpowiednikiem komisji stałych w Izbie Gmin jest jedyna komisja projektów ustaw publicznych, natomiast
dla rozpatrywania projektów ustaw prywatnych powoływane są komisje dla projektów ustaw
oprotestowanych . Cała Izba Lordów może przekształcić się w komisję , która odgrywa analogiczną rolę jak
Komisja Całej Izby Gmin. W izbie funkcjonuje także Komisja ds. Wspólnot Europejskich. Na czele frakcji
parlamentarnej partii rządzącej stoi Lord Strażnik Wielkiej Pieczęci który jest członkiem rządu, jego
zadaniem jako rzecznika rządu w izbie lordów jest reprezentowanie egzekutywy, przedstawianie i
wyjaśnianie jej działań i zamierzeń.
21.Wybory do izby gmin
W wyborach powszechnych według ordynacji większościowej wybiera się 659 członków w
jednomandatowych okręgach. Wybór dokonywany jest zwykłą większością głosów. Kandydat na
deputowanego wpłaca kaucję w wysokości tysiąca funtów, która jest zwracana jeśli uzyskał ponad 5 %
głosów. Okres pełnomocnictw Izby Gmin wynosi 5 lat.
22.Czym jest gabinet cieni w Wielkiej Brytanii?

Gabinet cieni, instrument właściwy brytyjskiemu systemowi politycznemu, polegający na formowaniu
alternatywnego rządu przez polityków głównej partii opozycyjnej. Partia, która odniosła zwycięstwo w
wyborach formuje właściwy rząd, natomiast przywódca największej partii opozycyjnej powołuje gabinet
cieni. Jest on odwzorowaniem struktury urzędującego rządu.
Gabinet cieni zbiera się pod kierownictwem przewodniczącego Izby Gmin, który uznany jest w Wielkiej
Brytanii za lidera opozycji. Podczas posiedzeń gabinetu cieni analizowane są decyzje rządu oraz
dyskutowana strategia polityczna opozycji.
23.Jakie są główne ugrupowania polityczne w Wielkiej Brytanii?

Partia Konserwatywna, Partia Pracy, Liberalni Demokraci, Walijska Partia Narodowa, Szkocka Partia
Narodowa.
24 Pozycja monarchy w systemie politycznym Wielkiej Brytanii.

Monarcha jest głową państwa. Stoi na czele władzy wykonawczej oraz równocześnie jest jednym z
członków brytyjskiej legislatywy. Monarcha jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, zwołuje, odracza oraz
rozwiązuje na wniosek premiera parlament, posiada prawo sankcji królewskiej wobec uchwalonych ustaw
(nie praktykowane) oraz promologuje ustawy. Monarcha mianuje też ministrów, sędziów, parów oraz
innych dostojników. Monarcha jest głową Kościoła Anglikańskiego.
Istnieje zasada nieodpowiedzialności politycznej oraz konstytucyjnej. Wszelkie akty w zakresie sprawa
państwowych są wykonywane bezpośrednio przed ministrów.
25. Parlament Republiki Francuskiej- struktura.

Dwuizbowy parlament składa się ze Zgromadzenia Narodowego oraz Senatu. Zgromadzenie narodowe liczy
577 deputowanych zaś Senat liczy obecnie 321 senatorów ( w tym 12 przedstawicieli Francuzów
zamieszkałych za granicą).
26. Parlament Republiki Francuskiej- wybory.
Bierne prawo wyborcze do Zgromadzenia Narodowego przysługuje obywatelom francuskim, którzy

ukończyli 23 lata i korzystają z pełni praw publicznych. Czynne prawo wyborcze mają osoby pełnoletnie.
Deputowani do zgromadzenia narodowego są wybierani w wyborach powszechnych na 5 lat. Wszyscy

kandydujący zobowiązani są do złożenia kaucji która zwracana jest gdy kandydat uzyskał co najmniej 5%
głosów w okręgu. Wybory przeprowadzane są według systemu większościowego w dwóch turach:
warunkiem uzyskania mandatu w I turze jest uzyskanie w okręgu bezwzględnej większości ważnie
oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyskał wymaganej większości po 7 dniach odbywa się II
tura, do której przechodzą kandydaci, którzy uzyskali w I turze co najmniej 12,5% ogólnej liczby głosów- w
II turze wybór następuje zwykłą większością.
Wybory do Senatu przeprowadza się w departamentach, które dzieli się na 3 grupy, tak aby łączna liczba
kandydatów w każdej z grup departamentów stanowiła 1/3 składu Senatu. Co 3 lata przeprowadza się wybór
senatorów w jednej z tych grup na 9 lat. Nie są to wybory powszechne- wyboru dokonują elektorzy. W skład
departamentalnych kolegiów elektorów wchodzą: deputowani, radcy regionalni oraz generalni, delegaci rad
municypalnych. Głosowanie w kolegiach jest obowiązkowe, przeprowadzane są w zależności od
przydzielanych departamentom mandatów: w departamentach wybierających do 4 senatorów stosowany jest
system większościowy (dwie tury), w wybierających większą liczbę – system proporcjonalny.
27.Procedura ustawodawcza we Francji.

Ustawy organiczne uchwalane są w specjalnym trybie: sprzeciw Senatu może być przełamany tylko
bezwzględną większością głosów, ustawy organiczne dotyczące Senatu mogą zostać przyjęte tylko za jego
zgodą oraz istnieje obligatoryjna kontrola konstytucyjności takich ustaw. Prawo inicjatywy ustaw zwykłych
posiadają: premier oraz członkowie obu izb: istnieją projekty(składane przed premiera) oraz wnioski
ustawodawcze(składane przez członków izb). Członkowie parlamentu nie mogą być inicjatorami ustaw:
finansowej, upoważniającej rząd do wydawania ordonansów I ratyfikowania zobowiązań
międzynarodowych. Projekt ustawy wnoszony jest do dowolnej izby, z wyjątkiem ustaw finansowych- te
wnoszone są do Zgromadzenia Narodowego. Projekt ustawy przyjęty przez jedna izbę jest kierowany do
drugiej. Jeśli brak jest zgody między izbami, projekt ustawy jest przesyłany między izbami aż do
uzgodnienia stanowiska. Jeżeli to nie nastąpi premier może spowodować powstanie komisji mieszanej, która
ma wypracować jednolity tekst. Jeżeli komisja nie przyjmie wspólnego tekstu lub uzgodniony tekst nie
zostanie przyjęty przez izby to rząd może zażądać ostatecznego rozstrzygnięcia od Zgromadzenia. W tym
przypadku Zgromadzenie przedkłada pod głosowanie tekst komisji lub ostatni tekst Zgromadzenia z
ewentualnymi poprawkami Senatu. Projekt ustawy między uchwaleniem a promulgacją może być
zaskarżony do Rady konstytucyjnej przez: prezydenta, premiera, przewodniczących obu izb, 60
deputowanych lub 60 senatorów. Prezydent posiada 15 dni na promulgowanie ustawy, a termin ten ulega
zawieszeniu, jeżeli ustawa została zaskarżona do Rady Konstytucyjnej.
W tym czasie prezydent może zgłosić veto zawieszające w stosunku do ustawy lub niektórych jej
postanowień, obalane bezwzględną większością głosów ogólnej liczby deputowanych. Jeżeli parlament w
ciągu 50 dni nie zajmie stanowiska wobec ustawy z zakresu finansowania zabezpieczenia społecznego to
rząd może ogłosić projekt ustawy w formie dekretu z mocną ustawy.
28.Prezydent w systemie politycznym Francji.

Wybierany jest w wyborach powszechnych na 5 lat, bez ograniczenia reelekcji. Kandydat musi mieć
poparcie minimum 500 wyborów kwalifikowanych tj.: członków parlamentu, członków Rady Społeczno-
Gospodarczej, radców generalnych, merów, w tym 10 reprezentantów departamentów lub terytoriów
zamorskich. Prezydent zostaje wybrany w I turze bezwzględną większością głosów. Jeżeli żaden z
kandydatów nie uzyskał tej większości to odbywa się druga tura, do której przechodzi dwóch kandydatów z
największą liczbą głosów. W II turze wybór następuje także większością bezwzględną.
Prezydent czuwa nad przestrzeganiem konstytucji, zapewnia przez swój arbitraż właściwe funkcjonowanie
władz publicznych, jak również ciągłość państwa. Jest gwarantem niepodległości, integralności terytorialnej
oraz przestrzegania traktatów. Prezydent jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, negocjuje oraz ratyfikuje
traktaty na podstawie ustawy upoważniającej go do ratyfikacji. Jako gwarant niezawisłości sądownictwa,
przewodniczy Najwyższej Radzie Sądownictwa, która przedkłada wnioski w sprawie awansowania sędziów
I pociągania ich do odpowiedzialności dyscyplinarnej. Prezydent stoi na czele władzy wykonawczej –
przewodniczy Radzie Ministrów ukierunkowuje prace rządu, wpływa na treść podejmowanych decyzji.
Uchwalane przez rząd ordonanse oraz dekrety są podpisywane przez prezydenta, który może podpisu
odmówić. Prezydent posiada kompetencje własne, które są wykonywane bez kontrasygnaty premiera lub
właściwych ministrów – są to: ogłaszanie referendum, rozwiązanie Zgromadzenia, mianowanie I
odwoływanie premiera, zwracanie się z orędziem do obu izb, nominowanie trzech członków Rady
Konstytucyjnej. Kontrasygnacie podlegają m.in. Ratyfikacja umów międzynarodowych, promulgacja ustaw,
inicjatywa przy zmianie konstytucji. Prezydent może poddać pod referendum każdy projekt ustawy w
sprawie organizacji władz publicznych, reform w zakresie polityki ekonomicznej lub socjalnej, które
wywierałyby wpływ na funkcjonowanie instytucji państwowych. Uchwaloną w referendum ustawę
prezydent ma obowiązek podpisać. W sytuacji kryzysowej prezydent może podejmować wszelkie decyzje
podyktowane okolicznościami. Prezydent ponosi odpowiedzialność konstytucyjną tylko za zdradę stanu.
29.Czym, między innymi we Francji jest, kohabitacja?

Koabitacja, kohabitacja (fr. cohabitation - współzamieszkiwanie) - w polityce współistnienie w obrębie władzy
wykonawczej - rządu i prezydenta - pochodzących z przeciwnych obozów politycznych. Sytuacja taka ma miejsce,
kiedy w trakcie trwania kadencji prezydenta zostaje wybrany parlament, w którego izbie niższej przewagę uzyskuje
partia opozycyjna (lub koalicja partii) w stosunku do prezydenta. Wtedy prezydent zmuszony jest powołać premiera i
rząd popierany przez większość parlamentarną, a następnie współpracować z nim oraz dzielić kompetencje władzy
wykonawczej.
30. Bundestag – struktura, kadencja oraz wybory.

Bundestag liczy obecnie 669 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata. Wybory do
Bundestagu są mieszane: 328 deputowanych wybieranych jest w okręgach jednomandatowych według systemu
większości względnej, a pozostała część mandatów rozdzielana jest na szczeblu krajów według systemu
proporcjonalnego. Wyborca posiada 2 głosy. Pierwszy oddaje na kandydata figurującego na liście w okręgu drugi na
listę partyjną w landzie. Przy rozdziale mandatów uwzględnia się partie, które uzyskały ponad 5% ogólnej liczby
głosów „drugich” lub minimum 3 mandaty bezpośrednio w okręgach.
Jeśli partia w landzie otrzyma więcej głosów „pierwszych” niż drugich i wprowadza do Bundestagu więcej
kandydatów bezpośrednich niż proporcjonalnie wynikało to z liczby oddanych głosów oddanych na listę
krajową to otrzymuje mandaty nadwyżkowe.
31.Rola prezydenta w systemie politycznym Niemiec.

Prezydent jest głową państwa i reprezentuje związek na zewnątrz, zawiera umowy z innymi państwami,
mianuje i odwołuje sędziów związkowych. Prezydent ma prawo do rozwiązania Bundestagu oraz
przedstawienie kandydata na kanclerza. Wszystkie akty prawne prezydenta są kontrasygnowane przez
kanclerza i odpowiedniego ministra z wyjątkiem mianowania i odwoływania kanclerza i rozwiązanie
Bundestagu. Prezydent ponosi odpowiedzialność konstytucyjną za umyślne naruszenie konstytucji lub
ustawy związkowej.
32.Państwo federalne na przykładzie Niemiec

Niemcy są państwem federalnym podzielonym na 16 krajów związkowych, z których każdy ma swoja
konstytucje i jednoizbowy parlament (z wyjątkiem Bawarii, która ma równie. i senat). Deputowanych do
tych parlamentów wyłania się wyborach proporcjonalnych. W większości przypadków kadencja ich trwa 4
lata. Landy pod względem administracyjnym podzielone są na Landkreisy (zespoły gmin), a te z kolei na
Gemeinde (gmina, zarząd lokalny), czyli podstawowe jednostki administracyjne. Kraje związkowe SA
finansowo niezależne od rządu centralnego.
Władza ustawodawcza w Niemczech należy do dwuizbowego parlamentu. Rada Federalna (Bundesrat) to

wyższa izba parlamentu niemieckiego. Jest ona organem niekadencyjnym.
Składa się z 69 członków, delegatów rządów krajów związkowych, które ich mianują i odwołują. Każdemu
landowi przysługuje, co najmniej 3 głosy w Bundesracie, kraje związkowe zamieszkałe przez ponad 2
miliony mieszkańców maja 4 głosy, natomiast te, w których mieszka więcej niż 6 milionów mieszkańców
– 5, a posiadające ponad 7 milionów mieszkańców maja 6 głosów. Stanowisko prezydenta albo
przewodniczącego Bundesratu przechodzi z roku na rok w kompetencje innego kraju związkowego. W
przypadku układu politycznego krajów związkowych układ polityczny w obu izbach to nie musi być taki
sam. Mandat członków Rady jest imperatywny, oznacza to, że reprezentują oni w Bundesracie interesy
swoich landów.
34.Rola kanclerza w systemie politycznym Niemiec.

Kanclerz określa strukturę organizacyjną rządu ustala regulamin wewnętrzny rządu federalnego
(wymagający akceptacji prezydenta), określa wytyczne polityki, czuwa nad zabezpieczeniem jednolitości
działania ministerstw i kieruje pracami rządu.
35.Partie polityczne w systemie politycznym Niemiec.

Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (CDU) -chadecko liberalna, Socjaldemokratyczna Partia Niemiec,
Partia Wolnych Demokratów – centrowa,liberalna. Zieloni.
36.W czym przejawia się duże znaczenie frakcji w Bundestagu

Jedyne info:
Hospitant - w Niemczech osoba nie należąca do żadnej partii politycznej. Osoby te mogą jednak
przystępować do dowolnie wybranej przez siebie frakcji parlamentarnej (do czego jest potrzebna zgoda
organów frakcji), co w znacznym stopniu ułatwia sprawowanie przez nich mandatu, jako że członkom
frakcji przysługują określone przywileje. W niektórych przypadkach hospitantów nie wlicza się jednak jako
pełnowartościowych członków frakcji. Do tych sytuacji należy: obowiązek posiadania przez pozostałych
członków frakcji 5% mandatów Bundestagu (wymóg niezbędny do istnienia frakcji), oraz obliczanie siły
liczebnej frakcji (która wpływa np. na kolejność przemawiania). W Bundesracie nie ma hospitantów, jako że
deputowani do tej izby nie zrzeszają się we frakcje, reprezentują bowiem kraj związkowy niezależnie od
orientacji politycznej.
37.Jaka jest rola monarchy w systemie politycznym Szwecji?

Król jest głową państwa, ale zgodnie z artykułem 6 AFR zarządzenie państwem stanowi funkcje rządu.
Monarcha posiada prawo otwierania sesji Riksdagu oraz przedowniczenia posiedzeniom gabinetu: jest
zwierzchnikiem Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego. Monarcha ma prawo do informowanie go przez
premiera o stanie państwa i najważniejszych sprawach będących przedmiotem prac rządu. Tron szwedzki od
1818 roku należy do dynastii Bernadotte, a od 1973 roku królem jest Karol XVI Gustaw.
38.Parlament w Szwecji – struktura.

Jednoizbowy Riksdag, który liczy 349 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata.
Riksdag powołuje specyficzne organy: działające niezależnie od komisji spraw zagranicznych Riksdagu
Doradczą ds. Zagranicznych oraz Komisje Konstytucyjną.
39.Cechy systemu partyjnego w Szwecji.

Ciągłość rządów – przez prawie 40 lat w Szwecji rządziła jedna partia a przez ponad 20 lat krajem rządził
jeden premier. Jest to efektem bardzo stabilnej i dojrzałej demokracji jaka panuje w tym kraju.
40.Wybory w Szwecji
Deputowani są wybierani według systemu proporcjonalnego: 310 mandatów rozdzielanych jest w okręgach,
a 39 z krajowych list partyjnych. W podziale mandatów w okręgach uczestniczą tylko te listy partyjne, które
uzyskały 4% głosów w skali państwa lub 12% w jednym z okręgów wyborczych. W podziale pozostałych
39 mandatów nie uczestniczą partie, które uzyskały mandaty w okręgach wyborczych tylko dzięki
przekroczeniu bariery 12%. Jednocześnie z wyborami deputowanych wybiera się z listy tej samej partii tzn.
zastępców deputowanych. Czynne i bierne prawo wyborcze posiadają osoby, które ukończyły 18 lat.
41.Rząd i Ministerstwa w szwedzkim systemie politycznym.

Premier, ministrowie oraz król tworzą Radę Państwa ale zazwyczaj rząd obraduje bez króla jak Rada
Ministrów. Prawo powoływania rządu posiada Riksdag oraz talman, który proponuje kandydaturę na urząd
premiera. Wybór premiera dokonuje się w ciągu 4 dni od zgłoszenia kandydatury. Kandydaturę uważa się za
odrzuconą, jeśli wypowie się przeciwko niej bezwzględna większość wszystkich deputowanych. Głosy
wstrzymujące się i nieobecne zaliczane są na korzyść kandydata – ten sposób głosowania określa się jako
poparcie „większości negatywnej”. W przypadku odrzucenia kandydatury talman powtarza procedurę –
może tak uczynić cztery razy. Jeśli nie uda się powołać premiera to zarządza się przedterminowe wybory.
Ministrów powołuje premier powiadamiając o tym jedynie Riksdag.
Istnieją dwie kategorie członków rządu: 1) ministrowie kierującymi określonymi ministerstwami –

formalnie „radcy państwowi i szefowie departamentów” oraz ministrowie bez teki tzw. radcy konsultanci
formalnie „ministrowie pomocniczy”. Rząd jest w zasadzie „politycznym sztabem planistycznym i
koordynującym natomiast ciężar bierzącego administrowania wykonują agencje rządowe, których jest około
200.
1. System polityczny - ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych,
uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm
regulujących wzajemne stosunki między nimi.
2. Państwo- trwały związek ludzi stale zamieszkujący określone terytorium podlegającej władzy
zwierzchniej. Jest polityczną, suwerenną, terytorialną i przymusową organizacją społeczeństwa.
3. Funkcja Państwa:
1)wewnętrzna:
-ochronna-zagwarantowanie bezpieczeństwa,
-regulacyjna-wiąże się z skutkami działań organów państwa,
-kulturalno-wychowawcza- rozpowszechnianie idei i poglądów politycznych,
-adaptacyjna
-innowacyjna-
-socjalna-tworzenie mechanizmów, które pozwolą na ochronę socjalną najuboższych,
-ekonomiczna-ingerowanie władzy w sferze gospodarczej
2) zewnętrzne:
-ochronna(defensywa),
-ataku(ofensywa),
-utrzymanie istniejącego stanu rzeczy,
4. Forma państwa- to całokształt sposobów i metod sprawowania władzy przez rządzących. Składają się na
nią: forma rządów:monarchia, republika, ustrój terytorialny: panstwo unitarne i federaja oraz reżim
polityczny:demokratyczny i autokratyczny.
5. Cechy systemu prezydenckiego: np.. USA

-głowa państwa, sprawuje władze wykonawczą
-połączenie funkcji prezydenta i szefa rządu.
-prezydent jest wybierany w głosowaniu powszechnym;
-kadencja prezydenta jest określona w czasie
-akty wydawane przez prezydenta nie wymagają kontrasygnaty;
-prezydent ma możliwość wydania dekretów z mocą ustawy
6. Cechy systemu parlamentarno-gabinetowego: np. Dania ,W.B
-rząd z premierem na czele jest powołany i odwołany przez głowę państwa, a odpowiedzialność polityczną
ponosi przed parlamentem
-parlament jest wybierany w wyborach powszechnych;
-układ sił w parlamencie decyduje o powołaniu premiera i powołaniu rządu;
-rząd ponosi odpowiedzialność polityczną przed parlamentem,
-rząd ma wpływ na rozwiązanie parlamentu przed upływem kadencji,
-głowa państwa spełnia jedynie funkcje reprezentacyjne i ceremonialne,
7. System mieszany- np. Francja
-tzw. półprezydenckim. W systemie tym występują obok siebie elementy systemu parlamentarnego i
prezydenckiego.
-Prezydent wybierany w wyborach powszechnych jest głową państwa.
-powołuje i odwołuje premiera
- ma władze wykonawcza ale nie jest szefem władzy wykonawczej,
-Premier jest szefem władzy wykonawczej
-Prezydent ma prawo rozwiązać parlament
8. Cechy systemu parlamentarno-komitetowego np. Szwajcaria
- parlament jest organem władzy najwyższej (posiada władzę ustawodawczą i wykonawczą);
-rząd powoływany jest przez parlament
-rząd odpowiada politycznie przed parlamentem,
-ministra nie można odwołać
-głową państwa zostaje członek rządu o najdłuższym stażu;
-głowa państwa odpowiada politycznie przed parlamentem
-głowa państwa nie ma prawa rozwiązania parlamentu przed upływem jego kadencji
9.Co oznaczają pojęcia państwo unitarne i złożone(5 przykładów):

PAŃSTWO UNITARNE
-jedność struktury organizacyjnej
-jednolity system prawa materialnego i formalnego
-jednolity system organów sądowych
-. (Przykłady: Polska, Węgry, Holandia, Czechy, Finlandia)
PAŃSTWO ZŁOŻONE:
-część składowa zachowuje pełną lub ograniczony zakres suwerenności
-określone kompetencje i własny system prawodawczy, wykonawczy i sądowniczy
-Np. USA, Szwajcaria, Niemcy, meksyk, kanada
10. Demokracja bezpośrednia - system polityczny, w którym decyzje podejmuje się przez głosowanie
ludowe (min. referendum), w którym wziąć udział mogą wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania i wyraża
swoją opinie.
Demokracja pośrednia- decyzje podejmują przedstawiciele społeczeństwa wybrani w wyborach.
11. Rodzaje demokracji bezpośredniej:
-referendum
-inicjatywa ludowa,
-veto ludowe
-zgromadzenia ludowe
-plebiscyt:
-badanie opinii publicznej
12. Zasady demokracji :
Suwerenność narodu
Trójpodział i równowaga władzy
Reprezentacja
Instytucjonalna ochrona praw obywateli
Konieczność odbywania wyborów politycznych
Swoboda zrzeszania się
Legalność działania opozycji
Swoboda w dostępie do stanowisk publicznych
-Wolność przekonań i wypowiedzi
13. S.P. Huntington i „fale demokracji”: teza: demokracja nie rozwija się ciągle, lecz falowo
Fala demokratyzacji 1928-1926
Pierwsza fala odwrotu demokratyzacji 1922-1942
Druga fala demokratyzacji 1943-1962
Druga fala odwrotu od demokratyzacji 1958-1975
Trzecia fala demokratyzacji: od 1974
14. Jakie czynniki wpływają na stabilność demokracji:
-Wysoki poziom rozwoju gospodarczego państwa,
-Legitymizacja władzy
-Poziom wykształcenia społeczeństwa i jego alfabetyzacji
-Istnienie autonomicznych instytucji prawnych
-Wysoki stopień urbanizacji kraju
15. Czym charakteryzuje się większościowy system wyborczy:
-kandydat który uzyskał największa liczbą głosów zostaje wybrany. Wada systemu jest przyznanie znacznej
większości parlamentarnej partii która zdobyła nie wielką przewagę w procentach głosów w skali kraju.
Może doprowadzić do zwycięstwa partię która zdobyła w skali kraju mniej głosów niż partia pokonana.
a) Okręgi jednomandatowe(Francja)- Głosowanie odbywa się w okręgach jednomandatowych. Do

uzyskania mandatu potrzeba uzyskanie względnej większości głosów przez kandydata, czyli uzyskanie
większej ilości głosów niż każdy inny kandydat z osobna. Dzielimy na:
-zwykła większość(wygrywa ten co ma najwięcej), absolutna większość (ponad 50%) i głosowanie

alternatywne- wybór absolutna większością w jednym głosowaniu.
b) Okręgi wielomandatowe- Każdy wyborca dysponuje tyloma głosami ile jest mandatów do obsadzenia w
okręgu. Wybrani są ci kandydaci, którzy uzyskali kolejne największe ilości głosów. Stosowany np. w Polsce
w wyborach senackich.
16. Proporcjonalny system wyborczy:
polega na tym że podział mandatów jest dokonywany odpowiednio do liczby głosów zebranych przez
partie. Ordynacje dają duże rozdrobienie polityczne w parlamencie i stwarza trudności w tworzeniu rządu.
Wprowadza się klauzule zaporową-minimalna ilośc % głosów. Brak w tym systemie monopolu jednej partii.
Głosowanie odbywa się w jednej turze. System d’Hondt
-Przykład Holandia: posłowie są wybierani w okręgach jednomandatowych. Podział mandatów odbywa się
po obliczeniu głosów oddanych na partię i ustaleniu jaki procent wyborców poparł daną partię.
17. Jaka jest rola partii w systemie politycznym: - stanowią czynnik aktywizujący społeczeństwo i
państwo- ;kształtują opinie publiczne i postawy polityczne, reprezentują grupowe interesy; stanowią łącznik
między wyborcami a strukturą państwową; pełni funkcje rządzenia,
18. Jakie wyróżniamy podstawowe rodzaje systemów partyjnych

a) Jednopartyjne – istnieje wiele partii, ale tylko jedna ma realne szanse na zdobycie większości np. w
ZSRR Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego;
b) Dwupartyjne – istnieją dwie partie dominujące nad pozostałymi, zmieniające się co jakiś czas u władzy
np. w USA Partia Demokratyczna i Partia Republikańska;
c) Wielopartyjne – istnieje wiele partii, które rywalizują ze sobą o zdobycie i utrzymanie władzy. Żadna z
nich nie ma szans zdobyć przewagi w parlamencie i tworzy koalicje. Polska
19. Jak dzielimy partie polityczne wg kryterium ideologicznego:
-monarchistyczne,
- konserwatywne,
- konserwatywno-liberalne,
- liberalne,
- liberalno-demokratyczne,
- chrześcijańsko-demokratyczne,
- chłopskie,
- chrześcijańsko-narodowe,
- robotnicze,
- feministyczne,
- socjalistyczne,
- komunistyczne.
20. Jaką rolę pełni monarcha we współczesnych demokratycznych monarchiach(podaj przykłady)

w.b Elzbieta II
-charakter symboliczno – reprezentacyjny: uczestniczy w uroczystościach państwowych,
-król panuje ale nie rządzi
-na wniosek rządu zwołuje i rozwiązuje parlament
-stoi na czele władzy wykonawczej
-głowa państwa
- wybiera premiera
-prawo łaski
- mianowanie ministrów i ambasadorów, sędziów,
- nadawanie tytułów, odznaczeń
- zwierzchnik sił zbrojnych

- wypowiadanie wojny
- prawo weta wobec ustaw
21. Porównaj pozycję ustrojową prezydentów USA, Niemiec i Francji:
W przypadku tych trzech wymienionych państw mamy do czynienie z trzema różnymi systemami
politycznymi: prezydenckim (USA), półprezydenkim (Francja) i kanclerskim (Niemcy)
a) USA system prezydencki
- wybierany jest na 4 letnia kadencje przez wybory pośrednie, wybierany przez kolegium elektorów, jedna
reelekcja
- jest głową państwa i szefem rządu
- naczelnym dowódcą sił zbrojnych
- kieruje władzą wykonawczą, stojąc na czele administracji federalnej, za której działalność jest
odpowiedzialny
- nie jest odpowiedzialny przed parlamentem
- pozbawiony zostaje jednak możliwości ustawodawczych
- powołuje przedstawicieli dyplomatycznych i najwyższych urzędników państwowych
- Prezydent ma prawo weta, które może być jednak odrzucone większością 2/3 głosów obu izb Kongresu
b) Francja mieszany
-stoi na czele władza wykonawczej
-wybierany na 5 letnia kadencje w wyborach powszechnych i bezpośrednich, bez ograniczeń reelekcji
- zwierzchnik sił zbrojnych,
- nie jest odpowiedzialny politycznie
-powołuje i odwołuje rząd
- przewodniczy posiedzeniom Rady Ministrów
- podpisuje dekrety z mocą ustawy
- obsadza szereg stanowisk państwowych
- Przysługuje mu prawo łaski
c) Niemcy system parlamentarno-gabinetowy
- głową państwa
-rezygnuje ze członkostwa w partii,
-zawiera umowy z innymi państwami,
-mianuje i odwołuje sędziów

- wybierany jest na 5 letnią kadencje przez Zgromadzenie Federalne z prawem jednej reelekcji,
- reprezentuje państwo na zewnątrz i pełni funkcje reprezentacyjną
-ponosi odpowiedzialność konstytucyjna za naruszenie konstytucji.
- odwołuje kanclerza i rozwiązuje Bundestag
-powołuje i odwołuje ministrów
-przedstawia Bundestagowi kandydata na kanclerza
22. Struktura Izby Gmin w wielkiej Brytanii:
-niższa izba dwuizbowego parlamentu brytyjskiego,
-liczy ok. 650 deputowanych,
- Czynne prawo wyborcze przysługuje obywatelom, którzy ukończyli 18 lat, a bierne - 21 lat. pełnomocnictwo
5 lat
-wybierany w czteroprzymiotnikowych wyborach.
-otwarcia sesji Izby dokonuje monarcha,
-obradom przewodniczy speaker.
-kandydat płaci kaucje która zostaje wzwrócona jak ponad 5% głosów.
-Partia, która zdobędzie największą liczbę głosów tworzy rząd, a jej przewodniczący zostaje premierem.
23.Rola spikera w parlamencie brytyjskim: polski marszałek
-członek Izby Gmin przewodniczący jej obradom,
-steruje przebiegiem obrad
-wybierany przez Izbę na pierwszym posiedzeniu
-sprawują swoją funkcję do momentu aż sami nie zrezygnują.
-Nie bierze udziału w głosowaniach ma decydujące słowo w sytuacji remisu,
-Odracza i przerywa posiedzenia izby
-Mianuje przewodniczących komisji
-Zarządza wybory uzupełniające
-wprowadzania limitu długości czasu przemówień i mówi kto ma mówić
24. Jak działa brytyjska Izba Lordów:
-izba wyższa,
-brak kadencji
-jej skład wyłania się na podstawie dziedziczenia i mianowania.

-skład liczby lordów jest różny ok. 700
-na czele stoi kanclerz
-izba pełni funkcję najwyższego sądu apelacyjnego
-pełni role ciała opiniującego ustawy uchwalone przez Izbę Gmin
-nadawanie i odbieranie tytułów szlacheckich
25. Wybory do Izby Gmin w Wielkiej Brytanii:
Czynne prawo wyborcze 18 lat Bierne 21 lat
Wybory odbywają się w okręgach jednomandatowych.
Nie mogą zasiadać w Izbie Gmin członkowie Izby Lordów,
Aby móc kandydować należy uzyskać poparcie 10 wyborców z danego okręgu i wpłacić kaucje 500 funtów,
która przepada jeżeli nie uzyska 5 % w okręgu. Pozwala to na ubieganie się o mandaty różnym mniejszym
ugrupowaniom
26. Czym jest gabinet cieni w wielkiej Brytanii: jest to tak zwany „rząd oczekujący”. Jego skład jest
formowany przez partie opozycyjną. Jest on gotowy przejąć władzę w razie zwycięstwa wyborczego danej
partii. Polega na tym, że każdy członek rządu ma odpowiadający mu "cień" w opozycji.
27. Jakie są główne ugrupowania polityczne w Wielkiej Brytanii:
Partia Pracy
Partia Konserwatywna
Liberalni Demokraci
Partia Niepodległości
Szkocka Partia Narodowa
Partia Zielonych
28. Pozycja monarchy w systemie politycznym Wielkiej Brytanii: 20 pyt.
-zwierzchnik kościoła anglikańskiego.
-nadawanie orderów.
29. Struktura władzy lokalnej w Wielkiej Brytanii:
-Jest to państwo zdecentralizowane, w którym administracja lokalna spoczywa na sędziach pokoju,
-Podstawowym organem w każdym hrabstwie jest rada, składająca się z radnych. Na jej czele stoi
przewodniczący .
-Rada jest zarówno organem stanowiącym jak i wykonawczym.
-Ani rząd ani monarcha nie posiadają swojego „przedstawiciela” w żadnej jednostce terytorialnej.
30. Parlament republiki francuskiej-struktura:

-2 izbowy parlament
-Zgromadzenie Narodowe izbę niższą i wybierane jest na 5 lat w dwóch turach wyborów powszechnych,
bezpośrednich i większościowych, 577 deputowanych ,
-Senat izba wyższa liczy 321 senatorów. Senatorowie wybierają jedną osobę spośród swego grona na
przewodniczącego izby. Francuski Senat pełni przede wszystkim funkcję ustawodawczą. Jego
konstytucyjnym zadaniem jest również sprawowanie kontroli nad rządem. Parlament może rozwiązać
prezydent, zbiera się na jednej sesji zwyczajnej w roku, liczba posiedzeń max 120. obie izby mają
uprawnienia kontrolne wobec rządu, wotum nieufności,
31. Parlament republiki francuskiej-wybory:
Do zgromadzenia narodowego:577 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 5 lat. Prawo

wyborcze czynne mają obywatele po ukończeniu 18 roku życia, a bierne po 23 roku.
Kandydat zobowiązany jest do wpłacenia kaucji która zwracana po osiągnięciu 5% głosów. Wybory
przeprowadza się w 2 turach. Do uzyskania mandatu w pierwszej turze wymagane jest uzyskanie
bezwzględnej większości głosów nie mniej 25% . Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej
większości, po upływie tygodnia odbywa się druga tura, kandydaci tylko którzy uzyskali 12,5%. W II turze
wybór następuje zwykłą większością. Przy równej liczbie wygrywa starszy.
Do senatu: 321 wybory przeprowadza się w departamentach które dzieli się na 3 grupy tak aby każda grupa
stanowiła 1/3 senatu. Kandydaci są zobowiązani do wpłacenia kaucji która jest zwracana po uzyskaniu 10%
w okręgu lub gdy wszyscy kandydaci uzyskają 5%. Co 3 lata przeprowadza się wybory senatorów w jednej
z grup na 9 lat. Nie są to wybory powszechne-wybory dokonują elektorzy. Czynne prawo 23 lata a bierne
35.
32. Procedura ustawodawcza we Francji:
-Inicjatywa ustawodawcza posiada premier oraz obie izby
33. CZYM RÓŻNI SIĘ RADA GABINETOWA OD RADY MINISTRÓW WE FRANCJI?

- rząd odbywa dwa rodzaje posiedzeń: Rada Ministrów-oficjalne posiedzenie rządu pod przewodnictwem
prezydenta, oraz Rada Gabinetu-to ogran przygotowujacy posiedzenia Rady Ministrów-kierowany przez
premiera
34. Kompetencje prezydenta w systemie politycznym Francji: 21 pyt.
35. Czym, miedzy innymi we Francji, jest kohabitacja: Jest to zjawisko współpracy pomiędzy premierem
i prezydentem wywodzącymi się z przeciwnych obozów politycznych. Sytuacja taka ma miejsce, kiedy w
trakcie trwania kadencji prezydenta zostaje wybrany parlament, w którego izbie niższej przewagę uzyskuje
partia opozycyjna. W takiej sytuacji dwukrotnie znalazł się Jacques Chirac
36.Cechy charakterystyczne gminy francuskiej:
-komuna- Jest to jednostka samorządu terytorialnego Francji. Wchodzi w skład departamentu i odpowiada
zakresem działalności polskim gminom.
-Jest ich 36 tysięcy..
-Gminy różnią się od siebie zarówno skalą zaludnienia jak i
-Gmina ta jest okręgiem lokalnej samorządności oraz okręgiem administracji państwa.

-Gminom Przysługuje wszystkie kompetencje spraw lokalnych
-Organem ustawodawczym gminy jest rada gminy,
- wykonawczym mer- wybierany spośród członków rada gminy. Kadencja mera zaczyna się i kończy z
kadencją rady
37. Przedstaw różnice między działaniem parlamentu we Francji i Wielkiej Brytanii
-izba wyższa w W. Brytanii pełni funkcje sądownicza , a parlament francuski nie,
-parlament brytyjski ustanawia prawo które nie może być unieważnione we Francji może unieważnić Rada
Konstytucyjna lub prezydent,
-izba lordów-dziedziczenie , we Francji obie izby pochodzą z wyborów,
38. Bundestag-struktura kadencja wybory:
-ok. 600(zmienia się)deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata
-wybory są mieszane 299 deputowanych wybieranych jest w wyborach jedno mandatowych wg systemu
większości względnej
-299 mandatów rozdzielanych jest na szczeblu landów wg systemu proporcjonalnego
-wyborca posiada 2 głosy, 1 oddaje na kandydata a 2 na listę partyjną w landzie,
-przy rozdziale mandatów uwzglednią się partie które uzyskały 5%, lub 3 mandaty w okręgach
-czynne i bierne prawo 18 lat,
-Bundestag wybiera kanclerza federalnego, który proponuje skład rządu.
-Sprawuje także kontrolę nad rządem
-uchwala ustawy
39. Rola prezydenta w systemie politycznym RFN: pytanie 21
40. Jak wybiera się prezydenta Niemiec: wybierany przez Zgromadzenie Federalne składające się z
deputowanych do Bundestagu i parlamentarzystów wybieranych przez parlamenty krajowe. Za wybranego
uważa się kandydata który otrzymał bezwzględną większość głosów ustawowej liczby członków
Zgromadzenia. Jeśli w 2 głosowaniach żaden kandydat nie uzyska większości to przeprowadza się 3
głosowanie w której wystarczy większość względna.5 letnia kadencja, z 1 reelekcją. Kandydat musi mieć
ukończone 40 lat, być narodowości Niemieckiej oraz mieć pełne prawa wyborcze.
41. Państwo federalne na przykładzie Niemiec: Niemcy są państwem federacyjnym . Do władz

federalnych zostało przekazane, stanowienie prawa, natomiast dla władz jednostek terytorialnych wcielanie
tych przepisów prawa z życie. Federalnym władzom administracyjnym i sądowym, pozostawiony jest
jedynie ogólny nadzór nad władzami jednostek federalnych z tym zakresie. Aktualnie RFN składa się z 16
landów. Wykazują one wszelkie cechy ograniczonej państwowości. Posiadają szeroką autonomie
wewnętrzną, a w niektórych kwestiach stanowią własne prawa. Wspólna pozostaje najczęściej polityka
zagraniczna i obronna.
42.Rola kanclerza w systemie politycznym RFN:

- stoi na czele rządu,
-określał kierunki polityki rządu,
-przysługuje prawo tworzenia rządu: wybiera ministrów i występuje do prezydenta z wiążącą propozycją ich
mianowania lub odwołania.
-Kanclerz decyduje poza tym o liczbie ministrów i ustala zakres ich kompetencji
-jest jedynym członkiem rządu wybieranym przez parlament i tylko on przed nim odpowiada
43. Partie polityczne w RFN:
-CDU –Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna
-SPD - Socjaldemokratyczna Partia Niemiec
-CSU - Unia Chrześcijańsko Społeczna
-Związek 90/Zieloni
-FDP - Partia Wolnych Demokratów
44. W czym przejawia się duże znaczenie frakcji w Bundestagu:
-zrzeszają posłów wg przynależności partyjnej,
-partie mają możliwość realizowania swoich celów, na nich opiera się koalicja
-frakcje obsadzają organy bundestagu,
45. Jaka jest rola monarchy w systemie politycznym Szwecji:
-głowa państwa, stanowi funkcję rządu ,
-posiada prawo otwierania sesji Riksdagu i przewodniczenia posiedzeniom gabinetu
-zwierzchnik koscioła ewangeliscko-luterańskiego
-jest podmiotem władzy wykonawczej
-wręczanie Nagrody Nobla,
-funkcja reprezentacyjna
46. Parlament w Szwecji- struktura:
-Riksdag jednoizbowy parlament liczy 349 posłów
-Kadencja parlamentu trwa 4 lata
-przewodniczącym jest Talman który stoi na czele parlamentu-wyznaczanie premiera
-Charakterystyczna dla szwedzkiego parlamentu jest funkcja varamena, czyli zastępcy. Każdy poseł ma
swojego zastępcę, co umożliwia przejęcie jego funkcji przez varamena, w sytuacji, gdy nastąpiła nawet
krótka niemożność pełnienia obowiązków przez danego deputowanego . Varamen musi pochodzić z tej
samej partii, co jego poseł
głównym organem władzy w państwie. Posiada funkcję ustawodawczą i kontrolną
47. Jakie są cechy systemu partyjnego w Szwecji:
-występuje system wielopartyjny,
-system partyjne od lat 30 jest zdominowany przez partia: Szwedzka Socjaldemokratyczna Partia Pracy która
obecnie rządzi
-Partia Lewicy
-Umiarkowana Partia Koalicyjna
-Ludowa Partia Liberałów
-Partia Centrum
48. Wybory w Szwecji:
-Riksdag-349 deputowanych wybieranych na 4 lata,deputowani są wybierani wg systemu proporcjonalnego
-310 mandatów rozdzielanych jest w okręgach a 39 z list partyjnych,
-w podziale mandatów uczestniczą te partię które uzyskały 4% w skali państwa lub 12% w jednym z
okręgów wyborczych
-w podziale 39 mandatów uczestniczą te partie które uzyskały powyżej 12%
-bierne i czynne prawo wynosi 18 lat,
49. Rząd i ministerstwa w Szwedzkim systemie politycznym:
-premier ministrowie i król tworzą radę państwa, ale zazwyczaj rząd obraduje bez króla tworząc radę
ministrów,
-sprawuje władzę wykonawczą,
-W Szwecji istnieją dwie kategorie ministrów. Pierwsza to ministrowie kierujący określonymi

ministerstwami, a druga to ministrowie bez teki (tzw. radcy konsultanci).
-Ministerstwa Posiadają funkcję kierowniczą i przygotowawczą ustaw
-Premierem rządu zostaje zawsze przywódca partii rządzącej
-Premiera powołuje talman.
-Rząd powołuje ombudsmanów,
50. Jak doszło do utworzenia republiki Czeskiej
-17 listopada 1989 doszło do aksamitnej rewolucji która zapoczątkowała zmiany polityczne i i przebudowę
systemy prawnego,
-9 stycznia 1991 uchwalono Kartę podstawowych praw i wolności
-25 listopada 1992 uchwalenie ustawy o zaniku federacji
-16 grudnia 1992 uchwalono czeska konstytucje

-1 stycznia 1993 w sposób pokojowy podzielona została na dwa niezależne i suwerenne państwa: Czechy i
Słowację
51. Wybór prezydenta w systemie politycznym Republiki Czeskiej
-wybierany we wspólnym posiedzeniu obu izb(izby poselskiej i senatu)
-prawo zgłaszania kandydatów przysługuje grupie 10 deputowanych lub senatorów
-na prezydenta zostaje wybrany kandydat który otrzymał bezwzględną większość w obu izbach,
-w wyniku braku wymaganej większości po 14 dniach odbywa się 2 tura, w której bierze udział kandydat
który uzyskał największą liczbę głosów w Izbie poselskiej i senacie,
-jeśli jest więcej kandydatów którzy otrzymali ta samą liczbę głosów w obu izbach dodaje się głosy
uzyskane w obu izbach i przechodzi ten co ma najwięcej głosów,
-w 2 turze spośród 2 kandydatów wybrany zostaje ten co uzyskał najwięcej głosów obecnych
deputowanych i senatorów,
-jeśli w 2 turze nie wybrano to w ciągu 14 dni odbywa się 3 tura i wygrywa ten co uzyskał bezwzględną
większość głosów obu izb.
-wybierany na 5 lat z prawem jednej reelekcji
52. Struktura parlamentu w systemie politycznym Republiki Czeskiej:
-dwuizbowy parlament.
-Izby Poselskiej składająca się z 200 posłów, wybieranych na kadencję 4-letnią, wyłanianych za pomocą
systemu proporcjonalnego,
-Senatu - izba wyższa, posiada prawo uchwalania dekretów z mocą ustaw, składająca się z 81 senatorów,
wybieranych na 6 lat, skład izby odnawiany co 2 lata w 1/3, wyłanianych w wyborach większościowych w
okręgach jedno mandatowych, kandydat musi uzyskać 1000 podpisów w okręgu którym kandyduje,
-obie izby posiadają inicjatywę ustawodawcza,
-izba może być rozwiązana przez prezydenta,
-izba poselska udziela wotum zaufania rządowi,
53. Wybory i progi zaporowe w systemie politycznym Republiki Czeskiej:
-izba poselska- koalicja- 5% dla jednej partii, 10%-dla 2 partii, 15%-3 partie, 20% 4 lub więcej
czynne prawo 19 lat , bierne do izby poselskiej 21 a do senatu 40,
każda partia musi mieć 10 tyś członków lub zebrać 10 tys podpisów
54. Prezydent Litwy-wybór i kompetencje:
–stoi na czele państwa i reprezentuje je,
-podpisuje umowy międzynarodowe,
-dowódca sił zbrojnych,

-ma prawo łaski
-mianuje premiera, sędziów,ministrów itp
-posiada inicjatywę ustawodawczą
-Posiada prawo weta wobec ustaw uchwalanych przez Seimas
-Prezydent może rozwiązać parlament, ale także seismas może odwołać prezydenta,
Wybierany na kadencję 5 lat. Z prawem jednej reelekcji. Kandydat musi ukończyć minimum 40 lat i od co
najmniej 3 lat zamieszkiwać terytorium państwa, będąc jego pełnoprawnym obywatelem
-wygrywa te który w I turze uzyskał ponad 50% głosów, jeśli w wyborach uczestniczyło mniej niż 50%
wyborców to wygrywa ten który uzyskał najwięcej głosów ale nie mniej niż 1/3 głosów,
-jeśli w 1 turze nie został wybrany to po 14 dniach odbywa się 2 tura w której uczestniczą 2 kandydaci z
największą liczba w i turze. Wybór następuje większością głosów.
55. Parlament w systemie politycznym Litwy:
-jednoizbowy seimas-liczący 141 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata,
-wybory mieszane-71 mandatów w wyborach większościowych a 70 proporcjonalnie,
klauzula zaporowa wynosi 5%, a koalicja 7%. Każdy wyborca posiada dwa głosy: jeden oddaje na kandydata
w swoim okręgu wyborczym (jednomandatowym), a jeden na listę partyjną. Prawo wyborcze czynne
posiadają osoby, które ukończyły co najmniej 18 lat, a prawo wyborcze bierne lat 25. Aby wybory były
ważne, obowiązuje wymóg minimalnej frekwencji 40%.
Seimas sprawuje władzę ustawodawczą i ustrojodawczą, powołuje m.in. członków Sądu Najwyższego,
zarządza wybory prezydenckie i może odwołać prezydenta.
56. Jaka jest struktura parlamentu w Holandii:
-Stany Generalne składają się z dwóch Izb.
-Pierwsza Izba liczy 75 deputowanych wybieranych przez parlamenty prowincji na zasadzie

proporcjonalnej, kadencja Izby wynosi 4 lata. Może być ona przedłużona jeśli, pełnomocnictwa stanów
prowincji zostaną przedłużone ponad ten okres.
-Druga Izba liczy 150 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na okres lat 4(może być
wydłużona przez parlament ale nie max na 5 lat). Posiada inicjatywę ustawodawczą,
57. Jak powołuje się rząd w Holandii: Po wyborach Królowa po zasięgnięciu opinii przewodniczących
obu izb powołuje informatora, polityka cieszącego się prestiżem. Przeprowadza on konsultacje z liderami
partyjnymi i orientuje się która partia była by zainteresowana współpracą w przyszłym rządzie, a następnie
przedstawia królowej sprawozdanie o możliwościach utworzenia rządu koalicyjnego. Następnie monarcha
powołuje formatora, którego zadaniem jest ustalenie składu rządu na poziomie premiera, ministrów i
sekretarzy stanu. Formator działa w bliskim porozumieniu z partiami tworzącymi rząd koalicyjny i może
być on przyszłym premierem, lecz nie jest to koniecznością. Uzgodniony skład rządu przedstawiany jest
Królowej, która następnie go nominuje. Tak powołany rząd nie musi się już ubiegać o uzyskanie wotum
zaufania Drugiej Izby Stanów Generalnych.
58. Jaką funkcje pełni rada stanu w Holandii: Składa się z członków rodziny królewskiej i 20 członków
zasłużonych w działalności publicznej. Sprawuje ona czasowo władze królewską w przypadku braku
monarchy lub regenta, wydaje opinie o projektach ustaw, zawieranych układach międzynarodowych,
wymagających zatwierdzenia przez Stany, opiniuje akty Stanów Prowincji podlegające zatwierdzeniu przez
monarchę. Rada sprawuje też funkcje trybunału administracyjnego.
59. Kompetencje monarchy w systemie politycznym Holandii: Jest głową państwa, wraz ze stanami
generalnymi sprawuje władze ustawodawczą, a władza wykonawcza należy całkowicie do niego. Sprawuje
zwierzchnie kierownictwo nad stosunkami międzynarodowymi( za zgodą stanów), sprawuje dowództwo nad
siłami zbrojnymi. Wydaje ogólne przepisy administracyjno-prawne przyjmujące formę dekretów. Król
mianuje i odwołuje ministrów, musi jednak liczyć się z większością parlamentarną, mianuje szefa rządu
60. Jakie funkcje pełni komisarz w Holandii:
-mianowany jest dekretem królowej,
-w posiedzeniach egzekutyw a decydujący głos,
-nadzór zwierzchni nad instytucjami w terenie,
-przez jego ręce przechodzi poczta do stanów
-podpisuje korespondencje,
-reprezentuje prowincje
-wykonuje instrukcje rządu,
61. Jak dokonuje się wyboru burmistrza w Holandii:
-powoływany jest dekretem królewskim na wniosek ministra spraw wewn., na 6 lat, rzadko bywa
powoływany z grona radnych czy mieszkańców gminy.
62. BELGIA – STRUKTURA PAŃSTWA

- monarcha konstytucyjna
- państwo . ma charakter federacyjny
- Belgia podzielona jest na wspólnoty i regiony
- 3 wspólnoty:
-3 regiony
- Cztery regiony językowe

- władzami wspólnot i regionów są rady i rządy
- regiony dzielą się na prowincje – gminy
63. Parlament Belgii- struktura: Jest dwuizbowy, składa się z Izby Reprezentantów i Senatu oraz de iure
króla, Izba reprezentantów liczy 150 deputowanych, wybieranych w wyborach powszechnych co 4 lata,.
Senat natomiast liczy 71 deputowanych z których 25 jest przedstawicielami niderlandzkiej grupy językowej,
15 francuskiej, 10 jest desygnowanych z grona Rady Flamandzkiej, 10 z grona Rady Wspólnoty
Francuskiej, 1 z Rady Wspólnoty Niemieckojezycznej. Następnie oni ze swojego grona wybierają
pozostałych senatorów. Czynne prawo wynosi 18 lat a bierne 21, parlament powołuje 2 ombudsmanów -
którzy badają skargi obywateli
64. Rząd w Belgii- sposób wyboru:

-I etap- monarcha prowadzi konsultacje z przedstawicielami partii polit., i grup społ-ekon.
-następnie król powołuje informatora,-sprawdza czy możliwe jest stworzenie koalicji,
-na podstawie informatora król powołuje formatora który prowadzi rozmowy co do koalicji i programu
rządowego,
-formator jako premier wygłasza expose i przedstawia skład rządu,
-rząd musi otrzymać wotum zaufania,
65. JAKIE WARUNKI MUSI SPEŁNIAĆ KANDYDAT NA RADNEGO W BELGII?

- powinien być w momencie wyborów mieszkańcem Belgii
- powinien znać jeżyk obowiązujący w danej gminie
- w tej samej gminie 2 kandydaci na radnego nie mogą być w związku małżeńskim nie mogą być
spokrewnieni. dwaj radni nie mogą zawrzeć związku.
66. Jakie są cechy charakterystyczne systemu partyjnego w Belgii
-1965 - Okres ekstremalnego pluralizmu, wystepuja partie-chrzescijańsko ludowa, partia społeczno-

chrzescijańska, partia socjalistyczna,
66. Jakie są kompetencje króla w Belgii:
-głową państwa
-posiada władze ustawodawczą,
-Mianuje i odwołuje ministrów na wniosek premiera.
-naczelnym zwierzchnikiem sił zbrojnych,
-sprawuje zwierzchnictwo nad polityką zagraniczną,
-powołuje premiera,
-Nadaje tytuły szlacheckie i ordery
67. Monarcha w Japonii
-cesarz -funkcja dziedziczna
-głowa państwa niekiedy zwierzchnik wszystkich władz,
-nie ponosi odpowiedzialności za swoje decyzję. Ponoszą za niego ministrowie,
-podpisywanie ustaw,
-zwołanie i rozwiązanie parlamentu,
-zarządzanie wyborami do parlamentu
-pełni funkcje reprezentacyjna
68. Parlament Japonii- struktura: kakkai

-z Izby Reprezentantów - Izba reprezentantów liczy 500 deputowanych, wybieranych w wyborach
powszechnych na 4 lata. 300 deputowanych wybieranych jest w wyborach większościowych, a 200
wybieranych proporcjonalnie
Izby Radców,-składa się z 252 członków wybieranych na 6 lat, a co 3 lata wymieniana jest połowa składu.
100 deputowanych wybieranych jest w wyborach proporcjonalnych z list krajowych, natomiast 152 w jedno
lub wielomandatowych okręgach wyborczych.
-czynne prawo 20 lat, bierne do Izby reprezentantów 25 a do I.radców 30lat.
69. Czym charakteryzuje się kampania wyborcza w Japonii:
-do izby reprezentantów może trwać 15 dni, a do izby radców 18 dni.
-zabrania się chodzenia po domach, partie maja prawo odbyć tylko 4 spotkania wyborcze dla każdego
kandydata,
-można mieć tylko 3 rodzaje ulotek lub plakatów, a treść powinna być rejestrowana w ministerstwie,
-każdy kandydat może korzystać z 2 bezpłatnych audycji w TV państwowych i 2 w prywatnych.
70.Procedura ustawodawcza w Japonii:
Inicjatywa ustawodawcza przysługuje członkom obu izb i rządowi. Projekt ustawy może być skierowany do
dowolnej Izby, jednak w większości są one kierowane do Izby reprezentantów. Po uchwaleniu projektu
ustawy przesyłany jest on do Izby Radców, która może go przyjąć lub odrzucić. Za odrzucenie projektu
uważa się również nie podjęcie decyzji przez Izbę Radców w ciągu 60 dni od otrzymaniu projektu ustawy.
W wypadku odrzucenia projektu ustawy, staje się on ustawą gdy zostanie ponownie przyjęty przez Izbę
reprezentantów większością 2/3 głosów obecnych deputowanych.. Uchwalona ustawę promulguje cesarz.
Łatwiejsze jest uchwalenie budżetu i ustaw akceptujących traktaty międzynarodowe- jeżeli Izba Radców
wyrazi sprzeciw, to i tak decyzja Izby Reprezentantów staje się decyzją parlamentu.
71. Parlament w Szwajcarii- struktura:
Jest to organ dwuizbowy Zgromadzenie federalne.
Rada Narodowa składa się z 200 deputowanych,w wyborach powszechnych , wybory odbywają się w
kantonach i półkantonach
Rada Kantonów składa się z 46 deputowanych .
Dwuizbowość szwajcarska jest przy tym całkowicie egalitarna: prawa obu Izb są takie same, na każde
rozstrzygnięcie musi być wyrażona ostateczna zgoda obu izb, pojedynczo zaś izby mogą podejmować
jedynie pewne akty niewiążące.
-Kadencja obu izb jest jednakowa i wynosi 4 lata, wybory odbywają się jednocześnie. Zgodnie z zasadą
dwuizbowości obie izby obradują odrębnie ,
obu izba przysługuje inicjatywa ustawodawcza,
funkcje: ustawodawcza ,lekcyjna ,kierownicza ,Kontrolna, sądowa
-Na czele każdej izby stoi przewodniczący, wybierany na 1 rok
72.Rząd w Szwajcarii skład i sposób wyboru

-rada federalna składa się z 7 członków wybieranych przez Zgromadzenie Federalne.
-Członkami rządu muszą być osoby z różnych kantonów
-Rząd Szwajcarii działa na zasadzie kolegialności
-3 kantony o największej liczbie obywateli posiadają zawsze przedstawicieli w rządzie,
-na czele rządu stoi przewodniczacy-prezydent federacji wybierany na rok
-rada federalna-najwyższa władza rządząca i wykonawcza,
-prowadzi politykę zagraniczną,
-czuwa nad bezpieczeństwem,
73.Jakie są rodzaje gmin w Szwajcarii:
-gminy ogólne,
-gminy obywatelskie,
-gminy specjalne
74. Czym są gminy obywatelskie w Szwajcarii:
-takie gminy do których należą wyłącznie obywatele i ich potomkowie,
-są pozostałością pierwszych gmin szwajcarskich
-należą obywatele którzy uzyskali obywatelstwo gminy,
75. Jak zarządzane są gminy w Szwajcarii:
w gminach występuje rada gminy na jej czele stoi przewodniczący
rada gminy organ wykonawczy
pełna autonomia w zakresie gospodarki, oświaty, kultury
76. Prezydent w systemie politycznym USA- wybory:
-prezydent jest wybierany w wyborach pośrednich na 4 lata z prawem jednej reelekcji
-musi mieć ukończone 35 lat,nie może być karany
-zamieszkujący w Stanach Zjednoczonych przez co najmniej 14 lat,
-Zgłaszać kandydatów mogą grupy wyborców, partie polityczne, a także sama kandydat,
-kampania wyborcza składa się z 3 faz: 1-prawybory nominacja kandydata przez partie, 2-wybory
powszechne-obywatel głosuje na elektorów, 3-wyboru prezydenta dokonuje kolegium elektorów.
77. Prezydent w systemie politycznym USA- kompetencje
-szef rządu,
-stoi na czele gabinetu,

-zwierzchnik sił zbrojnych,
-sprawuje władze wykonawczą,
-szef administracji federalnej,
-szef dyplomacji kieruje polityka zagraniczna,
-promotor ustaw
78. W jaki sposób można odwołać prezydenta USA przed upływem kadencji
-ponosi odpowiedzialność prawna i w drodze procedury impechametu zostanie uznany winnym

łapownictwa, zdrady lub innego ciężkiego przestępstwa,
-decyzje podejmuje Izba reprezentantów zwykłą większością głosów , sądzi Senat podejmując decyzje 2/3
79. Izba Reprezentantów w USA- skład i wybór
-435 członków wybieranych w wyborach powszechnych na 2 kadencje,
-jednomandatowe okręgi wyborcze. Wybór następuje większością,
-czynne prawo 18 lat bierne 25, będąca obywatelem USA od co najmniej 7 lat
-Posiedzeniom przewodniczy speaker, który jest przewodniczącym większości partyjnej. podejmuje decyzje
o przebiegu obrad
80. Senat w USA- skład i wybór:
-100 członków, których kadencja wynosi 6 lat, z tym, że co 2 lata wymieniana jest 1/3 składu izby.
Senatorowie reprezentują stany
-z każdego stanu pochodzi po 2 senatorów,
-czynne prawo 18, bierne 30, obywatel 9 lat musi zamieszkiwać ten stan
-przewodniczącym Senatu jest wiceprezydent. Bierze on udział w głosowaniu tylko w przypadku równego
podziału głosów
81. W jaki sposób realizowane jest zasada trójpodziału władz na przykładzie USA:
-hamulce i równowaga-polega na tym że sąd najwyższy kontroluje Kongres, Kongres-prezydenta a

prezydent sąd najwyższy,
82. Partie w systemie politycznym USA:
-system dwupartyjny liczą się tylko dwie partie polityczne: Partia Demokratyczna i Partia Republikańska,
-Partia Zielonych
83. Wybory parlamentarne w Izraelu
-partie reprezentowane w Knesecie automatycznie rejestrują swoje listy,

-pozostałe partie muszą przedstawić listę kandydatów z poparciem 2,5 tys, wyborców oraz wpłacić kaucje,
jest zwracana jak partia uzyska co najmniej 1,5%,
-każda partia która uzyska 1,5% ma prawo posiadania 1 miejsca w Knesecie,
-kraj stanowi jeden okręg wyborczy. Ogólna liczba głosów oddanych na partie 1,5% jest dzielona przez 120
-każda partia uzyskuje tyle mandatów ile razy w oddanej na nią liczbie głosów występuje wielokrotność
minimum,
-reszte głosów dostają partie które dostały najwięcej nadwyżkowych głosów,
- czynne prawo 18, a bierne 21
84. Struktura i funkcjonowanie Knesetu:
-posiada władze ustawodawcza
uchwala prawa, nadzoruje działalność rządu,
ma władzę usunięcia Prezydenta, premiera i jego rządu poprzez głosowanie braku zaufania oraz ogłoszenia
wcześniejszych wyborów
120 deputowanych wybieranych na 4-letnią kadencję.
Każda przegłosowana ustawa musi być podpisana przez Prezydenta
Izba obraduje pod przewodnictwem wybranego na początku kadencji przewodniczącego
85. Powołanie premiera i rządu w Izraelu:
-Prezydent desygnuje na premiera lidera partii lub koalicji wyborczej, która wygrała wybory. Musi mieć ona
przynajmniej 61 głosów poparcia w 120-osobowym Knesecie.
-Od chwili mianowania premier ma 28 dni na ustalenie składu i programu gabinetu. Premier oraz połowa
ministrów muszą być członkami parlamentu - rząd (z premierem) nie może liczyć mniej niż 8 a więcej niż
18 osób. Kiedy Kneset zaaprobuje rząd, może on przystąpić do pracy.
86. Parlament Meksyku- skład i wybór:
-Izba Deputowanych 500-300 bezpośrednie wybory, 200 z list, kadencja 3 lata
-senat 128 powszechne bezpośrednio większościowe, 6 lat
87. Głowa Państwa w Meksyku- wybór i kompetencje:
-bez możliwosci reelekcji, na 6 lat wybory powszechne
-kandydat musi mieć ukończone 35 lat
-szef rządu
-mianuje ministrów,
-prawo łaski
-prawo weta wobec ustaw

88. Sposób wyboru i liczebność Izby deputowanych w Brazylii
-Izba Deputowanych-513 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata ,wg systemu

proporcjonalnego,
-czynne prawo 18 lat, bierne 21, obowiązek 18-69
89. Skład i wybór członków senatu w Brazylii:
-senat federalny. Liczy 81 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych na 8 alt,
-co 4 lata wymieniana jest 1/3 lub 2/3 składu,
-senatorowie wybierani są wg systemu większościowego
-jeżeli senat jest odnawiany 1/3 to wyborcy głosują na 1 kandydata,
-2/3 głosuje się na 2 kandydatów,
- czynne prawo 18, bierne 35
90. Kto posiada bierne i czynne prawo wyborcze w Brazylii:
-obowiązkowe od 18-69,
91. Struktura i funkcjonowanie Izby Deputowanych w Brazylii:
-posiada inicjatywę ustawodawcza,
-rozpatruje projekty ustaw zgłaszane przez prezydenta i sądy,
-nie może być rozwiązany przed upływem kadencji,
-może wydawać dekrety ustawodawcze:upoważnienie prezydenta do wypowiedzenia wojny, zawarcia

pokoju,
-wspólne posiedzenie izb
92. Struktura i funkcjonowanie Senatu w Brazylii:
-inicjatywa ustawodawcza,
-nie może być rozwiązany przed upływem kadencji,
-wspólne posiedzenie izb: zmiana konstytucji,
-wspólnym posiedzeniom kieruje przewodniczący senatu,
-aprobuje traktaty i umowy miedzy narodowe
93. Jak jest wybierany i jakie posiada kompetencje prezydent Brazylii:
-wybory powszechne,
-4 lata,
-prawo jednej reelekcji,
-głowa państwa i szefa rządu,
-sprawuje władze wykonawcza,
-powołuje i odwołuje ministrów,
-dowódca sił zbrojnych,
-wydawanie rozporządzeń z mocą ustaw
-jeśli nie ma bezwzględnej większości to jest 2 tura 2 kandydatów i większość względna
94. Partie polityczne w systemie politycznym Brazylii:
Partia Brazylijskiego Ruchu Demokratycznego
Brazylijska Partia Socjaldemokratyczna
Partia Pracujących
Partia Frontu Liberalnego
Demokratyczna Partia Pracujących
Brazylijska Partia Pracy
95. System władzy lokalnej w Brazylii:
-Brazylia dzieli się na 26 stanów i 1 dystrykt federalny –stolica,
-stany dzielą się na gminy miejskie i wiejskie,
-stany posiadają własne zgromadzenia ustawodawcze,
-władza wykonawcza należy do gubernatorów,-4 lata
-gubernator stanowi rząd stanowy,
96. Jaką role pełni Gubernator Generalny w Kanadzie: jest on reprezentantem monarchy brytyjskiego w
Kanadzie. Działa przy pomocy Rady, czyli rządu federalnego. Zarządza wybory do Izby Gmin, zwołuje
sesje, mianuje senatorów, udziela lub odmawia udzielenia sankcji ustawom oraz powołuje premiera.
Kadencja 6 lat.
97. W jaki sposób powoływani są członkowie senatu w Kanadzie: Senatorowie są mianowani przez
gubernatora generalnego na prośbę premiera rządu federalnego. Nominacji dokonuje się tylko w odniesieniu
do tzw. „osób kwalifikowanych”, posiadających obywatelstwo Kanady i majątek powyżej 4 tysięcy dolarów
kanadyjskich.
98. Wybory do Kanadyjskiej Izby Gmin: 301 deputowanych wybieranych jest w wyborach
powszechnych, równych bezpośrednich i tajnych według systemu większościowego, w okręgach
jednomandatowych, wybór większością zwykłą. Wybory powszechne ogłasza Gubernator generalny na
wniosek Premiera.
Kandydaci wpłacają 1 tysiąc dolarów kanadyjskich kaucji, połowa tej sumy jest zwracana jeżeli został
wybrany, lub uzyskał co najmniej 15 % ważnych głosów. Obowiązuje czynne i bierne prawo wyborcze od
18 lat. Kadencja Izby Gmin wynosi 5 lat.
99. Jak przebiegał proces demokratyzacji RPA:
-Postacią symbolizującą walkę z państwem prześladującym czarnych obywateli był Nelson Mandela. Za swój
wkład w demokratyczne przemiany Mandela otrzymał w roku 1993 pokojową Nagrodę Nobla,
-w 1962 roku zamknięty wyszedł w 1985 większość życia spędził w więzieniu,
100. Jaka jest struktura parlamentu w RPA:
-niższa Zgromadzenie Narodowe oraz wyższej Narodowej Rady Prowincji.
-Izbę niższą powołuje się w wyborach powszechnych w okręgach wielomandatowych i zasadą proporcjonalności.
-Izbę wyższą - Narodową Radę Prowincji - powołują lokalne parlamenty każdej z 9 prowincji (po 10
deputowanych z każdej prowincji).
-Izba niższa liczy 400 deputowanych, a wyższa 90. Każda z 9 prowincji posiada swój lokalny parlament i
swój rząd.
101. Jak wybiera się parlament w Hiszpanii:
Parlament Hiszpanii czyli Kortezy Generalne, składa się z 2 Izb: Kongresu Deputowanych oraz Senatu (obie
Izby wybierane są na okres lat 4). Obie Izby pochodzą w wyborów powszechnych i bezpośrednich. Prawa
wyborcze tak czynne jak i bierne, posiadają obywatele którzy ukończyli 18 rok życia. Posłowie do kongresu
wybierani są w wyborach proporcjonalnych, a głosy przeliczane są metodą d’ Hondta. Próg wyborczy
stanowi 3 %, a okręgiem wyborczym jest prowincja. W senacie który liczy 251 członków, 208
parlamentarzystów wybiera się wg systemu większościowego, przy zachowaniu zasady równej reprezentacji
wszystkich prowincji: każda prowincja wybiera 4 senatorów, pozostali senatorowie są dysygnowani przez
zgromadzenie ustawodawcze poszczególnych wspólnot autonomicznych.
102. Jaka jest wewnętrzna struktura parlamentu w Hiszpanii:
-Parlament Hiszpanii czyli Kortezy Generalne, składa się z 2 Izb:
-Kongresu Deputowanych( który liczy 300-400 posłów)
-Senatu (liczącego 251 senatorów).
-Obie Izby wybierane są na okres lat 4.
-Kongres jest ciałem o charakterze ogólnopolitycznym,
-senat jest izba reprezentacji terytorialnej.
Izbą wyższą- kongres. Jedynie przed nim ponosi odpowiedzialność rząd.
-Organami parlamentu są: organy kierownicze izb, stałe deputacje, oraz komisje parlamentarne.
103. Jak się powołuje rząd w Hiszpanii:
-powoływany przez monarchę , lecz musi się cieszyć zaufaniem Kongresu, przed którym ponosi
odpowiedzialność polityczną.
-Proces tworzenia rządu składa się z dwóch etapów:1) król proponuje kongresowi kandydata na szefa rządu,
który następnie prosi o zaufanie Izby; 2) król powołuje na wniosek premiera członków rządu. Jeżeli kongres
absolutną większością głosów ogólnej liczby deputowanych wyrazi zaufanie ( udzieli inwestytury)
kandydatowi, monarcha mianuje go szefem rządu. Natomiast gdy to nie nastąpi w ciągu 48 godzin odbywa
się drugie głosowanie nad tą samą kandydaturą, po czym tym razem wystarczy zwykła większość głosów.
Jeżeli oba powyższe głosowania nie zakończą się wyrażeniem zaufania, król przedstawia nowo wybrane
kandydatury. Jeżeli w ciągu 2 miesięcy od pierwszego głosowania żaden z kandydatów nie uzyska zaufania
kongresu król rozwiązuje obie Izby i zarządza nowe wybory.
104. Jaka jest struktura władzy lokalnej w Hiszpanii:
-Hiszpania dzieli się na:
17 wspólnot autonomicznych
2 miasta autonomiczne
50 prowincji
-Samorząd terytorialny w Hiszpanii jest trójszczeblowy.
-Tworzą go:
gminy,
prowincje oraz
wspólnoty autonomiczne.
Dwa pierwsze szczeble są samorządem lokalnym.
Organy samorządowe w gminie to: Rada gminy .Na czele rady stoi Burmistrz
Władzami prowincji są natomiast: prezydent, wiceprezydenci,
105. Czym charakteryzuje się system partyjny Hiszpanii:
-system wielopartyjny, jednak bardzo zbliżony do systemu dwupartyjnego.
-Istnieją tam dwie dominujące partie polityczne: Hiszpańska Socjalistyczna Partia Robotnicza i Partia
Ludowa.
-niemal niemożliwe jest odniesienie zwycięstwa wyborczego każdej z nich na tyle wysokiego, aby samemu
utworzyć rząd.
-Zjednoczona Lewica, Komunistyczna Partia Hiszpanii, czy Nacjonalistyczna Partia Basków.
41. Prezydent wybierany na wspólnym posiedzeniu obu izb, głosujących jednak oddzielnie. Kadencja wynosi 5 lat, z
prawem jednej reelekcji. Prezydent jest głową państwa, naczelnym dowódcą sił zbrojnych, zawiera i ratyfikuje
umowy międzynarodowe (zawieranie umów może przekazać rządowi). Akty prawne prezydenta wymagają
kontrasygnaty premiera, lub odpowiedniego ministra. Prezydent ma prawo uczestniczyć w posiedzeniach rządu,
żądać od niego lub jego członków zdania sprawy oraz rozpatrywać z rządem lub jego członkami problemy, które
należą do ich kompetencji.
42. Parlament republiki Czeskiej składa się z dwu izb: Izby Poselskiej liczącej 200 posłów wybieranych na okres 4 lat
oraz Senatu liczącego 81 senatorów wybieranych na okres 6 lat. Co dwa lata wybiera się jedną trzecią składu Senatu
43. a) dla partii politycznych próg wynosi 5%
b) dla koalicji złożonej z dwóch partii 7%
c) dla koalicji złożonej z trzech partii 9%
d) dla koalicji złożonej z więcej niż trzech partii 11%
Określone w ustawie warunki obniżają każdy z ww. progów o jeden punkt procentowy
44. Prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 5 lat z prawem jednej reelekcji.Za wybranego na urząd
uważa się kandydata który w I turze przy ponad 50% frekwencji otrzymał więcej niż połowę głosów. Jeżeli w
wyborach uczestniczyła mniej niż połowa wyborców, za wybranego uważa się kandydata, który uzyskał najwięcej
głosów jednak nie mniej niż 1/3 ogólnej liczby wyborców. Jeżeli w I turze prezydent nie zostanie wybrany po 14
dniach odbywa się II tura, w której uczestniczą dwaj kandydaci z największą liczbą głosów z I tury i wybór następuje
zwykłą większością głosów. Prezydent stoi na czele państwa i reprezentuje je, rozstrzyga najważniejsze problemy
polityki zagranicznej i wraz z rządem ją prowadzi; podpisuje umowy międzynarodowe, jest naczelnym wodzem sił
zbrojnych, przedstawia Seimasowi coroczne orędzie o stanie Litwy. Akty prawne prezydenta są kontrasygnowane
przez premiera lub odpowiedniego ministra.
45. Parlament jednoizbowy Seimas, który liczy 141 deputowanych wybieranych na 4 lata. Wybory do parlamentu
odbywają się systemem mieszanym, gdzie każdy obywatel ma 2 głosy: jeden oddaje na kandydata ze swojego okręgu
(obowiązuje system większościowy), drugi na kandydata z listy ogólnokrajowej (system proporcjonalny).Progi
wyborcze wynoszą 5% dla partii i 7% dla koalicji uzyskane w skali kraju Uprawnienia Seimasu: zarządza wybory
prezydenta, ale może zdjąć go także z urzędu, niezależnie od opinii Sądu Konstytucyjnego, większością kwalifikowaną
3/5,ma zapisaną w konstytucji wyłączność ustawodawczą, zatwierdza nowy rząd i przez całą kadencję sprawuje nad
nim kontrolę (także nad poszczególnymi ministrami) przez tajne, podwójnie głosowane votum nieufności, votum
zaufania przy powołaniu nowego gabinetu lub gdy zmieniła się połowa składu obecnego, stworzenie stanowiska
lidera opozycji i powszechną praktykę zapytań poselskich, powołuje Kontrolerów Państwowych, którzy sprawdzają
prawidłowość zarządzania majątkiem państwowym i prawidłowość wykonywania założeń budżetu, głosuje wniosek o
zmianę konstytucji (oprócz art.1 i 14 które mogą być zmienione tylko drogą referendum) dwukrotnym głosowaniem
2/3 większości bezwzględnej, większością 3/5 może pozbawić mandatu deputowanego
46. Parlament Królestwa Holandii to Stany Generalne, składające się z dwóch izb:
* Pierwsza Izba - składa się z 75 członków wybieranych na 4 lata przez parlamenty prowincji. Jej kadencja może być
skrócona lub przedłużona.
* Druga Izba - składa się ze 150 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych i proporcjonalnych.
Partia która nie posiadała w izbie niższej reprezentacji przed wyborami wpłaca depozyt w wysokości około 450 Euro
który jest zwracany jeśli partia uzyska ¾ podstawowej kwoty wyborczej
Inicjatywa ustawodawcza należy do Drugiej Izby lub do monarchy, następnie trafia do Rady Stanu (monarcha,
członkowie jego rodziny, 20 osób zasłużonych dla Holandii desygnowanych przez monarchę) i tam jest opiniowany.
Następnie projekt trafia do Drugiej Izby (tam jest uchwalany), potem do Pierwszej Izby i trafia do podpisu monarchy.
Każda izba może zostać rozwiązana królewskim dekretem. Izby mogą zbierać się wspólnie, a wspólne sesje nazywane
są jako Stany Generalne i są zwoływane w składzie podwojonym ,Pierwsza Izba 150 i Druga Izba-300 deputowanych
(deputowani dodatkowi powoływani są w trybie zwykłym) – w następujących sytuacjach: wybór monarchy,
ustanowienie regenta. Wspólne sesje obu izb bez podwajania składu dotyczą wypowiedzenia wojny i zawarcia
pokoju.
47. Rzad składa sie z Króla (jest tylko częścią rzadu) i ministrów. Premier i ministrowie
powoływani sa dekretem królewskim i to oni ponosza odpowiedzialnosc – Król jest
nietykalny. Ministrowie tworza Rade Ministrów z premierem na czele. Liczba ministrów i
ministerstw nie jest okreslona konstytucyjnie, a powoływane one sa dekretami królewskimi.
Obecna struktura Rady Ministrów kształtowała sie od roku 1983, kiedy to uzyskała
konstytucyjne podstawy działania. Wedle konstytucji rzad obraduje i decyduje o ogólnej
polityce rzadu i zapewnia jej jednolitość, zas szczegółowe działanie leży w gestii Rady
Ministrów.
Holandia od roku 1917 przeprowadza wybory w systemie proporcjonalnym, co ma istotny
wpływ na formułowanie rzadów. Proporcjonalność powoduje rozdrobnienie sceny polityczne,
a tym samym prowadzi do sytuacji, w której żadna partia nie może samodzielnie utworzyc
rzadu.
Proces formułowania rzadu: po wyborach Królowa po zasiegnieciu opinii przewodniczacych
obu izb powołuje informatora, polityka cieszacego sie prestiżem, ale nie zajmujacego sie już
czynnie polityka. Przeprowadza on konsultacje z liderami partyjnymi, a nastepnie
przedstawia królowi sprawozdanie o możliwościach utworzenia rzadu koalicyjnego.
Nastepnie monarcha powołuje formateur (formatora), którego zadaniem jest ustalenie składu
rzadu na poziomie premiera, ministrów i sekretarzy stanu. Formateur działa w bliskim
porozumieniu z partiami tworzacymi rzad koalicyjny i może byc on przyszłym premierem,

lecz nie jest to koniecznością. Uzgodniony skład rzadu przedstawiany jest Królowi, który
nastepnie go nominuje. Tak powołany rzad nie musi się już ubiegać o uzyskanie wotum
zaufania Drugiej Izby Stanów Generalnych. Wynika to z prostego powodu: proces
formułowania rządu jest czasochłonnym, a w tym czasie poparcie dla rzadu w parlamencie
łatwo ocenic
48. Działająca na podstawie artykułu 73 Konstytucji Królestwa Holandii składa sie z monarchy
jako przewodniczącego, wiceprzewodniczącego oraz 28 członków powoływanych
dożywotnio przez monarchę. Jak mówi konstytucja do obowiązków Rady należy:
„wydawanie opinii rady Stanu lub jej wydziału w sprawie projektów ustaw i ogólnych
przepisów administracyjnych”
„badanie sporów administracyjnych rozstrzyganych dekretem królewskim i wydawanie
orzeczeń
oraz sprawowanie władzy królewskiej dopóki nie zostanie ustalone jej sprawowanie.
Rola monarchy jako przewodniczącego ograniczona jest do funkcji reprezentacyjnych, nie
posiada on prawa głosu. Pozostali członkowie są odwoływani na własna prośbę lub po
przekroczeniu określonego wieku, może ich tak odwołać sama Rada.
49. Monarcha jest głową państwa, władzę ustawodawczą sprawuje wspólnie z Stanami Generalnymi, a władza
wykonawcza należy doń całkowicie (jedynie formalnie).Monarcha sprawuje zwierzchnie kierownictwo nad
stosunkami międzynarodowymi- ratyfikuje umowy międzynarodowe(za zgodą Stanów), sprawuje dowództwo nad
siłami zbrojnymi. Jednak większość uprawnień monarchy jest wykonywana przez rząd. Monarcha wydaje ogólne
przepisy administracyjno prawne przyjmujące formę dekretów Król mianuje i odwołuje ministrów jednak musi się
liczyć z większością parlamentarną
50. Komisarz królowej odgrywa podwójną rolę co sytuuje jego stanowisko w szczególnym miejscu organizacyjnej
administracji prowincjonalnej. Z jednej strony reprezentuje administrację centralną. W tym charakterze wizytuje
wszystkie gminy na terenie prowincji i informuje ministra spraw wewnętrznych o swoich szczególnych ustaleniach a
także o tych aktach gminy które w jego ocenie są sprzeczne z prawem lub interesem publicznym. Do komisarza
należy realizacja pewnych zadań w sferze utrzymania porządku publicznego, przeciwdziałania klęskom i zagrożeniom
oraz udzielanie w tych sytuacjach pomocy.
Z drugiej strony zaś stanowisko to jest niezależnym stanowiskiem prowincjonalnym . W swej drugiej roli komisarz
przewodniczy radzie i zarządowi prowincji , jest również niezależnym organem odwoławczym a także reprezentuje
prowincje na zewnątrz.
51. Powoływany jest przez rząd na mocy dekretu królewskiego. Jego zadaniem jest stanie na
straży praw i dbanie o dobro państwa. Funkcja burmistrza cieszy się niezwykłym uznaniem i
zazwyczaj jest w wstępem do kariery politycznej na szczeblu centralnym.
52. Główna przyczyna wprowadzenia struktury federalnej były problemy etniczne,
językowe, ekonomiczne i społeczne. Struktura państwa obejmuje obecnie: federacje,
wspólnoty, regiony, prowincje, gminy. Belgia podzielona jest na trzy wspólnoty, trzy regiony
oraz cztery grupy językowe. Dwa Regiony: Flandria i Walonia dzielą się kolejno
na prowincje(po pięć w każdym). Najniższym stopniem podziału są gminy.
Trzy regiony autonomiczne Belgii: Region stołeczny Bruksela, Flandria, Walonia
Kompetencje regionów: planowanie rozwoju miast i wsi, ochrona środowiska,
wykorzystanie wody i ziemi, rolnictwo, budownictwo, zatrudnienie, administracja lokalna,
transport, roboty publiczne, sprawy ogólnogospodarcze, polityka naukowa, stosunki
z zagranicą
53. Dwuizbowy, składa się z Izby Reprezentantów i Senatu.
Izba Reprezentantów składa się ze 150 deputowanych wybieranych w wyborach
powszechnych na 4 lata według ordynacji proporcjonalnej. Senat liczy 71 senatorów wybieranych na 4 lata: 25
wybieranych jest bezpośrednio przez
wyborców należących do niderlandzkiej grupy językowej, 15 wybieranych bezpośrednio
przez wyborców z francuskiej grupy językowej, 10 desygnowanych przez Rade
Flamandzka ze swego grona i 1 wybierany przez Rade Wspólnoty Niemieckojęzycznej ze
swego grona, 6 senatorów wybieranych jest przez powyższych 35 senatorów
niderlandzkiej grupy językowej, a 4 przez powyższych 25 senatorów francuskiej grupy
językowej. W skład Senatu wchodzą również dzieci króla, a w przypadku ich braku książęta belgijscy
gałęzi rodziny królewskiej, która jest upoważniona do następstwa tronu. (od 18 roku
życia, głos pełnoprawny od 21 lat) - obecnie książęta Filip i Laurent oraz księżniczka
Astrid.
54. Monarcha prowadzi konsultacje z przedstawicielami partii politycznych i grup
społeczno-ekonomicznych. Następnie król powołuje informatora, który orientuje się co do
możliwosci stworzenia stabilnej koalicji rządowej. Na podstawie sprawozdań informatora,

król powołuje formatora, który prowadzi oficjalne rozmowy w sprawie utworzenia koalicji
rzadowej, opracowania programu rzadu oraz podziału tek ministerialnych. Formator jako
premier wygłasza expose przed Izba Reprezentantów oraz przedstawia skład rzadu. Rzad
musi uzyskac votum zaufania tylko w izbie niższej
55.
56. Monarcha posiada inicjatywę ustawodawcza, sprawuje władzę wykonawczą, nie odpowiada politycznie, mianuje
i odwołuje ministrów na wniosek premiera, jego akty wymagają kontrasygnaty członków rządu, a ministrowie
ponoszą za nie
odpowiedzialność przed parlamentem, może wydawać zarządzenia i decyzje niezbędne do wydawania ustaw, tzw.
Ordonanse królewskie, jest naczelnym zwierzchnikiem sił zbrojnych, nadaje stopnie w armii, powołuje na stanowiska
w administracji celnej i w służbie
granicznej z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie, król może nadawać tytuły szlacheckie, sprawuje
zwierzchnictwo nad polityka zagraniczna, z wyjątkiem uprawnień w zakresie wspólnot i regionów, monarcha nie ma
prawa veta, król może odroczyć posiedzenie obu izb, król może rozwiązać Izbę przed upływem kadencji.
57. Monarcha w Japonii
* cesarz - funkcja dziedziczna
* głowa państwa, niekiedy zwierzchnik wszystkich władz
* nie ponosi odpowiedzialności za swoje decyzje - ponoszą je za niego ministrowie
* podpisywanie ustaw
* zwoływanie i rozwiązywanie parlamentu
* zarządzanie wyborami do parlamentu
 pełni funkcje reprezentacyjne
58. Zgromadzenie Narodowe - parlament
Czynne prawo wyborcze mają obywatele pełnoletni (dwudziestoletni), bierne do Izby Reprezentantów, ci którzy
ukończyli 25 lat a do Izby Radców 30.
Izba Reprezentantów
* izba niższa
* liczy 480 deputowanych, wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata. 300 z nich wybieranych jest wg
ordynacji większościowej, a 180 proporcjonalnej
Izba Radców
* izba wyższa
* składa się z 242 członków wybieranych na 6 lat, a co 3 lata wymieniana jest połowa składu. 146 jest wybieranych
z 47 okręgów prefekturalnych (pojedyncze głosy, nie przekazywane), a 96 jest wybieranych z listy ogólnokrajowej na
zasadach ordynacji proporcjonalnej
59. Charakterystyka kampanii wyborczej
* do Izby Reprezentantów może trwać 15 dni, a do Izby Radców 18 dni
* zabrania się chodzenia po domach, partie maja prawo odbyć tylko 4 spotkania wyborcze dla każdego kandydata
* można mieć tylko 3 rodzaje ulotek lub plakatów, a treść powinna być rejestrowana w ministerstwie
* każdy kandydat może korzystać z 2 bezpłatnych audycji w telewizji państwowej i 2 w prywatnych
60. Parlament (Zgromadzenie Federalne)
Curia Confoederationis Helveticae - siedziba parlamentu i rządu szwajcarskiego w Bernie
Zgromadzenie Federalne - parlament szwajcarski (niem. Bundesversammlung, fr. Assemblée fédérale, wł. Assemblea
Federale, retorom. Assemblea Federala) składa się z dwóch izb:
* Rada Narodu (niem. Nationalrat, franc. Conseil National, wł. Consiglio Nazionale, retorom. Cussegl Naziunal) - w
skład której wchodzi 200 członków, noszących miano "deputowanych Narodu",
* Rada Kantonów (niem. Ständerat, franc. Conseil des Etats, wł. Consiglio degli Stati) - reprezentacja kantonów,
składa się z 46 "deputowanych kantonów". 6 spośród 26 kantonów (dawne "półkantony") wybiera po jednym tylko
reprezentancie, a pozostałych 20 - po dwóch.
System dwuizbowości szwajcarskiej ma charakter symetryczny ("egalitarny") - obie izby mają takie same prawa,
zgoda obu izb jest konieczna dla uchwalenia czegokolwiek, a postępowanie ustawodawcze może się rozpocząć w
każdej z izb.
Konstytucja wspomina o kadencji wyłącznie Rady Narodu (4 lata), która nie może być rozwiązana przedterminowo.
Nie precyzuje czasu trwania kadencji Rady Kantonów - zasady wyborów do RK regulują bowiem konstytucje
poszczególnych kantonów. Pojęcie kadencji nie odnosi się do całej Rady, tylko do jej członków (trwa - w zależności od
wewnętrznych przepisów kantonalnych - od roku do 4). Ustawodawstwo kantonalne jest jednak w tej sferze
zasadniczo zbieżne.
Zgromadzenie Federalne ma niezwykle szerokie uprawnienia. Wyróżnia się szereg jego funkcji. Najważniejsze to:
* ustawodawcza (również dokonywanie zmian konstytucyjnych),
* elekcyjna (wybór rządu - Rady Federalnej, prezydenta i wiceprezydenta, Kanclerza Federalnego,

przewodniczącego i wiceprzewodniczącego Trybunału Federalnego, generała (głównodowodzącego armią),
* kierownicza (wobec rządu)
* kontrolna - nadzór nad rządem, nad stosunkami z zagranicą, zatwierdzanie sprawozdania finansowego państwa,
formowanie parlamentarnych komisji śledczych,
* sądowa - rozstrzyganie sporów kompetencyjnych, o ważności inicjatywy ludowej, udzielanie łaski osobom
skazanym
Sesja plenarna Rady Narodu, jednej z izb Zgromadzenia Federalnego
Na czele każdej izby stoi przewodniczący, wybierany na 1 rok, bez prawa powtórnego wyboru. Do pomocy ma on
dwóch wiceprzewodniczących. Zajmuje się on kierowaniem pracami izby, a w przypadku równości głosów, ma głos
rozstrzygający.
W każdej izbie występuje dodatkowo ciało wewnętrzne - Biuro. Składa się ono z przewodniczącego,
przewodniczących frakcji parlamentarnych (w Radzie Narodu) lub skrutatorów (w Radzie Kantonów). Biura ustalają
merytoryczny program każdej sesji, proponują sposoby prowadzenia obrad nad danymi zagadnieniami, liczebność i
skład komisji, ustalają rezultaty głosowań plenarnych itd.
Biura obu izb tworzą Konferencję Koordynacyjną. Ustala ona priorytet czasowy rozpatrywania poszczególnych spraw
przedstawianych parlamentowi i ustala plan jego funkcjonowania w ramach sesji, a także zapewnia odpowiednie
kontakty z Radą Federalną.
Izby obradują w ramach 4 sesji w roku. Początek każdej sesji ustalony jest w sposób trwały w odpowiedniej ustawie.
Natomiast sesje nadzwyczajne zwoływane są wtedy, gdy zażąda tego Rada Federalna lub minimum 1/4
deputowanych którejś z izb. Na sesję nadzwyczajną zbierają się obie izby. Quorum to obecność większości ich
członków.
Pomimo iż w parlamencie szwajcarskim znajdują się przedstawiciele różnych partii, to jednak nie
można mówić tutaj o systemie partyjnym w pełnym tego słowa znaczeniu. Rząd powoływany jest
przez parlament, ale nie jest on rządem koalicyjnym - ponieważ nie ma w nim przywódców partii
politycznych, tylko ci, którzy zostali do niego powołani. Członkami rządu nie mogą zostać
parlamentarzyści.

Współczesne Systemy Polityczne

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Współczesne Systemy Polityczne

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1/ Definicja systemu politycznego.

2/ Podsystem instytucjonalny systemu politycznego.

3/ Podsystem regulacyjny (normatywny) systemu politycznego.

4/ Funkcja adaptacyjna systemu politycznego.

5/ Funkcja regulacyjna systemu politycznego.

B. tyrania oligarchia demokracja

Współcześnie w typologii form państwa przyjmuje się następujące kryteria

sposób organizacji struktury administracyjnej: państwo unitarne (kraj ma strukturę jednolitą) i

- sposób sprawowania rządów - demokratyczny, autorytarny, totalitarny lub wojskowy

8/ Cechy systemu prezydenckiego

Cechy systemu prezydenckiego:

9/ Cechy systemu parlamentarno gabinetowego.

- parlament jest wybierany w wyborach powszechnych

- między parlamentem a rządem istnieje system powiązań organizacyjnych, funkcjonalnych i personalnych

10/ Cechy systemu mieszanego :

- zwany tez półprezydenckim, semiprezydenckim.

- występują elementy systemu prezydenckiego i parlamentarnego

- nie występuje tutaj kontrasygnata (przy współdziałaniu z rządem)

- jest połączeniem systemu prezydenckiego i parlamentarnego.

- Prezydent wyłaniany jest w drodze głosowania powszechnego.

- Do rządu należy prowadzenie bieżącej polityki.

- Ponosi on odpowiedzialność zarówno przed prezydentem jak i przed parlamentem.

- System mieszany obowiązuje we Francji i Rosji.

11/ Cechy systemu parlamentarno – komitetowego

- konstytucyjnie jest zapewniona przewaga parlamentu nad pozostałymi organami państwa.

- jednolitość władzy państwowej;

- parlament jest organem władzy najwyższej (posiada władzę ustawodawczą i wykonawczą);

- głową państwa zostaje członek rządu o najdłuższym stażu;

System parlamentarno-komitetowy (komitetowo-wiecowy; rządów zgromadzenia; konwentu) - system rządów

12/ Co oznaczają pojęcia państwo unitarne i złożone – podaj po 5 przykładów

Państwa unitarne charakteryzują się:

-suwerenną władzą dotyczącą całego obszaru w takim samym zakresie

-brakiem samodzielności politycznej jednostek terytorialnych

13/ Czym charakteryzują się większościowe systemy wyborcze?

14/ Czym charakteryzują się proporcjonalne systemy wyborcze?

15/ Rola spikera w parlamencie brytyjskim.

16/ Izba Lordów w Wielkiej Brytanii.

* 618 parów dożywotnich z których 14 to parowie

17/ Wybory do Izby Gmin w Wielkiej Brytanii.

 Członków Izby Lordów

18/ CZYM JEST GABINET CIENI W WIELKIEJ BRYTANII?

Gabinet cieni, instrument właściwy brytyjskiemu systemowi politycznemu, polegający na formowaniu

19/ JAKIE SĄ GŁÓWNE UGRUPOWANIA POLITYCZNE W WIELKIEJ BRYTANII?

• Partia Konserwatywna, prawica i centroprawica

• Partia Pracy, centrowa, centrolewica.

Do miana trzeciej "siły" aspirują Liberalni Demokraci, centrowa, centrolewica.

20/ POZYCJA MONARCHY W SYSTEMIE POLITYCZNYM WIELKIEJ BRYTANII

21/ . PARLAMENT REPUBLIKI FRANCUSKIEJ- STRUKTURA I WYBORY.

Parlament Francji jest władzą ustawodawczą panującą obecnie we Francji

Obecny system parlamentarny, bikameralny dzieli się na:

• Izbę wyższą (Chambre haute)- Senat Francji posiadający 321 miejsc

• Izbę niższą (Chambre basse)-Zgromadzenie Narodowe posiadający 577 miejsc

Obie izby parlamentu urzędują w osobnych własnych siedziba którymi są:

Skład i sposób wyboru

22/ PREZYDENT W SYSTEMIE POLITYCZNYM FRANCJI

23/ CZYM, MIEDZY INNYMI WE FRANCJI, JEST KOHABITACJA?

Koabitacja, kohabitacja (fr. cohabitation - współzamieszkiwanie) - w polityce współistnienie w obrębie władzy

• 1993 - 1995 - rząd PSL-SLD i prezydent Lech Wałęsa;

• 1997 - 2001 - rząd AWS-UW i prezydent Aleksander Kwaśniewski;

• 2005 - rząd PiS i prezydent Aleksander Kwaśniewski;

• od 2007 - rząd PO-PSL i prezydent Lech Kaczyński.

25/ BUNDESTAG- STRUKTURA, KADENCJA I WYBORY

W przeciwieństwie do innych parlamentów w Bundestagu nie występują mandaty wyrównawcze