BÀI TẬP KIỂM TOÁN

Câu hỏi 1:
Trong quá trình kiểm toán báo cáo tài chính của công ty X cho năm tài chính kết thúc
ngày 31.12.20X0, kiểm toán viên đề nghị gửi thư xác nhận nhưng Giám đốc doanh
nghiệp từ chối không đồng ý gửi thư đến 5 khách hàng trong số 60 khách hàng đề nghị
xác nhận.
Yêu cầu: Theo Anh/Chị, kiểm toán viên cần làm gì trong trường hợp này.
Theo chuẩn mực kiểm toán Việt Nam (VSA) 505
Nếu Ban Giám đốc đơn vị được kiểm toán không đồng ý để kiểm toán viên gửi thư xác nhận,
kiểm toán viên phải:
(a) Điều tra lý do của việc Ban Giám đốc không đồng ý và thu thập bằng chứng kiểm
toán về tính hợp lý và hợp lệ của các lý do đó (xem hướng dẫn tại đoạn A8 Chuẩn
mực này);
(b) Xem xét ảnh hưởng của việc Ban Giám đốc không đồng ý đến đánh giá của kiểm
toán viên về rủi ro có sai sót trọng yếu liên quan, kể cả rủi ro do gian lận, và đến nội
dung, lịch trình và phạm vi của các thủ tục kiểm toán khác (xem hướng dẫn tại đoạn
A9 Chuẩn mực này);
(c) Thực hiện các thủ tục kiểm toán thay thế được thiết kế để thu thập bằng chứng kiểm
toán phù hợp và đáng tin cậy (xem hướng dẫn tại đoạn A10 Chuẩn mực này).
Thủ tục kiểm toán bổ sung
Dựa vào TK 131, Kiểm tra chính sách bán chịu KH
131-Phải thu khách hàng: phát sinh khi bán hàng chưa thu tiền
- Chính sách bán chịu KH
- Phiếu thu quanh thời điểm, sau khi kiểm tra
- Vận đơn: Hóa đơn vận chuyển
Những sự kiện xảy ra sau ngày khóa sổ kế toán
Nếu kiểm toán viên kết luận rằng lý do của việc Ban Giám đốc đơn vị được kiểm toán
không đồng ý để kiểm toán viên gửi thư xác nhận là không hợp lý, hoặc kiểm toán viên
không thể thu thập được bằng chứng kiểm toán phù hợp và đáng tin cậy từ các thủ tục
kiểm toán thay thế, kiểm toán viên phải trao đổi với Ban quản trị đơn vị được kiểm toán
theo quy định tại đoạn 16 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 260. Kiểm toán viên cũng
 phải xác định các ảnh hưởng của vấn đề này đối với cuộc kiểm toán và ý kiến kiểm toán
theo Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 705.

Bài tập 1:
Tại một đơn vị được kiểm toán cho năm tài chính kết thúc ngày 31/12/20X0, có một số
nghiệp vụ chênh lệch tỷ giá ngoại tệ (liên quan đến các hoạt động sản xuất kinh doanh
trong nước) như sau:
1. Khoản chênh lệch tỷ giá từ nghiệp vụ thanh toán một khoản nợ phải trả gốc ngoại tệ
(USD) như sau: Số tiền ghi nhận phải trả ban đầu (trong năm 20X0) bằng đồng Việt
Nam là 150 triệu đồng. Do tỷ giá tăng dần trong năm nên khi thanh toán khoản nợ này
số tiền bằng đồng Việt Nam đã trả là 160 triệu đồng.
2. Khoản chênh lệch tỷ giá do thu hồi một khoản nợ phải thu gốc ngoại tệ (USD) như
sau: Số tiền ghi nhận phải thu ban đầu là 300 triệu VNĐ. Do tỷ giá tăng, khi thanh
toán thực tế số tiền bằng đồng Việt Nam thu được là 320 triệu đồng.
3. Tại 31/12/20X0, doanh nghiệp thực hiện đánh giá lại một số khoản nợ vay dài hạn
phải trả gốc ngoại tệ (USD) và phát sinh chênh lệch tỷ giá như sau: Số nợ phải trả
được ghi nhận ban đầu bằng đồng Việt Nam là 1.500 triệu đồng. Cuối năm khi đánh
giá lại số dư này, khoản phải trả được ghi nhận là 1.600 triệu đồng.
Kế toán đơn vị đã hạch toán 10 triệu đồng (nghiệp vụ 1) vào chi phí hoạt động tài chính;
20 triệu đồng (nghiệp vụ 2) vào doanh thu hoạt động tài chính và 100 triệu đồng (nghiệp
vụ 3) treo lại trên số dư Nợ tài khoản 4131 “Chênh lệch tỷ giá hối đoái đánh giá lại cuối
năm tài chính”. Biết rằng thuế suất thuế TNDN là 25%.
Câu hỏi:
o Theo Anh (Chị) đơn vị hạch toán như vậy đúng hay sai? Nếu sai thì ảnh hưởng
đến những chỉ tiêu nào trên các Báo cáo tài chính?
o Giả sử nếu đơn vị đơn vị đồng ý điều chỉnh, hãy thực hiện bút toán điều chỉnh.
o Bạn đang là kiểm toán viên, kiểm toán BCTC cho công ty, sai lệch trên là trọng
yếu tuy nhiên chưa ảnh hưởng đến tổng thể BCTC. Giả định, BGĐ không đồng ý
điều chỉnh theo yêu cầu của kiểm toán viên. Hãy nên ý kiến kiểm toán ứng với kết
quả kiểm toán trên.
 Hạch toán như đã thực hiện không chính xác vì một số lý do sau:
- Nghiệp vụ 1: Chênh lệch tỷ giá từ nghiệp vụ thanh toán khoản nợ phải trả gốc
ngoại tệ nên không nên được hạch toán vào chi phí hoạt động tài chính. Thay
 vào đó, chênh lệch này cần được hạch toán vào chi phí hoạt động sản xuất kinh
doanh.
- Nghiệp vụ 2: Chênh lệch tỷ giá từ việc thu hồi khoản nợ phải thu gốc ngoại tệ
cần được hạch toán vào doanh thu hoạt động sản xuất kinh doanh, không phải
vào doanh thu hoạt động tài chính.
- Nghiệp vụ 3: Chênh lệch tỷ giá từ việc đánh giá lại khoản nợ vay dài hạn cũng
cần được hạch toán vào chi phí hoặc doanh thu hoạt động sản xuất kinh doanh
tùy thuộc vào tính chất của khoản vay.
 Để điều chỉnh hạch toán, bạn có thể thực hiện bút toán điều chỉnh như sau:
- Nghiệp vụ 1:
Nợ TK 154: 10 triệu đồng
Có TK 413: 10 triệu đồng
- Nghiệp vụ 2:
Nợ TK 511: 20 triệu đồng
Có TK 413: 20 triệu đồng
- Nghiệp vụ 3:
Nếu khoản vay là để mua tài sản cố định:
Nợ TK 632: 100 triệu đồng
Có TK 342: 100 triệu đồng
Nếu khoản vay là để tài trợ hoạt động:
Nợ TK 515/635: 100 triệu đồng
Có TK 342: 100 triệu đồng
 Trong trường hợp Ban Giám đốc không đồng ý điều chỉnh theo yêu cầu của
kiểm toán viên, kiểm toán viên nên phản ánh ý kiến của mình trong báo cáo
kiểm toán. Họ nên nhấn mạnh rằng hạch toán sai lệch tỷ giá có thể dẫn đến
sự không chính xác và thiếu minh bạch trong Báo cáo tài chính, ảnh hưởng
đến khả năng đánh giá của các bên liên quan và sự tin cậy của báo cáo.
Bài tập 2:
Doanh nghiệp X bán một thiết bị trả góp với tổng số tiền theo giá trả góp (chưa tính thuế
GTGT) là 500 triệu đồng, giá bán thu tiền ngay là 380 triệu đồng, thuế GTGT phải nộp là
38 triệu đồng. Việc bán hàng được thực hiện vào ngày 31/12/20X0. Số tiền này được
thanh toán trong vòng 5 năm kể từ ngày mua hàng, số tiền này được trả cuối mỗi năm là
100 triệu đồng. Lãi suất chiết khấu hàng năm là 10%/năm. Kế toán doanh nghiệp đã tính
toán và ghi nhận riêng bút toán cho năm 20X0 như sau:
Nợ TK 131 - Phải thu khách hàng 538 trđ
 Có TK 511 - Doanh thu bán hàng hóa và dịchvụ 450 trđ
Có TK 515 - Doanh thu hoạt động tài chính 50 trđ
Có TK 3331 - Thuế GTGT phải nộp 38 trđ
(Đồng thời ghi nhận giá vốn của hoạt động trên là 300 triệu đồng)
Biết rằng: Thuế suất thuế TNDN là 25%.
Câu hỏi:
o Hạch toán như vậy đúng hay sai, nếu sai thì ảnh hưởng đến Báo cáo kết quả hoạt
động kinh doanh và Bảng cân đối kế toán năm 20X0 như thế nào?
o Giả sử nếu đơn vị đơn vị đồng ý điều chỉnh, hãy thực hiện bút toán điều chỉnh.
o Bạn đang là kiểm toán viên, kiểm toán BCTC cho công ty, sai lệch trên là trọng
yếu tuy nhiên chưa ảnh hưởng đến tổng thể BCTC. Giả định, BGĐ không đồng ý
điều chỉnh theo yêu cầu của kiểm toán viên. Hãy nên ý kiến kiểm toán ứng với kết
quả kiểm toán trên.
 Hạch toán như đã thực hiện là không đúng vì một số lý do sau:
- Giá vốn không được tính đúng: Giá vốn của hoạt động trên được ghi nhận là
300 triệu đồng, trong khi giá trị thực của thiết bị (tính cả lãi suất) là 500 triệu
đồng. Do đó, giá vốn phải được tính là số tiền mà doanh nghiệp đã chi trả để có
được thiết bị, bao gồm cả lãi suất.
- Thuế GTGT phải nộp không được tính đúng: Thuế GTGT phải nộp được tính
trên giá trị thực của thiết bị (500 triệu đồng), không phải trên giá bán thu tiền
ngay (380 triệu đồng).
 Hậu quả của việc hạch toán không đúng như trên sẽ ảnh hưởng đến Báo cáo
kết quả hoạt động kinh doanh và Bảng cân đối kế toán như sau:
- Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (Báo cáo lợi nhuận và lỗ lãi): Lợi nhuận
ghi nhận trong Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh sẽ không chính xác vì
chi phí vốn không được tính đúng. Điều này sẽ ảnh hưởng đến tỉ suất lợi nhuận
và các chỉ số tài chính khác.
- Bảng cân đối kế toán: Các khoản nợ và các khoản tài sản sẽ không chính xác
do giá vốn không được ghi nhận đúng. Điều này có thể ảnh hưởng đến tính
chính xác của các chỉ số tài chính khác, như tỷ lệ nợ vay, tỷ lệ vốn chủ sở hữu,
v.v.
 Để điều chỉnh hạch toán, bạn có thể thực hiện bút toán điều chỉnh như sau:
Nợ TK 131: 538 triệu
Có TK 511: 380 triệu
 Có TK 3387: 120 triệu
Có TK 3331: 38 triệu
Nợ TK 3387: 50 triệu
Có TK 515: 50 triệu
 Tuy nhiên, trong trường hợp Ban Giám đốc không đồng ý điều chỉnh theo yêu
cầu của kiểm toán viên, kiểm toán viên nên lập báo cáo kiểm toán chứng minh
rằng hạch toán không đúng có thể ảnh hưởng đến tính minh bạch và đáng tin
cậy của Báo cáo tài chính. Kiểm toán viên cần phản ánh ý kiến của mình trong
báo cáo kiểm toán và nêu rõ các rủi ro và hậu quả của việc không điều chỉnh
hạch toán đúng.

Bài tập 3:
Ngày 01/ 6/20x0, công ty ABC hoàn thành sửa chữa một TSCĐ, chi phí sửa chữa 50
triệu đồng, kết quả sau sửa chữa có cải thiện làm giảm đáng kể chi phí với trạng thái
trước lúc sửa chữa, mặc dù không làm kéo dài thời gian sử dụng, cũng như không làm
tăng công suất của tài sản. Công ty đã hạch toán số chi phí này vào chi phí trong kỳ (chi
phí bán hàng), tài sản này còn được sử dụng 5 năm. Thuế suất thuế TNDN là 25%.
Yêu cầu:
o Trong giới hạn của những thông tin trên, anh/chị hãy chỉ rõ những sai phạm của
công ty ABC và thực hiện các điều chỉnh cần thiết.
o Thực hiện bút toán điều chỉnh cần thiết, giả sử BGĐ đồng ý điều chỉnh theo yêu
cầu của kiểm toán viên.
o Bạn đang là kiểm toán viên, kiểm toán BCTC cho công ty, sai lệch trên là trọng
yếu tuy nhiên chưa ảnh hưởng đến tổng thể BCTC. Giả định, BGĐ không đồng ý
điều chỉnh theo yêu cầu của kiểm toán viên. Hãy nên ý kiến kiểm toán ứng với kết
quả kiểm toán trên.
 Sai phạm của công ty ABC và điều chỉnh cần thiết:
a) Công ty ABC đã hạch toán chi phí sửa chữa TSCĐ vào chi phí trong kỳ (chi phí
bán hàng), điều này không đúng vì chi phí sửa chữa TSCĐ nên được hạch toán
vào chi phí TSCĐ và được phân bổ theo thời gian sử dụng .
b) Công ty ABC không chỉnh trạng thái trước lúc sửa chữa, mặc dù đã cải thiện và
làm giảm đáng kể chi phí. Điều này có nghĩa là tài sản đã được nâng cấp và có giá trị sử
dụng cao hơn so với trước khi sửa chữa.
 Bút toán điều chỉnh:
- Khi hạch toán chi phí sửa chữa TSCĐ:
 Nợ: 211: 50 triệu đồng
Có: 111/112: 50 triệu đồng
- Khi điều chỉnh trạng thái tài sản sau sửa chữa:
Nợ 214: 50 triệu đồng
Có 111/112: 50 triệu đồng
- Phân bổ chi phí sửa chữa theo thời gian sử dụng TSCĐ (giả định TSCĐ còn
được sử dụng trong 5 năm):
Nợ 627,641, 642,.. 50 triệu đồng
Có 352 (3524): Lợi ích từ việc cải tiến TSCĐ - Lợi ích đã hạch toán 10
triệu đồng (50 triệu đồng / 5 năm x 1 năm) + Lợi ích chưa hạch toán 40 triệu
đồng (50 triệu đồng - 10 triệu đồng)
 Ý kiến kiểm toán:
Giả định rằng BGĐ không đồng ý điều chỉnh theo yêu cầu của kiểm toán viên,
kiểm toán viên nên đưa ra ý kiến sau:
- Công ty ABC đã hạch toán sai chi phí sửa chữa TSCĐ vào chi phí bán hàng
thay vì chi phí TSCĐ. Điều này không đáp ứng đúng nguyên tắc kế toán và có
thể ảnh hưởng đến tính chính xác của BCTC.
- Công ty ABC không điều chỉnh trạng thái của TSCĐ sau khi sửa chữa. Tài sản
sau khi sửa chữa có giá trị sử dụng cao hơn và có lợi ích kinh tế lâu dài, do đó
nên được hạch toán và phân bổ chi phí sửa chữa phù hợp để đảm bảo tính
chính xác và minh bạch của BCTC.
- Dựa trên sai lệch này, kiểm toán viên nên khuyến nghị BGĐ điều chỉnh và cập
nhật lại BCTC để phản ánh đúng và chính xác tình hình tài chính của công ty
ABC.

Bài tập 4:
Anh/Chị đang kiểm toán báo cáo tài chính của niên độ kế toán kết thúc ngày 31.12.20x0
của công ty cổ phần ABC, một doanh nghiệp kinh doanh thương mại tổng hợp và phát
hiện một số nghiệp vụ hạch toán không bình thường như sau:
1. Một thiết bị văn phòng được tặng biếu và đã bàn giao vào sử dụng ngày 1/10/20x0
nhưng không thấy ghi chép trên sổ sách kế toán. Thiết bị có giá trị 240 triệu đồng,
thuộc nhóm có tỷ lệ khấu hao 10%.
2. Nhà làm việc có giá trị đúng theo chứng từ là 420 triệu đồng, nhưng được ghi
nhận vào tài sản cố định ngày 1.7.20x0 với giá trị là 540 triệu. Số tiền tăng thêm là
khoản chi phí trang bị bàn ghế làm việc và mua văn phòng phẩm cho bộ phận
 quản lý, lẽ ra phải được ghi nhận vào chi phí quản lý năm 20x0. Thiết bị thuộc
nhóm có tỷ lệ khấu hao 20%.
Yêu cầu:
Giả sử kết quả kiểm tra cụ thể cho thấy các sự kiện trên là có thật và doanh nghiệp chưa
có điều chỉnh gì trên báo cáo tài chính. Anh chị hãy:
a) Phân tích và chỉ rõ từng nội dung sai phạm của từng nghiệp vụ trên trong quá trình
hạch toán? Sai phạm đó ảnh hưởng đến thông tin tài chính nào, ở đâu và ảnh
hưởng như thế nào?
b) Giả sử các sai sót trên là trọng yếu/không trọng yếu, hãy đề xuất các điều chỉnh
thích hợp trên các báo cáo tài chính cho năm tài chính kết thúc ngày 31/12/20x0
của doanh nghiệp.
c) Bạn đang là kiểm toán viên, kiểm toán BCTC cho công ty ABC. Giả định, BGĐ
không đồng ý điều chỉnh theo yêu cầu của kiểm toán viên. Hãy nên ý kiến kiểm
toán ứng với kết quả kiểm toán trên.
Biết rằng thuế suất thuế TNDN là 25%, khấu hao TSCĐ theo phương pháp đường thẳng.
Bài tập 5:
Công ty Thuận Hưng có năm tài chính đầu tiên từ ngày 01/01/2011 đến ngày 31/12/2011.
Đầu năm 2011, công ty Thuận Hưng đã áp dụng phương pháp tính giá xuất của hàng tồn
kho (Tài khoản 156- Hàng hóa) cho mặt hàng A theo phương pháp FIFO. Đầu năm 2012
Công ty Thuận Hưng thay đổi chính sách kế toán và áp dụng phương pháp tính giá xuất
kho cho mặt hàng A theo phương pháp bình quân gia quyền. Giả sử việc thay đổi chính
sách kế toán làm cho giá vốn hàng bán trong năm 2011 tăng lên 15.000.000đ. Giả sử
công ty Thuận Hưng áp dụng thuế suất thuế TNDN 25%.
Trích một số chỉ tiêu trên báo cáo tài chính công ty Thuận Hưng. Như sau:
Bảng số 01
(Đơn vị tính: Đồng)
Chỉ tiêu
Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh Năm 2012 Năm 2011
Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ 100.000.000 130.000.000
Giá vốn hàng bán 80.000.000 100.000.000
Lợi nhuận kế toán trước thuế TNDN 20.000.000 30.000.000
Chi phí thuế TNDN hiện hành 5.000.000 7.500.000
Lợi nhuận sau thuế TNDN 15.000.000 22.500.000

Bảng cân đối kế toán 31/12/2012 31/12/2011

Hàng tồn kho
Hàng tồn kho 150.000.000 100.000.000
Nợ phải trả
Thuế và các khoản phải trả Nhà nước 15.000.000 12.000.000
Vốn chủ sở hữu
Vốn đầu tư của chủ sở hữu 5.000.000 5.000.000
Lợi nhuận chưa phân phối 30.000.000 15.000.000

Tháng 2/2013, Kiểm toán báo cáo tài chính năm 2012.
Yêu cầu:
1. Trong giới hạn thông tin trên, Anh/Chị hãy chỉ rõ sai phạm của công ty Thuận
Hưng và thực hiện điều chỉnh thích hợp.
2. Hãy nêu ý kiến của kiểm toán viên trên Báo cáo kiểm toán với giả sử rằng các sai
phạm trên đây công ty Thuận Hưng không sửa.

Bài tập 6:
Anh/Chị đang kiểm toán báo cáo tài chính của niên độ kế toán kết thúc ngày 31.12.200X
của công ty cổ phần ABC. Công ty này đã hoạt động 4 năm nhưng chưa kiểm toán.
Khi xem xét về TSCĐ, anh/chị được biết kế toán đơn vị chỉ sử dụng duy nhất tài khoản
TSCĐ để phản ánh mọi biến động liên quan đến TSCĐ. Đơn vị tính khấu hao TSCĐ theo
phương pháp đường thẳng với tỷ lệ 10% nhưng được tính trên giá trị hiện thời tại thời
điểm cuối năm của TSCĐ. Biết rằng doanh nghiệp áp dụng thuế suất thuế TNDN là 25%.
Tài khoản TSCĐ của công ABC như sau :
Ngày Diễn giải Nợ Có Số dư
200X-3
1.1 Máy số 1 12.000 12.000
1.1 Máy số 2 12.000 24.000
1.7 Máy số 3 14.400 38.400
31.12 Khấu hao 3.120 35.280
200X-2
1.4 Máy số 4 18.000 53.280
31.12 Khấu hao
200X-1 5.190 47.304
1.7 Máy số 5 (thay cho máy số 1 bán
với giá 6.600)* 13.200 61.290
1.12 Sửa chữa máy số 4 96.000 157.209
31.12
200X Khấu hao 6.060 54.540
1.6
1.7 Sửa chữa lớn máy số 2 3.360 57.900
Trang bị hệ thống điều khiển tự
động cho máy số 5
31.12 3.240 61.140
Khấu hao
6.114 55.026

Ghi chú :
* Máy số 1 được nhượng bán và ghi sổ :
Nợ Tiền mặt 6.600.000
Có thu nhập khác 6.600.000
Yêu cầu :
1. Lập bảng tính giá trị đúng khấu hao lũy kế của TSCĐ.
2. Lập các bút toán điều chỉnh cần thiết.

Bài tập 7:
Anh/Chị đang kiểm toán báo cáo tài chính của niên độ kế toán kết thúc ngày 31.12.2014
của công ty cổ phần ABC, một doanh nghiệp kinh doanh thương mại tổng hợp và phát
hiện một số nghiệp vụ hạch toán không bình thường như sau:
1. Đơn vị cho công ty taxi Mai Linh thuê một mặt bằng đỗ xe với thời hạn 2 năm. Điều
khoản trong hợp đồng ngày 15/3/2014 ghi rõ số tiền mà công ty Mai Linh phải trả là
 20 triệu. Ngày 2/4/2014 công ty Mai Linh đã chuyển khoản trả toàn bộ số tiền trên.
Kế toán đơn vị hạch toán hết vào doanh thu trong năm 2014.
2. Đơn vị bỏ sót các bút toán tính khấu hao của một TSCĐ sử dụng cho bộ phận bán
hàng trong 3 tháng 9,10,11/2014 với giá trị 30 triệu.
Yêu cầu:
Giả sử kết quả kiểm tra cụ thể cho thấy các sự kiện trên là có thật và doanh nghiệp chưa
có điều chỉnh gì trên báo cáo tài chính. Anh chị hãy:
a) Phân tích và chỉ rõ từng nội dung sai phạm của từng nghiệp vụ trên trong quá trình
hạch toán? Sai phạm đó ảnh hưởng đến thông tin tài chính nào, ở đâu và ảnh
hưởng như thế nào?
b) Giả sử các sai sót trên là trọng yếu/không trọng yếu, hãy đề xuất các điều chỉnh
thích hợp trên các báo cáo tài chính cho năm kết thúc ngày 31/12/2014 của doanh
nghiệp.
c) Bạn đang là kiểm toán viên, kiểm toán BCTC cho công ty ABC. Giả định, BGĐ
không đồng ý điều chỉnh theo yêu cầu của kiểm toán viên. Hãy nên ý kiến kiểm
toán ứng với kết quả kiểm toán trên.
Biết rằng thuế suất thuế TNDN là 22%.