ÁNH TRĂNG

1. Tác giả
Nguyễn Duy – là gương mặt tiêu biểu trong thế hệ nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu nước.
2. Tác phẩm
a) Hoàn cảnh sáng tác: Năm 1978, tại thành phố Hồ Chí Minh (3 năm sau ngày giải phóng). In
trong tập thơ “Ánh trăng” (1984)
b) Nhan đề:
Nhan đề cấu tạo là một danh từ, để lại những suy nghĩ sâu sắc trong lòng người đọc.
Ánh trăng là thứ ánh sáng của thiên nhiên, đồng thời cũng là thứ ánh sáng soi rọi lương tâm,
để thức tỉnh con người.
Nhan đề thể hiện chủ đề tác phẩm: Lời nhắc nhở về lối sống ân nghĩa thủy chung với quá khứ.
c) Mạch cảm xúc: Bài thơ như một câu chuyện nhỏ, câu chuyện giữa người và trăng. Được kể
theo trình tự thời gian từ quá khứ đến hiện tại và lắng kết trong cái giật mình đầy nhân văn
cuối bài.
Mạch cảm xúc: Bài thơ mượn đề tài thiên nhiên để nói tới suy ngẫm, chiêm nghiệm của nhà thơ và con người,
cuộc đời theo trình tự thời gian từ quá khứ đến hiện tại gắn với các mốc sự kiện trong cuộc đời con người.
d) Thể thơ 5 chữ - PTBĐ: tự sự kết hợp với biểu cảm (trữ tình)

PHÂN TÍCH
1. Trăng với người trong quá khứ (khổ 1 + 2)
KHỔ 1.
- Giọng thơ thủ thỉ tâm tình cùng với điệp từ “hồi”: mở ra một quãng thời gian dài kí ức từ ấu thơ
cho đến những năm tháng trưởng thành, nhất là những năm tháng gian lao của chiến tranh.
- Điệp từ với + Phép liệt kê “đồng, sông, bể, rừng”: mở ra không gian rộng lớn, mênh mông, đó là
hình ảnh thiên nhiên đất nước bình dị, nghĩa tình đã gắn bó với con người trong quá khứ. ô đậm thêm
sự gắn bó chan hòa của con người với thiên nhiên, với những tươi đẹp của tuổi thơ.
- Ánh trăng gắn với những kỉ niệm trong sáng thời thơ ấu ở làng quê:
Hồi nhỏ sống với rừng
Với sông rồi với bể
+ Điệp từ “với”: Tạo giọng thơ chậm rãi, như lời tâm tình thủ thỉ.
Làm nổi bật tình cảm gắn bó, thắm thiết giữa nhân vật trữ tình và thiên nhiên.
+ Tuổi thơ gắn liền với “đồng, sông bể” => những năm tháng ấy tuy vất vả, gian lao nhưng chan hòa
với thiên nhiên.
- Ánh trăng gợi nhắc về những năm tháng chiến đấu gian khổ nơi chiến trường:
Hồi chiến tranh ở rừng
Vầng trăng thành tri kỉ
+ Khi đã khôn lớn, con người rời xóm làng tham gia chiến đấu. Ánh trăng soi đường những đêm
hành quân, trăng cùng người đi qua những đêm chiến đấu căng thẳng trong cái giá lạnh của “rừng
hoang sương muối”, Cùng trải qua bao gian khổ của cuộc sống chiến đấu, cùng chia ngọt sẻ bùi, đồng cam
cộng khổ; trăng xoa dịu những đau thương bằng thứ ánh sáng dịu mát.
+ Nhân hóa “vầng trăng thành tri kỉ”: trăng là người bạn tri kỷ, chia sẻ vui buồn, đồng cam cộng
khổ, cùng người trải qua những năm tháng gian khó.
 Dù trải qua bao nhiêu gian khó, mưa bom bão đạn, đắng cay ngọt bùi, vầng trăng vẫn tròn
đầy, tình nghĩa.
KHỔ 2.

Đừng bỏ lỡ cơ hội, nhất định phải đỗ nguyện vọng 1 nhé!

 - Tính từ “trần trụi”, hồn nhiên” + phép so sánh “như cây cỏ”: diễn tả cuộc sống vô tư, trong
sáng, không toan tính hay vụ lợi. Trong cuộc sống ấy, con người có trăng làm bạn đồng hành.
- Tình cảm thắm thiết ấy, con người cho rằng không bao giờ quên được thế nhưng cuộc sống
đổi thay, con người đã vô tình lãng quên tình cảm thiêng liêng ấy.
- Từ “ngỡ” gợi cảm giác hụt hẫng như báo trước sự đổi thay.
- Phép nhân hóa “cái vầng trăng tình nghĩa”: trăng trở thành biểu tượng cho quá khứ nghĩa
tình, tác giả đã ngầm khẳng định sự vĩnh cửu của ánh trăng: dù cho mai về sau lòng người có
đổi thay thì ánh trăng vẫn thủy chung, tình nghĩa.
2. Trăng và người ở hiện tại (Khổ 3 + 4)
KHỔ 3.
- Hòa bình lặp lại, người lính trở về thành phố, cuộc sống đổi thay làm lòng người cũng thay
đổi. “Từ hồi về thành phố
Quen ánh điện cửa gương”
+ Hoán dụ “ánh điện, cửa gương” gợi cuộc sống tiện nghi, đủ đầy của con người trong thời
đại mới.
=> Cuộc sống của con người thành phố như bị thu hẹp lại với bốn bức tường cùng những
gương cửa kính và ánh điện sáng trưng, không còn gần gũi, chan hòa với nhiên nhiên như
trước.
=> Con người quên đi quá khứ ân tình, quên đi người bạn tri kỉ thuở hàn vi.
- Nhân hóa “vầng trăng đi qua ngõ”: Trăng như người bạn vẫn thủy chung theo từng bước
chân hành trình của người, đi qua ngõ mỗi ngày không rời xa.
- Vậy mà con người đổi thay tình cảm với người bạn trong quá khứ:
“Vầng trăng đi qua ngõ
Như người dưng qua đường”
+ Nhân hóa + so sánh “như người dưng qua đường”: nhấn mạnh sự lãng quên, vô tình của
con người. Con người hờ hững, không còn nhận ra trăng đã từng là tri kỉ, chỉ coi trăng như
một người dưng xa lạ.
- Quên đi vầng trăng tri kỷ cũng có nghĩa người lính đã quên đi quá khứ gian lao, những ngày
chiến đấu vì độc lập tự do cho Tổ Quốc, quên đi mất mát hy sinh. Hơn hết, người lính đã
quên đi chính bản thân mình cùng những lý tưởng cao đẹp khi còn trẻ.
- Hoàn cảnh thay đổi, khiến con người ta quên đi quá khứ nhọc nhằn, đó là một thực tại đáng
buồn trong xã hội hiện đại.
KHỔ 4.
- Có lẽ vầng trăng sẽ thực sự đi vào dĩ vãng nếu như không có tình huống mất điện bất ngờ:
“Thình lình đèn điện tắt
Phòng buyn – đinh tối om
– Từ láy “thình lình” + phép đảo ngữ: nhấn mạnh sự bất ngờ về một sự việc bất thường,
đột ngột xảy ra.
Căn phòng vốn sáng trưng với đèn điện, cửa gương giờ đây không còn nguồn sáng. Lúc này,
con người phải nhanh chóng kiếm tìm nguồn sáng.
– Câu thơ “Vội bật tung cửa sổ” sử dụng tới ba động từ mạnh “vội”, “bật”, “tung” => diễn
tả sự khó chịu, cùng hành động khẩn trương, vội vã của nhân vật trữ tình.
- Khi “bật tung cửa sổ”, vầng trăng tròn hiện ra “đột ngột” khiến nhân vật bàng hoàng, xúc
động khi bao kỉ niệm nghĩa tình bất chợt ùa về.
+ biện pháp đảo ngữ, từ láy “đột ngột”: diễn tả sự ngỡ ngàng, bất ngờ của người khi gặp lại
trăng.
Đừng bỏ lỡ cơ hội, nhất định phải đỗ nguyện vọng 1 nhé!
 - Hình ảnh “vầng trăng tròn”: trăng vẫn tròn đầy, vẹn nguyên tình nghĩa, vẫn tỏa ánh sáng dịu
hiền, nhưng lòng người đã đổi thay.
- Khoảnh khắc này được ví như một “cánh cửa bản lề”, một bước ngoặt lớn trong mạch cảm
xúc cùng sự “tỉnh ngộ” trong nhận thức của nhân vật trữ tình.
3. Trăng gợi suy ngẫm
KHỔ 5.
Khổ thơ tập trung miêu tả sự xúc động mãnh liệt của con người khi đối mặt người bạn cũ:
“Ngửa mặt lên nhìn mặt
Có cái gì rưng rưng”
- Con người ở trong tư thế đối diện trực tiếp với trăng.
- Từ “mặt” được hiểu theo 2 nghĩa. Nghĩa gốc: mặt người, nghĩa chuyển: mặt trăng. Tác giả
không viết “ngửa mặt lên nhìn trăng” bởi lẽ ông đã thực sự coi trăng là một con người, một
người bạn cũ lâu ngày không gặp. Trăng không còn là vật vô tri.
- Dường như, đối diện với trăng là đối diện với thiên nhiên, quá khứ bị lãng quên:
“Như là đồng là bể
Như là sông là rừng”
+ Điệp từ “như là” + liệt kê các hình ảnh sông, đồng, rừng, bể: làm nhịp thơ trở nên dồn
dập, thể hiện dòng cảm xúc mãnh liệt của tác giả. Kí ức từ nhỏ đến lớn, quá khứ lao động đến
chiến đấu, cuộc sống chan hòa với thiên nhiên ùa về.
+ Từ láy “rưng rưng”: diễn tả chính xác nỗi xúc động nghẹn ngào, muốn nói mà chẳng thể
cất lời của nhân vật trữ tình.
- Trăng đã làm thức tỉnh cảm xúc, lương tri con người.
KHỔ 6.
Khổ thơ cuối thể hiện những suy ngẫm và triết lý sâu sắc của nhà thơ:
“Trăng cứ tròn vành vạnh
Kể chi người vô tình”
- Tình từ “tròn” kết hợp từ láy “vành vạnh” nhấn mạnh sự thủy chung, không hề thay đổi của
trăng.
- “trăng tròn vành vạnh” ẩn dụ cho những giá trị tốt đẹp của một thời quá khứ, là ân nghĩa thủy
chung không thể nào phai.
- Sự đối lập: trăng tròn >< người vô tình, trăng vẹn nguyên bất biến >< người thay đổi.
- Hai tiếng “kể chi” như khẳng định sự bao dung, nhân hậu của trăng.
- Phép tu từ nhân hóa “ánh trăng im phăng phắc”: như một lời nhắc nhở nghiêm khắc, lời trách
móc trong lặng im. Tuy vậy, sự im lặng này cũng mang ý nghĩa bao dung, thấu hiểu và tha
thứ.
- Cái im lặng ấy khiến con người phải giật mình. Giật mình để đánh thức quá khứ, giật mình để
tự thức tỉnh lương tri, tự suy nghĩ về mình. Ánh trăng như một tấm gương giúp con người soi
qua đó.
- Dòng thơ cuối dồn nén bao tâm sự, như một lời sám hối ăn năn. Từ đó, nhà thơ muốn gửi
gắm lời nhắc nhở về thái độ sống uống nước nhớ nguồn, ân nghĩa thủy chung cùng quá
khứ.
NGHỆ THUẬT
Giọng điệu tâm tình, tự nhiên, hình ảnh giàu tính biểu cảm.
Cả bài thơ chỉ có một dấu chấm, nhằm tạo ra sự liền mạch về cảm xúc.
Mỗi chữ cái đầu khổ thơ được viết hoa, tạo thành một câu kể dài trọn vẹn ý

Đừng bỏ lỡ cơ hội, nhất định phải đỗ nguyện vọng 1 nhé!