იდენტობის ჩამოყალიბების კავშირი

მოტივაციასა და ფსიქოლოგიური
მოთხოვნილებების
დაკმაყოფილებასთან

ნინო სხირტლაძე, ნინო ჯავახიშვილი

დ. უზნაძის ფსიქოლოგიის ინსტიტუტი

ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი

თბილისი, 2 დეკემბერი, 2016

იდენტობის განვითარების საფეხური
იდენტობის ჩამოყალიბების საფეხურის
წარმატებით გადალახვა დაკავშირებულია:

- ზრდასრულობის სუბიექტურ განცდასთან,

- გარშემომყოფთაგან ზრდასრულად
აღიარების განცდასა და
- ზრდასრულ გარემოში საკუთარი ადგილის
პოვნასთან.
იდენტობის განვითარების საფეხური
- თანამედროვე კონტექსტში საყოველთაოდ
მიღებული სოციალური ნორმების გავლენის
შემცირება განსაკუთრებულად აჩენს
ინდივიდუალიზაციის საჭიროებას (Beck, 1997;
Côté, 2016)
- ფსიქოლოგიური პერსპექტივიდან
ინდივიდუალიზაცია გულისხმობს საკუთარი
ცხოვრების სტილის, ღირებულებების
დამოუკიდებელ არჩევას
იდენტობის განვითარების საფეხური
- პასიური ინდივიდუალიზაცია(default
individualization)

- აქტიური ინდივიდუალიზაცია (developmental

individualization) (Côté, 2016; Côté & Levine,
2002, 2016)
იდენტობის განვითარების საფეხური
ფაქტორები, რომელიც ეხმარება
ახალგაზრდა ადამიანს გარემოში მოძებნოს
საკუთარი პიროვნებისათვის მაქსიმალურად
შესაბამისი ნიშა:
- ფინანსური და სოციალური კაპიტალი
- კოგნიტურ-მოტორული და სოციალური უნარები
- განსაკუთრებული მნიშვნელობა აგენტობასთან
დაკავშირებულ პიროვნულ ნიშნებს აქვს (Côté,
2016; Côté & Mizokami 2016; Schwartz, 2006, 2007)
აგენტობა
• აგენტობა :
- თვითშეფასება
- ცხოვრების მიზანი
- შინაგანი კონტროლის ლოკუსი
- ეგოს სიძლიერე
კვლევის კითხვა
ზრდასრული იდენტობის ჩამოყალიბება და
საზოგადოებაში საკუთარი ადგილის მოძებნა
უკავშირდება თუ არა:

- ახალგაზრდა ადამიანისათვის მნიშვნელოვან

საქმიანობასთან დაკავშირებული მოტივაციის
თავისებურებასა და

- ფსიქოლოგიური მოთხოვნილებების
დაკმაყოფილებას
მოტივაცია
- თვით-დეტერმინირებული მოტივაცია
(შინაგანი, იდენტიფიცირებული,
ინტეგრირებული, )

- არა თვით-დეტერმინირებული მოტივაცია

(გარეგანი, ინტროეცირებული,
ამოტივაცია)
მოთხოვნილებების დაკმაყოფილება
- ავტონომიის მოთხოვნილების დაკმაყოფილება
უკავშირდება არჩევანის არსებობისა და პიროვნების
მე-სთან კონგრუენტულობის გამოცდილებას;

- მიკუთვნებულობის მოთხოვნილების დაკმაყოფილება

უკავშირდება სიყვარულისა და ზრუნვის გაცემისა და
მიღების გამოცდილებას ურთიერთობებში;

- კომპეტენტურობის მოთხოვნილების დაკმაყოფილება

უკავშირდება საკუთარი საქმიანობის შედეგისა და
ეფექტურობის გამოცდილებას.
კვლევის ჰიპოთეზები
• თვით- დეტერმინირებული მოტივაცია პოზიტიურ
მიმართებაშია იდენტობის ჩამოყალიბების
მაჩვენებელთან
• ფსიქოლოგიური მოთხოვნილების დაკმაყოფილება
ხელს უწყობს იდენტობის მიღწევას
• ავტონომიის, მიკუთვნებულობისა და
კომპეტენტურობის მოთხოვნილების
დაკმაყოფილება განსხვავებული სიძლიერით
უკავშირდება იდენტობის მიღწევას
• ფსიქოლოგიური მოთხოვნილებების
დაკმაყოფილება ასრულებს მედიატორის როლს
მოტივაციისა და იდენტობის მიღწევას შორის
კავშირში
მეთოდი: მონაწილეები
397 ახალგაზრდა
ასაკი: 17 დან 29 წლამდე
სქესი: 62% ქალი
საქმიანობა: 32% სწავლობს, 32.5%
მუშაობს,
35.5% სწავლობს და მუშაობს
მეთოდი: ინსტრუმენტები
იდენტობის ჩამოყალიბების
სკალა (Identity Resolution Scale, Côté &
Mizokami, 2016)
- ზრდასრული იდენტობის მიღწევა
“საკუთარ თავს ზრდასრულად მიიჩნევთ”
- სოციალური იდენტობის მიღწევა
“ცხოვრებაში საკუთარი ადგილი იპოვნეთ”
მეთოდი: ინსტრუმენტები
საქმიანობასთან დაკავშირებული მოტივაცია (Work
Extrinsic and Intrinsic Motivation Scale (WEIMS)
(Tremblay et al., 2009)
რატომ ხართ ჩართული თქვენთვის მნიშნელოვან
საქმიანობაში (სწავლა ან მუშაობა)?
- თვით-დეტერმინირებული მოტივაცია
“ეს საქმიანობა ჩემი მნიშვნელოვანი ნაწილი გახდა”
- ინტროექცირებული მოტივაცია
“მინდა წარმატებას მივაღწიო ამ საქმიანობაში, წინააღმდეგ
შემთხვევაში საკუთარი თავის ძალიან შემრცხვება”
- გარეგანი მოტივაცია
“ეს საქმიანობა შესაძლებლობას მაძლევს/ან მომცემს
გამოვიმუშაო ფული”
- ამოტივაცია
“თვითონაც ვეკითხები ჩემს თავს, ვამჩნევ რომ ამ საქმიანობასთან
დაკავშირებულ ამოცანებს თავს ვერ ვართმევ”
მეთოდი: ინსტრუმენტები
ფსიქოლოგიური მოთხოვნილებების
დაკმაყოფილებაისა და ფრუსტრაციის (Basic
Psychological Need Satisfaction and Frustration Scale
(Chen et al., 2015)
- ავტონომიის მოთხოვნილების დაკმაყოფილება
“თავისუფალი ვარ ჩემ საქმეებში, საკუთარი არჩევანით
ვმოქმედებ”
- მიკუთვნებულობის მოთხოვნილების
დაკმაყოფილება
“მაქვს სიახლოვისა და კავშირის განცდა იმ ადამიანებთან ,
რომლებიც ჩემთვის მნიშვნელოვანი არიან”
-კომპეტენტურობის მოთხოვნილების
დაკმაყოფილება
“მაქვს სერიოზული ეჭვები იმასთან დაკავშირებით , შემიძლია
თუ არა რაღაცის კარგად გაკეთება
შედეგები
21***.(.38***)
.09(.24**)
თვით-
დეტერმინირებული
მოტივაცია .
ზრდასრული
36*** ავტონომიის იდენტობის
დაკმაყოფილებ .12** მიღწევა
. ა
ინტროექცირებუ 28*** .-29**
ლი მოტივაცია
.35*** .28***
მიკუთვნებულო
-.20*** ბის .11**
დაკმაყოფილებ
-.19***
ა
გარეგანი
მოტივაცია . საზოგადოება
ში ადგილის
.13** 25*** პოვნა
კომპეტენტურო
ბისდაკმაყოფი
ლება .17***
ამოტივაცია -.32*** -.07(-.21***)
-.11 *(-24***)
შედეგების განხილვა
- პიროვნებისათვის მნიშვნელოვანი
საქმიანობის უკან არსებული მოტივაცია
მნიშვნელოვან როლს ასრულებს იდენტობის
ჩამოყალიბების პროცესში

- იმ საქმიანობაში ჩართულობა, რომელიც

ინდივიდისათვის საინტერესო და
მნივშნელოვანია და მისი პიროვნების ნაწილად
განიცდება ხელს უწყობს ზრდასრულობისა და
საზოგადოებაში საკუთარი ადგილის სიმყარის
განცდას
შედეგების განხილვა
- მნიშვნელოვანი საქმიანობისადმი
მოტივაციის ნაკლებობა ანუ ამოტივაცია
ნეგატიურად მოქმედებს იდენტობის
ჩამოყალიბების პროცესზე.

- ამოტივაცია მნიშვნელოვანი
საქმიანობისადმი შეიძლება განვიხილოთ
პასიური ინდივიდუალიზაციის ერთ-ერთ
ასპექტად
შედეგების განხილვა
- ფსიქოლოგიური მოთხოვნილებების
დაკმაყოფილება მნიშვნელოვანია იდენტობის
ჩამოყალიბების პროცესში

-შედეგებმა გამოკვეთა მათი ინდივიდუალური

მნიშვნელობა:
- ზრდასრულობის განცდისათვის
განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია საკუთარი
კომპეტენტურობის განცდა
- საზოგადოებაში საკუთარი ადგილის
განცდისათვის მიკუთვნებულობის, სიყვარულისა
და ზრუნვის ობიექტად და სუბიექტად ყოფნის
განცდა
შედეგების განხილვა
ფსიქოლოგიური მოთხოვნილებების
დაკმაყოფილება ასრულებს მედიატორის
როლს თვით-დეტერმინირებულ
მოტივაციასა და ამოტივაციის კავშირში
იდენტობის მიღწევასთან
გმადლობთ ყურადღებისათვის!