BỆNH GIUN ĐŨA CHÓ MÈO

(Toxocariasis)
 Tác nhân gây bệnh
• Toxocara canis hay Toxocara cati: một loài giun tròn
thường được gọi là giun đũa của chó, mèo.
• Giun đẻ trứng,trứng theo phân ra ngoài môi trường và sau
1-2 tuần lễ các trứng này sẽ hoá phôi.Đây là giai đoạn có
thể gây bệnh cho người nếu nuốt phải trứng.
• Các ấu trùng giun sẽ được phóng thích, đi xuyên qua thành
ruột và theo đường máu di chuyển đến gan, phổi, hệ thần
kinh trung ương. Tại đây, các ấu trùng có thể sống sót
trong cơ thể người trong nhiều tháng và sau đó bị phản
ứng viêm của cơ thể tiêu diệt, nhưng chỉ sau khi các ấu
trùng này đã gây tổn thương tại các mô.
 Dịch tễ
• Điều tra cắt ngang tại Hoa Kỳ trong các năm từ
1988 đến 1994 với trên 20000 người lớn hơn 6
tuổi cho thấy tỷ lệ huyết thanh dương tính là
13,9% (Peter J. Hotez, 2009).
• Khảo sát trên 90 mẫu rau sống bán tại các siêu thị
trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh, số mẫu rau nhiễm
trứng giun đũa chó, mèo chiếm đến 67,7% .
• Xét nghiệm phân không áp dụng được trong bệnh
này vì giun không phát triển được đến giai đoạn
trưởng thành và đẻ trứng trong ruột của người.
 Lâm sàng
• Thể ấu trùng di chuyển nội tạng (visceral larva migrans –
VLM), chủ yếu gặp ở trẻ < 5 tuổi với các triệu chứng:sốt,
gan to hoại tử, lách to, triệu chứng hô hấp giống như hen
suyễn, bạch cầu ái toan tăng (tỷ lệ có thể đến 70%), các
globulin miễn dịch IgM, IgG và IgE trong máu tăng. Ngoài ra
có thể gặp viêm cơ tim, viêm thận, hệ thần kinh trung
ương bị thương tổn với các triệu chứng co giật, triệu
chứng tâm thần kinh hay bệnh lý ở não.
• Thể ấu trùng di chuyển ở mắt (ocular larva migrans – OLM),
gặp ở trẻ từ 5 đến 10 tuổi với triệu chứng giảm thị lực
một bên mắt với đôi khi bị lé mắt. Mức độ suy giảm thị lực
tuỳ thuộc vào vùng bị thương tổn (võng mạc, điểm vàng),
có thể dẫn đến mù loà.
 Lâm sàng
• Thể “che đậy” (covert toxocariasis), được mô tả ở trẻ em với các
đặc điểm: hiệu giá kháng thể Toxocara qua kỹ thuật ELISA vừa
phải (≥ 1/50), số lượng bạch cầu ái toan bình thường hay tăng
nhẹ, đau bụng, nhức đầu, ho.
• Thể “thông thường” (common toxocariasis), được các tác giả
người Pháp mô tả ở người lớn với các triệu chứng: mệt mỏi,
ngứa, nổi ban, thở khó và đau bụng. Có lẽ thể “che đậy” và thể
“thông thường” chỉ là một, chỉ khác nhau ở đối tượng bị bệnh là
trẻ em hay người lớn.
• Thể “thần kinh” (neurotoxocarosis), gây bệnh ở hệ thần kinh
trung ương (sa sút trí tuệ, viêm não-màng não, viêm tuỷ, viêm
mạch máu não, động kinh hay viêm dây thần kinh thị giác) hoặc ở
thần kinh ngoại biên (viêm rễ thần kinh, gây tổn thương các dây
thần kinh sọ hay thần kinh cơ-xương).
 Lâm sàng tt
• Triệu chứng chung:
• Ngứa
• Đau bụng
• Đau đầu
• Mề đay
• Rối loạn tiêu hóa
• Ăn kém
• BC ái toan tăng
 Chẩn đoán
-Chẩn đoán bệnh giun đũa chó, mèo khó vì :
• Triệu chứng trong các thể LS của bệnh không đặc hiệu
• Ấu trùng có thể phân tán rộng trong cơ thể và không phải lúc nào làm
sinh thiết cũng phát hiện được ấu trùng,
• Huyết thanh chẩn đoán ELISA sử dụng kháng nguyên ngoại tiết TES
(Toxocara excretory-secretory antigen) có thể dương tính chéo với các
trường hợp nhiễm giun, sán khác (giun đũa, giun móc, giun lươn, giun chỉ
hệ bạch huyết, sán lá gan lớn, sán dây). Do đó để khẳng định thì phải làm
Western-Blot là một kỹ thuật có tính đặc hiệu cao hơn.
• Ngoài ra nhiều nơi sản xuất kit ELISA với những hiệu giá kháng thể hay
mật độ quang (OD) khác nhau về ngưỡng dương tính, nên khó so sánh
hay theo dõi diễn tiến bệnh.
• Sự hiện diện của kháng thể chống Toxocara cũng không nói lên tình trạng
đang mắc hay đã mắc bệnh vì các kháng thể chốngToxocara có thể tồn tại
đến hơn 2,8 năm với kỹ thuật ELISA và đến hơn 5 năm với kỹ thuật
Western-Blot.
• Số lượng bạch cầu ái toan có thể bình thường hoặc có tăng nhưng với
mức độ rất thay đổi.
Tiêu chuẩn chẩn đoán Glickman và cs.
1979
1.Số lượng bạch cầu > 10.000/µL máu,
2.Bạch cầu ái toan > 10% tổng số bạch cầu,
3.Hiệu giá anti-A isohemagglutinin >400,
4.Hiệu giá anti-B isohemagglutinin > 200,
5.Nồng độ IgG và IgM tăng,
6.Gan to
• Nếu hội đủ 3 tiêu chuẩn trên trở lên thì là
mắc bệnh giun đũa chó, mèo.
 Chẩn đoán: 5 chỉ thị (markers) cho
bệnh giun đũa chó, mèo của
Pawlowski 2001
1.Đặc điểm của bệnh nhân và bệnh sử,
2.Các dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng,
3.Chẩn đoán huyết thanh dương tính,
4.Tăng bạch cầu ái toan,
5.Nồng độ IgE tăng.
 Điều trị
• + S. D. Fernando (2011); albendazole liều 50 mg/kg/ngày chia làm 2
lần/ngày trong 3 ngày, và với DEC 6 mg/kg/ngày chia làm 3 lần/ngày
trong 21 ngày. Đến tháng thứ 3 sau điều trị, hiệu giá huyết
thanh Toxocara và số lượng bạch cầu ái toan giảm như nhau ở cả 2 phác
đồ.
• + Magnaval (2001): mebendazole liều 20-25 mg/kg/ngày trong 21 ngày
có hiệu quả trong 70% trường hợp bệnh và albendazole liều 10
mg/kg/ngày trong 5 ngày có hiệu quả trong 47% trường hợp bệnh. tác
giả khuyến cáo những bệnh nhân nào không có triệu chứng lâm sàng
nhưng có tăng bạch cầu ái toan kéo dài cũng như những bệnh nhân nào
có thể lâm sàng “che đậy” (covert toxocariasis) mà không có tăng bạch
cầu ái toan thì không cần phải được điều trị vì bệnh sẽ tự khỏi [10].
• + Despommier (2003): albendazole liều 400 mg, ngày 2 lần và dùng trong
5 ngày để điều trị bệnh giun đũa chó, mèo .
• + Carvalho (2011): albendazole 15 mg/kg/ngày trong 5 ngày để điều trị,
ngoại trừ thể bệnh không có triệu chứng thì không cần phải điều trị
Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống bệnh
Hoa Kỳ (CDC, 2010)

• Albendazole 400 mg x 2 lần/ngày, uống trong

5 ngày
• Mebendazole 100-200 mg x 2 lần/ngày, uống
trong 5 ngày
• Đồng thời có thể kết hợp với corticoid để
chống hiện tượng viêm
 Điều trị
• Hiện nay thuốc được lựa chọn là Albedazol.
• Phác đồ điều trị là 21 ngày với 800 mg/ ngày .
+ Nếu trong thời gian sau liệu trình đầu tiên mà các tr/c đặc hiệu cải thiện
rõ thì không điều trị lặp lại.
+ Nếu sau điều trị liệu trình đầu tiên mà các triệu chứng đặc hiệu không cải
thiện thì xem xét điều trị liệu trình tiếp theo là 14 ngày với 800 mg/ ngày
và cách liệu trình đầu tiên ít nhất là 01 tháng để tránh ngộ độc cho gan có
thể xảy ra.
+ Trong trường hợp sau điều trị liệu trình thứ 2 mà các triệu chứng đặc hiệu
không cải thiện thì có thể xem xét điều trị liệu trình lần 3 với 7 ngày, nếu
vẫn còn triệu chứng thì cần rà soát lại triệu chứng đó có phải là do giun
đũa chó gây ra hay không, xét nghiệm dương tính đó có đúng chưa, cần
phải xem xét loại trừ để có hướng chẩn đoán khác và điều trị thích hợp.
- Lưu ý : có khá nhiều tác dụng không mong muốn nhưng đáng lưu ý là
viêm gan và giảm bạch cầu hạt