Μάθημα:
Εισαγωγή στην Παιδαγωγική
ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΑΡΩΘΗΣΗΣ –
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΑΡΩΘΗΣΗΣ
Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης
Καθηγητής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Γνωστικές Θεωρίες Παρώθησης
• Δίνουν έμφαση στην επίδραση που ασκεί η σκέψη
στη διαμόρφωση της ανθρώπινης συμπεριφοράς
αντί των ανταμοιβών.
• Αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στη συμβολή της
συνειδητής γνώσης πάνω στη συμπεριφορά των
ανθρώπων, την οποία θεωρούν σκόπιμη.
• Τονίζουν ότι οι άνθρωποι συνήθως έχουν αρκετά
ακριβή γνώση των αναγκών τους και σαφή
εκτίμηση για το πώς αυτές οι ανάγκες τους
μπορούν να ικανοποιηθούν.
Υποστηρίζουν ότι:
• Οι άνθρωποι είναι σε θέση να προσδιορίζουν τα
ελατήρια που προσφέρονται κάθε φορά για την
ικανοποίηση των αναγκών τους, καθώς και τη σειρά
δραστηριοτήτων, η οποία έχει τις περισσότερες
πιθανότητες επίτευξης των στόχων τους.
• Η ανθρώπινη συμπεριφορά ρυθμίζεται από αιτιακές
αποδόσεις, προσδοκίες, σκοπούς, σχέδια και σχήματα.
• Τα άτομα δεν αντιδρούν σε εξωτερικά γεγονότα ή σε
φυσιολογικές καταστάσεις, όπως η πείνα, η δίψα,
αλλά μάλλον στις ερμηνείες τους. Δηλαδή η έλλειψη
τροφής δεν κινητοποιεί αυτόματα κάποιον στην
αναζήτησή της.
• Οι άνθρωποι είναι ενεργητικοί, διακατέχονται από
περιέργεια, σκέπτονται, αναζητούν την πληροφόρηση
και παρωθούνται από εσωτερικές δυνάμεις.
1
 Θεωρία της προσδοκώμενης αξίας
• Η προσδοκία συνίσταται στη σύνδεση ενός τωρινού
ερεθισμού με ένα μακρινό χωρικά και χρονικά στόχο.
• Η τωρινή κατάσταση χαρακτηρίζεται η ως είναι κατάσταση,
η δε επιδιωκόμενη χαρακτηρίζεται η ως πρέπει κατάσταση.
• Η παρώθηση επιδιώκει τη μείωση στο ελάχιστο της
απόστασης μεταξύ της ως είναι και της ως πρέπει
κατάστασης.
• Η θεωρία της προσδοκώμενης αξίας πρεσβεύει ότι η
παρώθηση είναι η κοινή λειτουργία της προσδοκίας και της
αξίας που αποδίδεται στα αποτελέσματα μιας πράξης.
• Η θεωρία της προσδοκώμενης αξίας δέχεται ότι οι
άνθρωποι κάνουν λογικές επιλογές μεταξύ των πιθανών
αποτελεσμάτων των πράξεών του.
Προσδοκίες Εκπαιδευτικών
• Οι προσδοκίες είναι ένα είδος προβλέψεων-συμπερασμάτων
που κάνουν οι εκπαιδευτικοί για τις παρούσες και μελλοντικές
επιτυχίες των μαθητών τους και την εν γένει συμπεριφορά
τους στην τάξη.
• Τείνουν να διατηρούνται και να επηρεάζουν την αντίληψη και
τις εξηγήσεις των εκπαιδευτικών, διότι αυτοί παρατηρούν
εκείνα που αναμένουν, ενώ ξεφεύγουν από την προσοχή τους
εκείνα που δεν περιμένουν. Οι εξηγήσεις τους σε αυτά που
βλέπουν είναι συνεπείς προς τις προσδοκίες τους.
• Λειτουργούν ως αυτοεκπληρούμενες προφητείες, διότι
υποχρεώνουν τους εκπαιδευτικούς να συμπεριφέρονται κατά
τέτοιο τρόπο, ο οποίος τις επιβεβαιώνει στο τέλος.
• Όταν οι αντιλήψεις των εκπαιδευτικών για την ικανότητα των
μαθητών τους είναι ανακριβείς, οι πιθανότητες για εκδήλωση
διαφορετικής από την πραγματικότητα συμπεριφοράς των
διδασκόντων προς τους μαθητές τους αυξάνουν κατά πολύ.
Θεωρία της προσδοκώμενης αξίας (συνέχεια)
• Κατά τη θεωρία της προσδοκίας η παρώθηση είναι προϊόν
δύο δυνάμεων: α) των προσδοκιών του ατόμου για την
πιθανότητα επίτευξης ενός σκοπού αφενός και β) της αξίας
που αποδίδει το άτομο σε αυτόν το σκοπό αφετέρου. Π.χ. ο
Γιάννης λέει: «Αν καταβάλλω μεγάλη προσπάθεια, θα
μπορέσω να έλθω πρώτος στην τάξη μου, κάτι που έχει
ιδιαίτερη αξία για μένα».
• Ο συγκεκριμένος μαθητής είναι δυνατόν να επιτύχει το
σκοπό του, διότι και οι πιθανότητες επίτευξης του σκοπού
είναι μεγάλες, αλλά και η αξία του σκοπού είναι για τον
ίδιο σημαντική.
• Δηλαδή η παρώθηση είναι αποτέλεσμα των πιθανοτήτων
επίτευξης του σκοπού και της αξίας που έχει αυτός ο
σκοπός για το άτομο. Αν ένας από τους δύο παράγοντες
μηδενιστεί, λογικό είναι ότι δεν θα υπάρχει παρώθηση.
Πώς οι προσδοκίες των Εκπαιδευτικών επηρεάζουν
τη συμπεριφορά των μαθητών
• Ο εκπαιδευτικός αναμένει συγκεκριμένη συμπεριφορά και
επιτυχία από τον κάθε μαθητή του.
• Εξαιτίας των προσδοκιών του ο εκπαιδευτικός συμπεριφέρεται
διαφορετικά στο κάθε μαθητή.
• Αυτή η μεταχείριση διαμηνύει στο μαθητή ποια συμπεριφορά
και επιτυχία ο εκπαιδευτικός αναμένει από εκείνον.
• Αν η μεταχείριση του εκπαιδευτικού αποδειχθεί συνεπής με την
παρέλευση του χρόνου και αν ο μαθητής δεν αντισταθεί σε
αυτήν ή δεν την αλλάξει, τότε η συγκεκριμένη μεταχείριση θα
διαμορφώσει ανάλογα την επιτυχία και τη συμπεριφορά του
μαθητή.
• Έτσι οι μαθητές με μεγάλες προσδοκίες θα οδηγηθούν σε υψηλά
επίπεδα επιτυχίας, ενώ η επιτυχία των μαθητών με χαμηλές
προσδοκίες θα μειώνεται.
• Με την πάροδο του χρόνου η επιτυχία και η συμπεριφορά του
μαθητή θα προσαρμόζονται όλο και περισσότερο προς αυτό που
περιμένει ο εκπαιδευτικός.
2
 Είδη προσδοκιών Πηγές διαμόρφωσης προσδοκιών

• Το πρώτο είδος ονομάζεται αυτοεκπληρούμενη προφητεία, κατά
την οποία η πίστη του εκπαιδευτικού για τις δυνατότητες του
μαθητή δεν έχει βάση και ο μαθητής μπορεί να εκπληρώσει την
προσδοκία του εκπαιδευτικού, αλλά είναι δυνατόν και να
αντισταθεί σε αυτήν.
• Το δεύτερο είδος προσδοκίας εμφανίζεται όταν ο εκπαιδευτικός
προβαίνει σε σχεδόν ακριβείς εκτιμήσεις των δυνατοτήτων του
μαθητή και τον αντιμετωπίζει κατάλληλα. Σε αυτό το είδος της
προσδοκίας δεν υπάρχει κάτι λαθεμένο.
• Πρόβλημα ανακύπτει όταν ο μαθητής βελτιώνεται, αλλά ο
εκπαιδευτικός δεν λαμβάνει υπόψη του αυτές τις βελτιώσεις για
να αλλάξει τις προσδοκίες του (σύνδρομο διατήρησης της
προσδοκίας). Π.χ. υπερβολικά ντροπαλά παιδιά.
• τα αποτελέσματα των τεστ ευφυΐας
• το φύλο των μαθητών
• σημειώματα και απόψεις προηγούμενων εκπαιδευτικών
• ιατρικές και ψυχολογικές γνωματεύσεις
• το εθνικό και πολιτιστικό υπόβαθρο
• η γνωριμία με μεγαλύτερα αδέρφια
• τα βιολογικά χαρακτηριστικά
• η κοινωνικοοικονομική προέλευση της οικογένειας
• οι προηγούμενες επιτυχίες και αποτυχίες
• η πραγματική συμπεριφορά του μαθητή

Ο Εκπαιδευτικός διαμηνύει τις υψηλές προσδοκίες του

στους καλούς μαθητές
• Κάνει περισσότερες και δυσκολότερες ερωτήσεις.
• Δίνει περισσότερο χρόνο και ευκαιρίες στους μαθητές για να
απαντήσουν.
• Τους διακόπτει λιγότερο από τους μαθητές με χαμηλές
προσδοκίες.
• Παρέχει περισσότερους υπαινιγμούς.
• Περνά το μήνυμα ότι έχουν την ικανότητα για να απαντήσουν.
• Συμπεριφέρεται ενθαρρυντικά.
• Χαμογελά πιο συχνά στους μαθητές αυτούς.
• Δείχνει ζεστασιά με λεκτικούς και μη λεκτικούς τρόπους.
• Απαιτεί πολύ καλή εμφάνιση από τους συγκεκριμένους μαθητές
στην τάξη.
• Δεν αποδέχεται τις ελλιπείς απαντήσεις τους.

3
 Ο Εκπαιδευτικός διαμηνύει τις υψηλές προσδοκίες
του στους κακούς μαθητές
• Τους επαινεί κυρίως όταν οι απαντήσεις τους είναι πλήρεις.
• Έχει λιγότερες απαιτήσεις από αυτούς.
• Παρακολουθεί τις δραστηριότητές τους πιο συχνά.
• Οι φιλικές αντιδράσεις και οι μη λεκτικές συμπεριφορές
στήριξης είναι λιγότερες. Μειδιά πολύ λιγότερο σε αυτούς.
• Η οπτική επαφή καθώς και η ανταπόκριση είναι μικρότερη.
• Αποφεύγει τη χρήση αποτελεσματικών και χρονοβόρων
διδακτικών μεθόδων, όταν δεν υπάρχει πολύς χρόνος.
• Δείχνει μικρότερη αποδοχή στις ιδέες τους.
• Δίνει έμφαση στην άσκηση, την επανάληψη και την εκτέλεση
πράξεων και όχι στην εφαρμογή έργων που απαιτούν συζήτηση
και κριτική σκέψη.
Έμφαση στις θετικές και ρεαλιστικές προσδοκίες
Ο εκπαιδευτικός οφείλει να:
• Αντιμετωπίζει την τάξη ως ολότητα κατά τη διδασκαλία, χωρίς να
αδιαφορεί για τις ατομικές διαφορές των μαθητών του, τις
οποίες λαμβάνει σοβαρά υπόψη.
• Δίνει έμφαση στην παρούσα εμφάνιση των μαθητών και όχι στο
παρελθόν τους.
• Θέτει στόχους για τη τάξη ως σύνολο και για τους μαθητές ως
άτομα, προσδιορίζοντας τα ελάχιστα αποδεκτά κριτήρια
επίτευξής τους.
• Δίνει έμφαση στην πρόοδό τους σε σχέση προς τα προηγούμενα
επίπεδα κατάκτησης της γνώσης και αποφεύγει συγκρίσεις με
άλλους μαθητές.
Πώς οι προσδοκίες του Εκπαιδευτικού
γνωστοποιούνται στους αδύνατους μαθητές;
• Περιμένει λιγότερο χρόνο για να απαντήσουν οι αδύνατοι
μαθητές σε ερώτηση.
• Καλεί κάποιον άλλο μαθητή να απαντήσει μάλλον παρά
επιχειρεί να βελτιώσει τις απαντήσεις των αδυνάτων.
• Ασκεί κριτική πιο συχνά στους αδύνατους για την αποτυχία τους.
• Επαινεί λιγότερες φορές την επιτυχία τους.
• Δεν ανατροφοδοτεί συχνά τις απαντήσεις τους.
• Τους προσέχει λιγότερο και επικοινωνεί όχι συχνά μαζί τους.
• Τους ερωτά εύκολες και όχι αναλυτικές ερωτήσεις.
Έμφαση στις θετικές και ρεαλιστικές προσδοκίες (συνέχεια)
• Δεν περιορίζεται στην εκτίμηση της επιτυχίας ή της αποτυχίας
τους όταν αξιολογεί την παρουσίασή τους.
• Παρέχει πρόθυμα ανατροφοδότηση στους μαθητές και
επιπρόσθετη διδασκαλία για να επιτύχουν τους στόχους τους.
• Επαναδιδάσκει την ύλη χρησιμοποιώντας άλλη μεθοδολογία
όταν οι μαθητές δεν έχουν καταλάβει κάτι.
• Ενθαρρύνει τους μαθητές να πετύχουν όσα περισσότερα
μπορούν και δεν συμπεριφέρεται προστατευτικά.
4

Η ενθάρρυνση ως μέσον παρώθησης (συνέχεια)
• Η ενθάρρυνση αποτελεί ταυτόχρονα μια θετική στάση του
εκπαιδευτικού απέναντι στη δυνατότητα των μαθητών να
επιτύχουν κάτι – αυτό το δείχνει εκείνος με τα λόγια και τα
έργα – και μια βασική ανάγκη των μαθητών, κατά την οποία
αυτοί πάντοτε θέλουν να νιώθουν ότι εκείνος τους
αποδέχεται και διατηρεί θετική ιδέα για αυτούς.
• Η ενθάρρυνση των μαθητών για μάθηση και ανάπτυξη
θεωρείται πολύ αποδεκτή από τους εκπαιδευτικούς, όμως η
εξάρτησή της από πολλές και ποικίλες συνθήκες καθιστούν
δύσκολη και αβέβαιη την εφαρμογή της στην τάξη.
Η ενθάρρυνση ως μέσον παρώθησης
• Η ενθάρρυνση του μαθητή ως ενέργεια, στάση, διαδικασία και
ανάγκη έχει γίνει αντικείμενο επισταμένων μελετών τα
τελευταία χρόνια.
• Ως βασική ενέργεια του εκπαιδευτικού αποβλέπει στο να δώσει
το μήνυμα στους μαθητές ότι εκείνος σέβεται την
προσωπικότητά τους και ότι οποιαδήποτε εμφάνιση στιγμιαίας
αδυναμίας ή έλλειψής τους δεν μειώνει την πίστη του στην αξία
τους.
• Ως διαδικασία παρώθησης, κατά την οποία ο εκπαιδευτικός
επικεντρώνει την προσοχή του στις ατομικές δυνατότητες των
μαθητών του με στόχο την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης, της
αυτοπειθαρχίας και του συναισθήματος της αξίας σε αυτούς.
Η ενθάρρυνση ως μέσον παρώθησης (συνέχεια)
• Δεν υπάρχει συγκεκριμένη τεχνική ενθάρρυνσης, αλλά το αν
τα λόγια ή η συμπεριφορά του εκπαιδευτικού αποδειχθούν
ενθαρρυντικά ή όχι, θα εξαρτηθεί από τις αντιδράσεις των
μαθητών. Π.χ. η φράση «πήγες πολύ καλά στην εργασία
σου».
• Στην ενθάρρυνση δεν μετρά τόσο το τι λέει ή πράττει ο
εκπαιδευτικός, όσο το πώς αυτός μιλά και ενεργεί και το
ποιες στάσεις υποδηλώνουν τα λόγια και τα έργα του.
• Ο εκπαιδευτικός που καταφέρνει με λόγια και ενέργειες να
υποδηλώσει πραγματική εμπιστοσύνη στο μαθητή του και
είναι σε θέση να διακρίνει τις θετικές πλευρές του, αυτός
μπορεί να ενθαρρύνει το παιδί.
5

Η ενθάρρυνση ως μέσον παρώθησης (συνέχεια)
• Η εμπιστοσύνη του εκπαιδευτικού στην αξία του μαθητή
εξωτερικεύεται με την αγάπη και τον έπαινο του μαθητή.
• Όμως η αγάπη μόνη της δεν συνεπάγεται πάντοτε
ενθάρρυνση και ειδικά όταν συνδέεται με την επιείκεια, την
υπερπροστασία, την ανοχή.
• Ούτε ο έπαινος, παρότι αναγκαίος, εφόσον γίνεται συνετή
χρήση του, αποδεικνύεται πάντοτε ενθαρρυντικός, διότι
δημιουργεί σχέσεις εξάρτησης του μαθητή από τους άλλους.
• Η ενθάρρυνση είναι δυνατή όταν ο μαθητής κατανοήσει ότι η
πίστη του εκπαιδευτικού για την αξία του είναι σταθερή και
δεν μεταβάλλεται από τυχόν παλινδρομήσεις στην επίδοσή
του.
Τρόποι ενθάρρυνσης (συνέχεια)
• Χρήση της ομάδας της τάξης ως μέσου ανάπτυξης του μαθητή
Ο μαθητής έχει ισχυρή την ανάγκη του να ανήκει στην ομάδα της
τάξης του. Πασχίζει λοιπόν να αποκτήσει μια θέση σε αυτήν και μετά
την απόκτησή της καταβάλλει προσπάθειες για να εδραιώσει την
κατοχή της και να μην τη χάσει. Ο εκπαιδευτικός οφείλει να
διευκολύνει το μαθητή του σε αυτή την προσπάθεια.
• Καλλιέργεια δεξιοτήτων
Οι μαθητές οδηγούνται πιο εύκολα στην επιτυχία και τη γνώση του
δυναμικού τους όταν πρόκειται να επιτύχουν διδακτικούς στόχους
που σχετίζονται με δεξιότητες, ικανότητες, έξεις και στάσεις, παρά με
στόχους που αναφέρονται σε θεωρητικά μορφωτικά αγαθά.
Μέσω των πρακτικών στόχων η επιτυχία γίνεται πιο απτή στους
μαθητές και φυσικά αυτό τους ενθαρρύνει.
Τρόποι ενθάρρυνσης
• Πίστη στην αξία του μαθητή
Ο εκπαιδευτικός οφείλει να αποδέχεται το μαθητή όπως είναι, με τις
ιδιαιτερότητές του. Πιστεύει ότι ο μαθητής έχει μέσα του θετικά
στοιχεία που αξίζουν να καταβάλλει κάθε προσπάθεια για την ανέλιξή
τους.
• Ανάπτυξη αυτοπεποίθησης στο μαθητή μέσω της εμπιστοσύνης του
εκπαιδευτικού
Απαιτείται μεγάλη δεξιοτεχνία από την πλευρά του εκπαιδευτικού ώστε
να αποκτήσουν οι μαθητές αυτοπεποίθηση για τις δυνατότητες που
διαθέτουν.
• Αναγνώριση της ολοκληρωμένης εργασίας και της προσπάθειας
Τα θετικά προσωπικά σχόλια του εκπαιδευτικού για την επιτυχή
ολοκλήρωση μιας μαθησιακής δραστηριότητας σίγουρα ενθαρρύνουν
τους μαθητές.
Όμως η ενθάρρυνση δεν πρέπει να περιορισθεί μόνο στις
ολοκληρωμένες εργασίες των μαθητών.
Τρόποι ενθάρρυνσης (συνέχεια)
• Εστίαση της προσοχής στα θετικά σημεία του μαθητή
Βασικό καθήκον του εκπαιδευτικού είναι η εντόπιση των πιο
σημαντικών δυναμικών στοιχείων του μαθητή και η αναγνώρισή
τους. Επικεντρώνει την προσοχή του ο εκπαιδευτικός στο τι ο
μαθητής είναι ικανός να πετύχει και όχι στο σφάλμα του.
• Χρησιμοποίηση των ενδιαφερόντων των μαθητών
Ο εκπαιδευτικός πρέπει να στηρίζει τη διδασκαλία του στα
ενδιαφέροντα των μαθητών του, τα οποία φροντίζει να εντάσσει
σιγά-σιγά στους διδακτικούς στόχους του αναλυτικού
προγράμματος.
6
 Τρόποι αποθάρρυνσης
• Χρήση αποθαρρυντικών φράσεων
«Είσαι μικρός ακόμα!»
«Δεν θα μάθεις κάποτε;»
«Πόσες φορές πρέπει να σου το πω;»
«Άσε, θα το κάνω εγώ»
«Μπορείς να τα πας καλύτερα»
«Είναι καλή η εργασία σου, αλλά…»
• Αποθαρρυντικές ενέργειες και στάσεις του εκπαιδευτικού
Ο εκπαιδευτικός εκτελεί ο ίδιος ορισμένες δραστηριότητες, ενώ
θα έπρεπε να τις αναλάβουν οι μαθητές του, ο οποίοι είναι
ώριμοι, έξυπνοι και ικανοί.
Τρόποι αποθάρρυνσης (συνέχεια)
• Ανταγωνισμός και συγκρούσεις μεταξύ των μαθητών
Ακόμα και η ευγενική άμιλλα ή ο θεμιτός συναγωνισμός
δημιουργεί ελάχιστους νικητές και πολλούς ηττημένους.
Οι νικητές θέτουν συνεχώς την αυτοαξία τους σε κίνδυνο, γιατί
αργά ή γρήγορα κάποιος άλλος θα αποσπάσει από τα χέρια του
τη νίκη.
Πιο υγιής και παραγωγικός αποδεικνύεται ο συναγωνισμός του
μαθητή προς τον προηγούμενο εαυτό του.
Τρόποι αποθάρρυνσης (συνέχεια)
• Προσδοκίες του εκπαιδευτικού
Αποθαρρύνουν αν είναι πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές σε σχέση
προς το επίπεδο φιλοδοξίας των μαθητών. Όταν όμως
βρίσκονται μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων και των
φιλοδοξιών των μαθητών, αποτελούν σημαντικό ενθαρρυντικό
στοιχείο.
• Βαθμολόγηση και έλεγχοι προόδου και διαγωγής
Η βαθμολόγηση αποτελεί σοβαρό αποθαρρυντικό μέσο για την
πλειονότητα των μαθητών της τάξης.
Ακόμα και οι βαθμοί 8 και 9 είναι δυνατό να αποθαρρύνουν
τους μαθητές.
Η ευγενική άμιλλα στην τάξη είναι μάλλον ουτοπία.
Χρήση σύντομων ατομικών σχολίων στην αξιολόγηση της
επίδοσης του μαθητή είναι προτιμότερη.
Τρόποι αποθάρρυνσης (συνέχεια)
• Αλόγιστη χρήση του επαίνου
Συνήθως με τον έπαινο δίνεται έμφαση στον ομιλούντα
εκπαιδευτικό και όχι στον ακροατή-μαθητή, ή σε αξιακές κρίσεις
του εκπαιδευτικού και όχι στην προσπάθεια που κατέβαλλε ο
μαθητής.
Π.χ. «είμαι πολύ ικανοποιημένος από τους βαθμούς σου!»,
«Δεν έχω ξαναδεί καλύτερη εργασία!».
Οι έπαινοι ενέχουν μεγαλύτερη ενθαρρυντική αξία όταν τονίζουν
την προσπάθεια , την εργασία, την επιτυχία του μαθητή.
Π.χ. «Πρέπει να είσαι περήφανος για τους βαθμούς σου!»,
«Φαίνεται πως δούλεψες σκληρά σ’ αυτή την εργασία».
Ο εκπαιδευτικός καλό είναι να αποφεύγει πομπώδεις φράσεις
όπως: «Είναι το καλύτερο γραπτό που έχω δει ποτέ!»
και να διακρίνει τον έπαινο από την ενθάρρυνση.
7
 Τρόποι αποθάρρυνσης (συνέχεια)
• Έκφραση λύπης για το παιδί
Ο εκπαιδευτικός που εκφράζει τη λύπη του για τις δυσκολίες ή τη
δυσάρεστη κατάσταση που βρίσκεται ο μαθητής, αποθαρρύνει.
• Η αυταρχική παράδοση στην εκπαίδευση
Και σήμερα, υπάρχουν κατάλοιπα αυταρχικής συμπεριφοράς των
εκπαιδευτικών προς τους μαθητές. Συμπεριφορές των
εκπαιδευτικών που ταπεινώνουν ή υπερπροστατεύουν τους
μαθητές, ή που τονίζουν την κυριαρχία των πρώτων στην τάξη,
αποθαρρύνουν.
• Η αποθάρρυνση και η απαισιοδοξία του εκπαιδευτικού
Ο αποθαρρυμένος και απαισιόδοξος εκπαιδευτικός δεν μπορεί να
ενθαρρύνει τους μαθητές του.
Χρειάζεται αισιοδοξία, αυτογνωσία, θάρρος και πίστη στις
δυνάμεις του για να μπορέσει να ξεπεράσει τις δυσκολίες και
απογοητεύσεις.
Τρόποι αποθάρρυνσης (συνέχεια)
• Υψηλές απαιτήσεις και υπερβολικές φιλοδοξίες
Οι πολύ υψηλοί στόχοι των εκπαιδευτικών που βρίσκονται πολύ
πάνω από τις δυνατότητες των μαθητών αποθαρρύνουν.
Αποθάρρυνση επίσης δημιουργούν και οι εκπαιδευτικοί που δεν
μένουν ικανοποιημένοι από ό,τι πέτυχαν μέχρι τώρα οι μαθητές
τους και απαιτούν συνεχώς το καλύτερο από αυτούς. Σε
ορισμένους μαθητές μάλιστα περνούν το μήνυμα να είναι πάντοτε
πρώτοι στην τάξη, αλλιώς η ζωή δεν έχει νόημα.
• Η θέση του παιδιού στην οικογένεια
Αδιαφορία του εκπαιδευτικού για τη σειρά γέννησης του παιδιού
στην οικογένεια δεν θα τον βοηθήσει να εξηγήσει σωστά την
ενθάρρυνση ή αποθάρρυνση που εμφανίζει ο μαθητής στην τάξη,
με αποτέλεσμα να μην έχει ο τελευταίος την αντιμετώπιση που
χρειάζεται.
Τρόποι αποθάρρυνσης (συνέχεια)
• Ειλικρίνεια των προθέσεων του εκπαιδευτικού
Ο εκπαιδευτικός που δείχνει προσποιητή εμπιστοσύνη στο
μαθητή δεν είναι σε θέση να τον ενθαρρύνει πραγματικά, διότι ο
μαθητής αντιλαμβάνεται με το αλάνθαστο κριτήριό του ότι ο
δάσκαλος δεν πιστεύει αληθινά στις ικανότητές του, αλλά απλά
υποκρίνεται και θέλει να τον βοηθήσει από επαγγελματικό
καθήκον και μόνον.
• Η μη παραδοχή της ατέλειας
Ο εκπαιδευτικός που ειλικρινά επιθυμεί να γίνει ενθαρρυντικός
στους μαθητές δεν υποθέτει άκριτα ότι ενθαρρύνει και έχει το
θάρρος να παραδεχτεί ότι είναι ατελής. Αν στη συνέχεια μένει
ικανοποιημένος και χαίρεται από τη μικρή βελτίωση που κάνει
κάθε φορά στο θέμα της ενθάρρυνσης, τότε βρίσκεται στο
σωστό δρόμο.
Ο παρωθητικός ρόλος του Εκπαιδευτικού
Ο εκπαιδευτικός είναι το κλειδί παρώθησης του μαθητή στη σχολική
μάθηση.
Στα βασικά του καθήκοντα συμπεριλαμβάνονται:
• Η παρακίνηση των μαθητών για πλήρη χρήση των δυνατοτήτων τους
• Η κατανόηση των αναγκών και ενδιαφερόντων τους και η
ανακάλυψη τρόπων παρώθησής τους
• Η δημιουργία ενθουσιασμού σε αυτούς
• Η ευαισθησία του εκπαιδευτικού στις ανάγκες τους και η
επιδεξιότητά του για διοχέτευση των κινήτρων τους σε
εποικοδομητικά κανάλια δράσης
• Η ηθική συμπαράστασή του προς τους απογοητευμένους μαθητές
• Η φροντίδα του για νέες δραστηριότητες όταν αυτοί
καταλαμβάνονται από ανία και πλήξη
• Η καλλιέργεια ενδιαφερόντων σε αυτούς για εκείνα τα μαθήματα
που τους ελκύουν ελάχιστα ή καθόλου
• Η δημιουργία εμπιστοσύνης προς το άτομό του, έτσι ώστε να τον
βλέπουν οι μαθητές ως πολύτιμο σύμβουλο και αρωγό στα
προβλήματά τους.
8
 Διαρκής παρώθηση του μαθητή
Επειδή η μάθηση συνεχίζεται καθόλη τη διάρκεια της φοίτησης στο
σχολείο, οι μαθητές πρέπει αν βρίσκονται σε μια κατάσταση διαρκούς
παρώθησης. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο ο εκπαιδευτικός έχει
καθήκον να:
• Παρέχει ευκαιρίες για επιτυχία σε όλους τους μαθητές
• Τους προφυλάσσει από τις σχολικές αποτυχίες
• Τους προετοιμάζει κατάλληλα για επιτυχή αντιμετώπιση των
απαιτήσεων του σχολείου
• Τους βοηθά να θέτουν πραγματοποιήσιμους για τους εαυτούς τους
στόχους
• Τους ενθαρρύνει ώστε να έχουν εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους
• Τους διευκολύνει στην κατανόηση της σημασίας της σχολικής μάθησης
για τη σύγχρονη και μελλοντική ζωή τους
• Διαθέτει χρόνο για να ακούσει τους μαθητές του χωρίς κρίσεις και
αξιολογήσεις ως ένας ουδέτερος παρατηρητής
• Συζητά με τους μαθητές σε φιλικό τόνο για τα προβλήματα και τις
ανησυχίες τους
• Αντιμετωπίζει τον κάθε μαθητή ως ιδιαίτερη προσωπικότητα
δείχνοντας γνήσιο ενδιαφέρον για τα προσωπικά του προβλήματα και
σεβασμό στη γνώμη του.