KAHALAGAHAN NG PAGSULAT
Pagsulat ● Ang pagsulat ay nakakapagtala ng
- Ang kakayahang makapagpahayag ng
malinaw sa pamamagitan ng panulat na
isa sa pinakaimportanteng kasanayang
iyong natamo.
- Walang misteryosong taglay ang
mabuting panulat, kundi ito ay
kasanayang natututuhan.
- Ito ay isang paraan ng pagpapahayag
ng pag-iisip, kaalaman, at damdamin ng
tao sa pamamagitan ng mga sagisag ng
mga tunog ng mga salita.
- Ang pagsulat ay ang kakayahan ng tao
na maipahayag ang nasa isipan at
damdamin.
● Kahit ang tulad ng pamilya, musika,
sining, mga bagay sa paligid,
paglalakbay, at maging nasasapol na
paningin, pandinig, at pandama ay
maaaring isulat at maging paksa ng
sulatin.
● Pwede rin ang pagsulat ng talumpati,
kwento, tula, at sanaysay.
Gng. Ligaya Tiamson-Rubin – isang
mahusay at premyadong manunulat.
URI NG PAGSULAT
Informative na Pagsulat – naghahangad na
makapagbigay ng impormasyon sa mga
mambabasa.
Mapanghikayat/Argumentative na Pagsulat
– ang pangunahing nais ay makumbinsi ang
mambabasa.
Malikhaing Pagsulat – mga akdang
pampanitikan tulad ng tula, maikling kwento,
nobela, dula, at iba pang mga malikhaing akda.
lahat ng bagay ukol sa sibilasyon ng
tao.
● Ang mga kaisipang ang nagiging
inspirasyon sa simula ng pagsusulat ng
manunulat na tinatalakay sa klase.
● Dahil sa pagsulat, nalalaman natin ang
kasaysayan ng nagdaang panahon,
nananatiling buhay, umaaliw,
nagpapalungkot, at nagbibigay ng
karunungan at pag-asa.
● ^patuloy na nakakasabay ang tao sa
hamon ng kaunlaran.
PROSESO NG PAGSULAT
PAG-AASINTA
- May direksiyon ang gagawing pagsulat
kung agad na matutukoy ang paksang
nais asintahin at nais isulat na magiging
mahusay at epektibo.
PAGTITIPON/GATHERING
- Matapos ang pagtukoy sa paksang
isusulat, pagtitipon naman ng mga
kaisipang isasama sa talakay ang
isusunod sa pagsulat.
PAGHUHUGIS
- binibigyang hugis na ng nagsusulat ang
kaisipang nais niya isama sa kaniyang
sulatin.
- Binubuo na niya sa kaniyang isipan ang
gagawing panimula at ipopokus
hanggang sa konklusiyon.
PAGREREBISA
- Nangangailangan ito ng ilang ulit sa
pagbabasa upang mabago ang mga
kakulangan, kamalian, at kahinaan.
- Nirerebisa ng manunulat ang kaniyang
sinulat sa tamang pagkakasunod-sunod
ng presentasuon at iwinawasto ang
pagbabaybay, bantas, at iba pang
gramatika o binabawasan at
dinadagdagan upang makamit ang
hinahangad na awtput.
BAGO SUMULAT
● Iniisip at pinaplano ang isusulat.
● Pangangalap ng mga ideya o datos.
● Ang susulat o manunulat ay nagbabasa,
nanaliksik, nakikipagtalakayan, nanonood
ng pelikula, nakikinig sa radyo,
nakikipanayam, nagseserbey, at pwede rin
ang pagkakaroon ng inspirasyon at
motibasyon.
PAGSULAT NG TEKSTO
Komposisyon – pinaka popular at simpleng
tekstong ipinasusulat upang makita ang
kakayanan sa gawaing pagsulat.
● Ang pagsusulat ng mga salita para sa
mga estudyante ay nangangahulugan na
kaagad ng komposisyon.
● Sa pagsulat ng komposisyon, dapat
tandaan ang tatlong bahagi:
○ panimula/introduksiyon,
○ katawan/diskusyon
○ wakas/konklusyon.
IBA’T-IBANG HULWARAN NG ORGANISASYON
NG TEKSTO
PAGLILISTA NG DETALYE
- Napakalaking tulong ang naibibigay sa
mga nagnanais magsulat.
- Mahusay ang paraan ng manunulat kung
ang gagawing sulatin ay simpleng sulatin
ng pananaliksik.
- Magaan at may direksiyon ang manunulat
sa gagawing pagsulat.
- Meron dapat kayong listahan ng mga
detalyeng nais niyong isama.
SANHI AT BUNGA
- Akma o bagay ang hulwarang ito kung ang
tatalakayin ay ukol sa dahilan at epekto.
- Ang hulwarang ito ay gagamitin sa
pagsusulat ng manunulat kung ano ang
pangunahing at sanhi at magiging epekto
nito.
PAGHAHAMBING AT CONTRAST
- Dalawang bagay, kaisipan, pangyayari, o
tao ang binibigyan ng pagtutulad at
pagkakaiba.
- Higit na mapapaniwala ng manunulat ang
kaniyang mambabasa at gumagamit ng
paraan ang mga pagkakaugnay ng mga
bagay sa pamamagitan ng pagtutulad at
pag-iiba.
PROBLEMA AT SOLUSYON
- Angkop gamitin ang hulwarang ito sa
sulating teknikal at ma-agham tulad ng
sulating pananaliksik, gayundin sa mga
malikhaing sulatin o mga akdang
pampanitikan.
○ Hal. “Kabataan, Pag-Asa ng Bayan”
ni Jose Rizal
PAGSUSURI
- Ginagamit sa mga akdang binibigyan ng
kritisismo gaya ng rebuy ng mga
pelikulang napanood, aklat na nabasa, o
mga akdang pampanitikan.
- Ang manunulat na gamit ang hulwarang
ito ay kailangang nagtataglay ng timbang
sa kaniyang sarili.
- Kritikal ang ginagawang pagbasa sa mga
akdang susuriin niya, maging positibo at
negatibong katangian.
PAGSASALITA
- Pinakamahalagang kasanayang
pangwika.
- Unang natutuhan ng tao simula noong
isinilang siya.
► Unti-unting natututuhan ng bata ang pagsasalita dahil sa mga
taong nakapaligid sa kaniya at nakakausap araw-araw ng kaniyang
ina.
► Sa pamamagitan ng pakikinig sa mga tunog, pagmamasid sa
mga kumpas, pagkilos, at galaw umuunlad ang pagsasalita ng
bata.
- Ang pagsasalita ay ang pag-uusap ng
dalawa o higit pang bilang ng tao.
(nagsasalita at kinakausap)
► Ang mensahe ay maaaring nagtatanong, nag-uutos, nagtuturo,
humihiling, at pagkukwento ng nais na
ipahayag.
► Tagahatid ng mensahe ang nagsasalita at kausap naman
ang tumatanggap ng mensahe.
KAHALAGAHAN NG PAGSASALITA ● Matatag at malawak na damdamin at
kaisipan
- Naipapahayag ng tao ang kaniyang ● May kasanayan sa balarila at retorika
kaisipan at damdamin. Naibabahagi ang Kahili-hili ang tinig at wasto ang
kaniyang kaalaman at puna tungkol sa intonasyon
paksang pinag-uusapan. ● Magiliw, magalang, mahinahon, at
- Natututuhan niya ang makipag-ugnayan at mayroong pakikitungo sa tao
makipag-halubilo sa mga tao.
- Ang pinanggalingan ng pagsasalita ay ang KASANAYAN SA PAGSASALITA
talento na bigay ng Panginoon.
PAKIKIPAG-USAP
MGA SALIK SA EPEKTIB NA PAGSASALITA
KAALAMAN ● Pagpapalitan ng kuro-kuro o opinyon,
ideya, at damdamin sa pamamagitan ng
Nagkakaroon ng sapat na kaalaman upang mga salita.
makabuo ng diwa ang isang paksa sa - Hal. Usapan ng dalawang tao
pamamagitan ng: ● Ito ay isang sining kung may kasanayan at
● Pagbabasa kaalaman sa pagsasalita.
● Pag-oobserba - Dapat maging kawili-wili, mabisa,
● Pagsasaliksik at makabuluhan ang paksang
pinag-uusapan.
TIWALA SA SARILI - Ang paksa ay maaaring sarling
karanasan, pang-akademiko, at
Nakikilala sa pagsasalita, pagkilos, at pang-negosyo.
pagkumpas ang pagkakaroon ng tiwala sa sarili.
● Wastong pagbibigay ng diin PAGTATALUMPATI
● Wastong pagkumpas ng mga binibigkas - Isang sining sa pamamagitan ng
● Tamang tindig, pananamit, at relaks ang pagpapahayag upang maka-akit at
mukha makahikayat ng mga nakikinig.
● Wastong pagtingin sa nakikinig
● Wastong ipinahihiwatig ang paksa LAYUNIN NG TALUMPATI
● Magbigay ng impormasiyon o kaalaman
KASANAYAN ● Mang-akit sa usong samahan
● Magpaliwanag
Kaalaman at pagtitiwala sa sarili ang ● Magbigay katuwiran
makakapagbigay ng malaking kontribusyon ● Magkumbinsi
upang magkaroon ng kasanayan sa pagsasalita. ● Magbigay-aliw
● Gumawa ng isang simple o payak na
paksa BALANGKAS NG TALUMPATI
● Gumawa ng balangkas PANIMULA
● Gumamit ng tayutay at talinhaga sa paksa - Ang nagtatalumpati ay maaaring
● Bigkasin ang paksa na may angkop na magsimula sa talinhaga, kasaysayan,
tinig at intonasyon. salawikain, o bibliyang nakakapukaw ng
● Wastong ipinahihiwatig ang paksa atensiyon.
- Naglalayong akitin ang kawilihan ng mga
KATANGIAN NG ISANG MAHUSAY NA nakikinig
TAGAPAGSALITA KATAWAN
- May tamang pagkakasunod-sunod ng
● Maayos na kaanyuan kaisipan.
- Wasto ang pananamit, maganda ang tinig, kagalang- - Ipinaliliwanag ang paksa.
galang, at may personalidad.
- Mabisa at kapani-paniwala ang mga
● May kaalaman at layunin sa paksa
katuwiran.
BIGYANG-DIIN ANG PAKSA
- Ilagay ang lahat ng argumento upang
hikayatin ang hamon ng nakikinig.
DAPAT ISAALANG-ALANG SA PAGBIGKAS NG
TALUMPATI
● Tindig
● Tinig
● Galaw
● Kumpas
● Mukha
KLASIPIKASYON NG TALUMPATI
● Biglaan/Impromptu
- lima hanggang sampung minuto lamang
angibibigay upang alamin ang paksa.
● Daglian
- maikling panahon ang nilalaan (3-5 araw).
● Isinaulo /Handa
URI NG TALUMPATI
● Talumpating Panlibang
● Talumpating Pampasigla
● Talumpating Panghikayat
● Talumpating Pagbibigay-Galang
Talumpating Papuri
● Talumpating Nagbibigay ng Impormasyon
o Kabatiran
PAKIKIPANAYAM
- Pakikipag-usap ng isang taong nais
malaman ang isang paksa sa taong may
malawak na kaalaman at karanasan sa
larangan o disiplina.
- Nagsasaad ng isang tiyak na paraan ng
pag-uusap ng dalawang tao na ang isa sa
kanila ay may tiyak na layunin.
- Sa pamamagitan nito, nakakakuha ng
impormasyon at kaalamang
pang-akademiko sa mga pangyayaring
nagaganap sa pang-araw-araw na buhay.
HAKBANG SA PAKIKIPANAYAM
● Pakikipag-ayos para sa pakikipanayam
● Pagsasagawa ng pakikipanayam
PANGKATANG TALAKAYAN
- Ano mang uri ng tatalakayin ay
isinasagawa nang may tiyak na layunin
upang ito ay mahanap at mabigay ang
tamang kasagutan sa isang suliranin.
URI AT LAYUNIN NG PAGTATALAKAY
’DI PORMAL NA TALAKAYAN
- Karaniwang nagaganap sa loob ng
silid-paaralan.
- May paksang pag-uusapan at lilinawin.
- Layunin nitong magkaroon ng malawak na
kaalaman sa paksang pinag-uusapan.
PORMAL NA TALAKAYAN
- May lider na taga-talakay at may katulong
na pinuno.
- Nakahanda ang paksa na bibigyang
katuwiran sa kanilang palagay at
kuro-kuro.
DISKUSYONG PANEL
- Pagpapalitan ng kuro-kuro o opinyon sa
isang paksa.
- Binubuo ng apat na kasapi at isang
pinuno.
- May takdang panahon ang pagtatalakay
sa paksa.
SIMPOSYUM
- Kapareho ng diskusyong panel.
- Ang pagkakaiba lamang ay ang
pagkakaroon ng tiyak na paksang
tatalakayin.
- Ang bawat tagapagsalita ay binibigyan ng
lima hanggang pitong minuto.
DEBATE/PAGTATALO
- Tuwirang pagsasalitang paligsahan sa
pangangatuwiran ng dalawang
magkasalungat na panig tungkol sa isang
proposisyon.
PROPOSISYON
- Pagpapahayag ng kaisipang
pagpapasyahan o pagtatalunan.
- Isyung pagpapasyahan ang katotohanan
at karapatan para mapaniwala ang lahat.
URI NG PROPOSISYON
Patakaran – ginagamit sa mga pampublikong
debate.
Kahalagahan – ang kabutihan ng isang bagay ay
paninindigan.
Pangyayari – pinaninindigan ang katotohanan o
kabulaanan ng isang pangyayari.
KATANGIAN NG ISANG MABUTING
PROPOSISYON
● Dapat interesado ang dalawang panig na
magtatalo.
● Napapanahon o naiuugnay ang paksa sa
kasalukuyan.
● Kayang patunayan ang mga ebidensiya.
● Maliwanag o walang pag-aalinlangan.
ELEKTRONIKONG KOMUNIKASYON
Heinrich Hertz
- isang German physicist na unang
nagpamalas ng proseso ng
electromagnetic radiation sa
pamamagitan ng experiment.
- sa mga gawa niya nagsimula ang wireless
communication.
H.C. Orstid
- isang Danish physicist na nagpakita ng
kuryente na nakakapag-prodyus ng
magnetic effects.
Michael Faraday
- isang British physicist na nagsabing ng
pag- galaw ng isang magnet na
nakakapag-prodyus ng elektrisidad.
- - Nakatutulong upang mabigyan ng
Guglielmo Marconi
- nagdevelop ng isang praktikal na sistema
ng radyo para sa long distance na
komunikasyon.
► 1902 – AM Radio (KDKA)
► 1939 – FM Broadcast Commercial
► Hunyo 1941 – Broadcast Television
► 1953 – colored television system
► 1961 – Stereo Broadcast
Alexander Graham Bell – telephone.
Analog noon, Digital ngayon
Analog
- ay kadalasang pinalalakad ng orasang
may kamay at ang mga datos ay
nairerepresenta ng mga numero para sa
lakas o volume.
Digital
- may mga buton na pinipindot lamang ng
daliri para iayos o itama.
Abacus
- instrumentong pang-compute.
Astrolabe
- navigation ng mga manlalakbay sa dagat.
Blaisie Pascal
- kinilala dahil sa digital calculation
machine para makapag-compute.
WWW/World Wide Web
- napakalawak na dokumentong binubuo ng
milyong-milyong fayl na ang bawat isa ay
website.
- Pinakakilalang bahagi ng internet.
HTTP – Hypertext Transfer Protocol
KAHALAGAHAN NG ELEKTRONIKONG
KOMUNIKASYON
- Dinisenyo at ginawa upang mapagaan at
mapabilis ang paghahanap at paghahatid
ng mga impormasyon.
- Nadedevelop na makalikha ng mabilis at
kapaki-pakinabang na sistema ng
pag-aaral.
- Mapahuhusay ang paggamit ng mga
bagong instrumento.
katuturan ang mga pangunahing suliranin.
KAGAMITANG PANG-ELEKTRONIKONG
KOMUNIKASYON
KOMPYUTER
- Instrumentong nakagagawa ng mga
kalkulasyon.
- May sinusunod itong programa.
- Maaaring mag-imbak ng datos at
impormasyon.
Pangunahing Bahagi:
1. Hardware – pisikal na komponent ng isang
kompyuter.
2. CPU – Central Processing Unit
● Disk Drive Controller
● Flappy Disk Drive
● CD-ROM Drive
● Hard Disk
● USB – Universal Serial Bus
● ROM – Read Only Memory
● RAM – Random Access Memory
3. Monitor – isinasalin nito ang mge elektrikal na
signal galing sa CPU.
4. Keyboard – paraang paglalagay ng
impormasyon sa kompyuter.
5. Mouse – isang input device na nagpapakilos
sa arrow upang lumipat ng lugar.
6. Printer – nagp-print o naglilimbag ng
mensahe.
7. Software – programang nananahanan sa
memorya ng hardware.
8. Modem – koneksiyon ng kompyuter sa
internet para makagawa ng koneksiyon.
9. Floppy Disk & Compact Disk – imbakan ng
impormasyon.
10. Stick Flask Disk – imbakan ng impormasyon
at isinasaksak sa USB para magamit.
Serbisyong Ibinabahagi:
Internet – koneksyon ng mga kompyuter na
nagpapadali sa paghahanap, pakikipagpalitan,
pagkuha ng impormasyon, at pakikipag-ugnayan
sa lahat ng tao.
WWW – personal na imbakan o kuhanan ng
impormasyon o datos na nililikha sa
pamamagitan ng internet.
Electronic Mail/E-Mail – mensahe, larawan, o
sulat na ipinapadala sa ibang lugar sa
pamamagitan ng internet gamit ang kompyuter.
Chat/Friendster – pakikipagpalitan ng text
message sa isa o higit pang tao.
Local Area Network (LAN) – koneksiyon ng mga
kompyuter sa loob ng isang ahensya para
makakonek.
Wide Area Network (WAN) – mas malaki at mas
malawak na koneksiyon ng mga kompyuter na
nakakonek sa iba’t-ibang lugar.
Mga Uri at Anyo:
1. Personal Kompyuter
pinaka-karaniwan na ginagamit ng mga opisina,
laboratoryo ng paaralan, sa bahay, at sa rental
shop.
● CPU
● Mouse
● Keyboard
● Laptop – maliit na tila briefcase na
maaaring dalhin kahit saan, kasama na
ang monitor, CPU, keyboard, at modem.
● Notebook – mas maliit kaysa sa laptop
kaya nagiging sensitibo at maselan.
2. Mobile Phones/Cellular/Cellphone –
pinakakilalang uri ng elektronikong
komunikasyon sa modernong panahon.
● Uri ng teleponong walang kordon.
● Inimbento upang mas magkaroon ng
kalayaan sa pakikipag-komunikasyon.
● Mas maliit sa ordinaryong telepono at
maaaring dalhin kahit saan.
Pangunahing Bahagi:
Baterya – dito nakasalalay ang buhay ng
cellphone.
Screen/LCD – ito ang nagpapakita ng iba’t ibang
gawain ng telepono, mensahe, at iba pa.
Sim Card – nagsisilbing utak ng telepono,
pagtatala ng numero, at nagsasaayos ng mga
gawain nito.
Power Key – buton na nagsasara at nagbubukas
ng cellphone.
End Key – tumatapos sa tawag.
Numerical Keys – pinipindot upang magpasok ng
mga numero at titik sa pagbuo ng mensahe.
Scroll Key – katulong upang maibaba o maitaas
ang pangalan, numero, bilang ng telepono, menu,
at settings opsiyon.
Navi Key – ginagawa nito ang kaukulang utos ng
screen.
Internet Antenna – sumasagap ng radar at
nagpapadala ng mensahe o tawag.
3. Fax Machine – isang uri ng elektronikong
komunikasyon na kilala rin sa ngayon at
nagsasagawa ng proseso ng pagpapadala
o pagt-transmit ng eksaktong kopya ng papeles o
dokumento.
Pangunahing Bahagi:
● Rotating Drum
● Drive Motors
● Lens Photo Seal
● Scanning Transverse
● Print Mechanism
4. Cable – alambre o kawad para makapaghatid
ng mga kuryente o signal.
● Cable Television
● Wireless Cable Service
5. Telex - uri ng serbisyong pang telegrama na Internet
nagpapadala ng mensahe.
- elektronikong komunikasyon na
Teleprinter - ginagamit sa pagpapadal ng nagconnect sa mga network ng
mensahe sa pamamagitan ng telepono kompyuter sa buong mundo.
- Halimbawa:
Frederick Creed - nagimbento ng teleprinter nung www.usr.com/education/analog/glossary.sap
1980, keyboard at printer. - Pinahihintulutan ng internet na mapasok
ang iba’t ibang kompyuter na naka
6. Telepono network at magamit ang mga datos na
- isa sa pinaka importanteng imbensyon na mattagpuan dito.
nagawa sa kasaysayan ng tao. - Halimbawa:
www.library.cornell/education/olinonis/bar/ref/reasearch/vocab.html
- Makakatulong ito upang mapadali o
mapabilis ang pakikipagusap kaninoman.
Wifi
- Malaki ang naitutulong nito sa maraming
larangan ng industriya, tahanan,
- koneksyong internet na hindi
transportasyon at pagkuha ng
nangangailangan ng kable at telepono.
impormasyon.
- Karaniwang ang gamit dito ay ang
kompanya nagbibigay serbisyo sa mga
Pangunahing Bahagi:
cp.
Bahagi na naglalaman ng iba pang bahagi na
siyang ginagamit upang makagawa ng tawag sa
Email
telepono
● Ringer coil
- Electronic Mail
● Gong
- Isa sa mga hinahaing serbisyo ng internet
● Network
mabilis nakikipagpalitan ng mensahe o
● Dial Assembly
sulat gamit ang kompyuter at ang
● Clapper
pagpapadala gamit ang internet.
● Switch Arm
● Cord
Chat
Transmitter - ginagamit bilang mikropono ng
- Nakabatay sa pakikipagusap gamit ang
telepono.
teklado/keyboard ng kompyuter.
Receiver - ginagamit upang marinig ang
- Kelangan ang netiquette sapagkat may
mensahe ng taong nasa kabilang linya ng
tuntunin sa paggamit ng teknikal ang
telepono.
sinusunod sa pagsulat ng ilang datos.
- Halimbawa:
Uri ng Telepono
● Hello
● ASL - Age, sex, location
1. Panelphone - nakadikit sa dingding na may
● BRB - be right back
cord na pede matanggal.
● LOL - laugh out loud
2. Call Director Telephone - idinesenyo para sa
● WCB - welcome back
opisina ng negosyo, maliit na switch board ang
anyo nito, may kakayahang humawak ng
papalabas, paparating at interoffice na tawag
kahit sa bayan.
3. Speaker Phone - hiwalay na mikropono at yunit
ng speaker.
4. Trimline Telephone - nabuo pang persoal na
gamit sa bahay.