NGƯỜI TRONG BAO

A.P. SÊ-KHỐP
I. Tìm hiều chung
1. Tác giả
a. Cuộc đời
- An-tôn Páp-lô-vích Sê-khốp (1860 – 1904).
- Ông sinh trưởng trong một gia đình buôn bán nhỏ ở thị trấn Ta-gan-rốc, bên bờ biển A-dốp.
- Năm 1884, tốt nghiệp Khoa Y, Trường Đại học Tổng Mát-xcơ-va. Ông vừa là nhà văn vừa
tham gia nhiều hoạt động xã hội, văn hóa, giáo dục.
- Năm 1887, ông được nhận giải thưởng Pu-skin của Viện Hàn Lâm khoa học Nga.
- Năm 1990, Sê-khốp được bầu làm Viện sĩ danh dự Viện Hàn Lâm khoa học Nga.
- 1904, bị mắc bệnh phổi nặng, sang Đức chữa bệnh và mất ở nước ngoài. Gia đình và bạn bè đã
đưa thi hài ông về nước.
b. Sự nghiệp sáng tác
- Sự nghiệp sáng tác đồ sộ ở nhiều thể loại:
+ Hơn 500 truyện ngắn và truyện vừa: Anh béo và anh gầy, Con kì nhông, Phòng số 6...
+ Nhiều vở kịch: Hải âu, Cậu Va-ni-a, Ba chị em...
c. Phong cách sáng tác
- Đặc điểm nổi bật trong phong cách nghệ thuật Sê-khốp là sự giản dị, thâm trầm, hàm súc.
- Cốt truyện thường đơn giản, ít yếu tố gay cấn, nhưng thường đặt ra những vấn đề có ý nghĩa xã
hội to lớn, ý nghĩa nhân bản sâu xa.
- Đặc biệt ông rất chú ý tới các chi tiết khắc họa nhân vật, tô đậm chủ đề tư tưởng của tác phẩm.
=> Sê-khốp được xem là đại biểu lớn cuối cùng của văn học hiện thực Nga nửa cuối thế kỉ
XIX, nhà cách tân thiên tài về thể loại truyện ngắn và kịch nói.
2. Tác phẩm
a. Hoàn cảnh sáng tác
- Ra đởi năm 1898, được sáng tác trong thời gian nhà văn dưỡng bệnh ở thành phố I-an-ta. Thời
đó, xã hội Nga đang ngạt thở trong bầu không khí chuyên chế nặng nề cuối thế kỉ XIX.
b. Giá trị nội dung:
- Qua hình tượng người trong bao tác giả phê phán sâu sắc lối sống hèn nhát, bạc nhược, bảo thủ
và ích kỉ của một bộ phận tri thức Nga cuối thế kỉ XIX. Từ đó nhà văn khẩn thiết thức tỉnh mọi
người: Không thể sống mãi như thế được.
c. Giá trị nghê thuật
- Giọng kể trầm tĩnh, bình thản, khách quan nhưng bên trong đầy trăn trở, bức xúc.
- Xây dựng nhân vật vừa cụ thể vừa khái quát, tính cách nhân vật kì quái mà vẫn chân thực.
- Hình ảnh cái bao, câu nói lặp đi lặp lại của nhân vật: Nhỡ lại xảy ra việc gì thì sao có giá trị
nghệ thuật cao.
d. Tóm tắt:

Bê-li-cốp là một giáo viên dạy tiếng Hi Lạp ở thành phố nhỏ nước Nga, ông nổi tiếng với phong
cách ăn mặc hết sức đặc biệt. Quanh năm ông đều đi giày cao su, cầm ô và luôn luôn khoác thêm
áo bành tô ấm cốt bông. Ông luôn để những dụng cụ cá nhân của mình vào một cái bao.

Bê-li-cốp khát khao thu mình vào trong một cái vỏ, tạo cho mình một vỏ bọc để ngăn cách
bảo vệ bản thân trước những ảnh hưởng, tác động từ bên ngoài. Cuộc sống khiến Bê-li-cốp cảm
thấy khó chịu và sợ hãi vì vậy, ông luôn có ý nghĩ không thực, luôn ngợi ca quá khứ, mơ tưởng
về những thứ không tồn tại. Ngay cả ý nghĩ ông cũng sợ có người biết được, ông luôn cố giữ như
cất giấu vào "bao".

Bê-li-cốp có thói quen rất kì quặc đó là đi hết nhà các giáo viên cùng dạy. Đến bất kỳ nhà
nào, ông cũng kéo ghế ngồi rồi chẳng nói bất kỳ điều gì, chỉ nhìn xung quanh như đang tìm kiếm
thứ gì đó, khoảng một giờ sau thì ông ra về. Ai cũng sợ ông, từ giáo viên đến hiệu trưởng, hiệu
phó. Tuy sống cô đơn, một mình, nhưng ông cũng nghĩ đến việc sẽ cưới vợ. Và người đó là Va-
ren-ca, là chị gái của Cô-va-len-cô, giáo viên trẻ mới ra trường.

Có người đã gửi cho Bê-li-cốp một bức tranh châm biếm. Ngày chủ nhật hôm sau, Bê-li-cốp
chứng kiến cảnh hai chị em Va-ren-ca phóng xe vút qua khiến ông vô cùng ngạc nhiên và hoảng
hốt. Nên tối hôm đó, Bê-li-cốp đã đến nhà Va-ren-ca để góp ý hai chị em họ. Hai người họ cãi
nhau, Bê-li-cốp đoạn sẽ báo cáo sự việc này với hiệu trưởng nên Cô-va-len-cô đã túm áo và xô
mạnh khiến Bê-li-cốp ngã nhào xuống cầu thang. Va-len-ca cười lớn, làm Bê-li-cốp cảm thấy
nhục nhã vội vàng trở về nhà. Một tháng sau, Bê-li-cốp qua đời, mọi người cảm thấy nhẹ nhõm
nhưng không lâu sau, lối sống cũ đã trở lại vì tính cách của Bê-li-cốp đã ảnh hưởng quá lớn đối
với mọi người.

3. Bố cục:
- Phần 1: Cuộc trò chuyện của bác sĩ I-van I-va-nứt và người giáo viên Bu-rơ-skin.

- Phần 2: Tính cách và cuộc sống của Bê-li-cốp.

- Phần 3: Lời nhận xét của bác sĩ I-van I-va-nứt.

II. Đọc – hiểu văn bản

1. Chân dung của Bê-li-cốp

a. Ngoại hình

- Ăn mặc:

+ Hắn đều đi giày cao su, cầm ô và nhất thiết là mặc áo bành tô ấm cốt bông.

+ Đeo kính râm, mặc áo bông chần, lỗ tai nhét bông.

+ Bộ mặt luôn giấu sau cgieecs cổ áo bành tô bẻ đứng lên.

=> Một con người kì quái, dị biệt.

b. Lối sống sinh hoạt

- Mọi thứ đều để trong bao: từ vật dụng nhỏ (dao, đồng hồ quả quýt) đến lớn (ô, khuôn mặt).

- Khi ra ngoài: kín mít từ đầu tới chân. Đi xe ngựa thì cho kéo mui lên
- Đôi với đồng nghiệp: duy tri những mối quan hệ với đồng nghiệp bằng cácch đến nhà này nhà
kia, kéo ghế ngồi, mắt nhìn xung quanh như tìm kiếm vật gì  ngồi im phỗng thể rồi một giờ
sau thì cáo từ
-> Tính cách kì quái
c. Tính cách và ảnh huỏng của Bê-li-cốp:
- Tính cách:
Bảo thủ, giáo điều:
+ Ghê tởm đối với hiện tại, lúc nào cũng ca ngợi quá khư, ngợi ca những gì không bao giờ có
thật  Ca ngợi tiếng Hy Lạp cổ “ồ tiếng Hy Lạp nghe thật tuyệt vời, êm tai” – Hắn ta nói với
vẻ ngọt ngào vì thế mà anh ta hạnh phúc nhất khi thốt lên câu “Anthrospos”
Giáo viên dạy tiếng Hi Lạp – thứ tiếng cổ, lạc hậu, lỗi thời, không có giá trị hiện tại.
Không có tính thời sự, một khoảng không an toàn.
+ Bê-li-cốp luôn cố giấu những suy nghĩ của mình vào trong bao.
 + Chỉ thích sống theo thông tư chỉ thị. Đối với hắn chỉ có những chỉ thị, thông tư, những bài
báo cấm đoán điều này điều nọ mới là những cái rõ ràngmáy móc, khuôn phép cứng nhắc.
+ Nằm trong chăn, hắn cảm thấy rờn rợn. Hắn sợ nhỡ ra lại có chuyện gì, sợ có trộm chui vào
nhà luôn sống trong sự sợ hãi, rầu rĩ, lo âu để bào chữa cho thái độ nhút nhát.
+ Đối với tình yêu: Sợ nghe những lời đàm tếu, gán ghép của những người xung quanhý
định dần choáng ngợp tâm trí, nhưng hắn cứ lần nữa, đắn đo, suy nghĩ vì cứ sợ thế này thế
nọ.
+ Luôn tự tin, tự hào về cách sống gương mẫu, trong sạch của mình.
 Xây dựng nhân vật Bê-li-cốp “trong bao” từ ngoại hình, lối sống, suy nghĩ.
 Sê-khốp xây dựng thành công 1 nhân vật điển hỉnh (sợ hãi, bạc nhược, tôn thờ những
điều máy móc cứng nhắc của chính quyền).
- Ảnh hưởng của Bê-li-cốp với những người xung quanh:
+ Giáo viên – đồng nghiệp “đều sợ hắn lắm”. Thậm chí cả hiệu trưởng cũng sợ hắn.
+ Đối với mọi người xung quanh:
 Các bà cô tối thứ bảy không dám tổ chức diễn kịch tại nhà  sợ nhỡ hắn biết thì lại
phiền.
 Các giới tu hành khi có mặt hắn không dám ăn thịt và đánh bài
+ Ảnh hưởng của Bê-li-cốp trong vòng 15 năm trở lại đây dân chúng trong thành phố sợ tất
cả ( sợ nói to, sợ gửi thư, sợ làm quen, sợ đọc sách, giúp đỡ người nghèo, dạy học chữ,..)  kéo
dài, dai dẳng.
 Cách sống của Bê-li-cốp có ảnh hưởng ghê gớm đến cộng đồng, xã hội.
2. Cái chết của Bê-li-cốp
a. Nguyên nhân dẫn đến cái chết:
- Nguyên nhân trực tiếp:
+ Hắn bị chấn thương sau cú đẩy của Cô-va-len-cô.
+ Bất ngờ trước thái độ của Va-ren-ca. “ Cô ta nhìn bộ mặt nực cười của hắn nhìn chiếc
bành tô nhăn nhúm, đôi giày cao su, không hiểu chuyện gì đã xảy ra. Cô ta tưởng hắn đã vô ý
trượt ngã. Không nén được cười, cô ta cười phá lên vang khắp khu nhà”.
- Nguyên nhân sâu xa:
+ Cái chết tất yếu
+ Đạt được nguyện vọng thu mình vào một cái bao an toàn nhất.
  Vẻ mặt của hắn trông hiền lành, dễ chịu, thậm chí còn vẻ tươi tỉnh hắn mừng rằng cuối
cùng hắn đã được chui vào cái mà không bao giờ phải thoát ra nữa  hắn đã đạt được
mục đích cuộc đời.
 Cách giải thoát tốt nhất.
b. Thái độ của mọi người sau khi Bê-li-cốp chết:
+ Lúc đầu: họ cảm thấy nhẹ nhàng, thoài mái.
+ Chưa đầy 1 tuần sau: cuộc sống diễn ra như cũ, nặng nề, mệt nhọc, vô vị  một cuộc sống
chẳng bị chỉ thị nào cấm đoán nhưng cũng chẳng được tự do hoàn toàn.
Mặc dù Bê-li-cốp chết, nhưng kiểu người như hắn thì vẫn còn tồn tại và có sự ảnh
hưởng day dẳng nặng nề đối với nước Nga.

c. Ý nghĩa cái chết của Bê-li-cốp:

Cái chết cảu Bê-li-cốp là cái kết tất yếu cho loài người, cho lối sống chui rút trong bao tiêu
cực. Lối sống đó không thể tồn tại trong xã hội, làm mất đi ý nghĩa cuộc sống của con người.
Chọn cách kết thúc như vậy, tác giả Sê-khốp đã thể hiện thái độ quyết liệt trong việc bài trừ
lối sống tiêu cực, gò bó, kìm hãm sự phát triển của con người nhằm hướng con người đến
cuộc sống tự do, hạnh phúc, niềm hạnh phúc.
Qua cái chết của Bê-li-cốp, nhà văn Sê-khốp đã bày tỏ những quan điểm sâu sắc về lẽ
sống dích thực của con người. Cuộc sống là nơi con người ta có thể tự do phát triển, để
cảm nhận hạnh phúc và tiếng vang, nếu con người ta mãi thu mình trong vỏ ốc thì sẽ
không bao giừo vượt qua nỗi sợ hãi để sống thật.
3. Ý nghĩa của hình ảnh “cái bao”
- “Cái bao” là một trong những sáng tạo nghệ thuật độc đáo của tác giả.
- Chi tiết cái bao được miêu tả 12 lần. Hình ảnh cái bao là một trong những sáng tạo nghệ
thuật độc đáo của tác giả, gợi cho người đọc nhiều ý nghĩ
+ Hữu hình (nghĩa đen): Là vật hình túi hoặc hình hộp dùng để gói đồ, đựng đồ vật, hàng
hóa,...( đồ dùng yêu thích của Bê-li-cốp)
+ Vô hình (nghĩa bóng):
- Nghĩa biểu trưng: Kiểu người trong bao, lối sống trong bao. Xã hội Nga cuối thế kỉ XIX là
một “cái bao khổng lồ”, trói buộc, tù hãm, ngăn chặn tự do của con người.
*Chủ đề tư tưởng của truyện
- Lên án, phê phán mạnh mẽ kiểu người trong bao, lối sống trong bao và tác hại của nó đối
với hiện tại và trong tương lai nước Nga.
- Tác phẩm bức thiết cảnh báo và kêu gọi mọi người cần phải thay đổi cuộc sống, cách sống,
không thể sống tầm thường, hèn nhát, ích kỷ, vô vị và hủ lậu mãi như thế.
III. Tổng kết
*Đánh giá, nghệ thuật:
- Ngôi kể: Nhân vật kể chuyện (Bươkin – xưng tôi), người kể chuyện (tác giả - ngôi thứ ba),
vừa đảm bảo tính khách quan, vừa đảm bảo tính chủ quan, tạo cảm giác gần gũi, chân thật.
[ Truyện trước hết được kể bưởi nhân vật người kể chuyện – tác giả đang kể với chúng ta
cuộc đi săn của 2 nhân vật, giáo viên trường trung học và bác sĩ thú y. Nhưng khi kể chuyện
về Bê-li-cốp tác giả trao vai trò người kể chuyện cho nhân vật trong tác phẩm; Bu-rơ-kin,
người đồng nghieoej của Bê-li-cốp  Khách quan, gần gũi vì Bu-rơ-kin tai nghe mắt thấy]
- Cốt truyện: Truyện lồng trong truyện (lồng ghép)
- Giọng kể: Mỉa mai, châm biến mà trầm tĩnh, chậm buồn, bề ngoài có tính khách quan, bình
thản nhưng giấu bên trong sự bức xúc, trăn trở, mạnh mẽ và sâu sắc.
- Xây dựng nhân vật điển hình trong hoàn cảnh điển hình: Bê-li-cốp vừa cá biệt, kì quái
không giống ai với những chi tiết cá biệt, tác giả chạm tới khái quát điển hình cho một người,
một dạng sống.
- Nghệ thuật xây dựng biểu tượng: Hình ảnh cái bao, hình tượng người trong bao.
- Kết thúc truyện bằng cách trực tiếp phát biểu chủ đề qua một câu cảm gây ấn tượng mạnh
với người đọc: “Không thể sống mãi như thế được!”