KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SAWIKA AT KULTURANG FILIPINO

MGA MAKRONG KASANAYAN

1st SEMESTER | S.Y. 2023-2024 TRANSCRIBED BY: GLY TOLENTINO
LECTURER: MRS. MIGNONETTE VISTA
A

PAGSULAT
 Ang kakayahang makapagpahayag ng malinaw sa
pamamagitan ng panulat na isa sa pinakaimportanteng
kasanayang iyong natamo.
 Walang misteryosong taglay ang mabuting panulat, kundi ito
ay kasanayang natututuhan.
 Ito ay isang paraan ng pagpapahayag ng pag-iisip, kaalaman,
at damdamin ng tao sa pamamagitan ng mga sagisag ng mga
tunog ng mga salita.
 Ang pagsulat ay ang kakayahan ng tao na maipahayag ang
nasa isipan at damdamin.
► Kahit ang tulad ng pamilya, musika, sining, mga bagay sa
paligid, paglalakbay, at maging nasasapol na paningin,
pandinig, at pandama ay maaaring isulat at maging
paksa ng sulatin.
► Pwede rin ang pagsulat ng talumpati, kwento, tula, at
sanaysay.
Gng. Ligaya Tiamson-Rubin – isang mahusay at premyadong
manunulat.
URI NG PAGSULAT
Informative na Pagsulat – naghahangad na makapagbigay ng
impormasyon sa mga mambabasa.
Mapanghikayat/Argumentative na Pagsulat – ang pangunahing
nais ay makumbinsi ang mambabasa.
Malikhaing Pagsulat – mga akdang pampanitikan tulad ng tula,
maikling kwento, nobela, dula, at iba pang mga malikhaing akda.
KAHALAGAHAN NG PAGSULAT
 Ang pagsulat ay nakakapagtala ng lahat ng bagay ukol sa
sibilasyon ng tao.
 Ang mga kaisipang ang nagiging inspirasyon sa simula ng
pagsusulat ng manunulat na tinatalakay sa klase.
 Dahil sa pagsulat, nalalaman natin ang kasaysayan ng
nagdaang panahon, nananatiling buhay, umaaliw,
nagpapalungkot, at nagbibigay ng karunungan at pag-asa.
 Dahil sa pagsulat, patuloy na nakakasabay ang tao sa hamon
ng kaunlaran.
PROSESO NG PAGSULAT
PAG-AASINTA
 May direksiyon ang gagawing pagsulat kung agad na
matutukoy ang paksang nais asintahin at nais isulat na
magiging mahusay at epektibo.
PAGTITIPON/GATHERING
 Matapos ang pagtukoy sa paksang isusulat, pagtitipon naman
ng mga kaisipang isasama sa talakay ang isusunod sa
pagsulat.
PAGHUHUGIS
 Habang nangangalap pa lamang ng impormasyon, binibigyang
hugis na ng nagsusulat ang kaisipang nais niya isama sa
kaniyang sulatin.
 Binubuo na niya sa kaniyang isipan ang gagawing panimula at
ipopokus hanggang sa konklusiyon.
PAGREREBISA
 Hindi nakukuha ang sulatin sa isang upuan lamang.
 Nangangailangan ito ng ilang ulit sa pagbabasa upang mabago
ang mga kakulangan, kamalian, at kahinaan.
 Nagaganap ang pagsulat ng burador at isinasatitik ang mga
kaisipan ng manunulat.
 Nirerebisa ng manunulat ang kaniyang sinulat sa tamang
pagkakasunod-sunod ng presentasuon at iwinawasto ang
pagbabaybay, bantas, at iba pang gramatika o binabawasan at
dinadagdagan upang makamit ang hinahangad na awtput.
BAGO SUMULAT
 Iniisip at pinaplano ang isusulat.
 Pangangalap ng mga ideya o datos.
 Ang susulat o manunulat ay nagbabasa, nanaliksik,
nakikipagtalakayan, nanonood ng pelikula, nakikinig sa radyo,
nakikipanayam, nagseserbey, at pwede rin ang pagkakaroon ng
inspirasyon at motibasyon.
PAGSULAT NG TEKSTO
Komposisyon – pinaka popular at simpleng tekstong ipinasusulat
upang makita ang kakayanan sa gawaing pagsulat.
► Ang pagsusulat ng mga salita para sa mga estudyante
ay nangangahulugan na kaagad ng komposisyon.
► Sa pagsulat ng komposisyon, dapat tandaan ang tatlong
bahagi: panimula/introduksiyon, katawan/diskusyon, at
wakas/konklusyon.
IBA’T-IBANG HULWARAN NG ORGANISASYON NG
TEKSTO
HULWARANG PAGLILISTA NG DETALYE
 Napakalaking tulong ang naibibigay sa mga nagnanais
magsulat.
 Mahusay ang paraan ng manunulat kung ang gagawing
sulatin ay simpleng sulatin ng pananaliksik.
 Magaan at may direksiyon ang manunulat sa gagawing
pagsulat.
 Meron dapat kayong listahan ng mga detalyeng nais niyong
isama.
SANHI AT BUNGA
 Akma o bagay ang hulwarang ito kung ang tatalakayin ay
ukol sa dahilan at epekto.
 Ang hulwarang ito ay gagamitin sa pagsusulat ng manunulat
kung ano ang pangunahing at sanhi at magiging epekto nito.
 HULWARANG PAGHAHAMBING AT CONTRAST
 Dalawang bagay, kaisipan, pangyayari, o tao ang binibigyan ng
pagtutulad at pagkakaiba.
 Higit na mapapaniwala ng manunulat ang kaniyang
mambabasa at gumagamit ng paraan ang mga pagkakaugnay
ng mga bagay sa pamamagitan ng pagtutulad at pag-iiba.
HULWARANG PROBLEMA AT SOLUSYON
 Angkop gamitin ang hulwarang ito sa sulating teknikal at ma-
agham tulad ng sulating pananaliksik, gayundin sa mga
malikhaing sulatin o mga akdang pampanitikan.
► Hal. “Kabataan, Pag-Asa ng Bayan” ni Jose Rizal
HULWARANG PAGSUSURI
 Ginagamit sa mga akdang binibigyan ng kritisismo gaya ng
rebuy ng mga pelikulang napanood, aklat na nabasa, o mga
akdang pampanitikan.
 Ang manunulat na gamit ang hulwarang ito ay kailangang
nagtataglay ng timbang sa kaniyang sarili.
 Kritikal ang ginagawang pagbasa sa mga akdang susuriin niya,
maging positibo at negatibong katangian.
PAGSASALITA
 Pinakamahalagang kasanayang pangwika.
 Unang natutuhan ng tao simula noong isinilang siya.
► Unti-unting natututuhan ng bata ang pagsasalita dahil
sa mga taong nakapaligid sa kaniya at nakakausap
araw-araw ng kaniyang ina.
► Sa pamamagitan ng pakikinig sa mga tunog, pagmamasid
sa mga kumpas, pagkilos, at galaw umuunlad ang
pagsasalita ng bata.
 Ang pagsasalita ay ang pag-uusap ng dalawa o higit pang
bilang ng tao. (nagsasalita at kinakausap)
► Ang mensahe ay maaaring nagtatanong, nag-uutos,
nagtuturo, humihiling, at pagkukwento ng nais na
ipahayag.
► Tagahatid ng mensahe ang nagsasalita at kausap naman
ang tumatanggap ng mensahe.
KAHALAGAHAN NG PAGSASALITA
 Naipapahauag ng tao ang kaniyang kaisipan at damdamin.
 Naibabahagi ang kaniyang kaalaman at puna tungkol sa
paksang pinag-uusapan.
 Natututuhan niya ang makipag-ugnayan at makipag-halubilo
sa mga tao.
 Ang pinanggalingan ng pagsasalita ay ang talento na bigay ng
Panginoon.
MGA SALIK SA EPEKTIB NA PAGSASALITA
KAALAMAN
 Nagkakaroon ng sapat na kaalaman upang makabuo ng diwa
ang isang paksa sa pamamagitan ng:
a. Pagbabasa
b. Pag-oobserba
c. Pagsasaliksik
TIWALA SA SARILI
 Nakikilala sa pagsasalita, pagkilos, at pagkumpas ang
pagkakaroon ng tiwala sa sarili.
a. Wastong pagbibigay ng diin
b. Wastong pagkumpas ng mga binibigkas
c. Tamang tindig, pananamit, at relaks ang mukha
d. Wastong pagtingin sa nakikinig
e. Wastong ipinahihiwatig ang paksa
KASANAYAN
 Kaalaman at pagtitiwala sa sarili ang makakapagbigay ng
malaking kontribusyon upang magkaroon ng kasanayan sa
pagsasalita.
a. Gumawa ng isang simple o payak na paksa
b. Gumawa ng balangkas
c. Gumamit ng tayutay at talinhaga sa paksa
d. Bigkasin ang paksa na may angkop na tinig at intonasyon.
e. Wastong ipinahihiwatig ang paksa
KATANGIAN NG ISANG MAHUSAY NA TAGAPAGSALITA
 Maayos na kaanyuan
► Wasto ang pananamit, maganda ang tinig, kagalang-
galang, at may personalidad.
 May kaalaman at layunin sa paksa
 Matatag at malawak na damdamin at kaisipan
 May kasanayan sa balarila at retorika
 Kahili-hili ang tinig at wasto ang intonasyon
 Magiliw, magalang, mahinahon, at mayroong pakikitungo sa tao
KASANAYAN SA PAGSASALITA
PAKIKIPAG-USAP
 Pagpapalitan ng kuro-kuro o opinyon, ideya, at damdamin sa
pamamagitan ng mga salita.
► Hal. Usapan ng dalawang tao
 Ito ay isang sining kung may kasanayan at kaalaman sa
pagsasalita.
► Dapat maging kawili-wili, mabisa, at makabuluhan ang
paksang pinag-uusapan.
► Ang paksa ay maaaring sarling karanasan, pang-
akademiko, at pang-negosyo.
PAGTATALUMPATI
 Isang sining sa pamamagitan ng pagpapahayag upang maka-
akit at makahikayat ng mga nakikinig.
PAGTATALUMPATI
LAYUNIN NG TALUMPATI
 Magbigay ng impormasiyon o kaalaman
 Mang-akit sa usong samahan
 Magpaliwanag
 Magbigay katuwiran
 Magkumbinsi
 Magbigay-aliw
BALANGKAS NG TALUMPATI
PANIMULA
 Ang nagtatalumpati ay maaaring magsimula sa talinhaga,
kasaysayan, salawikain, o bibliyang nakakapukaw ng atensiyon.
 Naglalayong akitin ang kawilihan ng mga nakikinig.
 KATAWAN
 May lider na taga-talakay at may katulong na pinuno.
 May tamang pagkakasunod-sunod ng kaisipan.  Nakahanda ang paksa na bibigyang katuwiran sa kanilang
 Ipinaliliwanag ang paksa. palagay at kuro-kuro.
 Mabisa at kapani-paniwala ang mga katuwiran.
DISKUSYONG PANEL
BIGYANG-DIIN ANG PAKSA
 Pagpapalitan ng kuro-kuro o opinyon sa isang paksa.
 Ilagay ang lahat ng argumento upang hikayatin ang hamon ng  Binubuo ng apat na kasapi at isang pinuno.
nakikinig.  May takdang panahon ang pagtatalakay sa paksa.
DAPAT ISAALANG-ALANG SA PAGBIGKAS NG SIMPOSYUM
TALUMPATI
 Kapareho ng diskusyong panel.
 Tindig  Ang pagkakaiba lamang ay ang pagkakaroon ng tiyak na
 Tinig paksang tatalakayin.
 Galaw  Ang bawat tagapagsalita ay binibigyan ng lima hanggang
 Kumpas pitong minuto.
 Mukha
DEBATE/PAGTATALO
KLASIPIKASYON NG TALUMPATI
 Tuwirang pagsasalitang paligsahan sa pangangatuwiran ng
Biglaan/Impromptu – lima hanggang sampung minuto lamang ang dalawang magkasalungat na panig tungkol sa isang
ibibigay upang alamin ang paksa. proposisyon.
Daglian – maikling panahon ang nilalaan (3-5 araw). PROPOSISYON
Isinaulo /Handa
 Pagpapahayag ng kaisipang pagpapasyahan o pagtatalunan.
KLASIPIKASYON NG TALUMPATI  Isyung pagpapasyahan ang katotohanan at karapatan para
mapaniwala ang lahat.
 Talumpating Panlibang
 Talumpating Pampasigla URI NG PROPOSISYON
 Talumpating Panghikayat
 Talumpating Pagbibigay-Galang Patakaran – ginagamit sa mga pampublikong debate.
 Talumpating Papuri Kahalagahan – ang kabutihan ng isang bagay ay pinaninindigan.
 Talumpating Nagbibigay ng Impormasyon o Kabatiran
Pangyayari – pinaninindigan ang katotohanan o kabulaanan ng
PAKIKIPANAYAM isang pangyayari.
 Pakikipag-usap ng isang taong nais malaman ang isang paksa KATANGIAN NG ISANG MABUTING PROPOSISYON
sa taong may malawak na kaalaman at karanasan sa larangan
o disiplina.  Dapat interesado ang dalawang panig na magtatalo.
 Nagsasaad ng isang tiyak na paraan ng pag-uusap ng  Napapanahon o naiuugnay ang paksa sa kasalukuyan.
dalawang tao na ang isa sa kanila ay may tiyak na layunin.  Kayang patunayan ang mga ebidensiya.
 Sa pamamagitan nito, nakakakuha ng impormasyon at  Maliwanag o walang pag-aalinlangan.
kaalamang pang-akademiko sa mga pangyayaring nagaganap ELEKTRONIKONG KOMUNIKASYON
sa pang-araw-araw na buhay.
Heinrich Hertz – isang German physicist na unang nagpamalas ng
HAKBANG SA PAKIKIPANAYAM proseso ng electromagnetic radiation sa pamamagitan ng
 Pakikipag-ayos para sa pakikipanayam experiment.
 Pagsasagawa ng pakikipanayam ► Sa mga gawa niya nagsimula ang wireless
communication.
PANGKATANG TALAKAYAN
H.C. Orstid – isang Danish physicist na nagpakita ng kuryente na
 Ano mang uri ng tatalakayin ay isinasagawa nang may tiyak nakakapag-prodyus ng magnetic effects.
na layunin upang ito ay mahanap at mabigay ang tamang
Michael Faraday – isang British physicist na nagsabing ng pag-
kasagutan sa isang suliranin.
galaw ng isang magnet na nakakapag-prodyus ng elektrisidad.
URI AT LAYUNIN NG PAGTATALAKAY Guglielmo Marconi – nagdevelop ng isang praktikal na sistema ng
’DI PORMAL NA TALAKAYAN radyo para sa long distance na komunikasyon.
► 1902 – AM Radio (KDKA)
 Karaniwang nagaganap sa loob ng silid-paaralan. ► 1939 – FM Broadcast Commercial
 May paksang pag-uusapan at lilinawin. ► Hunyo 1941 – Broadcast Television
 Layunin nitong magkaroon ng malawak na kaalaman sa ► 1953 – colored television system
paksang pinag-uusapan. ► 1961 – Stereo Broadcast
PORMAL NA TALAKAYAN Alexander Graham Bell – telephone.

Analog – ay kadalasang pinalalakad ng orasang may kamay at ang
mga datos ay nairerepresenta ng mga numero para sa lakas o
volume.
► Analog noon, Digital ngayon.
Digital – may mga buton na pinipindot lamang ng daliri para iayos o
itama.
Abacus – instrumentong pang-compute.
Astrolabe – navigation ng mga manlalakbay sa dagat.
Blaisie Pascal – kinilala dahil sa digital calculation machine para
makapag-compute.
WWW/World Wide Web – napakalawak na dokumentong binubuo
ng milyong-milyong fayl na ang bawat isa ay website.
► Pinakakilalang bahagi ng internet.
HTTP – Hypertext Transfer Protocol
KAHALAGAHAN NG ELEKTRONIKONG KOMUNIKASYON
 Dinisenyo at ginawa upang mapagaan at mapabilis ang
paghahanap at paghahatid ng mga impormasyon.
 Nadedevelop na makalikha ng mabilis at kapaki-pakinabang na
sistema ng pag-aaral.
 Mapahuhusay ang paggamit ng mga bagong instrumento.
 Nakatutulong upang mabigyan ng katuturan ang mga
pangunahing suliranin.
KAGAMITANG PANG-ELEKTRONIKONG KOMUNIKASYON
KOMPYUTER
 Instrumentong nakagagawa ng mga kalkulasyon.
 May sinusunod itong programa.
 Maaaring mag-imbak ng datos at impormasyon.
Pangunahing Bahagi:
1. Hardware – pisikal na komponent ng isang kompyuter.
2. CPU – Central Processing Unit
a. Disk Drive Controller
b. Flappy Disk Drive
c. CD-ROM Drive
d. Hard Disk
e. USB – Universal Serial Bus
f. ROM – Read Only Memory
g. RAM – Random Access Memory
3. Monitor – isinasalin nito ang mge elektrikal na signal galing sa
CPU.
4. Keyboard – paraang paglalagay ng impormasyon sa kompyuter.
5. Mouse – isang input device na nagpapakilos sa arrow upang
lumipat ng lugar.
6. Printer – nagp-print o naglilimbag ng mensahe.
7. Software – programang nananahanan sa memorya ng
hardware.
8. Modem – koneksiyon ng kompyuter sa internet para
makagawa ng koneksiyon.
9. Floppy Disk & Compact Disk – imbakan ng impormasyon.
10. Stick Flask Disk – imbakan ng impormasyon at isinasaksak sa
USB para magamit.
Serbisyong Ibinabahagi:
1. Internet – koneksyon ng mga kompyuter na nagpapadali sa
paghahanap, pakikipagpalitan, pagkuha ng impormasyon, at
pakikipag-ugnayan sa lahat ng tao.
a. WWW – personal na imbakan o kuhanan ng impormasyon o
datos na nililikha sa pamamagitan ng internet.
b. Electronic Mail/E-Mail – mensahe, larawan, o sulat na
ipinapadala sa ibang lugar sa pamamagitan ng internet gamit
ang kompyuter.
c. Chat/Friendster – pakikipagpalitan ng text message sa isa
o higit pang tao.
d. Local Area Network (LAN) – koneksiyon ng mga
kompyuter sa loob ng isang ahensya para makakonek.
e. Wide Area Network (WAN) – mas malaki at mas malawak
na koneksiyon ng mga kompyuter na nakakonek sa iba’t-ibang
lugar.
Mga Uri at Anyo:
1. Personal Kompyuter – pinaka-karaniwan na ginagamit ng mga
opisina, laboratoryo ng paaralan, sa bahay, at sa rental shop.
a. CPU
b. Mouse
c. Keyboard
d. Laptop – maliit na tila briefcase na maaaring dalhin kahit
saan, kasama na ang monitor, CPU, keyboard, at modem.
e. Notebook – mas maliit kaysa sa laptop kaya nagiging
sensitibo at maselan.
2. Mobile Phones/Cellular/Cellphone – pinakakilalang uri ng
elektronikong komunikasyon sa modernong panahon.
► Uri ng teleponong walang kordon.
► Inimbento upang mas magkaroon ng kalayaan sa
pakikipag-komunikasyon.
► Mas maliit sa ordinaryong telepono at maaaring dalhin
kahit saan.
Pangunahing Bahagi:
a. Baterya – dito nakasalalay ang buhay ng cellphone.
b. Screen/LCD – ito ang nagpapakita ng iba’t ibang gawain ng
telepono, mensahe, at iba pa.
c. Sim Card – nagsisilbing utak ng telepono, nagtatala ng
numero, at nagsasaayos ng mga gawain nito.
d. Power Key – buton na nagsasara at nagbubukas ng
cellphone.
e. End Key – tumatapos sa tawag.
f. Numerical Keys – pinipindot upang magpasok ng mga
numero at titik sa pagbuo ng mensahe.
g. Scroll Key – katulong upang maibaba o maitaas ang
pangalan, numero, bilang ng telepono, menu, at settings
opsiyon.
h. Navi Key – ginagawa nito ang kaukulang utos ng screen.
i. Internet Antenna – sumasagap ng radar at nagpapadala ng
mensahe o tawag.
3. Fax Machine – isang uri ng elektronikong komunikasyon na
kilala rin sa ngayon at nagsasagawa ng proseso ng pagpapadala
o pagt-transmit ng eksaktong kopya ng papeles o dokumento.
Pangunahing Bahagi:
a. Rotating Drum
b. Drive Motors
c. Lens Photo Seal
d. Scanning Transverse
e. Print Mechanism
4. Cable – alambre o kawad para makapaghatid ng mga kuryente
o signal.
a. Cable Television
b. Wireless Cable Service