•

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

VÀ TRUYỀN THÔNG VIỆT HÀN
KHOA KINH TẾ SỐ VÀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
******

BÁO CÁO NHẬP MÔN NGÀNH VÀ KĨ NĂNG MỀM

ĐỀ TÀI: TƯ DUY PHẢN BIỆN

GVHD : TS. Đặng Vinh

SVTH : Nguyễn Minh Quang - 23DM100

Nguyễn Kim Quyến - 23DM103

Trần Văn Thông - 23DM123

Trần Như Ái Quỳnh - 23DM108

LỚP : 23DM2

Đà Nẵng, ngày 18 tháng 12 năm 2023

1
2
 MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU.....................................................................................................5
PHẦN 1: LÝ THUYẾT.......................................................................................7
A. GIỚI THIỆU...................................................................................................7
I. Định nghĩa........................................................................................................7
II. Các mức độ của kỹ năng tư duy phản biện.....................................................8
III. Ý nghĩa và tầm quan trọng của kỹ năng này trong cuộc sống.......................8
IV. Rào cản........................................................................................................10
B. CÁC KỸ NĂNG QUAN TRỌNG TRONG KỸ NĂNG TƯ DUY PHẢN
BIỆN..................................................................................................................11
I. Kỹ năng suy luận............................................................................................11
1. Khái quát về kỹ năng suy luận......................................................................11
2. Các phương pháp suy luận............................................................................12
3. Cách áp dụng suy luận trong việc rút ra kết luận từ dữ liệu và thông tin......13
II. Các kỹ năng khác..........................................................................................13
1. Kỹ năng quan sát...........................................................................................13
2. Kỹ năng phân tích..........................................................................................13
3. Kỹ năng giải quyết vấn đề.............................................................................13
4. Kỹ năng giao tiếp..........................................................................................13
C. NHẬN THỨC VỀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA VẤN ĐỀ..........................15
I. Ý thức về tầm quan trọng và vai trò của việc đặt ra vấn đề...........................15
II. Phương pháp tiếp cận và giải quyết vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau.......15
III. Khuyến khích tinh thần học hỏi và sáng tạo thông qua việc khám phá kiến
thức và thách thức những định kiến..................................................................16
D. TƯƠNG QUAN GIỮA KỸ NĂNG TƯ DUY PHẢN BIỆN VÀ KỸ NĂNG
GIAO TIẾP........................................................................................................17
I. Mối liên hệ giữa kỹ năng tư duy phản biện và kỹ năng giao tiếp trưởng thành
...........................................................................................................................17
II. Rèn luyện kỹ năng giao tiếp thông qua việc áp dụng kỹ năng tư duy phản
biện....................................................................................................................18
E. KẾT LUẬN...................................................................................................19
I. Tóm tắt lại ý chính về tầm quan trọng của kỹ năng tư duy phản biện...........19
3
II. Sự quan trọng của việc phát triển và áp dụng kỹ năng này trong cuộc sống
hàng ngày...........................................................................................................20
III. Cách rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện...................................................20
IV. Ứng dụng của phân tích tư duy phản biện..................................................22
1. Trong giáo dục và học tập.............................................................................22
2. Trong quyết định và quản lý..........................................................................22
3. Trong việc đánh giá và đối chiếu thông tin...................................................23
4. Trong việc xây dựng luận điểm và trình bày ý kiến......................................24
PHẦN 2: THỰC HÀNH – KHẢO SÁT...........................................................25
LỜI KẾT............................................................................................................27

4
 LỜI NÓI ĐẦU
Dưới tác động của xu hướng quốc tế hóa và nhu cầu thị trường lao động, có
thể nói, xu hướng thâm nhập thị trường của các trường đại học chưa bao giờ rõ
ràng hơn hiện nay. Để có thể phát triển và tồn tại trong môi trường sống và làm
việc ngày càng đa dạng và phức tạp, người học phải có được những kỹ năng và
khả năng mới. Vì vậy, điều người học mong muốn có được là khả năng hành
động và tư duy, đây cũng chính là giá trị nền tảng, sâu sắc của nền giáo dục nói
chung, đặc biệt là giáo dục đại học, trong đó kỹ năng tư duy phản biện đóng vai
trò cốt lõi, kết nối các kỹ năng còn lại để đạt được thành tích, đó chính là kỹ
năng học tập suốt đời.

"Kỹ năng tư duy phản biện không chỉ là một công cụ quan trọng góp phần tô
điểm màu sắc cho cuộc sống mà còn là nền tảng quyết định cho sự thành công,
sự hiểu biết và thăng tiến trong mọi lĩnh vực. Trong thế giới đầy biến đổi và
thông tin không ngừng tăng lên, kĩ năng này không chỉ là sức mạnh, mà còn là
một cánh cửa mở ra cho những hiểu biết sâu sắc và quyết định thông minh. Tư
duy phản biện không chỉ đơn thuần là việc suy nghĩ mà còn là quá trình tự khám
phá, đánh giá, và xử lý thông tin một cách kỹ lưỡng. Nó là khả năng nhìn nhận
mọi vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau, từ đó giúp chúng ta xây dựng những
quan điểm, suy luận và quyết định có tính thuyết phục và căn cứ. Khả năng này
không chỉ đơn thuần là việc suy nghĩ mà còn là sức mạnh biến hoá những ý
tưởng thành hành động, biến những thách thức thành cơ hội và giúp chúng ta trở
thành người tự tin hơn trong mỗi bước đi của cuộc sống. Trong bối cảnh xã hội
đang liên tục thay đổi và yêu cầu sự linh hoạt, khả năng tư duy phản biện không
chỉ là kỹ năng cá nhân mà còn là yếu tố cần thiết để thích ứng và vươn lên trong
môi trường ngày nay. Hãy cùng nhau khám phá sức mạnh của kỹ năng tư duy
phản biện và cách nó tạo nên sự khác biệt trong cuộc sống của chúng ta."

Nội dung báo cáo được bố cục theo hướng trình bày những kiến thức cơ bản
có tác động trực tiếp đến việc hình thành và phát triển kỹ năng tư duy phản
biện, bao gồm:

- Kỹ năng suy luận: Khả năng hiểu rõ thông tin, dữ liệu hoặc tình huống và từ
đó rút ra những kết luận logic và hợp lý. Đây là một khía cạnh quan trọng của tư
duy phản biện, giúp người sử dụng có khả năng suy nghĩ có cơ sở và logic. Các
kỹ năng này đặc biệt quan trọng khi đối mặt với những cuộc tranh luận đòi hỏi
sự phân tích sâu sắc.

- Kỹ năng tranh luận: Khả năng diễn đạt ý kiến một cách rõ ràng và thuyết
phục trong quá trình thảo luận hoặc tranh luận. Đây là một khía cạnh của kỹ
năng tư duy phản biện, nhưng điều quan trọng là sử dụng lý do và bằng chứng
để đưa ra và bảo vệ quan điểm của mình.
5
- Mối quan hệ giữa kỹ năng tư duy phản biện và kỹ năng giao tiếp: Tư duy
phản biện giúp cải thiện khả năng giao tiếp tốt hơn đồng thời thúc đẩy lối tư duy
nhạy bén, linh hoạt. Tư duy phản biện, được xem như một công cụ hữu dụng
trong các cuộc đối thoại, giao tiếp hàng ngày. Bởi tư duy này hỗ trợ trực tiếp
đến quá trình hình thành và phát triển nội dung được trình bày. Vì vậy, nắm
vững cách ứng dụng tư duy phản biện sẽ ít nhiều cải thiện khả năng giao tiếp,
giúp nâng cao hiệu quả công việc trong các tình huống đàm phán, các dạng giao
dịch phức tạp.

Tiếp cận với một chủ đề khó và phức tạp, chính là thách thức to lớn đối với
những sinh viên, nhất định báo cáo sẽ còn nhiều khiếm khuyết cần được bổ
khuyết và hoàn thiện. Nhóm em rất mong nhận được sự góp ý, chỉ giáo của các
giảng viên, bạn đọc và xin chân thành cảm ơn.

6
 PHẦN 1: LÝ THUYẾT
A. GIỚI THIỆU
I. ĐỊNH NGHĨA
Tư duy phản biện hay tư duy phân tích (critical thinking) là một quá trình tư
duy biện chứng gồm phân tích và đánh giá một thông tin đã có theo các cách
nhìn khác cho vấn đề đã đặt ra nhằm làm sáng tỏ và khẳng định lại tính chính
xác của vấn đề. Lập luận phản biện phải rõ ràng, logic, đầy đủ bằng chứng, tỉ
mỉ, khách quan và công tâm.
(Theo Wikipedia.org)

Ví dụ: Câu chuyện Người mù cầm đèn lồng

Một chàng trai mù đến chơi nhà một người thân, vì lúc anh ta ra về là trời tối
nên người họ hàng tốt bụng thắp cho anh một chiếc đèn lồng để đi đường cho
tiện. Người họ hàng nói: "Trời tối rồi, đường tối, cháu cầm theo cái đèn lồng đi
cho đỡ tối!".

Chàng trai mù nói: "Chú rõ ràng biết cháu mù, còn đưa cho cháu đèn lồng,
chú đang trêu cháu đúng không".

Người họ hàng nói: "Cháu tư duy như thế là rất hạn hẹp. Đường không chỉ
có mình cháu đi, còn có nhiều người qua lại, cháu cầm đèn lồng, người khác
nhìn thấy cháu, vậy thì họ sẽ không đụng phải cháu".

Chàng trai mù nghe xong gật gù công nhận

 Tư duy hạn hẹp là tư duy theo quan điểm cá nhân, tư duy tổng thể là khi bạn
đặt mình vào một môi trường, hoàn cảnh tổng thể đi suy nghĩ. Khi tư duy một
cách có hệ thống, bạn sẽ phát hiện ra, hành động của bạn luôn có sự tương tác
với người khác.

Kỹ năng này không chỉ đòi hỏi khả năng suy nghĩ sáng tạo mà còn đòi hỏi
khả năng hiểu và đánh giá các thông tin, ý kiến từ nhiều nguồn khác nhau. Tư
duy phản biện giúp người sử dụng nắm bắt và đánh giá một vấn đề một cách
toàn diện, thấu đáo trước khi đưa ra kết luận hoặc hành động.

Ngoài ra, kỹ năng tư duy phản biện còn bao gồm khả năng nhận diện, phân
tích các mô hình tư duy, những giả định, quan điểm để đưa ra quyết định đúng
đắn và logic. Đồng thời, nó cũng bao gồm khả năng chấp nhận hoặc bác bỏ các
quan điểm dựa trên sự hiểu biết và lập luận hợp lý.

7
 Ví dụ, tư duy phản biện được thể hiện qua khả năng nhận diện tin giả, đánh
giá vấn đề một cách toàn diện và toàn diện, thẳng thắn nêu câu hỏi và phản biện
khi cần thiết.

Người có tư duy phản biện không chỉ có thể tranh luận với người khác mà
còn có thể hình thành quan điểm, đánh giá của riêng mình, từ đó cố gắng lật đổ
tư duy vốn có của mình và giao tiếp một cách khách quan với ý kiến của người
khác, từ đó học hỏi và phát triển bản thân.

II. CÁC MỨC ĐỘ CỦA TƯ DUY PHẢN BIỆN

Để rèn luyện tư duy phản biện bạn cần nắm được các cấp độ của tư duy phản
biện. Vậy nó gồm những cấp độ nào? Dưới đây là câu trả lời:

Cấp độ 1: Đầu tiên bạn cần có khả năng nói rõ ràng về 1 nội dung cụ thể.
Việc này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn giúp cho người nghe cảm
thấy dễ hiểu hơn

Cấp độ 2: Cấu trúc nói cần phải logic, rõ ràng , tốt nhất là đưa ra luôn quan
điểm cá nhân của mình một cách rành mạch, rõ ràng

Cấp độ 3: Tranh luận cơ bản thường gặp trong những buổi thuyết trình, hùng
biện, việc bạn cần làm khi gặp phải những câu hỏi phản bác này là đưa ra lập
luận và bằng chứng thuyết phục để bảo vệ quan điểm của mình, hoặc bạn cũng
có thể tiếp thu nếu cảm thấy ý kiến đóng góp là hợp lý

Cấp độ 4: Tranh luận hiệu quả bằng cách nhận định được các giả thiết ngầm
được đặt ra đằng sau ý kiến phản bác và có tư duy phản biện logic, nhất quán.

Cấp độ 5: Thực hành thường xuyên sẽ giúp bạn có tư duy logic trong việc
nhận định, đánh giá về một vấn đề

Cấp độ 6: Khi bạn đạt đến cấp độ này thì có nghĩa là tư duy phản biện của
bạn đã đáp ứng đầy đủ các yếu tố: công bằng, can đảm, chính trực, khiêm tốn,
cảm thông và bền bỉ.

III. Ý NGHĨA VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA KỸ NĂNG NÀY TRONG

CUỘC SỐNG

Kỹ năng tư duy phản biện có ý nghĩa và tầm quan trọng to lớn trong nhiều
khía cạnh của cuộc sống, bao gồm:

- Ra quyết định thông minh: Giúp người ta đánh giá một cách cẩn trọng các
thông tin, ý kiến, và dữ liệu trước khi đưa ra quyết định. Điều này giúp tạo ra
những quyết định có căn cứ, logic và ít sai xót hơn.

8
- Xây dựng lập luận chặt chẽ: Xây dựng lập luận rõ ràng, có cơ sở và thuyết
phục. Nó cho phép bạn tự tin hơn trong việc thể hiện ý kiến và điều này rất
quan trọng trong công việc, giao tiếp và các mối quan hệ cá nhân.

- Giải quyết vấn đề: Giúp người ta tiếp cận và giải quyết vấn đề một cách có cơ
sở và hiệu quả hơn. Bằng cách nhìn nhận vấn đề từ nhiều khía cạnh và phân
tích thông tin một cách logic, người ta có thể tìm ra các giải pháp sáng tạo và
khả thi hơn.

- Tăng cường sự tự tin: Giúp người ta hiểu rõ hơn về chính mình, những ý kiến
và giá trị cá nhân. Việc có khả năng bảo vệ và lý luận cho quan điểm của
mình tạo ra sự tự tin và ổn định tinh thần.

- Giao tiếp hiệu quả: Cung cấp cơ sở cho giao tiếp hiệu quả. Việc hiểu rõ và
đánh giá thông tin giúp trong việc trình bày ý kiến một cách rõ ràng, dễ hiểu
và thuyết phục hơn.

- Phát triển sự sáng tạo: Tư duy phản biện khuyến khích sự sáng tạo bằng cách
thách thức quan điểm cũ, khám phá các ý tưởng mới và khả năng đưa ra giải
pháp đột phá.

- Thích ứng với thay đổi: Người có kỹ năng tư duy phản biện tốt thường linh
hoạt hơn trong việc thích nghi với sự thay đổi. Họ có khả năng nhìn nhận và
đánh giá các tình huống một cách khách quan, từ đó tìm cách tương thích và
thích ứng tốt hơn.

Câu chuyện cậu bé thông minh là ví dụ điển hình của ý nghĩa tư duy phản biện

Có một cậu bé, một hôm, mẹ dắt cậu tới một cửa hàng tạp hóa mua đồ, ông chủ
nhìn thấy cậu bé đáng yêu nên đã bóc một gói kẹo mút, muốn cậu bé lấy kẹo ăn,
nhưng cậu bé không làm gì cả, sau một hồi nói mãi, ông chủ bèn tự mình bốc
một nắm kẹo cho vào túi áo cậu bé. Sau khi về đến nhà, mẹ cậu bé hỏi cậu vì
sao không tự lấy kẹo mà phải để ông chủ bốc cho như vậy, câu bé đáp: "Bởi vì
tay con nhỏ, còn tay ông chủ to, để ông chủ lấy thì nhất định sẽ được nhiều
hơn!"

Bài học: Đây là một cậu bé thông minh, cậu bé biết giới hạn của bản thân, điều
quan trọng hơn là cậu cũng biết người khác mạnh hơn mình. Phàm là chuyện gì
không thể chỉ dựa vào sức mình, hãy học cách dựa vào người khác một cách kịp
thời, đây là một loại khiêm tốn, càng là một sự thông minh.

 Tóm lại, kỹ năng tư duy phản biện không chỉ là một công cụ quý giá trong
việc đưa ra quyết định sáng suốt mà còn là một kỹ năng cần thiết để phát triển
và thành công trong nhiều lĩnh vực của xã hội.

9
IV. Rào cản

• Tư duy ỷ lại: Nếu là mình khi gặp vấn đề thì luôn có người khác làm giúp
mình.

Ví dụ: Đứa nhỏ mở một chai nước, mở mãi không ra liền kêu “mẹ ơi, mở chai
nước khó quá, mở không ra ạ!”. Người mẹ liền đáp “ồ vậy hả, để mẹ mở giúp
cho” “kịch’’.

Ngay thời điểm đó, đứa trẻ học được một bài học. Mình không cần suy nghĩ
cách này cách kia đào sâu vào vấn đề thì ngay lập tức sẽ có người giúp mình.
Vậy suy nghĩ để làm gì? Sau một hồi chúng ta nhận ra một việc, nếu cái này
mình không tìm ra được cốt lõi của vấn đề và không hoàn thành được vấn đề thì
cũng sẽ có người khác làm giúp mình, dần dần nó biến thành tư duy ỷ lại và
không cần nghĩ tới nơi tới chốn.

• Tư duy đỗ lỗi: Khi làm một việc gì đó chúng ta sẽ có giới hạn cho bản thân
mình. Nếu cái kết quả đạt được không mong muốn, mình sẽ bám vào một điều
gì đó khác bên ngoài để trách nhiệm đó không phải của mình. Vì nếu mình làm
sai, làm không tốt một điều gì đó, mình sẽ dễ bị khiển trách.

Ví dụ: Một bạn học sinh thường xuyên đi học muộn nhưng khi bị thầy giáo
khiển trách thì luôn lấy lí do nhà xa nên được thầy tha thứ.

Lúc đó chúng ta nhận được bài học, nếu chúng ta gặp khó khăn thì sẽ đỗ lỗi,
bám vào những lí do thì vấn dề đó sẽ không liên quan đến chúng ta nữa mà
chúng ta không đào sâu vào vấn đề để giải quyết chúng. Dần dần sẽ trở thành
thói quen khi chúng ta gặp vấn đề thì cứ mặc kệ, đỗ lỗi cho những lí do và rồi
vấn đề đó không được giải quyết khiến công việc trở nên khó khăn, nặng nề
hơn.

• Tư duy vâng lời: nói gì nghe nấy.

Ở nhà , ba mẹ kêu sao thì làm vậy. Đi học thầy cô dạy sao làm y chang vậy.
Và trong trường học đôi khi chúng ta được giải nhiều câu trả lời, và chúng ta
học thuộc câu trả lời để nó y hệt cái được học. Đôi khi mình ít được khuyến
khích để suy nghĩ tư duy đào sâu vào vấn đề.

Ví dụ: Chúng ta được học là columbus tìm ra châu Mỹ và được tìm ra vào năm
nào, nhưng chúng ta sẽ không được học là tại sao người thuyền tưởng
columbus đó lại quyết tâm, nhất định phải tìm ra một cái nơi mới? Tại sao ông
lại có máu phiêu lưu đến vậy? Và tại sau những người khác lại cùng đồng hành
với ông? Tại sao mọi người được thuyết phục đi lên một chặn hành trình mà

10
chưa biết nó đi về đâu? Trong khi đi làm cũng vậy, sếp nó gì nghe nấy không
dám cãi, không dám hỏi lại.

Sẽ ít có những dịp mà chúng ta có thể cởi mở và suy nghĩ giống như vậy, thông
thường nói gì nghe nấy, vâng lời và ngoan ngoãn là giá trị rất quan trọng, đôi
khi nó ăn sâu vào trong đầu của mình, và rồi đó là lúc chúng ta khó có thể tư
duy phản biện.

• Tư duy thiếu thốn >< Tư duy trù phú:

Ví dụ: Vào ngày nghỉ lễ tết Dương lịch sắp tới, bạn và gia đình sẽ có chuyến du
lịch dài ngày, nhưng lại có kì kiểm tra ngay sau khi kì nghỉ lễ kết thúc. Nếu như
nghĩ rằng: “Cả năm mới có một kì nghỉ lễ, nếu bỏ lỡ kì nghỉ lễ này thì biết khi
nào mới có dịp đi lại lần hai, nhưng bù lại bài tập sẽ ngổn ngang, hoặc ở nhà
và ôn thi thì sẽ phải bỏ dỡ kì nghỉ cùng gia đình.” Đấy là một ví dụ về tư duy
thiếu thốn. Tư duy này sẽ dập tắt suy nghĩ giải quyết vấn đề của mình. Tại sao
chúng ta không cởi mở hơn, tìm cách nào đó mà vẫn có thể tận hưởng kì nghỉ
cùng gia đình mà vẫn đảm bảo được kiến thức để đáp ứng vào buổi kiểm tra.
• Tư duy trung bình:
Ví dụ: Một học sinh thường xuyên đạt điểm 6, 6.5, 7 nhưng vẫn cảm thấy hài
lòng với bản thân, cảm thấy mọi thứ đã ổn thì sẽ khó để có thể vươn đến những
con điểm cao hơn. Nếu là một học sinh đạt 10 điểm bỗng dưng sơ suất bị điểm
9 sẽ cảm thấy khó chịu, bằng mọi cách sẽ tìm ra nguyên nhân, họ sẽ nỗ lực để
cải thiện bản thân mình ngày một tốt hơn. Những ai mang trong mình loại tư
duy này sẽ gần như khóa đi khát vọng vươn lên, đổi mới, nâng cấp bản thân
mình. Và khi đó thì tư duy phản biện cũng không còn để làm gì cả.
Ngoài ra còn có sự lấn át của cảm xúc, thói quen hằng ngày, sự kiêu căng, sự
đánh giá thiên lệch, bản chất lười biếng,... cũng trỡ thành rào cản lớn để rèn
luyện tư duy phản biện.
B. KĨ NĂNG TƯ DUY PHẢN BIỆN
I. KĨ NĂNG SUY LUẬN
1. Khái quát về kỹ năng suy luận
Kĩ năng suy luận là khả năng rút ra những kết luận logic dựa trên các dữ kiện,
thông tin hoặc giả định có sẵn. Nó là một phần quan trọng của quá trình tư duy
phản biện và được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực cuộc sống, từ học thuật
đến công việc hàng ngày.
1.1. Loại suy luận:

a. Suy luận tiến: Rút ra kết luận dựa trên những điều đã biết để đi đến một điều
mới.

11
Ví dụ: Tất cả con chim mà chúng ta biết đều có cánh. Vậy nên, con chim A cũng
có cánh.

b. Suy luận lùi: Dựa trên kết luận để suy ra điều đã xảy ra trước đó.

Ví dụ: Con chim A có cánh. Tất cả con chim mà chúng ta biết đều có khả năng
bay. Vậy nên, con chim A có khả năng bay.

c. Suy luận vô hình: Rút ra kết luận từ những thông tin ngầm hiểu, không được
nói rõ.

Ví dụ: Các sinh viên đạt điểm cao thường có thói quen học tập chăm chỉ. Do
đó, nếu bạn đạt điểm cao, có thể bạn cũng có thói quen học tập chăm chỉ.

1.2. Các yếu tố quan trọng của suy luận:

a. Cơ sở dữ liệu: Dữ liệu, thông tin hoặc giả định từ đó suy luận được xây dựng.

Ví dụ: Từ một đề toán có các thông tin về con số, người ta suy luận ra cách giải
dẫn đến đáp án.

b. Luật suy luận: Quy tắc logic, nguyên lý hoặc chuẩn mực được áp dụng để suy
luận.

Ví dụ: Các nhà khoa học khi nghiên cứu sản xuất một loại kem chống nắng, họ
phải có các quy tắc logic, nguyên lý sản xuất, chuẩn mực, sự đúng đắn về bảng
thành phần để đảm bảo hiệu quả và độ an toàn cho người dùng.

c. Độ chắc chắn của kết luận: Mức độ tin cậy và độ chắc chắn của kết luận dựa
trên tính logic của quy luật và độ tin cậy của dữ liệu.

 Kỹ năng suy luận cần phải được rèn luyện thông qua việc thực hành, phân
tích các tình huống và đánh giá logic của quy luật suy luận. Nó giúp mở
rộng khả năng suy nghĩ, tăng cường khả năng giải quyết vấn đề và làm việc
hiệu quả trong nhiều môi trường khác nhau.

2. Các phương pháp suy luận

Có nhiều phương pháp suy luận logic khác nhau, mỗi phương pháp đều
hướng đến việc sử dụng quy luật logic để rút ra kết luận từ các giả định, dữ kiện
hoặc thông tin có sẵn. Dưới đây là một số phương pháp suy luận logic phổ biến:

a. Suy luận tiến: Đây là phương pháp suy luận từ chung đến cụ thể. Nó dựa trên
các quy tắc hoặc nguyên tắc được chấp nhận, từ đó áp dụng chúng để đưa ra kết
luận cụ thể.

Ví dụ: Tất cả người sinh ra đều phải chết (quy tắc chung). John là người (cụ
thể). Do đó, John sẽ phải chết.
12
b. Suy luận quy định: Phương pháp này diễn ra từ cụ thể đến chung. Nó dựa vào
việc quan sát các trường hợp cụ thể để rút ra một quy luật chung.

Ví dụ: Tất cả các con mèo mà tôi từng thấy đều có lông. Do đó, tôi kết luận
rằng tất cả các con mèo đều có lông.

c. Suy luận theo hệ thống: Loại suy luận này dựa trên việc đưa ra giả định có thể
giải thích được một sự kiện hoặc thông tin mà không cần có sự chắc chắn tuyệt
đối.

Ví dụ: Sân bay đông người hơn bình thường, nên có thể có một sự cố giao
thông gần đây làm tăng lượng người đi lại.

d. Suy luận quan hệ: Phương pháp này sử dụng so sánh giữa các tình huống
khác nhau để rút ra kết luận.

Ví dụ: Các hành động đầu tiên của một người khi bắt đầu học một ngôn ngữ
mới giống như một đứa trẻ học nói.

e. Suy luận một phần: Đây là loại suy luận dựa trên một phần thông tin hoặc giả
định.

Ví dụ: Có mưa nhiều hôm trước. Vậy nên, đất nên ẩm.

 Mỗi phương pháp có ưu điểm và hạn chế riêng và thường cần sự kết hợp linh
hoạt trong việc sử dụng chúng để đưa ra những kết luận logic và đúng đắn nhất.

3. Cách áp dụng suy luận trong việc rút ra kết luận từ dữ liệu và thông tin

Áp dụng suy luận để rút ra kết luận từ dữ liệu và thông tin đòi hỏi quá trình
logic và phân tích cẩn thận. Dưới đây là một số bước cơ bản để áp dụng suy
luận trong quá trình này:

a. Thu thập thông tin và dữ liệu: Bắt đầu bằng việc thu thập thông tin cần thiết,
bao gồm dữ liệu, sự kiện, sự quan sát và giả định liên quan đến vấn đề cần xử
lý.

Ví dụ: Học sinh, sinh viên thường tìm kiếm thông tin về khái niệm, cách dùng
các hàm trong Excel để giải quyết các bài tập Excel.

b. Phân tích thông tin: Đánh giá mức độ tin cậy của thông tin và dữ liệu thu thập
được. Xác định các đặc điểm chung, xu hướng hoặc quy luật có thể xuất hiện
trong dữ liệu.

c. Xác định quy luật hoặc nguyên tắc có liên quan: Áp dụng các quy tắc logic,
nguyên tắc khoa học hoặc các kiến thức có sẵn để xác định các mối quan hệ
giữa các yếu tố.

13
d. Sử dụng suy luận tiến và suy luận ngược: Áp dụng suy luận tiến để từ những
quy luật hoặc nguyên tắc chung, rút ra kết luận cụ thể. Suy luận ngược được sử
dụng để từ kết luận cụ thể, xác định những quy luật hoặc nguyên tắc chung.

e. Kiểm tra và đánh giá kết luận: Đối chiếu kết luận với dữ liệu và thông tin đã
thu thập để đảm bảo tính logic và hợp lý. Kiểm tra xem kết luận có phản ánh
đúng thực tế và có đủ bằng chứng hỗ trợ hay không.

f. Tinh chỉnh và cải thiện kết luận: Nếu cần, điều chỉnh kết luận dựa trên thông
tin mới hoặc bằng chứng bổ sung để tăng tính chính xác và tin cậy.

g. Trình bày kết luận: Trình bày kết luận một cách rõ ràng và logic, đưa ra bằng
chứng và lý do hỗ trợ để minh chứng cho tính hợp lý của suy luận.

 Việc áp dụng suy luận trong việc rút ra kết luận từ dữ liệu và thông tin yêu
cầu một quá trình tư duy cẩn thận và sự cân nhắc logic để đảm bảo rằng kết luận
được đưa ra là đúng đắn và có tính chính xác cao.

II. Các kỹ năng khác

1. Kỹ năng giao tiếp

Khả năng giao tiếp hiệu quả giúp bạn trình bày quan điểm phản biện một
cách rõ ràng và thuyết phục. Bằng cách sử dụng từ ngữ chính xác, bạn có thể
truyền đạt quan điểm một cách dễ hiểu và thuyết phục. Kỹ năng này giúp tăng
cường sự hiểu biết, đồng thuận giữa các bên liên quan trong quá trình thảo luận.

2. Kỹ năng phân tích

Khi đã xác định vấn đề, kỹ năng phân tích trở nên cần thiết để tiến hành quá
trình tư duy phản biện một cách hiệu quả. Khả năng phân tích giúp bạn lựa chọn
thông tin một cách khách quan đảm bảo rằng lập luận của bạn dựa trên dữ liệu
và sự thật, chứ không bị chi phối bởi cảm xúc hay định kiến cá nhân.

3. Kỹ năng giải quyết vấn đề

Sau khi bạn đã xác định vấn đề, phân tích và tìm ra một số giải pháp khắc
phục, bước cuối cùng để hoàn thành quá trình giải quyết vấn đề sẽ là thực hiện
và triển khai các giải pháp đó.

4. Kỹ năng quan sát

Quan sát là nền tảng quan trọng cho kỹ năng phản biện. Những người có kỹ
năng quan sát tinh tế có khả năng nhận biết, xác định các vấn đề dù là mới mẻ
trong môi trường cuộc sống.

14
C. Nhận thức về tầm quan trọng của vấn đề
I. Ý thức về tầm quan trọng và vai trò của việc đặt vấn đề
Việc đặt vấn đề đóng vai trò quan trọng trong việc khám phá, nghiên cứu, và
giải quyết vấn đề. Ý thức về tầm quan trọng và vai trò của việc đặt vấn đề
không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về vấn đề mà còn định hình cách tiếp cận,
tư duy, và tìm kiếm giải pháp. Ngoài ra nó còn giúp chúng ta nhận biết và hiểu
rõ hơn về vấn đề đang diễn ra, tập trung vào vấn đề cần giải quyết và tìm kiếm
các phương pháp và giải pháp hiệu quả. Dưới đây là một số điểm quan trọng về
việc đặt vấn đề:
1. Xác định hướng đi chính xác: Việc đặt vấn đề giúp ta xác định rõ ràng mục
tiêu hoặc mục đích của quá trình nghiên cứu, dẫn đến việc thiết lập hướng đi
đúng đắn và hiệu quả để giải quyết vấn đề.

2. Kích thích sự tò mò và nghiên cứu: Một câu hỏi hay một vấn đề được đặt ra
đủ lớn để kích thích sự tò mò, khuyến khích việc tìm kiếm thông tin, nghiên
cứu, và khám phá những khía cạnh mới.

3. Tạo động lực và tập trung nỗ lực: Một vấn đề rõ ràng và quan trọng thường
tạo động lực mạnh mẽ để tiếp tục nỗ lực, tập trung vào mục tiêu cụ thể, thúc đẩy
tinh thần nỗ lực tìm kiếm giải pháp.

4. Hỗ trợ xác định giải pháp: Việc đặt vấn đề định hình việc tìm kiếm giải pháp
bằng cách giúp tập trung vào các khía cạnh cần giải quyết, giúp loại bỏ những
lựa chọn không phù hợp.

5. Tạo nền tảng cho quá trình tư duy sáng tạo: Khi một vấn đề được đặt ra một
cách rõ ràng và chính xác, nó khuyến khích việc tư duy sáng tạo, khám phá các
góc nhìn mới và khả năng đưa ra các phương án giải quyết độc đáo.

6. Cải thiện quy trình ra quyết định: Việc đặt vấn đề đóng vai trò quan trọng
trong việc đưa ra quyết định thông minh, bởi nó tạo ra nền tảng cho việc phân
tích và đánh giá các lựa chọn theo hướng chính xác và logic.

 Nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của việc đặt vấn đề không chỉ mở đầu
cho một quá trình nghiên cứu, giải quyết vấn đề mà còn định hình cách tiếp cận
và quyết định cuối cùng.

II. Phương pháp tiếp cận và giải quyết vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau

Tiếp cận và giải quyết vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau là một chiến lược
quan trọng giúp đa dạng hóa quá trình tư duy và tìm ra các giải pháp sáng tạo và
15
hiệu quả. Dưới đây là một số phương pháp và cách tiếp cận từ nhiều góc độ
khác nhau:

1. Tư duy hệ thống: Tiếp cận vấn đề một cách có hệ thống, xem xét mối liên kết
và tương tác giữa các yếu tố để hiểu rõ hơn về cấu trúc tổng thể dẫn đến sự ảnh
hưởng của vấn đề.

2. Tiếp cận đa ngành: Sử dụng kiến thức từ nhiều lĩnh vực khác nhau để phân
tích vấn đề. Kết hợp các phương pháp và kiến thức từ nhiều ngành nghề để có
cái nhìn toàn diện và sáng tạo.

3. Đa chuẩn mực: Xem xét vấn đề từ nhiều chuẩn mực khác nhau như kinh tế,
xã hội, môi trường, đạo đức để đánh giá các giải pháp một cách toàn diện nhất
có thể.

4. Phân tích SWOT: Sử dụng phương pháp SWOT (Strengths, Weaknesses,

Opportunities, Threats) để xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và rủi ro của
một tình huống, giúp tìm ra giải pháp tối ưu.

5. Tiếp cận phản biện: Đặt ra các câu hỏi chủ đạo để kiểm tra và phân tích các
giả định, suy luận và quan điểm, khuyến khích suy nghĩ phản biện và mở rộng
quan điểm.

6. Đánh giá tác động xã hội: Đánh giá các tác động của quyết định hoặc giải
pháp đối với cộng đồng, xã hội và môi trường, từ đó xác định các lựa chọn có
lợi ích tốt nhất cho tất cả các bên.

7. Tiếp cận đa dạng ý kiến: Thu thập ý kiến từ nhiều nguồn khác nhau như
chuyên gia, người dùng, nhóm người có liên quan để có cái nhìn đa dạng và
phong phú.

8. Giải quyết vấn đề từ "nội tại ra bên ngoài": Bắt đầu từ việc hiểu rõ cơ bản về
vấn đề trước khi mở rộng ra các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến vấn đề đó.

 Kết hợp và áp dụng các phương pháp trên sẽ giúp mở rộng quan điểm, tăng
cường khả năng tìm ra giải pháp đa dạng và hiệu quả cho các vấn đề phức tạp.

III. Khuyến khích tinh thần học hỏi và sáng tạo thông qua việc khám phá
kiến thức và thách thức những định kiến
Khuyến khích tinh thần học hỏi và sáng tạo thông qua việc khám phá kiến
thức và thách thức những định kiến cũ là một phương pháp quan trọng để thúc
đẩy sự phát triển bản nhân và tạo động lực để tiến lên phía trước. Dưới đây là
một số cách để thực hiện điều này:
1. Khuyến khích tinh thần tò mò, khuyến khích đặt câu hỏi: Việc đặt ra câu hỏi,
kích thích tò mò và khám phá sự đa dạng của nguồn tài nguyên là sự hỗ trợ tìm
16
tòi, khám phá nguồn tài nguyên đa dạng như sách, video, khoá học trực tuyến
để khuyến khích học hỏi liên tục.

2. Tạo môi trường học tập thuận lợi, khuyến khích sự tự chủ: Tạo điều kiện để
người khác có thể tự chủ trong việc học hỏi, tìm hiểu và phát triển kiến thức
mới.

3. Khuyến khích giao lưu, thảo luận: Tạo ra môi trường giao lưu, thảo luận, và
chia sẻ những quan điểm và ý tưởng.

4. Thách thức định kiến, khuyến khích suy nghĩ phản biện: Khích lệ việc xem
xét lại những định kiến cũ, khám phá các quan điểm mới và phản biện thông
qua các thảo luận hợp lý.

5. Tạo ra sự đa dạng: Khuyến khích sự đa dạng trong suy nghĩ, từ đó tạo điều
kiện cho việc mở rộng suy nghĩ và tư duy sáng tạo.

6. Khuyến khích tinh thần sáng tạo, tạo không gian sáng tạo: Cung cấp không
gian để thử nghiệm ý tưởng mới và khuyến khích sự sáng tạo.

7. Khuyến khích việc giải quyết vấn đề: Thúc đẩy việc tìm kiếm giải pháp sáng
tạo cho các vấn đề phức tạp.

8. Tạo điều kiện đánh bại sự sợ hãi: Đặt ra môi trường mà việc học hỏi từ sự
thất bại được coi là một phần không thể thiếu của quá trình học.

9. Ví dụ và sự truyền cảm hứng: Tạo sự truyền cảm hứng thông qua việc chia sẻ
các câu chuyện thành công, những người mẫu có tinh thần học hỏi và sáng tạo.

 Bằng cách tạo ra môi trường thuận lợi và khích lệ tinh thần học hỏi, chúng ta
có thể thúc đẩy sự sáng tạo và phát triển kiến thức mới, đồng thời thách thức và
vượt qua những định kiến cũ.

D. Tương quan giữa kỹ năng tư duy phản biện và kỹ năng giao tiếp
I. Mối liên hệ giữa kỹ năng tư duy phản biện và kỹ năng giao tiếp trưởng
thành
Mối liên hệ giữa kỹ năng tư duy phản biện và kỹ năng giao tiếp trưởng thành
là rất mật thiết và có ảnh hưởng lẫn nhau. Dưới đây là một số điểm về mối quan
hệ này:
1. Lập luận và sự thuyết phục: Kỹ năng tư duy phản biện giúp xây dựng lập luận
chặt chẽ, có căn cứ. Khi giao tiếp, những lập luận này trở thành cơ sở cho việc
thuyết phục người khác về quan điểm, ý kiến hoặc giải pháp của bạn.

17
2. Sự rõ ràng và tường minh: Tư duy phản biện giúp làm sáng tỏ vấn đề và dễ
hiểu hơn. Trong giao tiếp, khả năng này giúp bạn diễn đạt ý kiến một cách rõ
ràng, tránh hiểu lầm và tạo ra sự tường minh.

3. Khả năng nghe hiểu và đánh giá: Kỹ năng tư duy phản biện giúp cải thiện khả
năng đánh giá thông tin và nắm bắt ý kiến của người khác. Khi giao tiếp, khả
năng này là cơ sở cho việc lắng nghe và hiểu người đối diện, tạo điều kiện cho
một cuộc trao đổi tích cực và hiệu quả hơn.

4. Xử lý xung đột để có sự đồng thuận: Kỹ năng tư duy phản biện giúp chúng ta
trong việc xử lý xung đột thông qua việc suy nghĩ logic và kiểm soát cảm xúc.
Trong giao tiếp, nó giúp bạn giải quyết mâu thuẫn, đạt được sự đồng thuận hoặc
tìm ra giải pháp chung.

5. Sự tự tin và truyền đạt ý tưởng: Kỹ năng tư duy phản biện giúp tăng cường sự
tự tin trong việc diễn đạt ý kiến. Trong giao tiếp, điều này giúp bạn truyền đạt ý
tưởng một cách rõ ràng và mạch lạc hơn.

 Tóm lại, kỹ năng tư duy phản biện không chỉ là nền tảng mà còn là yếu tố
quan trọng đối với kỹ năng giao tiếp trưởng thành. Khả năng suy nghĩ logic, lập
luận chặt chẽ và hiểu biết sâu sắc từ kỹ năng tư duy phản biện đều đóng vai trò
quan trọng trong việc xây dựng một cách giao tiếp có trách nhiệm và hiệu quả.

II. Rèn luyện kỹ năng giao tiếp thông qua việc áp dụng kỹ năng tư duy
phản biện

Rèn luyện kỹ năng giao tiếp thông qua việc áp dụng kỹ năng tư duy phản
biện là một cách hiệu quả để cải thiện khả năng truyền đạt thông điệp một cách
rõ ràng và thuyết phục. Dưới đây là một số cách để áp dụng kỹ năng tư duy
phản biện để rèn luyện kỹ năng giao tiếp:

1. Lắng nghe chủ đề một cách tỉ mỉ: Kỹ năng tư duy phản biện bắt đầu từ việc
hiểu và đánh giá thông tin. Khi giao tiếp, hãy lắng nghe một cách tập trung và
xác định những thông điệp quan trọng, từ đó phản biện hoặc bổ sung thông tin
một cách có cơ sở.

2. Xác định mục tiêu giao tiếp: Sử dụng tư duy phản biện để xác định rõ ràng
mục tiêu và thông điệp cần truyền đạt trong cuộc giao tiếp của bạn. Điều này
giúp làm rõ ý nghĩa và mục đích của cuộc trò chuyện.

3. Lập luận và đánh giá ý kiến: Sử dụng kỹ năng tư duy phản biện để xây dựng
lập luận logic, bao quát và thuyết phục. Đồng thời, hãy sẵn sàng đánh giá các ý
kiến khác nhau một cách khách quan và có căn cứ.

18
4. Phản hồi xây dựng: Áp dụng khả năng phản biện để cung cấp phản hồi xây
dựng. Sử dụng lập luận logic và kiến thức cơ sở để đưa ra góp ý mang tính xây
dựng và thúc đẩy một cuộc trao đổi tích cực.

5. Thực hành tranh luận: Tham gia các hoạt động tranh luận hoặc thảo luận xã
hội như tham gia các câu lạc bộ, nhóm nghiên cứu hoặc các diễn đàn trực tuyến.
Đây là cách tuyệt vời để rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện và giao tiếp đồng
thời.

6. Tự đánh giá và cải thiện: Sau mỗi cuộc trò chuyện hoặc trao đổi, hãy tự đánh
giá và xem xét cách mà bạn đã áp dụng kỹ năng tư duy phản biện vào giao tiếp.
Từ đó, điều chỉnh và cải thiện phương pháp giao tiếp của bạn.

 Kết hợp việc sử dụng kỹ năng tư duy phản biện vào việc rèn luyện kỹ năng
giao tiếp sẽ giúp bạn trở thành một người giao tiếp trưởng thành, có khả năng
xây dựng các quan hệ tốt và có ảnh hưởng tích cực trong môi trường làm việc
và cuộc sống hàng ngày.

Ví dụ: Thầy Thành cho sinh viên của mình xem một mẫu quảng cáo nước ngọt.

Thầy khuyến khích các em dùng tư duy phản biện để đánh giá tác động của
mẫu quảng cáo đối với người tiêu dùng.

• Quảng cáo này nói gì? Nó có ngụ ý gì?

• Lợi ích của nước uống có gas có đúng như lời của quảng cáo không?

• Nó ảnh hưởng như thế nào đối với cuộc sống của người tiêu dùng.

• Đâu là mục đích chính của mẫu quảng cáo này?

Khi trả lời những câu hỏi này, sinh viên đã sử dụng tư duy phản biện trong
vai trò của người tiêu dùng. Dựa vào câu trả lời, sinh viên có thể gợi ý chiến
lược content phù hợp với khách hàng.

E. Kết luận
I. Tóm tắt lại ý chính về tầm quan trọng của kỹ năng tư duy phản biện
1. Sức mạnh quyết định: Kỹ năng tư duy phản biện là nền tảng quyết định cho
sự thành công và sự hiểu biết trong cuộc sống. Nó giúp xây dựng quyết định
thông minh, căn cứ và ít sai lầm hơn.
2. Giao tiếp hiệu quả: Khả năng suy nghĩ logic, đánh giá thông tin và xử lý ý
kiến giúp tạo ra cuộc giao tiếp rõ ràng, thuyết phục và tường minh hơn.

3. Giải quyết vấn đề: Tư duy phản biện giúp tiếp cận và giải quyết vấn đề một
cách có cơ sở và hiệu quả hơn.

19
4. Tăng cường sự tự tin: Khả năng đánh giá thông tin và lập luận chặt chẽ tạo ra
sự tự tin trong việc thể hiện ý kiến và quan điểm cá nhân.

5. Sự sáng tạo và thích ứng: Kỹ năng này khuyến khích sự sáng tạo và khả năng
thích ứng với thay đổi, từ đó tạo ra giải pháp mới và hiệu quả hơn.

6. Xây dựng lập luận và đánh giá thông tin: Khả năng xác định và đánh giá
thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, giúp xây dựng lập luận chặt chẽ và đúng
đắn.

 Tổng cộng, kỹ năng tư duy phản biện không chỉ là công cụ quan trọng mà
còn là nền tảng cần thiết để định hình một cuộc sống có ý nghĩa, thành công và
có trách nhiệm. Nó không chỉ giúp tạo ra quyết định thông minh mà còn mở ra
cánh cửa cho sự hiểu biết sâu sắc và quan điểm rộng lớn hơn về thế giới xung
quanh.

II. Sự quan trọng của việc phát triển và áp dụng kỹ năng này trong cuộc
sống hàng ngày

Việc phát triển và áp dụng kỹ năng tư duy phản biện trong cuộc sống hàng
ngày mang lại sự quan trọng lớn với nhiều khía cạnh:

1. Quyết định thông minh: Kỹ năng tư duy phản biện giúp xác định và đánh giá
thông tin từ nhiều nguồn khác nhau. Điều này hỗ trợ việc đưa ra quyết định
thông minh, có căn cứ và ít sai lầm hơn trong cuộc sống hàng ngày.

2. Giao tiếp hiệu quả: Việc áp dụng kỹ năng tư duy phản biện trong giao tiếp
giúp truyền đạt ý kiến một cách rõ ràng và thuyết phục. Điều này tạo điều kiện
cho một cuộc trò chuyện tránh hiểu lầm và xung đột không cần thiết.

3. Giải quyết vấn đề: Kỹ năng này cung cấp phương pháp tiếp cận để giải quyết
vấn đề từ các góc độ khác nhau. Nó khuyến khích tìm kiếm giải pháp sáng tạo
và hiệu quả cho những thách thức hàng ngày.

4. Tự tin và sáng tạo: Phát triển kỹ năng tư duy phản biện giúp tạo ra sự tự tin
trong việc đưa ra quyết định và diễn đạt ý kiến. Nó cũng khuyến khích sự sáng
tạo trong việc tìm kiếm các giải pháp mới và đột phá.

5. Sự thích ứng với môi trường thay đổi: Kỹ năng tư duy phản biện giúp thích
ứng với sự biến đổi, thay đổi nhanh chóng trong cuộc sống và công việc. Nó tạo
ra khả năng linh hoạt trong suy nghĩ và hành động.

6. Tạo cơ hội thành công: Việc áp dụng kỹ năng tư duy phản biện tạo ra cơ hội
thành công trong nhiều lĩnh vực, từ công việc đến mối quan hệ cá nhân và xã
hội.

20
 Tóm lại, việc phát triển và áp dụng kỹ năng tư duy phản biện trong cuộc
sống hàng ngày không chỉ giúp tăng cường khả năng đánh giá thông tin mà còn
tạo ra cơ hội, thúc đẩy sự sáng tạo, và định hình một cách tự tin, hiệu quả.

III. Cách rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện

Rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện là một quá trình đòi hỏi sự kiên nhẫn, thực
hành và ý thức tự phát triển. Dưới đây là một số cách bạn có thể áp dụng để
phát triển kỹ năng tư duy phản biện của mình:

1. Đọc nhiều: Đọc nhiều sách, bài viết, báo cáo và tài liệu khác nhau giúp bạn
tiếp xúc với nhiều quan điểm và kiến thức. Điều này mở rộng tầm nhìn và khả
năng hiểu biết của bạn.

2. Thực hành viết: Việc viết là cách tốt để tập trung suy nghĩ và biểu đạt ý kiến
của bạn. Hãy thực hành viết các bài luận, bình luận, hoặc thậm chí là viết blog
để rèn kỹ năng phản biện và diễn đạt suy nghĩ của bạn một cách rõ ràng.

3. Thảo luận với người khác: Tham gia vào các cuộc thảo luận với người có
quan điểm khác nhau. Điều này giúp bạn phát hiện ra những điểm mạnh và yếu
của quan điểm của mình và nâng cao khả năng lắng nghe và thấu hiểu người
khác.

4. Đặt câu hỏi: Luôn đặt câu hỏi và tìm kiếm thông tin để chứng minh hoặc phủ
nhận một quan điểm. Hãy tự đặt những câu hỏi như "Tại sao?", "Làm thế nào?",
và "Có những thông tin nào chứng minh điều này?".

5. Luyện tập quan sát: Hãy quan sát thế giới xung quanh bạn và phân tích thông
tin một cách tỉ mỉ. Điều này giúp bạn nhận biết thông tin quan trọng, phân biệt
thông tin chính xác và thông tin đánh lừa.

6. Thực hành: Tự đặt ra những thách thức và vấn đề, sau đó nghiên cứu và đưa
ra các giải pháp. Việc này giúp bạn rèn kỹ năng giải quyết vấn đề và tư duy
sáng tạo.

7. Học từ phản hồi: Chấp nhận phản hồi từ người khác một cách có xây dựng,
và sử dụng nó để cải thiện khả năng tư duy phản biện của bạn.

8. Đặt mình vào vị trí của người khác: Hiểu rõ quan điểm của người khác bằng
cách đặt mình vào tình huống hoặc quan điểm của họ.

 Nhớ rằng, việc rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện là một hành trình liên tục.
Hãy duy trì lòng kiên nhẫn để phát triển và hoàn thiện từng ngày.

Ví dụ: Khi bạn muốn bắt đầu theo đuổi một ngành nghề nào đó, không phải là
vì “ngành này đang hot”, “bố mẹ bắt học”, “tôi nghe người khác khuyên”.

21
Chẳng hạn bạn đang có dự định học Marketing, hãy áp dụng tư duy phản biện
bằng cách bắt đầu với những câu hỏi sau:

• Mục tiêu của việc học Marketing là gì? Bạn mong muốn được gì khi học
ngành này?

• Học Marketing như thế nào và ở đâu?

• Thời gian và cách học?

• Có phải mỗi ngày đều học Marketing không?

• Việc học chỉ diễn ra trong lớp học?

Qua việc đặt ra các câu hỏi này, bạn có thể xác định rõ mục tiêu, cách học
và cả phạm vi của việc áp dụng kiến thức, giúp tạo nên một hành trình học tập
có tổ chức và hiệu quả.

IV. Ứng dụng của phân tích tư duy phản biện

1. Trong giáo dục và học tập
- Đánh giá thông tin: Phân tích tư duy phản biện giúp học sinh phân biệt thông
tin đúng và sai, đánh giá tính đáng tin cậy và chất lượng của nguồn thông tin.
Họ có khả năng xác định thông tin thiên vị, thông tin sai lệch hoặc thiếu chính
xác và kiểm tra các nguồn thông tin khác nhau trước khi đưa ra nhận định hay
đồng ý với một luận điểm nào đó.

- Xây dựng luận điểm: Phân tích tư duy phản biện giúp học sinh hiểu rõ các
yếu tố trong việc hình thành một luận điểm mạnh. Họ học cách xác định các
bằng chứng, logic và lập luận hợp lý để hỗ trợ ý kiến của mình. Đồng thời, họ
cũng học cách nhận diện và phản biện các luận điểm khác, đặt câu hỏi, và tìm
hiểu các quan điểm trái ngược để thúc đẩy quá trình suy nghĩ sâu hơn và đa
chiều hơn.

- Giải quyết vấn đề: Phân tích tư duy phản biện cung cấp cho học sinh khả năng
phân tích, đánh giá và giải quyết các vấn đề phức tạp. Họ học cách nhìn nhận
vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau, suy luận logic, tìm kiếm giải pháp sáng tạo
và đánh giá các kết quả dựa trên logic và chứng cứ có sẵn.

- Phát triển tư duy phản biện: Phân tích tư duy phản biện đóng vai trò quan
trọng trong việc phát triển tư duy phản biện tổng thể của học sinh. Nó giúp họ
trở nên nhạy bén với sự phân tích, đánh giá và suy nghĩ sâu hơn. Kỹ năng này
không chỉ hữu ích trong học tập, mà còn trong cuộc sống hàng ngày và việc ra
quyết định.

- Khám phá quan điểm và giá trị cá nhân: Phân tích tư duy phản biện giúp học
sinh khám phá và hiểu rõ hơn về quan điểm và giá trị cá nhân của mình. Họ
22
được khuyến khích đặt câu hỏi về các giả định, tiêu chuẩn và giá trị cá nhân, và
từ đó phát triển khả năng tự đánh giá và ý thức về mình.

2. Trong quyết định và quản lý

- Đánh giá tùy chọn: Phân tích tư duy phản biện giúp trong việc đánh giá các
tùy chọn khác nhau. Khi đối mặt với nhiều lựa chọn, phân tích tư duy phản biện
giúp xác định các ưu điểm, nhược điểm, rủi ro và tiềm năng của từng tùy chọn.
Điều này giúp người quyết định có cái nhìn tổng thể và đưa ra quyết định có cơ
sở và cân nhắc.
- Phân tích tài nguyên: Trong quản lý, phân tích tư duy phản biện giúp đánh giá
và quản lý tài nguyên hiệu quả. Nó giúp xác định nhu cầu tài nguyên, ưu tiên sử
dụng tài nguyên và đưa ra quyết định về phân bổ tài nguyên dựa trên cơ sở phân
tích logic và hiệu quả.
- Đánh giá rủi ro: Phân tích tư duy phản biện hỗ trợ trong việc đánh giá và quản
lý rủi ro. Nó giúp xác định các yếu tố rủi ro, đánh giá mức độ rủi ro và tác động
của chúng đến quyết định và hoạt động. Điều này cung cấp cơ sở để đưa ra
quyết định về việc giảm thiểu rủi ro hoặc xử lý rủi ro một cách hiệu quả.
- Quản lý thông tin: Trong quyết định và quản lý, phân tích tư duy phản biện có
vai trò quan trọng trong việc quản lý thông tin. Nó giúp xác định thông tin quan
trọng, đánh giá tính đáng tin cậy của thông tin và phân tích thông tin để trích
xuất kiến thức và sự hiểu biết hữu ích.
- Đối chiếu và đánh giá: Phân tích tư duy phản biện cung cấp phương pháp và
kỹ năng để đối chiếu và đánh giá các quyết định và kết quả. Nó giúp xác định
các tiêu chí đánh giá, thu thập dữ liệu và chứng cứ, và áp dụng phân tích logic
để đánh giá hiệu quả của quyết định và quản lý.
- Giải quyết vấn đề: Phân tích tư duy phản biện là một công cụ hữu ích trong
việc giải quyết các vấn đề phức tạp. Nó giúp xác định các yếu tố nguyên nhân,
phân tích tương quan giữa các yếu tố và đề xuất các giải pháp hiệu quả dựa trên
logic và chứng cứ.
3. Trong việc đánh giá và đối chiếu thông tin
- Xác định tính đáng tin cậy của nguồn thông tin: Phân tích tư duy phản biện
giúp xác định tính đáng tin cậy của một nguồn thông tin. Học cách đánh giá
nguồn gốc, tác giả và phương pháp thu thập thông tin giúp phân biệt thông tin
đáng tin cậy và thông tin không đáng tin cậy.
- Đánh giá cấu trúc logic trong thông tin: Phân tích tư duy phản biện giúp xác
định sự logic và mạch lạc của một luận điểm hoặc tuyên bố. Học cách phân tích
cấu trúc lập luận, nhận dạng những sai lầm, mâu thuẫn hoặc sự thiếu logic trong
một luận điểm giúp đánh giá tính hợp lý của thông tin.

23
 - Kiểm tra chất lượng và độ tin cậy của dữ liệu: Phân tích tư duy phản biện giúp
xác định chất lượng và độ tin cậy của dữ liệu. Học cách xác minh nguồn gốc,
phương pháp thu thập và phân tích dữ liệu giúp đảm bảo tính chính xác và đáng
tin cậy của thông tin.
- Tìm hiểu quan điểm đối lập: Phân tích tư duy phản biện khuyến khích việc
tìm hiểu và đối chiếu với các quan điểm đối lập. Học cách thách thức và đặt câu
hỏi với các quan điểm khác nhau giúp mở rộng hiểu biết và có cái nhìn toàn
diện hơn về một vấn đề.
- Đánh giá mức độ tin cậy của dẫn chứng: Phân tích tư duy phản biện giúp đánh
giá tính tin cậy của dẫn chứng được sử dụng trong một luận điểm hoặc tuyên bố.
Học cách kiểm tra nguồn gốc, phương pháp thu thập và phân tích dẫn chứng
giúp đánh giá mức độ đáng tin cậy và hợp lý của thông tin.
- So sánh thông tin từ nhiều nguồn: Phân tích tư duy phản biện giúp so sánh và
đối chiếu thông tin từ nhiều nguồn khác nhau. Học cách tìm hiểu và phân tích
những khía cạnh khác nhau của cùng một vấn đề từ các nguồn khác nhau giúp
xây dựng một cái nhìn toàn diện và khách quan.
4. Trong việc xây dựng luận điểm và trình bày ý kiến
- Phân tích và đánh giá các dẫn chứng: Phân tích tư duy phản biện giúp xác định
và đánh giá các dẫn chứng hỗ trợ cho luận điểm hoặc ý kiến của bạn. Học cách
xem xét tính tin cậy, hợp lý và liên quan của các dẫn chứng giúp xây dựng một
luận điểm vững chắc và thuyết phục.
- Phân tích cấu trúc lập luận: Phân tích tư duy phản biện giúp phân tích và đánh
giá cấu trúc lập luận trong luận điểm của bạn. Học cách xác định các phần
chính, mối quan hệ logic giữa các phần và kiểm tra tính mạch lạc, logic của lập
luận giúp xây dựng một luận điểm có sức thuyết phục cao.
- Nhận dạng và giải quyết mâu thuẫn: Phân tích tư duy phản biện giúp nhận
dạng và giải quyết các mâu thuẫn trong luận điểm hoặc ý kiến. Học cách phát
hiện sự mâu thuẫn, xác định nguyên nhân và tìm cách giải quyết mâu thuẫn giúp
xây dựng một luận điểm logic và nhất quán.
- Đối chiếu với quan điểm đối lập: Phân tích tư duy phản biện khuyến khích
việc đối chiếu với các quan điểm đối lập. Học cách tìm hiểu và đánh giá các
quan điểm khác nhau, tìm điểm chung và khác biệt giúp xây dựng một luận
điểm tổng quát và thuyết phục.
- Sử dụng logic và chứng cứ: Phân tích tư duy phản biện giúp sử dụng logic và
chứng cứ để hỗ trợ luận điểm hoặc ý kiến của bạn. Học cách áp dụng các
nguyên tắc logic, sử dụng chứng cứ và lập luận một cách rõ ràng và hiệu quả
giúp xây dựng một luận điểm mạnh mẽ và thuyết phục.

24
 - Đánh giá tính hợp lệ và độ tin cậy của thông tin: Phân tích tư duy phản biện
giúp đánh giá tính hợp lệ và độ tin cậy của thông tin được sử dụng trong luận
điểm. Học cách xác minh nguồn gốc, phương pháp thu thập và chất lượng của
thông tin giúp xây dựng một luận điểm đáng tin cậy và thuyết phục.

PHẦN 2: THỰC HÀNH – KHẢO SÁT

Dưới đây là các biểu đồ khảo sát thực tế về kỹ năng tư duy phản biện:

25
Các biểu đồ cho thấy:

• Kỹ năng tư duy phản biện được biết đên rỗng rãi, trên 70% mọi người đều
hiểu được kỹ năng này.

• Gần 90% người áp dụng kỹ năng.

• Mọi người áp dụng kỹ năng này trong mọi hoàn cảnh: 47,1% trong cuộc sống
hàng ngày, 19,1% trên đấu trường học tập, 25,5% trong cuộc thảo luận nhóm,
còn lại là ý kiến khác.

• 98% cho rằng đây là kỹ năng quan trọng.

26
 LỜI KẾT
"Kỹ năng tư duy phản biện không chỉ là một công cụ quan trọng, mà còn là
bức tranh tổng thể của sự thành công và tầm hiểu biết trong cuộc sống. Nó là
yếu tố quan trọng để xây dựng nền móng cho việc ra quyết định thông minh,
đánh giá thông tin một cách khách quan và giao tiếp hiệu quả.

Kỹ năng này giúp chúng ta nhìn nhận thế giới xung quanh một cách sáng suốt
và tự tin hơn. Nó tạo cơ hội cho sự sáng tạo, đổi mới và giúp chúng ta đối mặt
với thách thức bằng cách tìm kiếm các giải pháp sáng tạo.

Quan trọng hơn nữa, kỹ năng tư duy phản biện không chỉ dừng lại ở mức độ
cá nhân mà còn mở ra cánh cửa cho sự hiểu biết sâu rộng và hỗ trợ một cộng
đồng vững mạnh. Khả năng đánh giá thông tin, phân tích vấn đề và suy nghĩ
logic từ kỹ năng này có thể lan tỏa đến xã hội, giúp cải thiện quyết định và hành
động ở mức độ rộng lớn hơn.

Hãy tiếp tục rèn luyện và áp dụng kỹ năng tư duy phản biện vào cuộc sống
hàng ngày. Bằng cách này, chúng ta không chỉ trở thành người tự tin hơn trong
việc đưa ra quyết định mà còn góp phần vào sự tiến bộ và phát triển bền vững
của cả cộng đồng."

27