CHAPTER 1: RA 1425 mapagkakatiwalaan o

trustworthy.
RA 1425 or the Rizal Law ang nag-uutos sa mga July 4, 1946. Lumaya
pampubliko at pribadong paaralan gayon na rin sa
ang Pilipinas sa mga
unibersidad na isama sa kurikulum ang buhay at mga
likha ni Rizal. Lalong-lalo na ang Noli Me Tangere at El Amerikano. Makikita
Filibusterismo. na 10 years ago
simula ng ipatupad
ang RA 1425.
LESSON 1.1 Mga Personalidad

WHEREAS, it is met that in Juxtaposition. Two

Senator Claro M. Recto Ang siyang sumulat
at nagpasa ng honoring them, particularly things close together
Senate Bill No. 438 the national hero and or side by side.
or Rizal Bill. patriot, Jose Rizal, we
remember with special
Senator Jose B. Laurel Sr. Ang nag-sponsor ng fondness and devotion their
panukalang batas at lives and works that have
gumawa ng shaped the national
amendment na character.
nagpapahintulot sa
mga pagbubukod o WHEREAS, the life, works Oportunidad sa
exceptions mula sa and writing of Jose Rizal, paghubog ng values.
kinakailangan sa
pamamagitan ng particularly his novels Noli Me
pananampalataya. Tangere and El
Filibusterismo, are a
Senator Cipriano Primicias. Gumawa ng constant and inspiring
amendment na ang source of patriotism with
exemption ay which the minds of the youth,
pinapayagan lamang especially during their
kung ito ay may formative and decisive
kinalaman sa years in school, should be
pagbabasa ng suffused.
dalawang nobela
ngunit hindi sa
pagkuha ng Rizal WHEREAS, all educational Moral Character.
Course mismo. institutions are under the Hiya o palabra de
supervision of, and subject to honor. Ito ay
Pangulong Ramon Nilagdaan bilang regulation by the State, and pagkakaroon ng
Magsaysay batas bilang all schools are enjoined to isang salita.
Republic Act 1425. develop moral character,
personal discipline, civic Personal Discipline.
conscience and to teach Hindi lahat ng gusto
the duties of citizenship. ay kukunin.
LESSON 1.2 Mga Pangyayari
Civic Conscience.
May 17, 1956 Ang panukalang May malasakit sa iba.
batas ay sa wakas ay
naipasa. Duties of
Citizenship. Inuuna
June 12, 1956 Nilagdaan bilang ang kapakanan ng
batas. iba. Bayan muna.

August 16, 1956 Ipinatupad.

CHAPTER 2: PAGPILI NG BAYANI

LESSON 1.3 Mga Karagdagang Impormasyon
Ilang samahan at miyembro ng Simbahang Katoliko ay
naging aktibo sa pagdinig ng usapan sa Senado hinggil
sa panukalang-batas na ito.
Pinamunuan ng Komisyong Taft noong 1900. Sa ilalim
ng pamumuno ni Pangulong McKinley.
LESSON 2.1 Mga Pumili sa Pambansang Bayani

Si Padre Jesus Cavanna ay naniniwala na ang Noli at 1. William Howard Taft

Fili ay bahagi na ng nakalipas. Bukod dito. ang Noli raw 2. William Morgan Shuster
at katatagpuan ng may 120 pangungusap laban sa 3. Bernard Moses
Simbahang Katoliko. 4. Dean Worcester
5. Henry Ide
WHEREAS, today, more than Personification of 6. Trinidad Pardo de Tavera
any other period of our our national heroes. 7. Gregorio Araneta
history, there is a need for a 8. Cayetano Arellano
rededication to the ideals of Ideals are something 9. Jose Luzurriaga
freedom and nationalism that we want to
for which our heroes lived achieve or have.
and died.
Chau-Ju-Kua. Siya
ang Nagsabi na ang
mga Pilipino ay
 1st Philippine Commission Tinatawag na hindi pagbabago o reporma kundi
Schurman kalayaan.
Commission. Taong
1898 o 1899. Bilang Pangulong Pandangal ay
napangalanan si Rizal ni Bonifacio. Ang
Sila ang mga litrato ni Rizal ay nakasabit sa
nag-oobserba sa kanilang pagtitipon.
bansa at nagbigay ng
rekomendasyon ukol Mga password ng katipuneros.
sa civilian government
or demokrasya. 1. Pangkat ng Katipunan - Anak ng
bayan
2nd Philippine Commission Tinatawag na Taft
Commission. 2. Pangkat ng Kawal - GomBurZa

Ang legislative at 3. Pangkat ng Bayani - Rizal

executive function.
Noong December 30, 1896 ay binaril si
First time nasama Rizal at hindi pa natuklasan ng Kastila ang
ang Pilipinas sa Katipunan ay ginawa na ni Bonifacio ang
pamahalaan. Ito ay pagsugod kay Pio Valenzuela upang
dahil sinasanay nila mabatid ang panig ni Rizal hinggil sa
kung paano planong paghihimagsik.
patakbuhin ang
pamahalaan sa 1897 Noong December 29, 1987 ay nagbigay
paglaya ng Pilipinas. ng pang-alaalang palatuntunan si Heneral
Emilio Aguinaldo upang dakilain ang mga
nagawa ni Rizal, sa okasyon ng unang
anibersaryo ng pagbaril sa bayani.
LESSON 2.2 Mga Pamantayan sa Pagpili
Ang pahayagang La Independencia, na
1. Isang Pilipino pinamatnugutan ni Antonio Luna at ang
2. Namayapa El Heraldo de la Revolución, sa ilalim ng
3. May matayog na pagmamahal sa bayan pamumuno ni Aguinaldo ay naglabas ng
dagdag na sipi bilang paggunita sa
4. May mahinahong damdamin kamatayan ni Rizal.

December 20, 1898. Naglabas si

LESSON 2.3 Mga Pinagpilian
Marcelo H. Del Pilar
Pangulong Aguinaldo ng opisyal na
proklamasyon na nagtatag sa December
30 ng taong iyon bilang Araw ni Rizal.
Batay rin sa proklamasyon, iniuutos ang
Ang nanalo sa botohan pagtaas ng bandilang Pilipino sa
pero walang kalagitnaan ng palo o half-mast mula
mahinahon na tanghali ng December 29 hanggang
damdamin. tanghali ng December 30. Magsasara rin
ang lahat ng opisina ng pamahalaan sa
Namatay dahil sa buong araw ng December 30.
tuberculosis.

Antonio Luna Bugnutin at pumapatay.

Rafael Palma Ang mga doktrina ni Rizal ay hindi
Graciano Lopez-Jaena Namatay sa para sa isang panahon lamang
depresyon. kundi para sa lahat ng panahon.
Emilio Jacinto Sumusuporta sa Prof. Noong 1897. Sinabi na si Rizal ay
rebolusyon. Ferdinand hindi lamang ang pinakabantog na
Blumentritt tao sa kanyang mga kababayan
Jose Rizal Mas ma-nobela at kundi ang pinakadakilang tao na
makabuluhan ang nalikha ng lahing malayo.
pagkamatay.
Sahjid Bulig Pagoda Tragedy. Patunay na ang
bayani ay lumalabas sa panahong
LESSON 2.4 Isyu sa Pagpili ng Pambansang Bayani ekstraordinaryo.

Ginamit lang ba si Rizal ng mga Amerikano?

CHAPTER 3: 19TH CENTURY

1901 Naganap ang pagpili ng Taft Commission.
LESSON 3.1 Siklaban Noong Panahon ni Rizal
1891 Si Andres Bonifacio bilang kasapi ng La
Liga Filipina noong July 3, 1891 na
binuwag noong July 7, 1891. Napatunayan June 19, 1861 Isinilang si Rizal. Naganap din
na idolo niya si Rizal dahil naniniwala siya ang giyera sibil sa Estados
na si Rizal ang magtutubos sa atin. Unidos (1861-1865). Ang sanhi
ng usapin ay ukol sa
KKK. Naitatag nang dakipin ng kastila si pagkaalipin ng mga Negro.
Rizal. Nagpatibay na ang kailangan ay Ang pagsiklab ng labanan
 noong April 12, 1861 ang
nagbunsod kay Pangulong
Abraham Lincoln para ipatupad
ang Proklamasyon ng
Emansipasyon ng mga aliping
Negro noong September 22,
1863.
February 19, 1861 Ang liberal na si Czar
Alexander II ay naglabas ng
proklamasyong nag-aalis ng
serfdom sa bansang Russia na
pakikinabangan ng mga
magsasaka or serfs.
May land owner ng lupang
sakahan at kapag binenta ang
sakahan ay kasama na rin
mabebenta ang mga serf.
April 1862 Si Emperador Napoleon III ng
Pangalawang Imperyong
Pranses ay nagpadala ng
hukbong Pranses sa Mexico
upang sakupin ito.
Dahil noon ay giyera sibil sa
Estados Unidos, hindi
nakakuha ng tulong si
Pangulong Benito Juarez sa
kanyang kaibigang si
Pangulong Lincoln.
Ngunit nang nagwakas ang
giyera sibil ay tumulong ito sa
hukbo ni Juarez at tinalo ang
puwersa ni Maximilian noong
June 19, 1867 o ika-6 na taon
ni Rizal.
1864 Nagkaroon din ng repormang
pampulitika.
Ang mga asembliyang
panlalawigan at distrito na
tinatawag na zemstvos ay
binuo. Binigyan ang mga
manggagawang Ruso ng
representasyon sa gobyerno.
1869 Tagumpay ang Italya at ang
Alemanya na mapag-isa ang
kanilang bansa.
Ang mga Italyano na
pinamumunuan ni Conde
Camillo Benso di Cavour at ni
Giuseppe Garibaldi at ng
kanyang hukbo na Red Shirts
ang nagpapaalis sa mga
hukbong Austriyano at Pranses
sa Italya.
January 18, 1871 Sa pamumuno ni Otto Von
Bismarck ay nagtagumpay sa
digmaang Franco-Prusyano.
Naitatag nila ang Imperyong
Aleman at si Haring Wilhelm ng
Prussia ang unang Kaiser ng
naturang imperyo,
Noong panahon ni Reyna Victoria ng Britanya ay
ipinahayag ng mga Ingles na ang “Britanya ang siyang
naghahari sa mga daluyong”
Digmaang 1840-1842. Nagtagumpay ang
Apyan Britanya sa Tsina na nasa ilalim ng
dinastiyang Manchu.
Napunta sa Inglatera ang
Hongkong sa loob ng 180 years.
Noong 1991 ay naibalik ang
Hongkong.
Ang dahilan ng giyera ay ang
pagpapatigil ng kalakalan ng
Opium.
Ikalawang Nagtagumpay ulit ang Britanya at
Digmaang napilitan ang dinastiyang Manchu
Apyan na ipagkaloob dito ang Tangway
ng Kowloon.
Tatlong (1824-1826, 1852, 1885). Nasakop
Digmaang ang Burma.
Anglo-Burmes
Pinalaganap ang impluwensiya
bilang bansang tagapangalaga ng
Malaya, Sarawak, at Sabah
(Hilagang Borneo).
Naging kolonya rin niyo ang Ceylon
o Sri Lanka, Maldives, Ehipto,
Australia, at New Zealand.
Sumunod ang ibang imperyalistang kanluranin sa
ginawa ng Britanya. Noong 1858-2863 ay sakop ng
Pransiya ang Vietnam. Isinanib rito ang Cambodia
noong 1863 at pagkaraan ang Laos noong 1893.
Pinag-isa ang mga bansang ito bilang French
Indochina.
Hindi nasakop: Japan dahil naki-imperyalista at
Thailand dahil sa agreement.
LESSON 3.2 Kapanahunan ni Riza
Canal Suez Nagbukas noong November 7,
1869.
Isang isthmus ay maliit na
anyong lupa na hinati at
nag-uugnay sa dalawang
mahalagang anyong tubig: Red
Sea at Mediterranean Sea.
Mapabilis ang paglayag mula
Asya patungong Europa.
Naging sanhi din ng direktang
kalakalan ng Espanya at
Pilipinas na hindi na kailangan pa
dumaan sa Mexico.
Isa pa sa naging epekto ay ang
pagkakaroon ng bagong uri ng
Pilipino o mga nakapag-aral na
ang tawag ay ilustrado.
Ang inhinyero ay si Ferdinand de
Lesseps.
Union of Gobernador-heneral na
Church and kumakatawan sa hari ng Espanya
State ay mayroong malawak na
kapangyarihan at pinakamataas
na pinuno, kapitan ng hukbo, at
bise-patron ng Simbahan.
 Ang pope ay pandaigdigan.
Arsobispo ang namamahala sa
Pilipinas.
Alkalde Mayor o Diyosesis o
Obispo naman ang panlalawigan.
Governador Cillio o Kura
Paroko ang para sa isang bayan.
Ang mga prayle ay siyang may
impluwensiya sa hari at siyang
kukuha ng hacienda.
Sistemang Ang mga inquilino ay
Inquilino tagapamahala ng mga prayle sa
mga lupaing pag-aari nila.
Ang lupain ay nasabing inuupahan
ng mga inquilino na siya namang
papaupa at ipinapasaka sa mga
tinatawag na kasama.
Hati ang inquilino at kasama sa
matapos awasin ang mga gastos
tulad ng binhi at pataba. Ang mga
kasama ay karaniwang baon sa
utang sa mga inquilino.
Ang inquilino ang kumita ng
malaki at nakikinabang sa
biyaya ng lupa at hindi ang
magsasaka.
Konstitusyong Noong 1812. Nagbibigay ng
Cadiz ideyang liberal katulad ng:
a. pagboto ng kalalakihan
b. reporma sa lupa
c. malayang kalakalan
d. monarkiyang
konstitusyonal
e. pambansang soberanya
f. Kalayaan sa
pamamahayag
Para lang ito sa mga Kastila.
Naimplementa noong April 17,
1813 at nawalang bisa ng Hari
noong 1814.
Muling pinairal noong 1821,
pinatigil noong 1824.
Ibinalik ng 1836 at nawala noong
1837.
Hermano Pule. Ang indio na
gustong maging pari. Ipinaglaban
ang kalayaan sa relihiyon.
Carlos Ma Dela Torre ang
nagkaloob ng benepisyo at
karapatan para sa mga indio.
Pinalitan ni Rafael de Izquierdo.
Guardia Sibil Konstabularyo. Ang naging
simbolo ng pagmamalupit ng mga
Kastila.
Nilikha sa atas ng hari noong
February 12, 1852. Ang atas na
ito ay sinusugan noong March 24
1888 para pangalagaan at
mapanatili ang kaayusan sa
Pilipinas.
Sekularisasyon Pagkamatay ng GomBurZa.
Ang mga parokya ng dating
hawak ng paring sekular na
Pilipino ay muling ibinalik sa mga
paring regular. Buhat noon,
ipinaglaban ng mga paring Pilipino
ang sekularisasyon ng mga
parokya, isa na rito si Padre Jose
Burgos.
Paring Regular. May misyon at
walang parokya. Kasama ang
Kastila sa paglalayag at mga
misyonero na ang misyon ay
magtatag ng pamayanan sa
teritoryong sasakupin at magtatag
ng parokya at isalin sa paring
sekular para ito ay pamahalaan.
Paring Sekular. Namamahala ng
parokya. Nais na kunin ang
parokya para kunin ang
kayamanan at mapalaganap ang
liberalismo.
Cavite Mutiny Pag-aalsa sa Cavite at tinaguriang
walang kwentang pag-aalsa.
Binabaan ng sweldo at sinasabi
na krimen ng prayle ang
pagkamatay ng GomBurZa. Padre
Pedro Pelaez.
Francisco Zaldua. Ang witness at
pinatay ng Kastila.
Polo Y Servicio Forced labor. Ito ay walang bayad
at tungkulin ng may edad 16-60.
Falla. Skip o pagliban. Kapag
meron nito ay laya na sa forced
labor. Binabayaran na lang para
hindi magtrabaho.
Bandala System Compulsory rate ng ani. May
quota at fixed ang presyo.
Sa kastila lang ibebenta ang ani.
Horla Y Hoya May balon at tubig. Tao ang
lulubog imbes na timba.
Ito ang ginamit sa pagpatay kay
San Lorenzo Ruiz na siyang
unang Pilipinong santo,