ÔN TẬP NHỮNG KIẾN THỨC CƠ BẢN ĐỂ TRẢ LỜI CÂU HỎI

NHẬN BIẾT

1. Biện pháp tu từ
a) Biện pháp tu từ từ vựng

Tiêu chí Đặc điểm Tác dụng Ví dụ + phân tích

So Đối Nhằm VD: Công cha như núi Thái Sơn
sánh chiếu hai tăng sức - Từ ngữ so sánh: như
hay biểu hình, - Vế A (sự vật được so sánh): công cha
nhiều sự biểu đạt - Vế B (sự vật dùng để so sánh): núi Thái Sơn
vât, sự cho sự - Tác dụng: núi Thái Sơn là ngọn núi cao đồ sộ,
việc mà diễn đạt, vững chãi nhất ở Trung Quốc. So sánh công
giữa nha với núi Thái Sơn tác giả đã ngợi ca công
chúng có lao to lớn của người cha trong việc nuôi dạy
nét con cái. Công ơn sinh dưỡng của cha chồng
tương chất như núi non, sừng sững và bất diệt. Từ
đồng. đó, đưa ra lời răn dạy cho các thế hệ phải biết
trân trọn, biết hiếu thảo với những công lao
ấy.

nhân sử dụng Khiến VD: Bão bùng thân bọc lấy thân/ tay ôm tay níu
hóa những từ chúng trở tre gần nhau thêm
ngữ chỉ nên sinh
hoạt động, gần - Thân, tay, núi, bọc là những từ dùng để chỉ
động, gũi, có hoạt động của con người nhưng lại được sử
tính hồn hơn. dụng để chỉ tính chất, hoạt động, bộ phận của
cách, suy cây tre.
nghĩ, tên - Tác dụng:
gọi ...
vốn chỉ + Giúp câu thơ thêm sinh động, gợi hình, gợi
dành cho tả, gợi cảm
con
người để + Sự vật trở nên có hồn hơn, mang sắc thái,
miêu tả dáng vóc của con người.
đồ vật,
sự vật, + Qua việc khắc họa hình ảnh cây tre, tác giả
con vật, đã bộc lộ, đặc tả những phẩm chất vốn có của
cây cối con người Việt Nam.
khiến
-

gọi tên Nhằm VD: Ăn quả nhớ kẻ trồng cây

 sự vật, tăng sức
hiện gợi hình,
tượng gợi cảm - “kẻ trồng cây” chỉ những người làm ra
này bằng cho sự thành quả, để thế hệ người sau thừa hưởng
tên sự diễn đạt. (ăn quả)
vật, hiện - Tác dụng: nhằm nhắc nhở, khuyên nhủ
tượng mỗi con người chúng ta trong cuộc sống
khác có nên biết ơn đối với những người đã có
nét công với mình. Câu văn cô đọng, hàm súc,
tương chứa nhiều ý nghĩa.
đồng với
nó.
Hoán Gọi tên Tăng sức - VD: Áo chàm đưa buổi phân li/ câmmf tay
dụ sự vật, gọi hình, nhua biết nói gì hôm nay.
hiện gợi cảm - Áo chàm chỉ người dân Việt bắc gảin dị,
tượng, cho sự mộc mạc, chất phác.
khái diễn đạt - Tác dụng: câu thơ gợi cho ta cảm nhận
niệm này được hình ảnh gần gũi, quen thuộc của
bằng tên người dân Việt bắc. Cuộc sống của người
sự vật, ở lại còn nhiều thiếu thốn, đơn sơ song tình
hiện cảm thì luôn thiết tha, đầy ắp. BPTT hoán
tượng, dụ khiến cho ý thơ trở nên giàu hình ảnh,
khái đồng thời tái hiện một cách đầy cảm xúc
niệm và thể hiện rõ sự lưu luyến của buổi chia li
khác có giữa đồng bào Việt bắc và các chiến sĩ
quan hệ cách mạng miền xuôi.
gần gũi
với nó
Nói biện để nhấn VD: đêm tháng năm chưa nằm đã sáng/ ngày
quá pháp tu mạnh, gây tháng mười chưa cười đã tối
từ phóng ấn tượng,
đại mức tăng sức Tác dụng: nhằm nhấn mạnh những chuyển biến
độ, qui biểu cảm. thời gian của thiên nhiên
mô, tính
chất của
sự vật,
hiện
tượng
được
miêu tả
Nói biện tránh gây VD: Bác đã đi rồi sao bác ơi/ mùa thu đang đẹp
giảm, pháp tu cảm giác
 nói từ dùng quá đau nắng xanh trời
tránh cách buồn, ghê
diễn đạt sợ, nặng Tác dụng:
tế nhị, nề; tránh
uyển thô tục,
chuyển thiếu lịch
sự.
Chơi là cách nhằm tạo
chữ lợi dụng sắc thái dí
đặc sắc dỏm hài
về âm, hước.
nghĩa
nhằm

b) Biện pháp tu từ cú pháp

Tiêu chí Đặc điểm Tác dụng Ví dụ + phân tích

Liệt kê
Đảo ngữ Đảo ngữ Đảo ngữ có
là biện tác dụng
pháp thay nhấn mạnh
đổi vị trí nội dung cần
diễn đạt
các thành
phần cú
pháp mà
không làm
thay đổi
nội dung
thông bảo
của câu.

2. Phong cách ngôn ngữ

Tiêu chí Định nghĩa Đặc trưng Ví dụ

Phong Phong cách Tính cụ thể: Cụ Chị mua giùm thằng bé mấy
cách ngôn ngữ sinh thể về không tờ vé số. Sau một hồi chọn
ngôn hoạt là phong gian, thời gian, lựa, chị hỏi nó:
ngữ cách được dùng hoàn cảnh giao
- Nếu cô trúng số con chịu cô
sinh trong giao tiếp tiếp, nhân vật
mua cho con cái gì?
hoạt sinh hoạt hàng giao tiếp, nộii
Nó nhìn chị, xoay qua xoay
ngày, thuộc dung và cách
lại rồi nói:
hoàn cảnh giao thức giao tiếp…
- Cho con một chiếc xe đạp,
tiếp không mang
+ Tính cảm xúc: có xe đi bán xong con chạy
 tính nghi thức. Cảm xúc của tới trường liền, không bị trễ
Giao tiếp ở đây người nói thể học nữa.
thường với tư hiện qua giọng Dí dí những ngón chân xuống
cách cá nhân điệu, các trợ từ, đất, nó hạ giọng:
nhằm để trao đổi thán từ, sử dụng - Cho con thêm đôi dép nữa
tư tưởng, tình kiểu câu linh nghe cô, để con đi học.
cảm của mình hoạt,.. Dĩ nhiên là chị không trúng
với người thân, số. Tôi lại thấy nó mỗi ngày
+ Tính cá thể: là
bạn bè,… đi qua nhà với chân trần, đầu
những nét riêng
không nón...
về giọng nói,
cách nói năng
Phong là ngôn ngữ Tính công khai
cách dùng trong các về quan điểm
ngôn văn bản chính chính trị:
ngữ luận hoặc lời nói – Tính chặt chẽ
chính miệng trong các trong diễn đạt và
luận buổi hội nghị, suy luận
hội thảo, nói – Tính truyền
chuyện thời sự, cảm, thuyết
… nhằm trình phục
bày, bình luận,
đánh giá những
sự kiện, những
vấn đề về chính
trị, xã hội, văn
hóa, tư tưởng,…
theo một quan
điểm chính trị
nhất định.