MGA

TEORYANG
PAMPANITIKAN
FM 113

Bb. Annabel R. Estiller

BAYOGRAPIKAL
BAYOGRAPIKAL

–Unang dapat na mabatid ng

isang mambabasa ng
panitikan ay ang buhay ng
may-akda
–Hindi sapat na alamin
lamang ang pangalan at
talaan ng mga naisulat ng
may-akda
–Higit na mahalagang
matuklasan at maunawaan
ang katauhan at personalidad
ng may-akda
– Ipinahihiwatig sa ganitong uri ang mga
bahagi sa buhay ng may-akda na siya
niyang pinakamasaya, pinakamahirap,
pinakamalungkot at lahat ng mga
“pinaka” na inaasahang magsilbing
katuwang ng mambabasa sa kanyang
karanasan sa mundo
– Napakahalaga ng pagbabahagi ng
kamalayan ng manunulat sa
mambabasa upang matugunan ang
maraming katanungang taglay ng
isang akda
Ramos at Mendiola, 1994
– “Sa paggamit ng talambuhay na kritisismo,
matutuklasan pa rin ang iba pang
impluwensyang nakatutulong sa sining ng
manunulat – ang mga pilosopiyang kaakbay sa
kanyang panahon, ang mga aklat o mga akda na
kanyang binasa, ang iba pang tao na nagsilbing
gabay o nagmulat sa kanyang magsulat”
Dr. Luis Gatmaitan, “Reseta at Letra:
Sa Daigdig ng Isang Doktor-Manunulat

– Isang doctor na mahilig magsulat

– Anong ginagawa ng isang
manggagamot sa daigdig ng panitikan?
– “Doc, do you write legibly?” may
kabuntot na tawanan
– Sabi nila, hindi para sa doctor ang
pagsusulat
– Ito raw ay pag-aari ng mga iskolar,
mananaliksik, awtor, iskripwrayter at
mga guro na sumusulat ng teksbuk,
tisis at disertasyon
Francisco Balagtas
–Marahil dahil sa naranasan
niyang kalupitan ng mga kastila
kaya naisulat niya ang “Florante
at Laura: Kay Selya”
Edgardo Reyes
– Nailahad niya ang buhay ng mga
manggagawa sa konstrusyon sa
kanyang akdang “Mga Kuko ng
Liwanag” ay bunga marahil ng naging
karanasan niya noong magtrabaho siya
rito
Wifredo Virtucio
– Karamihan ng mga tauhan sa kanyang
mga akda ay mga bilanggo, dahil
marahil siya ay taga-Munting Lupa at
ang kinalakhan niyang paligid ay ang
labas ng Bilibid Prison
Amado V. Hernandez
–Karamihan sa kanyang mga tula
at nobela ay patungkol sa
kasawian, kaapihan at kawalang-
katarungan ng mga
manggagawa
Genoveva Edroza Matute

–Karanihan sa kanyang mga

pangunahing tauhan ng
kanyang kuwento ay batang
nag-aaral sa elementarya,
Mga
Kondisyon sa
Paggamit ng
Teoryang
Bayograpikal
Una…
–Ang binabasa at sinusuri
ay ang AKDA at hindi ang
BUHAY ng manunulat
– “Ang husay ng sino mang manunulat ay
nasusukat sa pamamagitan ng kanyang
kakayahang umangkop sa pangangailangan
ng kanyang lipunan at umigpaw sa mga
limitasyon ng kanyang panahon”
– Joy Barrios (1994)
Ikalawa…
–Ang pagpapasya sa
binasang akda ay hindi
kapintasan o kahinaan ng
may-akda
– Kung naging mapangahas man ang
may-akda sa paglalahad sa ibang
bahagi ng kanyang buhay, isipin na
lamang na ang mga ito’y
nakadaragdag sa ikagaganda ng akda
Iba pang mga halimbawa:

– “Si Boy Nicolas” ni Pedro L. Ricarte

– “Utos ng Hari” ni Jun Cruz Reyes
– “Sa ngalan ng Ina, ng Anak ng
Diwata’t Paraluman” ni Lilia
Quindoza Santiago
– “Sandaang Damit” ni Fanny Garcia
– “Sumpa” ni Rowena Festin
– “Paano tumutula ang Isang Ina” ni
Ligaya G. Tiamson-Rubin
HISTORIKAL
Saklaw nito ang pagsusuri batay sa …

– Talambuhay ng may-akda
– Sitwasyong political na nakapaloob
sa akda
– Tradisyon at kombensyong
nagpapalutang sa akda
–Pwersang pangkapaligiran
at panlipunan na may
malaking impluwensya sa
buhay ng manunulat
– May mahalagang papel na
ginagampanan ang institusyon sa
pagbibigay daan sa uri ng
panitikang susulatin ng may-akda
–Nakatuon sa pwersa ng
lakas sa paraan at
istruktura ng institusyon
– Ang akdang susuriin ay dapat na
maging epekto ng kasaysayan na
maipaliliwanag sa pamamagitan ng
pagbabalik-alaala sa panahong
kinasangkutan ng pag-aaral
–Ang mga tauhan at
pangyayari sa teksto ay
kinikilalang mga kaganapan
sa isang tiyak na panahon