FEM 2024 - Chapter 2 - Truss

Dr.
Nguyen Thanh Nha 1/17/2024
Finite Element Method
FINITE ELEMENT METHOD
TS. Nguyễn Thanh Nhã

Bộ môn Cơ Kỹ Thuật – Khoa Khoa Học Ứng Dụng – 106B4
Phone: Office: (84.8) 38 647 256 – Ext: 5306; 0908.568181
Email: nhanguyen@hcmut.edu.vn; web: https://cmo.cadfea.com.vn/
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9733-5189;
Research Gate: https://www.researchgate.net/profile/Nguyen-Nha
FB: Nguyễn Thanh Nhã
Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024
Chapter 2:
Truss element
5.1. Khái niệm về phần tử thanh gậy
5.2. Các đặc trưng cơ học của phần tử thanh gậy
5.3. Nguyên lý công ảo áp dụng cho phần tử thanh gậy
5.4. Hệ tọa độ vật lý và hệ tọa độ tự nhiên
5.5. Hàm dạng (shape function)
5.6. Phần tử thanh gậy trong hệ tọa độ tổng thể
nhanguyen@hcmut.edu.vn 1
Dr. Nguyen Thanh Nha 1/17/2024
2.1. Khái niệm về phần tử thanh gậy
5.1. Khái niệm về phần tử thanh gậy Finite Element Method
Hình học phần tử thanh gậy
Hình học phần tử thanh gậy
2.2. Các đặc trưng cơ học

của phần tử thanh gậy
5.2. Các đặc trưng cơ học của phần tử thanh gậy Finite Element Method
Các thành phần ứng suất

Giả thiết đầu tiên và cơ bản nhất cho mô hình thanh gậy là trong thanh
chỉ có một thành phần ứng suất pháp duy nhất chính là ứng suất pháp
theo phương dọc trục của thanh
 11  0 X2
 22   33   12   23   13  0
X3
 11 0 0  n1  t1 
*
 0 0 0  n   t * 

   2  2 X1
 0 0 0  n3  t3 
*
σ  n  t*
Thanh chỉ chịu lực dọc trục nên có trạng thái ứng suất đơn
Quan hệ biến dạng – Chuyển vị

Giả thiết thứ 2 cơ bản cho mô hình thanh gậy cho trường chuyển vị
trong thanh: tất cả các điểm trên 1 mặt cắt bất kỳ của thanh đều có
chuyển vị giống nhau dọc theo trục thanh.
u1  u1 ( X 1 )
11  11 ( X 1 )  u1,1 ( X 1 )
X2
X3
X1
Quan hệ Ứng suất – Biến dạng

Với giả thiết đầu tiên về các thành phần ứng suất trong thanh, viết
phương trình định luật Hook
 11   2      0 0 0   11 
 0  2    0 0 0    22 
    
 0  2   0 0 0    33 
   
 0   0 0   212 
 0   0   2 23 
    
 0   sym    213 

Ta có:  22   33   11  11
2(   )
 (3  2  )
  11  (2    )11   ( 22   33 )  11  E11   11  E11

 12  13   23  0   11   11 ( X 1 )
10
5.3. Nguyên lý công ảo áp dụng cho

phần tử thanh gậy
11
5.3. Nguyên lý công ảo áp dụng cho phần tử thanh gậy Finite Element Method
Công thức tổng quát

Áp dụng nguyên lý công ảo cho một phần tử thanh gậy trong không gian
3 chiều:
 Wdyn   Wint   Wext   Wext   Wext
  u1  u1   11   11 
 Wdyn   Wint    u2    0   dV    22    0  dV
   

 u3   0  
 33   0 
  u1  t1    u1  b1 
*
 
 Wext   Wext    u2   0  dA    u2    0   dV
   
     

 u3   0  
 u3   0 
Trong bài toán tĩnh, bỏ qua thành phần  Wdyn

12
Khai triển các thành phần công ảo
L / 2 0 L/2 X1

t1*  L
2   2
t1* L
Công ảo của thành phần lực bề mặt:

 L L L L  L L L L
 W    u1 ( )t1* ( )   u1 ( )t1* ( )   dA   u1 ( ) N1* ( )   u1 ( ) N1* ( )
ext
 2 2 2 2 A 2 2 2 2
Công ảo của thành phần lực thể tích:

L /2
W  
ext 
 L /2
 u1 p1 ( X 1 )dX 1 L / 2 0 L/2 X1
p1 ( X 1 )
13
Khai triển các thành phần công ảo
Công ảo của thành phần nội lực:

L /2 L /2
 Wint  
 L /2
11 11  dAdX 1 
A

 L /2
11 11 AdX 1
Thay vào nguyên lý công ảo cho một phần tử thanh gậy
L /2 L /2 L /2

 L /2
 u1 u1  AdX 1  
 L /2
A 11  11 dX 1   u1e1 N1e1   u1e 2 N1e 2  
 L /2
 u1 p1 dX 1
14
5.4. Hệ tọa độ vật lý

và hệ tọa độ tự nhiên
15
5.4. Hệ tọa độ vật lý và hệ tọa độ địa phương Finite Element Method
Hệ tọa độ vật lý và hệ tọa độ tự nhiên
Hệ tọa độ vật lý (physical coordinates)
L / 2 0 L/2 X1  L L
X1   , 
 2 2
Hệ tọa độ tự nhiên (natural coordinates)
1 0 1 1   1,1
1
16
5.4. Hệ tọa độ vật lý và hệ tọa độ địa phương Finite Element Method
Quan hệ giữa tọa độ vật lý và tọa độ tự nhiên
Hệ tọa độ vật lý (physical coordinates) Hệ tọa độ t.nhiên (natural coordinates)
L / 2 0 L/2 X1 1 0 1 1
L
Quan hệ giữa tọa độ vật lý và tọa độ tự nhiên: X1  1
2
Ma trận chuyển đổi giữa 2 hệ tọa độ (ma trận Jacobi):

X 1 L L
J  X 1,1  dX 1  d 1  J d1
1 2 2
Quan hệ giữa chiều dài phần tử và định thức ma trận Jacobi:

L
dX 1  d 1  J d 1
2
17
2.5. Hàm dạng (shape function)
18
5.5. Hàm dạng (shape function) Finite Element Method
Tính liên tục của hàm dạng

u1 u1
u1,1 fullfilled u1,1
e 1 e e 1 e 1 e e 1
u1 u1
u1,1 violated u1,1 kink
jump
jump
e 1 e e 1 e 1 e 1
e
19
Hàm xấp xỉ
u1
  1  2  3 u1
u1
u1
1 2 3 1 2 3
Xấp xỉ tuyến tính với 3 phần tử Xấp xỉ bậc 2 với 3 phần tử
u1
u1
Xấp xỉ tuyến tính với 6 phần tử

20
Đa thức nội suy Lagrange

Xấp xỉ hàm chuyển vị u bất kì bằng các giá trị chuyển vị nút với đa thức nội suy:
p 1
u1 (1 )  u1 (1 )   u1ei N i (1 )  N(1 )ue
i 1
N(1 )   N 1 (1 ) N 2 (1 )  N n (1 )   Vector các hàm dạng

là hàm theo 1
T
ue  u1e1 u1e1  u1en   Vector các chuyển vị nút
độc lập với 1
Xấp xỉ đạo hàm hàm chuyển vị u bất kì bởi các giá trị chuyển vị nút với hàm dạng:
u1 (1 ) p 1
 u1,1 (1 )  u1,1 (1 )   u1e1 N ,1i (1 )  N,1 (1 )ue
1 i 1
21

Đa thức nội suy Lagrange bậc p:
p 1
1k  1 1 if i  k
N i (1 )   N i (1k )  
k 1 1  1
k i
0 if i  k
k i
 Điều kiện Kronecker dealta
1 2
Ví dụ: Đa thức nội suy Lagrange bậc 1 (p=1)
112
1k  1 12  1 1  1 1
N 1 (1 )    2   (1  1 )
1  1 1  1 1  ( 1) 2
k 1 1
p 1
1k  1 k 1
N i (1 )   k 1
k 1 1  1
k i
11 2
1k  1 11  1 1  1 1
k i N 2 (1 )    1   (1  1 )
1  1 1  12 1  1 2
k 2
k 1
k 2
1 0 1 1
22

1 2 3
2 13
1k  1 12  1 13  1 0  1 1  1 1
N 1 (1 )  
k 1;k 1 1  1
k 1
 2   (1  1)1
1  1 1  1 0  ( 1) 1  ( 1) 2
1 3 1
2 13
1k  1 11  1 13  1 1  1 1  1
N 2 (1 )  
k 1;k  2 1  1
k 2
 1 
1  12 13  12 1  0 1  0
 1  12
213
1k  1 11  1 12  1 1  1 0  1 1
N 3 (1 )   k 3   1   3  2   3  1  1 0  1  2 (1  1 )1
k 1;k 3 1  1 1 1 1 1
23
Xấp xỉ các đại lượng cơ học thông qua hàm dạng

Hàm dạng tuyến tính (Linear shape functions): N(1 )   N 1 (1 ) N 2 (1 ) 
1 N 1 (1 )
N 1 (1 )  (1  1 )
2 2
1 1
N 2 (1 )  (1  1 )
2 N 2 (1 )
1
Xấp xỉ các biến cho bài toán: 2
Xấp xỉ trường chuyển vị u1 (1 ) và biến phân của trường chuyển vị  u1 (1 )
thông qua ma trận các hàm dạng N(1 ) .
T
u1 (1 )  u1 (1 )  N(1 )ue ue  u1e1 u1e 2 
T
 u1 (1 )   u1 (1 )  N(1 ) ue  ue   u1e1  u1e 2 
u1 (1 )  u1 (1 )  N(1 )u

T
 e  e  u1e1 u1e 2 
u
24

Xấp xỉ đẳng tham số cho hình học
Trong công thức phần tử hữu hạn đẳng tham số, tọa độ hình học cũng được
xấp xỉ thông qua ma trận các hàm dạng giống như phép xấp xỉ chuyển vị.
X 1 (1 )  X 1 (1 )  N(1 )X e

T
X e   X 1e1 X 1e 2 
Với phần tử thanh gậy:

1  1 1  1  L 1  1 L 1  1 L
X 1 (1 )  X 1e1  X 1e 2    1
2 2 2 2 2 2 2
Xấp xỉ ma trận Jacobi:

X 1 L
J 
1 2
25

Xấp xỉ trường biến dạng
Trường biến dạng của bài toán trong hệ tọa độ tự nhiên:
u1 u1 (1 ( X 1 )) u1 (1 ) 1 2

11 (1 )     u1,1 (1 )
X 1 X 1 1  X 1 L
 1
u1,1 (1 ) J
Xấp xỉ trường biến dạng thông qua vector các hàm dạng:
2   2 ei i  2 2
11 (1 )  11 (1 )   
L 1  i 1
u1 N (1 )    u1ei N ,1i (1 )
 L i 1
Viết dạng vector:
2 1  u e1 
11 (1 )  11 (1 )   N ,1 (1 ) N ,12 (1 )   1e 2   B(1 )ue
L u1 
B-Operator (ma trận tính biến dạng):
2 1  1 1
B  N ,1 (1 ) N ,12 (1 )    
L  L L 
26

Xấp xỉ biến phân của biến dạng
Xấp xỉ biến phân của biến dạng thông qua vector các hàm dạng:
2   2 
11 (1 )  11 (1 )   u1ei N i (1 )
L 1  i 1
2 1  u e1 
  N ,1 (1 ) N ,12 (1 )   1e 2   B(1 ) ue
L  u1 
B-Operator (ma trận tính biến dạng):

2 1  1 1
B  N ,1 (1 ) N ,12 (1 )    
L  L L 
27
Xấp xỉ các thành phần công ảo thông qua hàm dạng

Xấp xỉ thành phần công ảo nội
L /2 1 1
L
 Winte   11EA11 dX 1   11EA11 J d 1   11EA11 d 1
 L /2 1 1
2
Thay các xấp xỉ của biến dạng và biến phân của biến dạng vào:
1
2 2
 2 2
L
 Winte      u1ei N ,1i (1 )  EA   u1ej N ,1j (1 )  d 1
1 
L i 1   L j 1 2
1
2 EA 2 2
   u1ei N ,1i (1 )N ,1j (1 )u1ej d1
L i 1 j 1 1
1
2 EA 2 2
 
L i 1 j 1
 u1ei  N ,1i (1 )N ,1j (1 )d 1u1ej
1
28

Viết dưới dạng ma trận:

  u e1  2 EA 1  N ,11 (1 )  1  u1e1 
 Winte   1e 2    2   ,1 1 ,1 1  1 u1e 2 
 N ( ) N 2
( ) d 
 u1  L 1  N ,1 (1 ) 
  u e1  2 EA 1  N ,11 (1 ) N ,11 (1 ) N ,11 (1 ) N ,12 (1 )   u1e1 
  1e 2   2
 u1  L 1  N ,1 (1 ) N ,1 (1 ) N ,1 (1 ) N ,1 (1 )  u1 
1 2 1 d 1  e 2 
Đạo hàm của hàm dạng tuyến tính là hằng số, suy ra:
  u e1  4 EA  N ,11 N ,11 N ,11 N ,12   u1e1 

 Winte   1e 2   2 1 2 1   e2 
 u1  L  N ,1 N ,1 N ,1 N ,1  u1 
  u e1  EA  1 1  u1e1 
  1e 2     e2 
 u1  L  1 1  u1 
 


 ue ke ue
29

Viết dưới dạng B-Operator:

1 1 1
1  B u  EA  B u  2 d1  1 u  B EAB u J d1

L e L
 Winte   11EA11 d 1  e e T e
1
2
Ma trận độ cứng phần tử thanh gậy:

1
k e   BT EAB J d 1 EA  1 1
ke 
1
L  1 1 
 u e1 
 Winte   ue  k eu e u e   1e 2 
u1 
30

Xấp xỉ thành phần công ảo ngoại
Công ảo của các thành phần ngoại lực được xấp xỉ qua vector các hàm dạng
  u e1   N e1  1 L
 Wexte   1e 2  .  1e 2     u1 (1 ) p1 (1 ) d 1
 u1   N1  1 2
  u e1   N e1  1  2  L
  1e 2  .  1e 2       u1ei N i (1 )  p1 (1 ) d 1

 1   1  1  i 1
u N  2
  u e1   N e1    u e1  1  N 1 ( )  L
  1e 2  .  1e 2    1e 2  .   2 1  p1 (1 ) d 1
 u1   N1   u1  1  N (1 ) 
 
2

rne rpe
 N e1 
Vector tải phần tử do lực tập trung đặt tại đầu thanh: rne   1e 2 
 N1 
Vector tải phần tử do lực phân bố dọc trục:
 r e1  1  N 1 ( )  L
1
rpe   pe 2     2 1  p1 (1 ) d 1   NT (1 ) p1 (1 ) J d 1
 rp  1  N (1 )  2 1
31

Xấp xỉ thành phần công ảo ngoại
Công ảo của các thành phần ngoại lực được xấp xỉ qua vector các hàm dạng
 Wexte   u e  rne   u e  rpe   ue  r e
Trường hợp đặc biệt với tải phân bố dọc trục là hằng số vector tải phần tử
được viết như sau: 1

1  12 
1
 r e1
 p L
1
1    p L  2 p1L 1
rpe   e 2   1  
p 1
d 1  1   
 rp  4 1 1  1  4  1 2 1
1  12 
 2  1
 e1 p1L 
 N1  2 
r e  rne  rpe   
 N e2  p1L 
 1 2 
32
Ma trận độ cứng và vector tải phần tử
Ma trận độ cứng phần tử thanh gậy: EA  1 1

ke 
L  1 1 
Vector tải phần tử được viết như sau:  e1 p1L 

 N1  2 
r e  rne  rpe   
 N e2  p1L 
 1 2 
 Winte   ue  k eu e
 Wexte   u e  rne   u e  rpe   ue  r e
 Winte   Wexte   ue  k eu e   u e  r e  k eue  r e
33
Ví dụ đơn giản bài toán thanh gậy

Ví dụ 1: 1 e1 2
F
1 2
EA  1 1 1
Ma trận độ cứng phần tử: ke 
L  1 1  2
Vector tải phần tử:
 N e1  p1L / 2   R1  0  R1 
r e  rne  rpe   1e 2   
 N1  p1L / 2   F  0   F 
EA  1 1  u1   R1 
1
Hệ phương trình: k u  r   
e e e
L  1 1  u12   F 
Điều kiện biên: u11  0
Hệ phương trình EA 2 LF
rút gọn sau khi áp
u1  F  u12 
L EA
điều kiện biên:
34

Ví dụ 2: 1 (1) p 2 (2) 3
a a
- Rời rạc hóa vật thể, chia làm 2 phần tử:
- Đánh số thứ tự nút và phần tử như trên:

- Thiết lập ma trận chỉ số liên kết giữa các phần tử:
Chỉ số cục bộ Nút đầu Nút cuối

Phần tử (nút i) (nút j)
(1) 1 2
(2) 2 3
Ma trận chỉ số liên kết bậc tự do:
1 2
b 
 2 3
35

Ví dụ 2: 1 (1) p 2 (2) 3
a a Chỉ số tổng thể:

- Thiết lập các ma trận cứng của phần tử:
1 2 2 3
EA  1 1 1 EA  1 1 2
k e1  k e2 
a  1 1  2 a  1 1  3
- Ghép nối ma trận cứng tổng thể:

1 2 3
1 1 0  1
EA 
k  e
1 1  1 1 2
a  
 0 1 1  3
36

Ví dụ 2: 1 (1) p 2 (2) 3
a a Chỉ số tổng thể:

- Thiết lập các vector tải phần tử:
 R  pa / 2   R1  pa / 2  1
r e1  rne1  rpe1   1  
 0  pa / 2   pa / 2  2
0  pa / 2   pa / 2  pa 1 2
r e 2  rne 2  rpe 2      
0  pa / 2   pa / 2  2 1 3
- Vector tải tổng thể:
 R1  pa / 2   R1  pa / 2  1
r   pa / 2  pa / 2   
e 
 2
pa
  
 pa / 2   pa / 2  3
37

Ví dụ 2: 1 (1) p 2 (2) 3
a a
- Hệ phương trình tổng thể:
k eue  r e
1 1 0   u11   R1  pa / 2 
EA   
1 1  1 1 u12    pa 
a    
 0 1 1   u1   pa / 2 
3
- Áp đặt điều kiện biên: u11  0
EA  2 1 u1   pa  pa  2 
2
  
a 1 1  u13   pa / 2  2  1 
38

Ví dụ 2: 1 (1) p 2 (2) 3
a a
- Giải hệ phương trình tổng thể, tìm được vector các chuyển vị chưa biết:
u 2  pa 2  3
u e '   13    
 u1  2 EA  4   u11  0
2
 2  pa  
- Vector các chuyển vị tổng thể: u  u1 
  2 EA  3
e
 u13   4 
 
- Vector chuyển vị từng phần tử:
 u1  pa 2 0 u 2  pa 2  3
u e1   12     u e 2   13    
u1  2 EA  3  u1  2 EA  4 
- Hàm chuyển vị mỗi phần tử:
u1e1 ( x )  N 1 ( x )u11  N 2 ( x )u12 u1e 2 ( x )  N 1 ( x )u12  N 2 ( x )u13
39

Ví dụ 2: 1 (1) p 2 (2) 3
a a
- Ứng suất trên từng phần tử:
 1 1  pa 2 0 3 pa
 11e1  E11e1  E B u e1  E   
 a a  2 EA  3 2 A
 1 1  pa 2  3 1 pa
 11e 2  E11e 2  E B u e 2  E   
 a a  2 EA  4  2 A
- Nội lực dọc trục trên từng phần tử :

3
N1e1  A 11e1  pa
2
1
N1e 2  A 11e 2  pa
2
40
Tích phân số (Numerical integration)
Trong phương pháp phần tử hữu hạn, phép tích phân thường sử dụng là
phép cầu phương Gauss (Gauss-Legendre quadrature):
Tích phân của hàm f trong hệ tọa độ tự nhiên được xấp xỉ bởi phép tổng sau:
1 n
 f ( )d   f (1i )
i
1 1
1 i 1
f 12 
f (1 )
f 11 
11 12
0
1 1
41

Số điểm Gauss cần thiết (n) cho phép cầu phương Gauss thỏa biểu thức sau:
p  2n  1
Tọa độ các điểu Gauss và các trọng số được cho như bảng sau:
n p  2n  1 f (1 ) 1i i
1 1 11 1  0
11  1 / 3 1  1
2 3
12  1 / 3 2 1
3 5 11   3 / 5 1  5 / 9
12  0 2  8 / 9
  3/5
1
3
3  5 / 9
42
Ví dụ:
1 1
1 3 2
1 d1  3 1 1  3
2
1
1 2 2
 1   1  2
1 d1   3  1   3  1  3
2
1
f (1 )
1 1 1
43
5.6. Phần tử thanh gậy

trong hệ tọa độ tổng thể
44
Chuyển vị nút trong hệ tọa độ tổng thể
45

Quan hệ giữa chuyển vị nút trong hệ tọa độ tổng thể
và chuyển vị dọc trục thanh trong không gian 3 chiều
u1e1  u1e1' cos 1  u2e1' cos  2  u3e1' cos  3
u1e 2  u1e 2 ' cos 1  u2e 2' cos  2  u3e 2' cos  3
 u1e1' 
 e1' 
 u2 
 u1  cos 1 cos  2 cos  3
e1
0 0 0   u3e1' 

 e2   0  
u1  0 0 cos 1 cos  2 cos  3  u1e 2 ' 
   e2 '
ue T u2 
 e2 ' 

u3 
Vector ue ' Vector
chuyển vị Ti   cos 1 cos  2 cos  3  chuyển vị
dọc trục trong hệ
thanh tọa độ tổng
X ej 2'  X ej 1'
cos  j  thể
L
46

Ma trận độ cứng phần tử và vector tải phần tử trong hệ tọa độ tổng thể 3D
Vector chuyển vị trong hệ tọa độ tổng thể:
ue  T ue ' u e '  TT u e
 ue  T  ue '  ue '  T T  ue
Công nội (ảo):
   u  k u   T u  k  Tu    u  T k T u e '   Winte '

T T
 Winte  
ue  k
u
e e e e e e' e e' e' T e

2 x1 2 x 2 2 x1 ke'
Công ngoại (ảo):
 Wexte   ue  r e   ue '  T
 r   u e '  r e '   Winte '
T e
re '
Ma trận độ cứng phần tử và vector tải phần tử trong hệ tọa độ tổng thể:
k e '  TT k e T r e '  TT r e
47

Quan hệ giữa chuyển vị nút trong hệ tọa độ tổng thể
và chuyển vị dọc trục thanh trong không gian 2 chiều
u2e 2 '
x
u1e 2
u1e 2 '
X2 y u2e1' e
u1e1
u1e1  u1e1' cos   u2e1' sin 

u1e1' u1e 2  u1e 2 ' cos   u2e 2 ' sin 
X1
 u1e1' 
 
 u  cos  sin 
e1
0 0   u2e1' 
1
   
e2
0
u   0 cos  sin   u e 2 ' 
 1
  1e 2 ' 
ue T

u2 
ue '
48
Ma trận chuyển đổi giữa hệ trục phần tử và hệ trục tổng thể

u2e 2 '
x
u1e 2
u1e 2 '
X 2' u2e1' e
u1e1
 cos  sin  0 0 
T
 0 0 cos  sin  
X 1' u1e1'
X 1e 2 '  X 1e1'
cos  0  cos  
 sin  0 
L
T 
T  X  X 2e1'
e 2'
 0 cos   sin   2
  L
 0 sin  
X  X 1e1'    X 2e 2'  X 2e1' 
2 2
L e2 '
1
49

Ma trận độ cứng phần tử hệ tọa độ tổng thể 2 chiều:
cos  0 
 sin  0  EA  1 1  cos  sin  0 0 
k e '  TT k e T   
 0 cos   L  1 1   0 0 cos  sin  
 
 0 sin  
cos2  cos  sin   cos2   cos  sin  

 
EA  sin  2
 cos  sin   sin 2  
ke' 
L  cos 2  cos  sin  
 
 sym sin 2  
50

Ma trận độ cứng phần tử hệ tọa độ tổng thể không gian 2 chiều viết gọn:
 c 2 cs  c 2 cs 
 
EA  s 2 cs  s 2 
ke' 
L  c2 cs 
 
 sym s2 
Trong đó: c  cos  ; s  sin 

 : Góc giữa thanh và trục x’
E : Module đàn hồi
A : Diện tích mặt cắt thanh
L : Chiều dài thanh
51

Nội lực trong thanh dàn
Biến dạng và ứng suất trong thanh:
11  Bu e
 11  E11
Nội lực dọc trục trong thanh:
N e   11 A  EABu e  EABTu e '  S e 'u e '
Trong đó: S e ' : Ma trận tính nội lực
 1 1   cos  sin  0 0 
S e '  EABT  EA  

 L L 0 0 cos  sin  
EA
   cos   sin  cos  sin  
L
52

Bài toán ví dụ 1
Tính ứng xử hệ thanh dàn phẳng có mô hình như sau:
F2  1
F1  2
L3  10 2
L2  10
 EA3  200 2
(3)  EA2  50
(2)
(1)
L1  10
 EA1  100
53

Bước 1: Rời rạc hóa kết cấu, đánh số phần tử, đánh số nút, tại mỗi nút có 2
bậc tự do là 2 chuyển vị trong hệ tọa độ tổng thể, thiết lập ma trận chỉ số nút:
u23 u6'
3
3
3
u
1 u5'
(3) (3)
(2) (2)
u12 2 u2'
u 2 u4'
(1) (1)
1 u11 2 u12 u1' 1 2 u3'
54

Bước 1: Rời rạc hóa kết cấu, đánh số phần tử, đánh số nút, tại mỗi nút có 2
bậc tự do là 2 chuyển vị trong hệ tọa độ tổng thể, thiết lập ma trận chỉ số nút:
u6'
Chỉ số cục bộ Nút đầu Nút cuối
3 (nút i) (nút j)
u5' Phần tử
1 2 3 4
(1) 1 2 3 4
(2) 3 4 5 6
(3) 1 2 5 6
(3)
(2)
u2'
u4'
(1)
u1' 1 2 u3'
55

u6'
Bước 2: Thiết lập các ma trận độ cứng phần tử: 3
 c 2 cs  c 2 cs  u5'
 
EA  s 2 cs  s 2 
k 
e'
L  c2 cs  (3)
(2)
  u2'
 sym s2  (1)
u4'
u1' 1 2 u3'
cos2 (00 ) cos(00 )sin(00 )  cos2 (00 )  cos(00 ) sin(00 ) 
 
 EA1  sin 2 (00 )  cos(00 )sin(00 )  sin 2 (00 ) 
k1 
'
L1  cos2 (00 ) cos(00 ) sin(00 ) 

 
 sym sin 2 (00 ) 
1 2 3 4
 1 0 1 0 1
0 0 0 0 2
k1'  10  
 1 0 1 0 3
  4
0 0 0 0
56

u6'
 c cs  c cs 
2 2 u5'
 
EA  s 2 cs  s 2 
k 
e'
L  c2 cs  (3)
(2)
  u2'
 sym s2  (1)
u4'
'
u1 1 2 u3'
cos (90 ) cos(90 ) sin(90 )
2 0 0 0
 cos (90 ) 2
 cos(90 )sin(90 ) 
0 0 0
 
 EA2  2 0
sin (90 )  cos(90 )sin(90 )
0 0
 sin 2 (900 ) 
k '2 
L2  cos2 (900 ) cos(900 )sin(900 ) 
 
 sym sin 2 (900 ) 
3 4 5 6
0 0 0 0  3
0 1 0 1 4
k '2  5  
0 0 0 0  5
 
0 1 0 1  6
57

u6'
 c 2 cs  c 2 cs  u5'
 
EA  s 2 cs  s 2 
k 
e'
L  c2 cs  (3)
(2)
  u2'
 sym s2  (1)
u4'
u1' 1 2 u3'
cos2 (450 ) cos(450 ) sin(450 )  cos2 (450 )  cos(450 )sin(450 ) 
 
 EA3  sin 2 (450 )  cos(450 ) sin(450 )  sin 2 (450 ) 
k3 
'
L3  cos2 (450 ) cos(450 )sin(450 ) 

 
 sym sin 2 (450 ) 
1 2 5 6
 0.5 0.5 0.5 0.5 1
 0.5 0.5 0.5 0.5
2
k '3  20  
 0.5 0.5 0.5 0.5  5
 
 0.5 0.5 0.5 0.5  6
58

Bước 3: Lắp ghép các ma trận cứng phần tử thành ma trận cứng tổngu' thể:
6
1 2 3 4 5 6 u5'
0 0 0 0 0 0 1
0 0 0 0 0 0 (3)
  2 u2'
(2)
u4'
0 0 0 0 0 0 3 (1)
k'   
0 0 0 0 0 0 4 '
u
1 1 2 u3'
0 0 0 0 0 0 5
 
0 0 0 0 0 0 6
59

Bước 3: Lắp ghép các ma trận cứng phần tử thành ma trận cứng tổng thể:
1 2 3 4
 10 0 10 0 1
 0 1 2 3 4 5 6
0 0 0 2
k1'   
 10 0 10 0 3  10 0 10 0 0 0 1
   0
 0 0 0 0 4
0 0 0 0 0 2
 
0 0 0 0 0 0  10 0 10 0 0 0 3
0
k'   
0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 4
 
0
k'  
0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 5
  
0 0 0 0 0 0
 0 0 0 0 0 0 6
0 0 0 0 0 0
 
0 0 0 0 0 0
(Bước trước)
60

3 4 5 6
0 0 0 0 3
1 2 3 4 5 6
0 5 0 5 4
k2  
' 
0 0 0 0 5  10 0 10 0 0 1
0

 0 5 0 5
 6  0 0 0 0 0 2
0
 
 10 0 10 0 0 0  10 0 10 0 0 3
0
 0
k'   
0 0 0 0 0 5 0 5 4
   0 0 0
 10
k'  
0 10 0 0 0  0 0 0 0 0 0 5
  
 0 0 0 0 0 0
 0 0 0 5 0 5  6
 0 0 0 0 0 0
 
 0 0 0 0 0 0
(Bước trước)
61

1 2 5 6
 10 10 10 10 1
 10 10 10 10 1 2 3 4 5 6
k3  
'  2
 10 10 10 10  5
   20 10 10 0 10 10 1
 10 10 10 10  6  10 10 0 0 10 10 2
 
 10 0 10 0 0 0  3
k'   
 10 0 10 0 0 0  0 0 0 5 0 5  4
 0 0  10 10 0

0 0 0 0
 0 10 10  5
 10 0 10 0 0 0  
k'     10 10 0 5 10 15  6
 0 0 0 5 0 5 
 0 0 0 0 0 0
 
 0 0 0 5 0 5
(Bước trước)
62

 20 10 10 0 10 10

 10 10 0 0 10 10
 
 10 0 10 0 0 0 
k'   
 0 0 0 5 0 5 
 10 10 0 0 10 10 
 
  10  10 0  5 10 15 
63

Bước 4: Vector tải của hệ trong hệ tọa độ tổng thể:
0  0   0 
0  0   0 
     
0  0   0 
f      
'
0  0   0 
 0  F1   2 
     
 0  F2   1 
Lực phân bố dọc Lực tập trung

thanh phân về các nút tại các nút
64

F2  1
F1  2
Bước 5: Áp đặt điều kiện biên và thiết lập hệ PT tổng thể:
Hệ PT tổng thể: L3  10 2
L2  10
 EA3  200 2
(3)  EA2  50
(2)
(1)
L1  10
 EA1  100
1 2 3 4 5 6
 20 10 10 0 10 10  u1'   0  1

 10 10  
0 0 10 10 u2'   0  2
   
 10 0 10 0 0 0   u3'   0  3
  '    
 0 0 0 5 0  5  u4   0  4
 10 10 0 0 10 10   u5'   2  5

    
 10 10 0 5 10 15   u6'   1  6
65

F2  1
Bước 5: Áp đặt điều kiện biên và thiết lập hệ PT tổng thể: F1  2
Hệ PT tổng thể sau khi khử các điều kiện biên:

L3  10 2
L2  10
 EA3  200
10 0 0   u  0
' 2
3 (3)  EA2  50
 0 10 10  u   
(2)
  2
'
  5 (1)
 0 10 15 u '

6
  1 

L1  10
 EA1  100
Bước 6: Giải hệ phương trình:
 u3'   0 
 '  
u
    0.4
5 
u6'   0.2 
 
66

Bước 7: Tính các nội lực dọc trục trong các thanh
Vector chuyển vị trong từng thanh  u1'  0

 '  
u 0
u e1'   2'    
 u1'   0  1
 u3  0
 '    '  
 u2   0  u4  0
2
u'   0  3  u3'   0 
u '   3'      ' 
0 
 u4   0 
u
4 ue2 '   4'    
 u5   0.4 
 u5'   0.4  5  '  
 '    u6   0.2 
 u6   0.2  6
 u1'   0 
 ' 
u 0 
u e 3'   2'    
 u5   0.4 
 '  
u6   0.2 
67

Bước 7: Tính các nội lực dọc trục trong các thanh
Nội lực trong từng thanh 0

 EA1 0
N e1  S e1' u e1'   1 0 1 0     0
L1 0
 
0
 0 
 EA2  0 
N  S2u 
e2 ' e2 '
0 1 0 1    1
L2  0.4 
 
 0.2 
 0 
 EA3  1  
1 1 1  0  4
N e 3  S '3u e 3'   2 
L3 2 2 2   0.4  2
 
 0.2 
68

FEM 2024 - Chapter 2 - Truss

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

FEM 2024 - Chapter 2 - Truss

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Dr.

Nguyen Thanh Nha 1/17/2024

Finite Element Method

FINITE ELEMENT METHOD

TS. Nguyễn Thanh Nhã

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024

Finite Element Method

5.2. Các đặc trưng cơ học của phần tử thanh gậy

5.3. Nguyên lý công ảo áp dụng cho phần tử thanh gậy

5.4. Hệ tọa độ vật lý và hệ tọa độ tự nhiên

5.5. Hàm dạng (shape function)

5.6. Phần tử thanh gậy trong hệ tọa độ tổng thể

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024

Finite Element Method

2.1. Khái niệm về phần tử thanh gậy

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024

5.1. Khái niệm về phần tử thanh gậy Finite Element Method

Hình học phần tử thanh gậy

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024

5.1. Khái niệm về phần tử thanh gậy Finite Element Method

Hình học phần tử thanh gậy

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024

5.1. Khái niệm về phần tử thanh gậy Finite Element Method

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024

Finite Element Method

2.2. Các đặc trưng cơ học

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024

Các thành phần ứng suất

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024

Quan hệ biến dạng – Chuyển vị

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024

Quan hệ Ứng suất – Biến dạng

Finite Element Method

5.3. Nguyên lý công ảo áp dụng cho

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024

Công thức tổng quát

 Wdyn   Wint   Wext   Wext   Wext

Trong bài toán tĩnh, bỏ qua thành phần  Wdyn

Khai triển các thành phần công ảo

Công ảo của thành phần lực bề mặt:

Công ảo của thành phần lực thể tích:

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024

Khai triển các thành phần công ảo

Công ảo của thành phần nội lực:

Thay vào nguyên lý công ảo cho một phần tử thanh gậy

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024

Finite Element Method

5.4. Hệ tọa độ vật lý

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024

5.4. Hệ tọa độ vật lý và hệ tọa độ địa phương Finite Element Method

Hệ tọa độ vật lý và hệ tọa độ tự nhiên

Hệ tọa độ vật lý (physical coordinates)

Hệ tọa độ tự nhiên (natural coordinates)

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024

5.4. Hệ tọa độ vật lý và hệ tọa độ địa phương Finite Element Method

Quan hệ giữa tọa độ vật lý và tọa độ tự nhiên

Hệ tọa độ vật lý (physical coordinates) Hệ tọa độ t.nhiên (natural coordinates)

Ma trận chuyển đổi giữa 2 hệ tọa độ (ma trận Jacobi):

Quan hệ giữa chiều dài phần tử và định thức ma trận Jacobi:

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024

Finite Element Method

2.5. Hàm dạng (shape function)

Department of Engineering Mechanics – HCMUT 2024