Shkrimi akademik

Prof. Dr. rer. medic. Idriz SOPJANI

 A

Çfarë është
shkrimi akademik?
 Çfarë është shkrimi
akademik?
 Shkrimi akademik mund të definohet si formë e
një tregimi shpjegues, që duhet të jetë i saktë,
gjysmë-formal, jo personal dhe objektiv.

 Karakteristika më e rëndësishme e shkrimit

akademik është qartësia.

 Asnjë shkrim akademik nuk e ka plotësuar

kushtin themelor shkencor, nëse është
publikuar, por nuk arrin që të kuptohet nga
lexuesit.
Shkrimi akademik

Shkrimi akademik, është jo më shumë se

transmetim apo komunikim i një sinjali nga
dërguesi tek marrësi.
 Nga studiuesi për studiuesin

 Gjuha e përdorur duhet të jetë e qartë, e

thjeshtë dhe e organizuar.

 Zbukurimet letrare (metaforat, simbolika

etj.) duhet të shmangen.
 Shkrimi akademik
 Si student, ju jeni të angazhuar në disa
aktivitete dhe shkruani mbi disa çështje, për
të cilat është shkruar vite e shekuj më parë
dhe ju duhet të mendoni, argumentoni dhe
të shkruani për idetë e të tjerëve.

 Por, duke qenë studiues, ju jeni të obliguar

që të lexoni, shkruani dhe argumentoni në
një formë të caktuar.

 Pra, ju duhet të shkruani në atë formë, që të

 Mitet për shkrimin
akademik
 Duhet të ndiqet një strukturë strikte

 Duhet të shkruani vetëm atëherë kur gjithçka të

jetë gati

 Drafti i parë duhet të jetë perfekt

 Talenti është determinues për shkrim akademik

 Gjuha e pastër është celësi i suksesit

 Kurrë mos përdor “unë”

Kur e keni hasur shkrimin akademik?!

Në gjithë ato raste kur ju keni lexuar:

 Libra apo raport mbi librin

 Përkthime

 Ese

 Artikuj hulumtues ose shkrim hulumtues

 Prezantim apo shkrim për konferencë

 Temë diplome apo temë masteri

 Abstrakt apo përmbledhje të shkrurtër të

një shkrimi të gjatë akademik

Format më të shpeshta të shkrimit
akademik

 Esetë apo detyrat e kurseve

 Raportet

 Disertacion (teza e studimeve bazike,

master apo doktoratës)
Tregoni dallimet mes eseve dhe
raporteve?!
Esetë
 Priren të prezantojnë një argument
 Fokusohen në vlerësimin dhe analizën e

teorive, ideve, studimeve të kryera në të

kaluarën nga të tjerët. Shumë rrallë
përfshijnë edhe hulumtim të ri.
 Janë pjesë të vazhdueshmë të prozës

 Janë të destinuara për t'u lexuar me kujdes

 Në përgjithësi nuk përfshijnë rekomandime

 Zakonisht përdoren në ambientet akademike

Raportet
 Prezentojnë informacion
 Prezentojnë të dhëna dhe të gjetura që janë

grumbulluar nga vetë autori, nëpërmjet

eksperimentit, hulumtimit, studimit të rastit
apo përvojave të veçanta.
 Është i ndarë në pjesë të veçanta

 Struktura e tillë mundëson lexim të shpejtë

 Zakonsiht përfshijnë rekomandime

 Raportet janë format tipike të shkrimit

akademik me orientim hulumtues.

 Esetë dhe raportet

Raporti

Esetë Fillimi Faqja e titullit

Abstrakti
Fillimi Faqja e titullit – Përmbajtja
ballina
Teksti Hyrja
Teksti Hyrja
kryesor Metodologjia
kryesor Përmbajtja
Rezultatet
Konkluzion
Diskutimi
Fundi Referencat Konkluzionet
Fundi Referencat
Shtojcat
A

Në kërkim të
temës…
 Si mund të gjejmë një temë diplome

1. Pyesni veten: Cfarë temash më interesojnë mua?

2. Konsulto kurrikulumin
3. Konsulto mësimdhënësit
4. Kërko artikujt shkencorë të kohës së fundit
5. Kërko projekte aktuale që zhvillohen
6. Kërko probleme të përditshme të jetës
profesionale
7. Intervisto kolegë apo edhe menagjer në vendin
tuaj të punës
8. Kërko të kyqesh në ndonjë nga hulumtimet që
zhvillohen në universitet
A

Si të gjejmë
literaturën
relevante?
 Disa këshilla të
përgjithshme
 Pyesni ligjëruesin apo mësimdhënësin tuaj

 Bëjë një kërkim të shpejtë në “Google

scholar”

 Kërko zhurnalet shkencore më të

rëndësishme në fushën tuaj dhe shih
abstraktet.

 Shih referencat e artikujve të gjetur

 Një kërkim më i avancuar
 Kërko në databazat e profesionit tuaj
(PubMed apo Web of Science)
 Fillimisht provoni të gjeni artikuj që janë
përmbledhje apo shqyrtim literature.
 Kërko me terma të përgjithshëm fillimisht
dhe shko duke u bërë më specifik
 Nëse kështu nuk kryen punë, provo që
gjesh sinonime që e përshkruajnë të njëjtin
koncept.

 Atëherë, kur keni gjetur studiuesit më të

njohur në fushën tuaj, shihni për uebfaqet e
 Cfarë të bëj kur kam gjetur
50 artikuj?
 Shih vetëm abstraktet
 Grupoj në një mënyrë që ka kuptim, si p.sh.
artikuj teorik, studim empirik etj.
 Shih, se cili nga artikujt e përmendur është
cituar më shpesh  lexo ata të parët.
 Gjatë leximit, mendo për atë se ku mund të zë
vend artikulli në shkrimin tënd
 Mbaj shënime, por mos fut shumë detaje
 Në fazën fillestare, fokusohu më shumë në
aspektin teorik
 Në një pikë të caktuar, vendos gjithcka anash
dhe shkruaj atë që ke lexuar në
njëpërmbledhje prej 2 faqesh.
A

Si të strukturojmë
temën e diplomës?
Metoda IMRaD!
 Ndër më të njohurat metoda të
strukturës së shkrimit akademik, është
IMRaD, nga akronimi:
I – Introduction apo Hyrje
M – Method apo Metodologia
R – Results apo rezultatet
a – and apo dhe
D – Discussion apo diskutim
 Struktura e shkrimit
akademik
 Cdo shkrim akademik duhet të ketë këto
aspekte të përfshira
• Përmbajtjen
• Titullin, emrin e
• Hyrjen
autorit, emrin e • Metodologjinë
institucionit dhe vitin e
• Rezultatet
publikimit
• Diskutimin
• Abstraktin dhe/apo
• Konkluzionet
përmbledhjen
• Rekomandimet
• Mirënjohjen
• Referencat
• Listën e tabelave dhe
• Aneksin apo
figurave
shtojcat
 Titulli
 Një titull i mirë preferohet që të jetë i shkurtër, por që
përshkruan përmbajtjen në mënyrë adekuate, duke
përmbajtur:
• Subjektin e temës
• Dizajnin e hulumtimit (eksperimental, deskriptiv,
studim rasti etj.)
• Fushën
 Variablat duhet të përfshihen gjithsesi

 Mos përdorni shkurtesa apo akronime

 Përjashtim bëjnë, vetëm ato raste kur shkrutesat dhe

akronimet janë më të popullarizuara dhe njohura, se

sa vetë teksti i plotë që e përshkruan fenomenin (p.sh.
Përmbledhja apo/dhe
abstrakti
 Termet “abstrakti” dhe “Përmbledhja”
ndonjëherë përdoren edhe si sinonime.

 Sidoqoftë, termi abstrak është më i përdorur

në shkrimin akademik

 Abstrakti zakonisht përfshin nga100 deri në

200 fjalë (sërish ruhet struktura e IMRaD).

 Përmbledhja mund të jetë nga një deri në tri

faqe.
 Mirënjohjet
 Mirënjohjet mund të vendosen pas abstraktit apo
para referencave.

 Mirënjohjet zakonisht shkruhen për ndonjë ndihmë

të rëndësishme financiare që keni marrë

 Falënderim për njerëzit që kanë luajtur një rol të

rëndësishëm në punën tuaj

 Falënderime të natyrës personale

 Rregull i pashkruar: Përdorni mirënjohjen me kujdes

Hyrja
 Ndiq strukturën IMRaD
 Provo që të japësh një shpejgim logjik të
procesit që ka dërguar deri tek zgjedhja e
kesaj teme të caktuar.
 Gjithëherë mbështetu në literaturë
relevante dhe të kohës
 Shtro si duhet argumentet dhe mos
përdor vetëm mendimin tënd personal
për rëndësinë e hulumtimit.
 Shtro pyetjet tua të hulumtimit apo
hipotezat duke u mbështetur në
 Metodologjia
 Përshkruaj tipin e studimit apo temës

 Participantët
Përshkruaj numrin e participantëve dhe
karakteristikat e tyre

 Procedura
Përshkruaj procedurën e ndjekur deri tek rezultatet

 Instrumnetet
Përshkruaj instrumentet e përzgjedhura për matje në
hulumtimin tuaj
Rezultatet
 Vendos rezultatet, por mos interpreto.

 Vetëm duke u mbëshetur në të dhënat e

dala, përpiqu që të tregosh trendet.

 Qëndroj besnik, vetëm numrave dhe jep

sqarimet e duhura që janë të
obligueshme krahas analizës statistikore
të zgjedhur
 Diskutim
 Fillo interpretimin e rezultateve të nxjerra nga
punimi juaj, duke u mbështeur dhe argumentuar
të gjeturat me studimet dhe shpjegimet teorike
të mëhershme.

 Përpiqu që shpjegimet të jenë sa më të

rrjedhshme dhe jo thjeshtë përsëritje e seksionit
të rezultateve

 Le të shohim një shembull të një artikulli

shkencor dhe ta analizojmë së bashku!!! 
Cfarë e karakterizon
një shkrim të mirë?
 Procesi i të shkruarit
1
Para shkrimit

2
Planifikimi

3
Shkrimi i
draftit
4
Lexim dhe 6
reflektim Editimi

7
5 Dorëzimi për
Peer revieë publikim
Të shkruarit nuk është i
izoular

Lexim Të folur

Të shkruar
1. Para shkrimi
 Gjetja e një teme apo një subjekti për
shkrim
 Kuptimi gjenerimi i ideve
 Hulumtim, lexim, diskutim
Metodat
1. Brainstorming
2. Të shkruar të lirë
3. Mbajtja e ditarëve të të mësuarit
2. Planifikimi
 Të qartësojë, fokusojë dhe organizojë
punën
Metodat e punës
1. Lista
2. Harta e mendjes apo grafikonet
3. Një përmbajtje e përgjithshme
Diagram
Hartat e
mendjes
Përmbajtja e përgjithshme
3. dhe 4. Draftimi dhe
shqyrtimi
 Në çfarëso procesi të të shkruarit,
shkrimi do:
 Kohë
 Punë
 Rishqyrtim
 Shqyrtimi mund të bëhet në kopjet e
shkruara apo edhe në kompjuter
 Lërë kohë për shqyrtim.
Shembuj të shqyrtimit
Elementet e të shkruarit
 Përmbledhja
 Parafrazimi
 Sinteza
 Analiza
 Vlerësimi
Përmbledhja
Parafrazimi
Sinteza
Analiza
Vlerësimi
Cfarë mendoni ju se e karakterizon një
shkrim të mirë
Çfarë e karakterizon një shkrim të
mirë?

 Mos e lërë në duar të lexuesit që ta

interpretojë tekstin tënd

 Bëje përgjegjësinë tënde gjatë të

shkruarit “qartësinë”…

 Nëse nuk ke arritur që ta bësh të qartë

qëllimin tënd, atëherë shkrimi yt nuk e
ka plotësuar një kriter të rëndësishëm të
shkrimit akademik
Gjuha e artë e shkrimit
akademik
 Mos e thjeshtëso tepër gjuhën e shkruar,
por as mos e kompliko.

 Nëse një fjali është më e gjatë se 2 deri

në 3 rreshta (afërsisht 30-40 fjalë),
kontrollo nëse vërtetë është e
kuptueshme për të tjerët.

 Kërko ndihmë nga miqtë e tu!

 Gjuha e artë e shkrimit
akademik
 Përpiqu që të balancosh ndryshimet në
sintaksë:
1. Zëri aktiv e pasiv

2. Gjatësinë e fjalive

3. Densitetin e informacioneve

4. Shenjat e pikësimit

5. Fjalët e tepërta dhe të kota

6. Zbukurimet
Gjuha e artë e shkrimit
akademik
 Bëj një lexim provë për konsistencë të
termeve teknike dhe të tjera të vecanta.

 Përdor një gjuhë që është e qartë, e

sinqertë dhe autoritative dhe jo
arrogante, jo shfajësuese.

 Zgjero horizontin duke kërkuar dhe

analizuar artikuj të ngjashëm me atë të
temës sate.
Si të citojmë?
 APA publication manual
 Gjithcka për mënyrën e
citimit dhe përpunimit të një
teksti, mund të gjendet në
këtë manual

 Ky është botimi i gjashtë nga

Asociacioni i Psikologëve
Amerikan.

 Megjithatë, ekzistojnë edhe

manuale të tjera për shkrim
akademik
Citimi i thjeshtë dhe citimi direkt
(parafrazimi)?

 Citimi përdoret shumë shpesh, përderisa citimi

direkt shumë më rralllë.

 Kur citoni, ju ndërtoni kuptimin duke u shërbyer

me një tekst të caktuar (referues), por duke
përdorur fjalët dhe formulimet tuaja.

 Kur përdorni citimin direkt, ju thjeshtë me

përpikmëri, shkruani në thonjëza, atë që ka
shkruar në origjinal autori dhe në fund, përdorni
edhe numrin e faqes, prej nga është marrë
shkrimi.
Shembuj të citimit

Kagan, Snidman dhe Arcus (1998) janë

shërbyer me grupe ekstremisht të
ndryshme, për të studiuar ndërtimin
kompleks të temperamentit.

Ndër aspektet që mund të sjellin

problem në sferën e komunikimit me
fëmijë, janë ato të karakterit etik
(Beukelman & Mirenda, 1998),
 Rregullat e citimit
 Nëse citoni dikë brenda rrjedhës së fjalisë, mos përdorni
kllapa.
Mayer and Chandler (2005) kanë provuar se...

 Nëse i referoheni një artikulli, por emrin e autorit nuk e

përmendni në fjali, atëherë futeni në kllapa në fund të
fjalisë.
Reflektimi shton efikasitetin në mësim (Mayer & Chandler, 2005).

 Nëse citoni më shumë se një artikull, listoni autorët në

kllapa në mënyrë alfabetike.
Reflektimi shton efikasitetin në mësim(Clark & Dunbar, 2007; Mayer &
Chandler, 2005).
Rregullat e citimit direkt
 Mos përdorni shumë shpesh.

 Dallimi që kanë me citimin, vërehet tek

pjesa e mënyrës së referimit dhe tek
vendosja e numrit të faqes.

 Keni kujdes: Kur përdorni citimin direkt

duhet të shkruani origjinalin e tekstit.
 Shembujt e citimit direkt
 Kur shkrimi shtrihet vetëm në një faqe:
Meyer (2005) kanë argumentuar se „të
mësuarit nga fjalët dhe ilustrimet është më
efikas se sa të mësuarit vetëm nga fjalët “
(f. 245).

 Kur shkrimi shtrihet në dy ose më shumë

faqe:
Meyeër dhe kolegët, (2005) kanë
argumentuar se „të mësuarit nga fjalët dhe
ilustrimet është më efikas se sa të mësuarit
vetëm nga fjalët “ (f. 245, 246).
 Lista e referencave
 Cdo gjë që keni cituar duhet të përfshihet në
listën e referencave.

 Cdo gjë që është në listën e referencave duhet të

jetë edhe në tekstin tuaj.

 Lista e referencave është e organizuar në mënyrë

alfabetike.

 Janë rregulla të ndryshme që e determinojnë

organizimin e listës së referencave, duke u
mbështetur në principet e tyre.
 Shembujt
 Struktura bazë e artikujve shkencorë
 Autori, F. N., Bashkautori, F. N. & Bashkautori, F. N.
(viti). Titulli i artikullit. Titulli i zhurnalit, numri,
faqet.

 Ertl, B., Kopp, B., & Mandl, H. (2008). Supporting learning

by external representations. Computers & Education,
51(3), 1599-1608.

 Stegmann, K., Weinberger, A., & Fischer, F. (2007).

Facilitating argumentative knowledge construction with
computer-supported collaboration scripts. International
Journal of Computer-Supported Collaborative Learning, 2,
421-447.
 Shembujt
 Struktura bazë e librave të publikuar

 Botuesi, F. N., Bashkëbotuesi, F. N. &

Bashkëbotuesi, F. N. (Eds.) (viti). Titulli i librit. Vendi
i publikimit: shtëpia botuese.

 Fischer, F., Kollar, I., Mandl, H. & Haake, J. M.

(Eds.). (2007). Scripting computer-supported
communication of knowledge – cognitive,
computational, and educational perspectives.
Neë York, NY: Springer.
 Një listë referencash duket
kështu
Aiken, R. L. (1970). Attitudes Toëards Mathematics. Revieë of Educational Research, 40, 551-596.
Aiken, L. R. (1972) Research on attitudes toëards mathematics. Arithmetic Teacher, 19, 229-234.
Aiken, L. R. (1974). Tëo scales of attitude toëard mathematics. Journal for Research in Mathematics
Education, 5, 67-71.
Ainsëorth, S. E. (1999). A functional taxonomy of multiple representations. Computers and
Education, 33, 131-152.
Ainsëorth, S. E. (2006). DeFT: A conceptual frameëork for considering learning ëith multiple
representations. Learning and Instruction, 16, 183-198.
Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision
Processes, 50, 179-211.
Ajzen, I. (2002). Perceived behavioral control, self-efficacy, locus of control, and the Theory of
Planned Behavior. Journal of Applied Social Psychology, 32, 665-683.
Alajaaski, J. (2006). Hoë Does ëeb Technology Affect Students' Attitudes Toëards the Discipline and
Study of Mathematics/Statistics? International Journal of Mathematical Education in Science &
Technology, 37, 71-79.
Alexander, P. A. (1992). Domain knoëledge: Evolving themes and emerging concerns. Educational
Psychologist, 27, 33–51.
Alexander, P. A., & Jetton, T. L. (2003). Learning from traditional and alternative texts: Neë
conceptualization for an information age. In A. C. Graesser, M. A. Gernsbacher, & S. R. Goldman
(Eds.), Handbook of discourse processes (pp. 199–241). Mahëah, NJ: Erlbaum.
Al-Gahtani, S. S., & King, M. (1999). Attitudes, satisfaction and usage: factors contributing to each
in the acceptance of information technology. Behavior & Information Technology, 18, 277-297.
Ashcraft, M. A., & Kirk, E. P. (2001). The relationships among ëorking memory, math anxiety, and
performance. Journal of Experimental Psychology: General,130, 224-237.
Astleitner, H. & Leutner, D. (1995). Learning strategies for unstructured hypermedia – a frameëork
for theory, research, and practice. Journal of Educational Computing Research,13, 7-400.
 Faleminderit
për
vëmendjen!
Prof. Dr. rer. medic.Idriz SOPJANI