Shkrimi akademik

Prof. Dr. rer. medic. Idriz SOPJANI

A

Çfarë është
shkrimi akademik?
 Çfarë është shkrimi akademik?
 Shkrimi akademik mund të definohet si formë e një
tregimi shpjegues, që duhet të jetë i saktë, gjysmë-
formal, jo personal dhe objektiv.

 Karakteristika më e rëndësishme e shkrimit akademik

është qartësia.

 Asnjë shkrim akademik nuk e ka plotësuar kushtin

themelor shkencor, nëse është publikuar, por nuk arrin
që të kuptohet nga lexuesit.
Shkrimi akademik

Shkrimi akademik, është jo më shumë se transmetim

apo komunikim i një sinjali nga dërguesi tek marrësi.
 Nga studiuesi për studiuesin

 Gjuha e përdorur duhet të jetë e qartë, e thjeshtë dhe

e organizuar.

 Zbukurimet letrare (metaforat, simbolika etj.) duhet

të shmangen.
 Shkrimi akademik
 Si student, ju jeni të angazhuar në disa aktivitete dhe
shkruani mbi disa çështje, për të cilat është shkruar vite
e shekuj më parë dhe ju duhet të mendoni, argumentoni
dhe të shkruani për idetë e të tjerëve.

 Por, duke qenë studiues, ju jeni të obliguar që të lexoni,

shkruani dhe argumentoni në një formë të caktuar.

 Pra, ju duhet të shkruani në atë formë, që të mbështesni

idetë dhe teoritë tuaja në përputhje me pritjet e
komunitetit akademik.
 Mitet për shkrimin akademik
 Duhet të ndiqet një strukturë strikte

 Duhet të shkruani vetëm atëherë kur gjithçka të jetë gati

 Drafti i parë duhet të jetë perfekt

 Talenti është determinues për shkrim akademik

 Gjuha e pastër është celësi i suksesit

 Kurrë mos përdor “unë”

Kur e keni hasur shkrimin akademik?!
Në gjithë ato raste kur ju keni lexuar:
 Libra apo raport mbi librin

 Përkthime

 Ese

 Artikuj hulumtues ose shkrim hulumtues

 Prezantim apo shkrim për konferencë

 Temë diplome apo temë masteri

 Abstrakt apo përmbledhje të shkrurtër të një

shkrimi të gjatë akademik

Format më të shpeshta të shkrimit akademik

 Esetë apo detyrat e kurseve

 Raportet

 Disertacion (teza e studimeve bazike, master apo

doktoratës)
Tregoni dallimet mes eseve dhe raporteve?!
Esetë
 Priren të prezantojnë një argument
 Fokusohen në vlerësimin dhe analizën e teorive,

ideve, studimeve të kryera në të kaluarën nga të

tjerët. Shumë rrallë përfshijnë edhe hulumtim të ri.
 Janë pjesë të vazhdueshmë të prozës

 Janë të destinuara për t'u lexuar me kujdes

 Në përgjithësi nuk përfshijnë rekomandime

 Zakonisht përdoren në ambientet akademike

Raportet
 Prezentojnë informacion
 Prezentojnë të dhëna dhe të gjetura që janë

grumbulluar nga vetë autori, nëpërmjet eksperimentit,

hulumtimit, studimit të rastit apo përvojave të veçanta.
 Është i ndarë në pjesë të veçanta

 Struktura e tillë mundëson lexim të shpejtë

 Zakonsiht përfshijnë rekomandime

 Raportet janë format tipike të shkrimit akademik me

orientim hulumtues.
 Esetë dhe raportet

Raporti

Esetë Fillimi Faqja e titullit

Abstrakti
Fillimi Faqja e titullit – ballina Përmbajtja
Teksti Hyrja
Teksti kryesor Hyrja
kryesor Përmbajtja
Metodologjia
Konkluzion
Rezultatet
Fundi Referencat Diskutimi
Konkluzionet

Fundi Referencat
Shtojcat
A

Në kërkim të temës…
 Si mund të gjejmë një temë diplome

1. Pyesni veten: Cfarë temash më interesojnë mua?

2. Konsulto kurrikulumin
3. Konsulto mësimdhënësit
4. Kërko artikujt shkencorë të kohës së fundit
5. Kërko projekte aktuale që zhvillohen
6. Kërko probleme të përditshme të jetës profesionale
7. Intervisto kolegë apo edhe menagjer në vendin tuaj të
punës
8. Kërko të kyqesh në ndonjë nga hulumtimet që
zhvillohen në universitet
A

Si të gjejmë
literaturën relevante?
 Disa këshilla të përgjithshme
 Pyesni ligjëruesin apo mësimdhënësin tuaj

 Bëjë një kërkim të shpejtë në “Google scholar”

 Kërko zhurnalet shkencore më të rëndësishme në

fushën tuaj dhe shih abstraktet.

 Shih referencat e artikujve të gjetur

 Një kërkim më i avancuar
 Kërko në databazat e profesionit tuaj (PubMed apo Web
of Science)
 Fillimisht provoni të gjeni artikuj që janë
përmbledhje apo shqyrtim literature.
 Kërko me terma të përgjithshëm fillimisht dhe shko
duke u bërë më specifik
 Nëse kështu nuk kryen punë, provo që gjesh sinonime
që e përshkruajnë të njëjtin koncept.

 Atëherë, kur keni gjetur studiuesit më të njohur në

fushën tuaj, shihni për uebfaqet e tyre dhe listën e
publikimeve.
 Cfarë të bëj kur kam gjetur
50 artikuj?
 Shih vetëm abstraktet
 Grupoj në një mënyrë që ka kuptim, si p.sh. artikuj teorik,
studim empirik etj.
 Shih, se cili nga artikujt e përmendur është cituar më
shpesh  lexo ata të parët.
 Gjatë leximit, mendo për atë se ku mund të zë vend
artikulli në shkrimin tënd
 Mbaj shënime, por mos fut shumë detaje
 Në fazën fillestare, fokusohu më shumë në aspektin teorik
 Në një pikë të caktuar, vendos gjithcka anash dhe shkruaj
atë që ke lexuar në njëpërmbledhje prej 2 faqesh.
A

Si të strukturojmë
temën e diplomës?
Metoda IMRaD!
 Ndër më të njohurat metoda të strukturës së
shkrimit akademik, është IMRaD, nga akronimi:
I – Introduction apo Hyrje
M – Method apo Metodologia
R – Results apo rezultatet
a – and apo dhe
D – Discussion apo diskutim
 Struktura e shkrimit akademik
 Cdo shkrim akademik duhet të ketë këto aspekte të
përfshira
• Përmbajtjen
• Titullin, emrin e autorit,
• Hyrjen
emrin e institucionit dhe vitin
• Metodologjinë
e publikimit
• Rezultatet
• Abstraktin dhe/apo
• Diskutimin
përmbledhjen
• Konkluzionet
• Mirënjohjen
• Rekomandimet
• Listën e tabelave dhe
• Referencat
figurave
• Aneksin apo shtojcat
 Titulli
 Një titull i mirë preferohet që të jetë i shkurtër, por që përshkruan
përmbajtjen në mënyrë adekuate, duke përmbajtur:
• Subjektin e temës
• Dizajnin e hulumtimit (eksperimental, deskriptiv, studim rasti etj.)
• Fushën
 Variablat duhet të përfshihen gjithsesi

 Mos përdorni shkurtesa apo akronime

 Përjashtim bëjnë, vetëm ato raste kur shkrutesat dhe akronimet janë

më të popullarizuara dhe njohura, se sa vetë teksti i plotë që e

përshkruan fenomenin (p.sh. HIV/AIDS, COVID-19 etj.)
Përmbledhja apo/dhe abstrakti
 Termet “abstrakti” dhe “Përmbledhja” ndonjëherë
përdoren edhe si sinonime.

 Sidoqoftë, termi abstrak është më i përdorur në

shkrimin akademik

 Abstrakti zakonisht përfshin nga100 deri në 200 fjalë

(sërish ruhet struktura e IMRaD).

 Përmbledhja mund të jetë nga një deri në tri faqe.

 Mirënjohjet
 Mirënjohjet mund të vendosen pas abstraktit apo para
referencave.

 Mirënjohjet zakonisht shkruhen për ndonjë ndihmë të

rëndësishme financiare që keni marrë

 Falënderim për njerëzit që kanë luajtur një rol të rëndësishëm

në punën tuaj

 Falënderime të natyrës personale

 Rregull i pashkruar: Përdorni mirënjohjen me kujdes

Hyrja
 Ndiq strukturën IMRaD
 Provo që të japësh një shpejgim logjik të procesit që
ka dërguar deri tek zgjedhja e kesaj teme të caktuar.
 Gjithëherë mbështetu në literaturë relevante dhe të
kohës
 Shtro si duhet argumentet dhe mos përdor vetëm
mendimin tënd personal për rëndësinë e hulumtimit.
 Shtro pyetjet tua të hulumtimit apo hipotezat duke u
mbështetur në literaturën e shqyrtuar.
 Metodologjia
 Përshkruaj tipin e studimit apo temës

 Participantët
Përshkruaj numrin e participantëve dhe karakteristikat e tyre

 Procedura
Përshkruaj procedurën e ndjekur deri tek rezultatet

 Instrumnetet
Përshkruaj instrumentet e përzgjedhura për matje në
hulumtimin tuaj
Rezultatet
 Vendos rezultatet, por mos interpreto.

 Vetëm duke u mbëshetur në të dhënat e dala,

përpiqu që të tregosh trendet.

 Qëndroj besnik, vetëm numrave dhe jep sqarimet e

duhura që janë të obligueshme krahas analizës
statistikore të zgjedhur
 Diskutim
 Fillo interpretimin e rezultateve të nxjerra nga punimi
juaj, duke u mbështeur dhe argumentuar të gjeturat
me studimet dhe shpjegimet teorike të mëhershme.

 Përpiqu që shpjegimet të jenë sa më të rrjedhshme

dhe jo thjeshtë përsëritje e seksionit të rezultateve

 Le të shohim një shembull të një artikulli

shkencor dhe ta analizojmë së bashku!!! 
Cfarë e karakterizon
një shkrim të mirë?
 Procesi i të shkruarit
1
Para shkrimit

2
Planifikimi

3
Shkrimi i draftit

4
Lexim dhe 6
reflektim Editimi

7
5 Dorëzimi për
Peer revieë publikim
Të shkruarit nuk është i izoular

Lexim Të folur

Të shkruar
1. Para shkrimi
 Gjetja e një teme apo një subjekti për shkrim
 Kuptimi gjenerimi i ideve
 Hulumtim, lexim, diskutim
Metodat
1. Brainstorming
2. Të shkruar të lirë
3. Mbajtja e ditarëve të të mësuarit
2. Planifikimi
 Të qartësojë, fokusojë dhe organizojë punën
Metodat e punës
1. Lista
2. Harta e mendjes apo grafikonet
3. Një përmbajtje e përgjithshme
Diagram
Hartat e mendjes
Përmbajtja e përgjithshme
3. dhe 4. Draftimi dhe shqyrtimi
 Në çfarëso procesi të të shkruarit, shkrimi do:
 Kohë
 Punë
 Rishqyrtim
 Shqyrtimi mund të bëhet në kopjet e shkruara apo
edhe në kompjuter
 Lërë kohë për shqyrtim.
Shembuj të shqyrtimit
Elementet e të shkruarit
 Përmbledhja
 Parafrazimi
 Sinteza
 Analiza
 Vlerësimi
Përmbledhja
Parafrazimi
Sinteza
Analiza
Vlerësimi
Cfarë mendoni ju se e karakterizon një shkrim të
mirë
Çfarë e karakterizon një shkrim të mirë?

 Mos e lërë në duar të lexuesit që ta interpretojë

tekstin tënd

 Bëje përgjegjësinë tënde gjatë të shkruarit

“qartësinë”…

 Nëse nuk ke arritur që ta bësh të qartë qëllimin

tënd, atëherë shkrimi yt nuk e ka plotësuar një
kriter të rëndësishëm të shkrimit akademik
Gjuha e artë e shkrimit akademik
 Mos e thjeshtëso tepër gjuhën e shkruar, por as mos
e kompliko.

 Nëse një fjali është më e gjatë se 2 deri në 3 rreshta

(afërsisht 30-40 fjalë), kontrollo nëse vërtetë është
e kuptueshme për të tjerët.

 Kërko ndihmë nga miqtë e tu!

 Gjuha e artë e shkrimit akademik

 Përpiqu që të balancosh ndryshimet në sintaksë:

1. Zëri aktiv e pasiv
2. Gjatësinë e fjalive
3. Densitetin e informacioneve
4. Shenjat e pikësimit
5. Fjalët e tepërta dhe të kota
6. Zbukurimet
Gjuha e artë e shkrimit akademik
 Bëj një lexim provë për konsistencë të termeve
teknike dhe të tjera të vecanta.

 Përdor një gjuhë që është e qartë, e sinqertë dhe

autoritative dhe jo arrogante, jo shfajësuese.

 Zgjero horizontin duke kërkuar dhe analizuar

artikuj të ngjashëm me atë të temës sate.
Si të citojmë?
 APA publication manual
 Gjithcka për mënyrën e citimit
dhe përpunimit të një teksti,
mund të gjendet në këtë manual

 Ky është botimi i gjashtë nga

Asociacioni i Psikologëve
Amerikan.

 Megjithatë, ekzistojnë edhe

manuale të tjera për shkrim
akademik
Citimi i thjeshtë dhe citimi direkt (parafrazimi)?

 Citimi përdoret shumë shpesh, përderisa citimi direkt

shumë më rralllë.

 Kur citoni, ju ndërtoni kuptimin duke u shërbyer me

një tekst të caktuar (referues), por duke përdorur fjalët
dhe formulimet tuaja.

 Kur përdorni citimin direkt, ju thjeshtë me përpikmëri,

shkruani në thonjëza, atë që ka shkruar në origjinal
autori dhe në fund, përdorni edhe numrin e faqes, prej
nga është marrë shkrimi.
Shembuj të citimit

Kagan, Snidman dhe Arcus (1998) janë shërbyer

me grupe ekstremisht të ndryshme, për të
studiuar ndërtimin kompleks të temperamentit.

Ndër aspektet që mund të sjellin problem në

sferën e komunikimit me fëmijë, janë ato të
karakterit etik (Beukelman & Mirenda, 1998),
 Rregullat e citimit
 Nëse citoni dikë brenda rrjedhës së fjalisë, mos përdorni kllapa.
Mayer and Chandler (2005) kanë provuar se...

 Nëse i referoheni një artikulli, por emrin e autorit nuk e

përmendni në fjali, atëherë futeni në kllapa në fund të fjalisë.
Reflektimi shton efikasitetin në mësim (Mayer & Chandler, 2005).

 Nëse citoni më shumë se një artikull, listoni autorët në kllapa

në mënyrë alfabetike.
Reflektimi shton efikasitetin në mësim(Clark & Dunbar, 2007; Mayer &
Chandler, 2005).
Rregullat e citimit direkt
 Mos përdorni shumë shpesh.

 Dallimi që kanë me citimin, vërehet tek pjesa e

mënyrës së referimit dhe tek vendosja e numrit të
faqes.

 Keni kujdes: Kur përdorni citimin direkt duhet të

shkruani origjinalin e tekstit.
 Shembujt e citimit direkt
 Kur shkrimi shtrihet vetëm në një faqe:
Meyer (2005) kanë argumentuar se „të mësuarit
nga fjalët dhe ilustrimet është më efikas se sa të
mësuarit vetëm nga fjalët “ (f. 245).

 Kur shkrimi shtrihet në dy ose më shumë faqe:

Meyeër dhe kolegët, (2005) kanë argumentuar
se „të mësuarit nga fjalët dhe ilustrimet është
më efikas se sa të mësuarit vetëm nga fjalët “ (f.
245, 246).
 Lista e referencave
 Cdo gjë që keni cituar duhet të përfshihet në listën e
referencave.

 Cdo gjë që është në listën e referencave duhet të jetë edhe

në tekstin tuaj.

 Lista e referencave është e organizuar në mënyrë

alfabetike.

 Janë rregulla të ndryshme që e determinojnë organizimin e

listës së referencave, duke u mbështetur në principet e tyre.
 Shembujt
 Struktura bazë e artikujve shkencorë
 Autori, F. N., Bashkautori, F. N. & Bashkautori, F. N.
(viti). Titulli i artikullit. Titulli i zhurnalit, numri, faqet.

 Ertl, B., Kopp, B., & Mandl, H. (2008). Supporting learning by

external representations. Computers & Education, 51(3), 1599-
1608.

 Stegmann, K., Weinberger, A., & Fischer, F. (2007). Facilitating

argumentative knowledge construction with computer-supported
collaboration scripts. International Journal of Computer-Supported
Collaborative Learning, 2, 421-447.
 Shembujt
 Struktura bazë e librave të publikuar

 Botuesi, F. N., Bashkëbotuesi, F. N. & Bashkëbotuesi, F. N.

(Eds.) (viti). Titulli i librit. Vendi i publikimit: shtëpia
botuese.

 Fischer, F., Kollar, I., Mandl, H. & Haake, J. M. (Eds.).

(2007). Scripting computer-supported communication of
knowledge – cognitive, computational, and educational
perspectives. Neë York, NY: Springer.
 Një listë referencash duket kështu
Aiken, R. L. (1970). Attitudes Toëards Mathematics. Revieë of Educational Research, 40, 551-596.
Aiken, L. R. (1972) Research on attitudes toëards mathematics. Arithmetic Teacher, 19, 229-234.
Aiken, L. R. (1974). Tëo scales of attitude toëard mathematics. Journal for Research in Mathematics Education,
5, 67-71.
Ainsëorth, S. E. (1999). A functional taxonomy of multiple representations. Computers and Education, 33, 131-
152.
Ainsëorth, S. E. (2006). DeFT: A conceptual frameëork for considering learning ëith multiple representations.
Learning and Instruction, 16, 183-198.
Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50,
179-211.
Ajzen, I. (2002). Perceived behavioral control, self-efficacy, locus of control, and the Theory of Planned
Behavior. Journal of Applied Social Psychology, 32, 665-683.
Alajaaski, J. (2006). Hoë Does ëeb Technology Affect Students' Attitudes Toëards the Discipline and Study of
Mathematics/Statistics? International Journal of Mathematical Education in Science & Technology, 37, 71-79.
Alexander, P. A. (1992). Domain knoëledge: Evolving themes and emerging concerns. Educational Psychologist,
27, 33–51.
Alexander, P. A., & Jetton, T. L. (2003). Learning from traditional and alternative texts: Neë conceptualization
for an information age. In A. C. Graesser, M. A. Gernsbacher, & S. R. Goldman (Eds.), Handbook of discourse
processes (pp. 199–241). Mahëah, NJ: Erlbaum.
Al-Gahtani, S. S., & King, M. (1999). Attitudes, satisfaction and usage: factors contributing to each in the
acceptance of information technology. Behavior & Information Technology, 18, 277-297.
Ashcraft, M. A., & Kirk, E. P. (2001). The relationships among ëorking memory, math anxiety, and performance.
Journal of Experimental Psychology: General,130, 224-237.
Astleitner, H. & Leutner, D. (1995). Learning strategies for unstructured hypermedia – a frameëork for theory,
research, and practice. Journal of Educational Computing Research,13, 7-400.
 Faleminderit
për
vëmendjen!
Prof. Dr. rer. medic.Idriz SOPJANI