‫به نام خدا‬

‫آزمایشگاه فیزیک ‪2‬‬

‫بررسی قانون اهم‬

‫هدف آزمایش‪:‬‬

‫مطالعه قانون اهم در یک مدار ساده‪ ،‬رسم نمودار ولتاژ بر حسب جریان برای یک مقاومت‬

‫گروه‪:1‬‬

‫حانیه خلیلی‬

‫محسن شکوری‬

‫مجتبی کریمزاده‬

‫سید محمدحسان نورانی‬

‫نام استاد‪:‬‬

‫دکتر فروزان میرمسعودی‬

‫نیم سال اول ‪1401‬‬

 ‫تئوری‪:‬‬

‫قانون اهم بیان می کند که ولتاژ دو سوی هادی با جریانی که از آن می گذرد نسبت مستقیم دارد‪ ،‬مشروط بر اینکه تمام شرایط‬
‫فیزیکی و دما ثابت بماند‪ .‬در واقع تعریف قانون اهم به زبان ساده به این صورت است که در یک مدار الکترونیکی‪ ،‬جریان با ولتاژ‬
‫𝑉‬
‫رابطه مستقیم دارد و با مقاومت رابطه معکوس دارد‪(𝑅 = ) .‬‬
‫𝐼‬

‫که در آن ‪ V‬ولتاژ (اختالف پتانسیل الکتریکی بین دو نقطه) و ‪ I‬جریان (مقدار برق عبوری از یک نقطه) و ‪ R‬نیز مقاومت‬
‫الکتریکی است‪.‬‬

‫شرایطی که در آن قانون اهم صادق است‪ ،‬بسیار عمومی است و برای تمامی رساناها‪ ،‬چه اهمی و چه غیر اهمی برقرار است‪.‬‬
‫رسانای اهمی ر سانایی است که از قانون اهم پیروی میکند و مقاومت آن مستقل از اختالف پتانسل اعمالی است‪.‬‬
‫معادله ‪ V=R.I‬حتی برای اجسام غیراُهمی هم صادق است‪ ،‬اما در آن صورت دیگر مقاومت یک مقدار ثابت نیست و به‬
‫مقدار ولتاژ وابسته است‪ .‬برای اینکه بررسی کنیم که آیا جسمی اهمی است یا نه‪ ،‬میتوان ‪ V‬را بر حسب ‪ I‬رسم کرد و نمودار‬
‫بدست آمده را با خط مستقیمی که از مبدأ میگذرد مقایسه کرد‪.‬‬

‫وسایل آزمایش‪:‬‬

‫بلوکه مقاومت معلوم‪ ،‬منبع تغذیه ‪ ،DC‬رئوستا‪ ،‬ولتسنج و آمپرسنج‪ ،‬سیمهای رابط‬

‫نحوه انجام آزمایش‪:‬‬

‫نحوه خواندن مقاومت واقعی این گونه است که به کمک سوئیچهایی که وجود دارد‪ ،‬عدد را میخوانیم‪ .‬عدد پیچ سمت راستی‬
‫را ضربدر ‪ ،100‬عدد پیچ میانی را ضربدر ‪ 10‬و عدد پیچ چپ را به همان شکل میخوانیم و همه را با هم جمع میکنیم‪.‬‬

‫سپس یک منبع تغذیه را با سیمهای مربوطه به سر مثبت و منفی ولتسنج متصل میکنیم‪ .‬ولتاژها را اعمال کرده و جریانها را‬
‫از روی آمپرسنج میخوانیم‪ .‬به ازای ‪V‬های مختلف‪ ،‬جریانهای مختلف را از مقاومت عبور داده و یادداشت میکنیم‪ .‬به ولتسنج‪،‬‬
‫‪ 6‬داده وارد میکنیم‪ .‬اختالف میان هر داده را ترجیحا مقداری ثابت در نظر میگیریم‪ .‬سپس در جدولی مقادیر جریان مربوط‬
‫به هر ولتاژ را یادداشت میکنیم‪ .‬دادههای بدست آمده در جدول زیر نشان داده شده است‪:‬‬
 ‫محاسبه خطا‪:‬‬

‫)‪V(v‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3.5‬‬

‫)‪I(A‬‬ ‫‪0.02‬‬ ‫‪0.03‬‬ ‫‪0.04‬‬ ‫‪0.05‬‬ ‫‪0.06‬‬ ‫‪0.06‬‬
‫)‪R(‬عملی‬ ‫‪50‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪58.33‬‬
‫̅‬
‫𝑹 نمودار‬ ‫‪56.25‬‬
‫𝑹 = 𝑹∆‬ ‫𝒊𝑹 ‪̅ −‬‬ ‫‪6.25‬‬ ‫‪6.25‬‬ ‫‪6.25‬‬ ‫‪6.25‬‬ ‫‪6.25‬‬ ‫‪-2.08‬‬
‫𝑹∆‪ =max‬خطای مطلق‬ ‫‪6.25‬‬
‫خطای مطلق‬ ‫‪6.25‬‬
‫خطای نسبی =‬ ‫‪= 0.11‬‬
‫مقدار واقعی‬ ‫̅‬
‫𝑹‬

‫درصد خطای نسبی‬ ‫‪0.11 × 100 = 11%‬‬

‫‪4‬‬

‫‪3.5‬‬
‫‪y = 56.25x - 0.1875‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪R² = 0.9643‬‬

‫‪2.5‬‬

‫‪V‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪1.5‬‬

‫‪1‬‬

‫‪0.5‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.01‬‬ ‫‪0.02‬‬ ‫‪0.03‬‬ ‫‪0.04‬‬ ‫‪0.05‬‬ ‫‪0.06‬‬ ‫‪0.07‬‬
‫‪I‬‬

‫‪ = 56.25‬شیب خط = 𝛼 𝑛𝑎𝑡‬

‫‪ ‬خطای دیفرانسیلی‪:‬‬

‫از طرفین ‪ ln‬میگیریم 𝑉‬ ‫𝑅𝑑 مشتق میگیریم‬ ‫حداکثر محاسبه خطا 𝐼𝑑 𝑉𝑑‬
‫⇒ =𝑅‬ ‫⇒ 𝐼 ‪ln 𝑅 = ln 𝑉 − ln‬‬ ‫=‬ ‫⇒ ‪−‬‬
‫𝐼‬ ‫𝑅‬ ‫𝑉‬ ‫𝐼‬
‫𝐼∆ 𝑉∆ 𝑅∆‬
‫=‬ ‫‪+‬‬
‫𝑅‬ ‫𝑉‬ ‫𝐼‬
‫عوامل تاثیرگذار بر روی خطای آزمایش‪:‬‬

‫‪ -‬خطای انسانی‬
‫‪ -‬خطای ابزارهای اندازه گیری‬
‫‪ -‬وجود نوسانات‬