Họ và tên: Nguyễn Thị Thu Huyền

MSSV: 21031198

BÀI TẬP SỐ 5
Đề bài: Trình bày hiểu biết của anh (chị) về một trong những nguyên tắc đạo
đức nghề báo chung trên thế giới.

Bài làm
Tại hội thảo “Bảo vệ nguồn tin: Pháp lý và đạo đức báo chí” do Trung
tâm Truyền thông giáo dục cộng đồng (MEC) thuộc Liên hiệp Các hội khoa
học kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức vào tháng 10-2012, nhiều nhà báo
đến từ các cơ quan báo chí, Hội Nhà báo Việt Nam đã đồng loạt cho rằng việc
bảo vệ nguồn tin là nguyên tắc cơ bản nhất trong đạo đức nhà báo. Đối với thể
loại báo chí điều tra, chống tham nhũng, tiêu cực thì nguồn tin là số 1; không
có nguồn tin, người cung cấp thông tin thì nhà báo không thể có những loạt
bài điều tra tốt.
Trên thực tế, để bảo vệ được nguồn tin là điều rất khó, người làm báo
phải xem đó là nguyên tắc số 1, luôn luôn là nguyên tắc số 1 thì mới không
gây hại cho nguồn tin.
Em rất đồng ý với ý kiến của nhà báo Mai Thúc Long -Phó Tổng giám
đốc Đài Tiếng nói Việt Nam trong một lần chia sẻ với truyền thông về nguồn
tin: “Người dân có số liệu, tài liệu để cung cấp cho báo chí, có nghĩa là họ
mong muốn cơ quan báo chí cùng họ điều tra để đưa được vụ việc tiêu cực ra
ánh sáng, họ muốn báo chí cùng họ làm sáng tỏ một số bức xúc trong họ. Và
từ những nguồn tin riêng, báo chí đã triển khai thành những tuyến bài, đóng
góp rất lớn trong việc đấu tranh chống tiêu cực nảy sinh trong một số cơ quan
công quyền và điều chỉnh một số chính sách bất cập của cơ quan nhà nước.
Người dân nhận thức rõ điều đó và họ nhận thấy việc cung cấp thông tin cho
báo chí mang lại hiệu quả đấu tranh cao”.
Tiêu biểu là giai đoạn tháng 5 năm 2020, nếu không có sự phát hiện và
vào cuộc của các cơ quan báo chí, chưa chắc vụ việc gian lận điểm thi ở Sơn
La đã được quan tâm đến thế. Đó là tác động của báo chí. Và trong bất kỳ tình
huống nào, lẽ phải cũng cần được xác định một cách rõ ràng. Tất nhiên, cũng
có người tố cáo sai, đưa thông tin sai lên các trang mạng, lợi dụng sự tự do
báo chí và diễn đàn đưa thông tin không đúng sự thật. Nhưng nhà báo bằng

1
nghiệp vụ của mình có thể xác minh việc tố cáo đúng sự thật không, có oan
sai không...
Cái hay của báo chí là ở chỗ đó, rất tích cực trong tham gia đấu tranh
chống tiêu cực, chống tham nhũng để xã hội tốt đẹp hơn. Bởi vậy, bất kể một
biện pháp nào nhằm kiểm soát nguồn tin báo chí sẽ hạn chế sự phát triển của
xã hội.
Tuy nhiên vấn đề này cũng phải được xem xét với góc độ việc nhà báo
cung cấp nguồn tin có thể giúp cơ quan công quyền giải quyết được một việc
cụ thể nhưng về lâu về dài có thể gây hại cho cộng đồng.
Em không thể dẫn chứng vụ việc nào ở Việt Nam, đành mượn một
“phương thức lệ” rất hay từ Apple để cùng suy nghĩ.
Một thẩm phán đã yêu cầu Apple phối hợp với FBI để dò passcode mở
khóa chiếc điện thoại được sử dụng bởi một trong những tay súng trong vụ
bắn giết 14 người ở San Bernardino, Mỹ hồi tháng 12 năm ngoái. FBI muốn
vào iPhone cá nhân để xem người này đã liên lạc với ai nhưng không thành
công.
Tuy nhiên, Apple đã từ chối tuân thủ vì cho rằng đây sẽ là tiền lệ xấu
trong việc bảo vệ sự riêng tư của người sử dụng iPhone. Apple cho rằng, khi
FBI đã vào được một chiếc điện thoại thì họ có thể dùng các biện pháp án lệ
để buộc Apple thực hiện hành động tương tự cho các vụ án trong tương lai.
Nguy hiểm hơn, nó có thể bị lợi dụng bởi kẻ xấu để truy cập vào thông tin
trên bất kì chiếc iPhone nào.
CEO Tim Cook đã viết một lá thư dài để giải thích và bày tỏ quan điểm
của Apple về vấn đề mã hóa dữ liệu của người dùng, xin trích nội dung chính
(bản dịch từ tinhte.vn): “Chúng tôi thương tiếc cho những người đã mất và
muốn công lý được thực thi với tất cả những người bị thiệt hại. FBI đã yêu
cầu chúng tôi giúp đỡ trong những ngày sau vụ tấn công, và chúng tôi đã làm
việc hết mình để hỗ trợ nỗ lực của chính phủ nhằm giải quyết tội ác này.
Chúng tôi không bao giờ đồng cảm với những kẻ khủng bố...
Cụ thể hơn, FBI muốn chúng tôi tạo ra một phiên bản hệ điều hành mới
của iPhone, can thiệp vào nhiều tính năng bảo mật quan trọng, và cài đặt nó
vào một chiếc iPhone thu hồi từ cuộc điều tra. Khi nằm trong tay của người
xấu, phần mềm này - hiện chưa tồn tại - sẽ có thể mở khóa bất kì iPhone nào
trên thế giới..”.

2
 “Đối với hoạt động của phóng viên khi tiếp cận với nguồn tin chính
thống như họp báo, văn bản, hỏi người phát ngôn... không có gì phải gì bàn
luận nhiều. Nhưng đối với thông tin do nguồn tin cung cấp thì việc bảo vệ bí
mật nguồn tin là rất quan trọng, đặc biệt với các phóng viên chuyên viết điều
tra. Việc giữ bí mật nguồn tin để đảm bảo an toàn cho người cung cấp. Sự an
toàn ở đây phải hiểu rộng chứ không phải chỉ ở việc người cung cấp tin bị đe
dọa hay hành hung” trích chia sẻ của Nhà báo Trịnh Tuyến (Báo An ninh Thủ
đô).
Bảo vệ bí mật nghề nghiệp, nguồn tin không chỉ là quy định mà còn là
trách nhiệm, đạo đức, nguyên tắc nghề. Nhiều tờ báo ở Việt Nam đã có chế
độ trả thù lao cho nguồn tin cung cấp, cho nên, không lý gì người phóng viên
lại không có trách nhiệm bảo vệ nguồn tin của mình. Nuôi dưỡng và giữ được
quan hệ mật thiết với nguồn tin (ở đây được hiểu là cung cấp thông tin vì sự
phát triển chung của xã hội, không vụ lợi...), phóng viên sẽ được khẳng định
uy tín, danh dự và trách nhiệm của chính người đi thực hiện điều tra. Điều này
sẽ giúp người cung cấp tin tưởng và được tôn trọng hơn.
Người dân xem báo chí như một diễn đàn rộng mở và họ dễ dàng tiếp
cận để trình bày nỗi bức xúc, oan khiên của mình hay cung cấp những điều
khuất tất mà họ biết được. Vì vậy, nếu có một động thái nào đó tác động đến
mối quan hệ “dân và báo” thì điều này không có lợi cho công tác phòng
chống tham nhũng, tiêu cực.
Cơ chế bảo vệ nguồn tin trên thế giới là không làm hạn chế khả năng
sáng tạo trong hoạt động các nhà báo, đồng thời cũng thúc đẩy mọi người
cùng tham gia thông tin, chứ không phải chỉ để dễ "quản" được báo chí. Nếu
dùng nó như một công cụ quản lý báo chí sẽ đánh mất vai trò phản biện, thúc
đẩy sự phát triển của xã hội. Ranh giới giữa việc bảo vệ nguồn tin và lợi dụng
quyền bí mật nguồn tin, đôi lúc, cũng khó phân biệt và đây cũng là hiện trạng
phổ biến trong đời sống báo chí thế giới. Nhưng không nên vì thực trạng này
mà đặt ra một quy định không phù hợp với thông lệ quốc tế. Trên góc độ khoa
học, báo chí là hoạt động xã hội mang đặc thù nhân loại. Nền báo chí Việt
Nam trong quá trình hội nhập phải chấp nhận sân chơi toàn cầu, trong đó có
việc chấp nhận những thông lệ chung đã trở thành giá trị kinh điển.
Tài liệu tham khảo

1. Hoàng Long, Bảo vệ nguồn tin là đạo lý của nhà báo, Báo Tiền Phong
2. Hoàng Điệp, Nhà báo phải bảo vệ nguồn tin, Tuổi Trẻ Online.

3
3. Nguyễn Bùi Khiêm, Đạo đức nghề nghiệp của người làm báo (2), Đài Phát
thanh & Truyền hình Bắc Ninh.