MALIKHAING PANULAT
Para bang naibsan sila ng isang
WEEK 1-2: MALIKHAING PANULAT
1.1. Kahulugan at Kahalagahan
1.2. Katangian (Uri at Gamit)
1.3. Proseso ng Pagsulat
1.4. Paglalarawan na Pahayag
1.5. Mga Uri ng Paglalarawan
2.1. Mahahalagang Kasangkapan sa Masining na
Paglalarawan
2.2. Mga halimbawang teksto ng mga batikan/kilalang lokal
na manunulat
MALIKHAING PANULAT
● Pinakamataas na antas sa mga uri ng sulatin;
● Orihinal na komposisyon;
● Mga sulating nasa klasipikasyon ng kathang-isip at ‘di
kathang-isip;
● Ginagamitan ng mayamang imahinasyon
● Nilalahukan ng salik pandama: narinig, nakita,
naramdaman, naamoy, nalalasahan at karanasan ng
manunulat batay sa imahinasyon, kaisipan at saloobin;
● Pagpapahayag ng damdamin, ideya at mensahe ng
manunulat
KAHULUGAN NG PAGSULAT
● Ito ay pagsasalin sa papel o sa ano mang
kasangkapang maaaring magamit na mapagsasalinan
ng mga nabuong salita, simbolo, ilustrasyon ng isang tao
o mga tao sa layuning maipahayag ang nasa kanyang
kaisipan.
● Isang pisikal na gawain na ginagawa para sa iba’t ibang
layunin. Ito rin ay mental na gawain sapagkat ito ay isang
ehersisyo ng pagsasatitik ng mga ideya.
● Ang pagsulat ay isa sa mga makrong kasanayan na dapat
pagtuunan ng pansin ng bawat indibiduwal sapagkat ito
ay kinakailangan sa anumang propesyon na
mapipilininuman.
● Ang pagsulat ay isang proseso ng pagtatala ng
karakter sa isang midyum na may layuning
makabuo ng mga salita.
KAHALAGAHAN NG PAGSULAT
Inilahad ni Arrogante (2000) ang mga kahalagahan ng
pagsulat:
● KAHALAGAHANG PANTERAPYUTIKA
- Ang taong may kahinaan sa pagsasalita ay mahilig
sumulat para mailabas lamang ang nasa kalooban may
babasa man o wala. Gumagaan ang kanilang pakiramdam
pagkatapos makapagsulat.
mabigat na dalahin.
● KAHALAGAHANG PANSOSYAL
- Sumusulat ang mga tao dahil may namamagitang
katahimikan o mga bagay na siyang nagpapalayo sa isang
relasyon ngunit likas ng tao ang magkarelasyon. Kung
nasasaktan ka at hindi mo masasabi nang tuwiran ang iyong
nadarama, isulat mo lang iyon. Madali ang ugnayan sa
pamamagitan ng pagsulat. Ang isang mamamayang sosyal ay
sandatang panulat ang ginagamit para maipadama ang
kanyang saloobin tungkol sa mga pangyayari sa kanyang
kapaligiran.
● KAHALAGAHANG PANG-EKONOMIYA
- Ang tao’y sumusulat dahil kailangan para siya’y
mabuhay, sa madaling salita ito’y nagiging kanyang
hanapbuhay. Pang-araw-araw na gawain niya ang pagsusulat
at ang paghahanap ng mga dapat isulat, lalo na kapag may
hinahabol na deadline.
● KAHALAGAHANG PANGKASAYSAYAN
- Ang panulat ay mahalaga sa pagreserba ng ating
kasaysayang pambansa at ang mga naisasatitik ay nagsisilbing
dokumento para sa mga sumusunod na henerasyon.
Katangian ng Pagsulat
● KAISAHAN NG PAKSA- gustong ipahiwatig ng may-
akda
● DIIN- emosyon
● ORIHINAL- pagkamalikhain ng isang manunulat
● MAKATOTOHANAN- nakasalamin sa totoong
bagay/pangyayari
● NAPAPANAHON- isyung lipunan
URI NG PAGSULAT
● Malikhaing Pagsulat
Pangunahing layunin nito ay maghatid ng aliw,makapukaw ng
damdamin, makaantig ng imahinasyon at isipan ng mga
mambabasa.
Hal. Maikling kuwento, Tula, Dula, Nobela, Komiks, Iskrip ng
Teleserye, Pelikula at iba pa.
● Teknikal na Pagsulat
Ito ay isinasagawa sa layuning pag-aralan ang isang proyekto
o kaya naman ay bumuo ng isang pag-aaral na kailangan
upang lumutas ng isang problema.
Hal. Manwal, gabay sa pag-aayos ng kompyuter, Research
Pangmedikal at iba pa.
● Reperensyal na Pagsulat
Layunin ng sulating ito na bigyang pagkilala ang mga
pinagkunan ng kaalaman o impormasyon sa paggawa ng
konseptong papel, thesis at disertasyon.
Hal. Kaugnay na Literatura at Teorya, Sanggunian
● Dyornalistik na Pagsulat
Ito ay may kinalaman sa mga sulating may kaugnayan sa
pamamahayag.
Hal. Balita, artikulo, editoryal, lathalain, magasin, editoryal,
balitang Isports atbp.
● Akademikong Pagsulat
Ito ay pagsulat na naglalayong linangin kaalaman ng mga
mag-aaral kung kaya’t ito ay tinawag na intelektwal na
pagsulat.
Hal. Pamanahong Papel, Disertasyon, Siyentipikong Dyornal,
Pananaliksik atbp.
PROSESO NG PAGSULAT
1. Pag-aasinta (Triggering)
● May direksyon ang gagawing pagsusulat kung
matutukoy kaagad ang paksang nais asintahin o
talakayin. Sa pagtukoy ng paksang nais isulat
magiging mahusay at epektibo ito kung ito ay hindi
napakalawak talakayin.
2. Pagtitipon (Gathering)
● Matapos ang pagtukoy sa paksang isusulat,
pagtitipon naman ng mga kaisipang isasama sa
talakay ang susunod na isasakatuparan ng
magsusulat.
● Ang dalawang naunang hakbangin ay kapwa kabilang
sa prewriting stage ng pagsulat na nasa ibaba ang
talakayan.
3. Paghuhugis (Shaping)
● Habang nangangalap pa lamang ng impormasyon,
binibigyang hugis na ng magsusulat ang mga
kaisipang nais niyang isama sa kanyang sulatin.
Binubuo na niya sa kanyang isipan ang gagawin
niyang panimula, ang ipopokus ng kanyang panulat
at maging ang kanyang magiging konklusyon. Nasa
writing stage ang manunulat sa hakbanging ito ng
pagsulat.
4. Pagrerebisa (Revising)
● Hindi nakukuha o napeperpekto ang sulatin sa isang
upuan lamang. Nangangailangan ito ng ilang ulit na
pagbabasa upang mabago ang mga kakulangan,
kamalian at kahinaan ng pagkakatalakay. Matapos
ito, isusulat ng muli ang final draft.
PAGLALARAWAN NA PAHAYAG
● PAGLALARAWAN
Isang uri o paraan ng pagpapahayag ng mga kaisipan o pala-
palagay tungkol sa isang tao, sa isang hayop, sa isang bagay,
sa isang lugar o sa isang pangyayari sa pamamagitan ng
makukulay, mahuhugis o maanyo at iba pang
mapapandamang – naaamoy, nalalasa, naririnig – pananalita
LAYUNIN:
● Makapagpamalas sa isip ng tagapakinig o
mambabasa ng isang malinaw at buong larawan na
ang katangi-tanging kaibahan nito sa mga kauri ay
mapalutang, ay lubos na maisakatuparan
KAHALAGAHAN
● Nagagawa nitong maipakita sa
mambabasa/tagapakinig ang daigdig sa
pamamagitan ng paningin at pandama. Maaaring
ipinta ang mga tanawin at mga bagay-bagay na
singkinang ng mga kulay ng bahaghari, ang
maharlikang pagtatanghal ng isang dulang musikal, o
kahit ang pinakadukhang pagkakatumpok-tumpok ng
mga barung-barong na tirahan ng mga iskuwater.
Magagawang maging konkreto ang mga bagay na
abstrak at ang masaklaw ay maging tiyak.
URI NG PAGLALARAWAN
Karaniwang Paglalarawan
● Ang damdamin at opinyon ng tagapaglarawan ay hindi
dapat isinasama
● Nagbibigay lamang ng mga tiyak na impormasyon o
kabatiran tungkol sa isang bagay ayon sa pisikal o
kongkretong katangian nito
● Gumagamit lamang ito ng mga tiyak at karaniwang
salitang panlarawan at itinatala ang mga bagay o ang
mga partikular na detalye sa payak na paraan
 "Ang Himalaya ay isang hanay ng mga nakahanay na mga
bundok na matatagpuan sa kontinente ng Asya. Ang pangalan
nito ay nagmula sa Sanskrit na nangangahulugang
"hima"(Snow) at"alaya”(Tirahan o lugar).

Teknikal na Paglalarawan sa isang produkto: Bisikleta

Artikulo: Bisikleta
Tatak: Windsor
Uri: Sport
Modelo:1998

MASINING NA PAGLALARAWAN Teknikal na Paglalarawan sa isang produkto: Sasakyan

● Mapapandama – nakikita, naririnig, naaamoy, Artikulo: Kotse
nahihipo, nalalasa, ang mga pananalitang ginagamit Tatak: Ford
dito, bukod sa iba pang mahahalagang kasangkapang Uri: Pokus
pampanlalarawan, gaya ng patambis at tayutay Modelo: 2004
● Ang mga detalyeng inihahayag dito ay mga Susi: 4322xcsd89
katotohanan din, kaya lamang nakukulayan na ito ng
imahinasyon, pananaw at opinyong pansariling Teknikal na Paglalarawan sa isang tao
tagapagsalaysay Pangalan: Si Laura
● LAYUNIN: makaantig ng kalooban ng tagapakinig o Edad: 26 taon
mambabasa para mahikayat silang makiisa sa na Trabaho: Mga mag-aaral ng librarian ng ika-3 taong
guniguni o sadyang naranasan nitong damdamin sa gulang.
inilalarawan Paglalarawan ng tao: Si Laura ay walang asawa at
nakapasa sa mga unang kurso na nauugnay sa computer
science. Ang kanyang pagganap sa akademiko sa mga kursong
ito ay naging isa sa pinaka natitirang (medium-high).
Inilalagay nito si Laura sa isa sa mga pinakamahusay na marka
sa kanyang kurso.

(MAHAHALAGANG KASANGKAPAN NG MASINING NA

PAGLALARAWAN)
TEKNIKAL na Paglalarawan
● LAYUNIN: mailarawan nang akma ang anumang dapat at Pandama
kailangang malaman tungkol sa mundo at kalawakan.
- Sa paglalarawan dapat gamiting mga pananalita ay yaong
● Kaysa nakatuon ang manunulat ng teknikal na sulatin sa nararamdaman ng limang pandama naririnig, nakikita,
eksaktong representasyon ng mga bagay-bagay at naaamoy, nalalasa at nahihipo, sa gayon ay higit na
pangyayari, sa pagkakamit ng kaeksaktuhan o kaakmaan, maunawaan at lalong kawilihan.
kalimitan gumagamit ng mga ilustrasyon ang manunulat
ng teknikal na sulatin upang makita ng mambabasa ang - Makukulay at mahuhugis o maanyo ang dapat
larawan o hitsura ng inilalarawan kasangkapaning mga salita.

● Dapat tandaan na hindi pa rin sapat ang mga ilustrasyon Paghahambing

o iginuhit o larawan upang magbigay ng sapat na - Malaki ang naitutulong ng paghahambing o pagtutulad o
representasyon. Tumutulong lamang ang mga ito sa pagwawangis sa paglilinaw ng mga bagay- bagay na
pagpapakita ng larawan inilalarawan.

Teknikal na Paglalarawan sa isang lugar: Himalaya - Higit ang impak ng nararamdaman ng kinauukulan kung sa
konkretong larawan naipahayag ang inilalarawan.
- May agwat, may bilang, may kulay, may anyo, may hugis,
may amoy, may lasang nadarama.
Angkop na Salita
- Pinipili ang paggamit ng mga salita.
- Kailangan iyong tiyak na katangian ng bagay na inilalarawan
o kung hindi man, yaong mapagpahiwatig ng bagay.
- Dito nakasalalay ang kapangyarihan ng salitang umantig at
kumintal.
- Ang pagpili ng gamit ng salita ay depende na rin sa
naglalarawan kung alin ang inaakala niyang higit na
mauunawaan at madarama ng kinauukulan.
Pagtatambis
- Ang mga sawikain o kawikaan ay ang mga popular na
idyomang bukambibig ng madla sa pagsasalita
-
Ito ay maaaring salita o mga pariralang hindi tuwirang
tumutukoy, sadyang lumilihis sa literal na kahulugan at sa
tuntuning pambalarila, maaaring pinagtambal na dalawang
salitang may kani- kaniyang tanging sariling kahulugan ngunit
madaling napapalitan ng nalilikhang panibago o ikatlong
kahulugan.
HAL.
● Galing doon sa malayo, sa matandang kalupaan; Dito
sila ipinadpad ng magandang kapalaran.
● Si Elena ay isang magandang bulaklak.
● Ang mga nangangalaga sa akin ay mga anghel.
3. PERSONIFICATION O PAGSASATAO
- Ito’y naglalahad ng katangian ng tao at gagamitin
naman sa mga hayop, halaman at mga bagay na
walang buhay upang bigyan ng paggalaw o buhay.
HAL.
● Naitaboy ang gabi ng liwanag ng malaking bombilya
sa poste.
● Uhaw ang tigang na lupa.
● Humagulgol ang hangin.
● Lumipad ang oras.
4. HYPERBOLE O PAGMAMALABIS
- Pinalala o ginagawang eksaherado ang anumang
kalagayan ng tao o bagay.
HAL.
● Pinipilit niyang buhatin ang mundo nang mag-isa.
● Papalubog na ang bansa sa kumukulong kawan ng
kasamaan.
● Namuti ang buhok ko kahihintay.
● Narinig ng buong mundo ang iyong pag-iyak.

Pagtatayutay 5. APOSTROPHE O PAGTAWAG

- Paggamit ng matalinghagang pagpapahayag, mula’t Isang panawagan o pakiusap sa isang bagay na tila ito ay isang
sapol, ay napapansin lamang kapag nag-aaral ng tula at tao.
retorika.
HAL.
1. SIMILE O PAGTUTULAD ● Oh kadiliman, nawa’y huwag mong sakupin ang
- Nagpapakita ng mga paghahambing ng dalawang buong sanlibutan sapagkat ako’y nababahala sa
magkaibang bagay na ginagamitan ng mga katagang kinabukasan ng mga kabataan.
kagaya, katulad, para, parang, para nag, anaki’y, ● Kagubatan...tao ay patawarin sa mga maling nagawa
animo, tila, gaya at iba pang kauring kataga. sa dating berdeng kulay mo.
● O tukso! Layuan mo ako!
HAL.
● Nakasungaw ang luha sa Malabo at tila laging may 6. ONOMATOPOEIA O PAGHIHIMIG
inaaninaw na mata. Ito ang paggamit ng mga salitang kung ano ang tunog ay siya
● Ikaw ay tulad ng bituin. ang kahulugan.
● Ang puso mo ay gaya ng bato.
HAL.
2. METAPHOR O PAGWAWANGIS ● Dumagundong ang malakas na kulog na sinundan ng
- Ito’y nagpapakita ng pagtutulad ng dalawang pagguhit ng matatalim na kidlat.
magkaibang bagay subalit ‘di ito ginagamitan ng mga ● Kumakalabog sa matigas na lupa ang bumabagsak na
katagang gaya ng sa Simile. kargamento mula sa trak.

7. IRONY O PAG-UYAM
isang tayutay kung saan ang isang komento ay sinadya upang
masaktan o kutyain ang isang bagay ngunit nakabalatkayo na
paraang nakakapuri.
HAL.
● Nakapaka kyut mo, parakang aso.
● Parang yelo sa lamig ang iyong mga kamay kapag
nenenerbyos.
● Talaga palang mabait ka, kasing bait mo si Hudas.
● Ang sipag mo palang tao, wala nang ginawa kundi
matulog maghapon.
● Ang ganda naman ng damit mo, kay ganda gawing
basahan.
8. SYNECDOCHE O PAGPAPALIT- SAKLAW
isang tayutay kung saan ang isang salita o parirala na
tumutukoy sa isang bahagi ng isang bagay ay hinahalili upang
tumayo sa kabuuan, o kabaliktaran
HAL.
● Huwag mo nang ipakita ang pagmumukha mo sa
aking harapan!
● Hihingin ko na ang kaniyang kamay bukas.
● Ibuhos mo ang tubig na ‘to pag lumapit ang taksil
mong asawa.
● Nang dahil sa sampung kamay ay natapos rin ang
aming proyekto.
9. METONOMY O PAGPAPALIT-TAWAG
ito’y pagpapalit ng katawagan ng mga bagay na magkaka-
ugnay, hindi sa kahambingan kundi sa mga kaugnayan.
HAL.
● Kahit sirain mo pa ang aking mga kamay. (kamay-
pangarap)
● Hanggang mawasak mo ang aking puso. (puso-
damdamin)
● Tatlong kamay ang tumutulong sa kawawang ulila.
● Si Santiago ay humingi ng kamay ng dalaga.
● Isang Rizal ang nagbuwis ng buhay alang-alang sa
inang bayan.
10. OXYMORON O PAGSALUNGAT/PAGTATAMBIS
pagtataglay ng mga salitang nagsasalungatan upang lalong
mapatingkad ang bisa ng pagpapahayag.
HAL.
● Mga anghel sa impyerno.
● Madilim na ilaw.
● Magsaya na kayo’t ililibing ako di na makikita ng
lahat sa mundo
● Nalulungkot ako sa pananalo mo sa pagwawagi mo,
hustisya’y natalo.
● Banal na demonyo
● Batang matanda
(MGA HALIMBAWANG TEKSTO NG MGA
BATIKAN/KILALANG LOKAL NA MANUNULAT)
SEVERINO REYES
● Kilala siya bilang “Ama ng Sarsuelang Tagalog”
● Lola Basyang- kuwentong pambata
● Walang Sugat- ito ay pumapaksa sa kapangyarihan
ng pag-ibig sa mga taong tunay na nagmamahalan
(unang bahagi sa panahon ng Amerikano)
● Ang ilan sa mga sarsuelang sinulat ni Severino Reyes
ay Walang Sugat, Huling Pati, Minda Mora, Mga
Bihag ni Cupido, Mga Pusong Dakila, RIP, Ang Kalupi
at iba pa. Si Severino Reyes ay nagsimula ng
modernong pagsulat ng dula. Pinaksa ng kanyang
mga dula ang suliranin ng mga Pilipino sa pagdating
at pananakop ng mga Amerikano
PASCUAL POBLETE
● Isa siya sa mga nagsalin sa Tagalog ng Noli Me
Tangere ni Rizal. Siya rin ang nagtatag ng mga
pahayagang El Grito del Pueblo (Ang Tinig ng Bayan),
noong panahon ng mga Amerikano
● Sumulat ng dulang “Pag-ibig sa Tinubuang Lupa” na
naging dahilan din ng kanyang pagkakakulong
● Ama ng Pahayagan
JOSE RIZAL
● Ang kanyang dalawang nobela “Noli Me Tangere” at “El
Filibusterismo”, naglalahad ng mga pang-aabuso ng mga
prayle sa mga Pilipino at mga katiwalian sa pamahalaan
ng Kastila.
● Ang Noli Me Tángere ay isang nobelang isinulat ni Jose
Rizal, at inilathala noong 1887, sa Europa. Ang pagbasa
nito at ng itong kasunod, ang El Filibusterismo, ay
kailangan para sa mga mag-aaral sa sekondarya.
● Ang nobelang El filibusterismo (literal na "Ang
Pilibusterismo") o Ang Paghahari ng Kasakiman ay ang
pangalawang nobelang isinulat ng pambansang bayani ng
Pilipinas na si José Rizal, na kaniyang buong pusong
inialay sa tatlong paring martir na lalong kilala sa bansag
na Gomburza o Gomez, Burgos, at Zamora.
MARCELO H. DEL PILAR
● Noong Hulyo 1, 1882, itinatag niya ang Diariong Tagalog.
● Ilan pa sa kanyang mga isinulat ay ang mga sumusunod:
Duda, Caiingat Cayo, Kadakilaan ng Diyos, Dasalan at
Tocsohan, Sagot ng Espanya sa Hibik ng Pilipinas, Pasyong
Dagat Ipag-alab nang Puso ng Taong Babasa, La Soberinia
Monacal en Filipina, at La Frailocracia Filipina.
Akda:
● Siya ang pumalit kay Lopez Jaena sa pagiging patnugot at
may ari ng La Solidaridad. Si Del Pilar ang awtor ng
"Dasalan at Tocsohan," isang tulang tumutuligsa sa mga
maling ginagawa ng mga prayle.
ILDEFONSO SANTOS
● Kauna-unahan siyang guro sa Pilipino sa National
Teacher’s College. Ang kanyang katanyagan ay hindi
lang sa pagsulat ng tula kundi pati sa pagsasalin sa
tagalog ng ibang mga akdang nasusulat sa ibang
wika. Lubos na hinangaan ng marami ang
pagkakasalin niya ng Pambansang Awit.
● Ang Guryon
● Tatlong Inakay
● Sa Hukuman ng Pag-ibig
● Ang Ulap

FRANCISCO BALTAZAR
● Isang tanyag na makata at mandudula si Francisco LOPE K. SANTOS
Balagtas. ● Siya ay Ama ng Balarilang Tagalog, nobelista,
● Florante at Laura ang tanyag na nobelang patulang makata, kuwentista, guro at pulitiko. Naging
kanyang isinulat. Isa ring awitin ito. kagawad siya ng itinatag na Surian ng Wikang
● Maraming dakilang Pilipino, kabilang na si Rizal, ang Pambansa (KWF) at humalili kay Jaime C. de Veyra
naimpluwensyahan ng nasabing tula. Kinikilalang bilang patnugot ng Surian. Sa larangan ng pagtuturo
Ama ng Panulaang Tagalog si Balagtas. naging propesor siya ng Wika sa Unibersidad ng
Pilipinas. Sa pagiging pulitiko naman ay naging
GRACIANO LOPEZ JAENA senador siya ng ikalabindalawang purok senadoryal
● Si Graciano Lopez Jaena ang nagtatag ng pahayagang ng Pilipinas at naging gobernador ng lalawigan ng
La Solidaridad noong 1889 at siya ang naging unang Rizal.
patnugot nito. Bukod sa pagiging patnugot ay
nagsulat siya ng mga lathalaing mapanuligsa sa
nasabing pahayagan. Sa pahayagang ito nagsulat ang
mga propagandistang Pilipino para sa mga reporma
sa Pilipinas. Isa sa mga kilalang sinulat niya ay ang
sanaysay na "Fray Botod" na nangangahulugang
bundat na prayle.

JOSE CORAZON DE JESUS “ HUSENG BATUTE”

● Tulad nina Balagtas at Rizal, marami siyang sinulat na
mga tula. Naging isang kolumnista siya sa pang-
araw-araw na pahayagang Taliba. Nasa anyong
patula ang kanyang kolum.

● Dalawa sa kanyang mga kilalang tula ang "Manok

Kong Bulik" at "Isang Punongkahoy."

AMADO V. HERNANDEZ
● ang makata ng mga mangagawa. Siya ay naging
patnugot ng pahayagang Pagkakaisa at Mabuhay.
Sumulat din siya ng mga nobela, kuwento, at dula.
Siya ang kauna-unahang manunulat sa wikang
pambansa na kinilalang National Artist. Kabilang sa
kanyang mga popular na tula ang "Isang Dipang
Langit," "Bayani," at "Bayang Malaya.