TỰ NGUYỆN - TRƯƠNG QUỐC KHÁNH

1. Tác giả và hoàn cảnh sáng tác :

● Tác giả :
- Trương Quốc Khánh (10/10/1947 – 23/6/1999) là một nhạc sĩ, nhà báo.
Ngoài ra, ông còn là một trong những cán bộ xây dựng đội ngũ sáng tác
Kịch cho sân khấu chuyên nghiệp và quần chúng.
- Được sinh ra trong một gia đình cách mạng ở Xã Đôn Thuận huyện Trảng
Bàng, tỉnh Tây Ninh.
● Hoàn cảnh sáng tác :
- Bài hát Tự nguyện là tác phẩm nổi tiếng nhất của ông, ra đời trong phong
trào “Hát cho đồng bào tôi nghe” vào năm 1968, trong cuộc tấn công và nổi
dậy của quân dân ta giành độc lập, tự do Tết Mậu Thân tháng 2 cùng năm.
- Lời bài hát trong sáng, lãng mạn nhưng vẫn giàu tính chiến đấu thôi thúc
thanh niên Việt Nam, đề cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng, ước mơ thống
nhất đất nước.
2. Đặc sắc nội dung :
- Đó là tiếng lòng của thế hệ thanh niên Việt Nam yêu nước, là bản anh hùng
ca tự nguyện dấn thân. Làm cho bao thanh niên, người con của thời đại mới
- của đất nước đã độc lập, vẫn không khỏi day dứt theo lời bài hát :
“Làm gì, chiến đấu chống lại điều gì để cho mai sau, cho quê hương ta?”
- Là lời nhắc nhở thanh niên chúng ta hãy chiến đấu cho quê hương, cho đất
nước thân yêu của mình.
- Lời hát ý nghĩa còn là bài học về tinh thần, lý tưởng sống cao đẹp, mỗi
chúng ta hãy sống có ích, sống một cách dám cống hiến, cố gắng phấn đấu
để tạo ra giá trị cho bản thân, gia đình và xã hội.
3. Nét độc đáo của bài hát :
- Ấn tượng nhất có lẽ là đoạn ca sau :
“Nếu là chim, tôi sẽ là loài bồ câu trắng
Nếu là hoa, tôi sẽ là một đóa hướng dương
Nếu là mây, tôi sẽ là một vầng mây ấm
Nếu là người, tôi sẽ chết cho quê hương”
- Bởi khao khát niềm tự do, sự độc lập mà tác giả đã lựa chọn các hình tượng
“chim - bồ câu trắng”, “hoa - hướng dương”, “mây - vầng mây ấm”.
- Trong câu thơ, ông đã nguyện làm một “vầng mây ấm”, bộc lộ ước nguyện
giản dị mà chân thành, khiêm nhường. Ông muốn đem phần nhỏ bé của
riêng mình để góp vào công cuộc đổi mới và đi lên của đất nước.
- Mỗi người chúng ta tồn tại là để khẳng định mình, để tìm ra và tạo nên sứ
mệnh của cuộc đời mình. Với Trương Quốc Khánh, ông khẳng định: “Nếu là
người, tôi sẽ chết cho quê hương” - câu thơ khẳng định sứ mệnh của cuộc
đời ông.
- Khi ta sống cống hiến, ta sẽ làm nên một cộng đồng tốt đẹp. Những y bác sĩ,
lực lượng công an, bộ đội đã miệt mài ngày đêm để phục vụ cho nhân dân.
Họ là những tấm gương đáng trân quý để chúng ta học hỏi.
4. Nghệ thuật :
● Biện pháp tu từ :
- Điệp ngữ : “Nếu là” - ”tôi sẽ”, cố nhạc sĩ đã nhấn mạnh khát khao được
cống hiến “là” con chim, “là” đóa hoa, “là” vầng mây trong bài hát. =>
Qua đó bộc lộ ước muốn nhỏ nhoi mà có ý nghĩa to lớn.
- Liệt kê : chim, hoa, mây, người. => Nhấn mạnh, tăng sức gợi hình, gợi cảm
cho lời ca, giàu giá trị biểu đạt. Từ đó mà trở thành lời bày tỏ sâu sắc tình
cảm với quê hương đất nước.
- Ẩn dụ : “bồ câu trắng, hướng dương, mây ấm” => Ẩn dụ cho những điều tốt
đẹp trong cuộc đời.
● Mạch cảm xúc của bài hát : nhẹ nhàng, đằm thắm tạo cảm giác thân
thương từ đó làm cho bài hát trở nên lan toả và đem đến sự kết nối cho
người nghe.
● Nhịp điệu, tiết tấu :
- Theo nhịp 2/4 => Hào hùng, vang vọng, thể hiện rõ khát vọng sống cống
hiến cho đời. Đôi khi giai điệu cũng ngọt ngào êm ái.
- Tiết tấu: hài hoà, có trật tự tạo nên ý nghĩa cho bản nhạc, có nhiều câu hát
được lặp lại giống nhau gây ấn tượng mạnh.
=> Là linh hồn đem lại sức sống cho giai điệu.
5. Tình cảm, cảm xúc của tác giả trong bài hát :
- Tình cảm thân thương với nỗi niềm mong ước, khao khát hoà bình, độc lập,
tự do.
- Muốn gửi gắm đến các bạn trẻ tâm nguyện với những ước muốn cao hơn.
- Khát vọng sống được cống hiến cho đời, cho đất nước.
6. Giá trị, ý nghĩa bài hát :
- Tại thời điểm ra đời, các bạn trẻ đã đón nhận bài hát như một liều thuốc
tinh thần vô giá, khích lệ thêm lòng yêu nước, đấu tranh chống chính quyền
Sài Gòn lúc ấy. Từ đó, “Tự nguyện” trở nên rất nổi tiếng. Khắp các đường
phố ở Sài Gòn lúc đó luôn vang lên bài hát này mỗi khi nhân dân xuống
đường biểu tình.
- Ở thời điểm hiện tại: Bài hát vẫn luôn được cất tiếng ca vang lớn trên khắp
các sân khấu liên hoan, hội diễn bởi sự trình bày của hàng trăm ca sĩ. Bài
hát tựa như một lời kêu gọi những người con sinh ra và lớn lên trên đất Việt
Nam, biết phấn đấu và cống hiến hết mình cho đất nước, như loài “chim bồ
câu” luôn mang đến biểu tượng hòa bình, như “đoá hướng dương” luôn
hướng về phía mặt trời.