LỊCH SỬ HÀN QUỐC- NGHỆ THUẬT LÀM GỐM SỨ (고려청자)

Gốm: là vật liệu vô cơ không kim loại, có cấu trúc đa tinh thể, ngoài ra có thể gồm cả pha thủy tinh.

Gốm sứ: là cách gọi những sản phẩm gốm được tráng men màu xanh ngọc.

Khi nhắc đến lĩnh vực nghệ thuật thời kỳ Goryeo (938-1392) thì không thể không nhắc đến đồ gốm
Cao Ly, đặc biệt là men ngọc bích (gốm sứ). Gốm sứ Goryeo (고려청자) tự hào với màu men và thiết kế
thanh thoát mang nét đẹp sâu sắc, khác biệt với đồ sứ Trung Quốc. Được định nghĩa là những sản phẩm
gốm được tráng men màu xanh ngọc và làm dưới thời kì Goryeo (고려청자: 고려 시대에서 만들어진
푸른빚의 자기). Để phục vụ nhu cầu mạnh mẽ của giai cấp quý tộc Goryeo việc chế tác gốm sứ đã ra
đời. Trong đời sống hằng ngày họ sử dụng với đa dạng mục đích sử dụng (từ bộ ấm chén, gối nằm,
bình…)

Ban đầu gốm sứ bắt nguồn từ Trung Quốc (Triều Tống) nhưng với những kĩ xảo mang đậm nét dân tộc
Triều Tiên, họ đã tạo ra sản phẩm gốm sứ chỉ đặc trưng của Cao Ly. Người Tống khi nhìn thấy gốm sứ
Cao Ly họ đã phải nhận định rằng “Đệ nhất thiên hạ/ Thiên hạ chỉ có một” (고려의 청자가
천하제일이 될 수 있었던 것은 무엇인가). (Theo Incheon News)

Gốm sứ Cao Ly chia thành hai thời kì phát triển, thời kì đầu (đầu thế kỉ 12) không có họa tiết chủ yếu là
sản phẩm trơn nhẵn- “SunCheongJa”, nhưng đến giữa thế kỉ 12 người thợ lành nghệ đã sử dụng “kỷ thuật
nạm khảm”- một kỹ thuật điêu khắc trên bề mặt gốm sứ xanh ngọc bích để tạo hoa văn hoạ tiết. Đây là một
nghệ thuật độc đáo mà không nơi nào trên thế giới vào thời điểm đó có thể sánh được và sản phẩm được
tạo ra đầy độc đáo- “SanggamCheongJa”.

Trên gốm xanh được khảm những họa tiết phong cảnh như những bức tranh sơn thủy. Đó là những hình
ảnh mây, sóng, bờ sông (hình ảnh em bé hái sen, cá bơi trong ao,...). Họa tiết phong cảnh sông núi là nét
riêng biệt trong gốm xanh Goryeo. Nó không chỉ đơn thuần là họa tiết trang trí trên đồ gốm mà còn thể
hiện cách nhìn cuộc sống đầy sinh động của con người lúc bấy giờ qua những hình ảnh thân thuộc của
cuộc sống hằng ngày.

Họa tiết các vật dụng được chia thành họa tiết các vật dụng sinh hoạt và những đồ vật mang lại may mắn.
Trong số vật dụng sinh hoạt thường là hình ảnh chiếc khăn, những vật mang lại may mắn thường là trang
sức. Những vật dụng quen thuộc trong cuộc sống sinh họa được các nghệ nhân gốm thời Goryeo khảm nên
những sản phẩm gốm xanh khiến cho những sản phẩm càng trở nên thân thuộc với cuộc sống thường nhật,
hơn thế nữa còn chứa đựng trong đó ý nghĩa về những ước muốn của con người về những điều tốt đẹp.

Họa tiết kí tự mang ý nghĩa may mắn xuất phát từ chữ Hán thể hiện ước muốn của con người: trường thọ,
phú quý, khỏe mạnh và bình an.

Sự xuất hiện khởi đầu những họa tiết ký tự chữ Hán trên gốm xanh Goryeo phần nào thể hiện tinh thần học
hỏi và những ý nghĩa nhân văn của nó. Họa tiết hình học xuất hiện rất phổ biến trên gốm xanh thời kỳ
Goryeo để tái hiện lại những hiện tượng trong cuộc sống thường nhật. Những họa tiết mai rùa mang ý
nghĩa may mắn, trường thọ hay là hình ảnh những tia chớp, mặt trăng, mặt trời,… thể hiện những quan
niệm của con người về thế giới quan.

Tình yêu quê hương, đất nước, tình yêu nghề và khát vọng vươn lên làm chủ cuộc sống được gửi gắm qua
những sản phẩm, những họa tiết được khảm công phu trên gốm xanh. Bên cạnh đó những sản phẩm gốm
thời kỳ Goryeo đã nói lên sự phát triển rực rỡ của hội họa và điêu khắc thời bấy giờ. (청자 - Gốm
xanh và những nét văn hóa thời kỳ Goryeo thông qua họa tiết trên gốm)
Và đặc biệt phải kể đến chiếc Bình hoa gốm sứ xanh khắc chìm họa tiết mây và hạc (Goryeo, thế kỷ 12)-
đặc trưng của giai đoạn sau của gốm sứ xanh thời kì Cao Ly. (청자 상감운학문 매병 靑磁 象嵌雲鶴文
梅甁)
Thời gian làm: Nửa sau thế kỉ 12/ Thời kì Goryeo. Đến năm 1962, Bình hoa gốm sứ xanh khắc chìm họa
tiết mây và hạc được công nhận là Quốc bảo thứ 68, hiện tại vẫn đang được trưng bày ở Bảo tàng Mỹ thuật
KangSong.

Đặc điểm: Đây là tác phẩm tiêu biểu của gốm sứ Goryeo- chiếc bình không chỉ được nhận xét là đẹp nhất
mà còn tốt nhất về mặt thiết kế bằng cách sử dụng kỹ thuật khảm đầy các hạt trên bề mặt bình. Phần trên
bình xòe ra, phần dưới được gắn họa tiết hoa sen để triệt để khai thác vẻ đẹp. Trên thân được khắc hình con hạc
và đám mây bằng kỹ thuật nạm khảm, cùng với việc xử lý hoa văn thành thạo, có thể thấy được sự xuất sắc của
đồ gốm Goryeo.

Cách làm: gồm 9 bước phức tạp và khéo léo

Giá trị: Dường như thể hiện toàn bộ đời sống văn hóa, nghệ thuật của người Triều Tiên thời kì Cao Ly.
Toàn bộ chiếc bình từng cái một mang một vẻ đẹp riêng, với phần trên thể hiện hình ảnh đường hoàng và đầy
khí phách, phần đáy bình vẽ hoa sen thể hiện tư tưởng Phật giáo đã thấm nhuần tư tưởng đời sống của người dân
cùng với chiếc họa tiết mây và hạc- những đại diện của sự mong ước trường thọ (Thập trường sinh).

Kết luận: Đặc trưng thời kì đầy biến động chính là đồ gốm sứ Cao Ly và chiếc bình gốm mây và hạc