დასავლეთში იმიგრაცია,

აკულტურაცია და არაჯანსაღი
კვებითი პატერნები
ია შეყრილაძე, ნინო ჯავახიშვილი, ქეთი ჭანტურია
ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი; ფსიქოლოგიის ინსტიტუტი
King’s College London, London, UK
ia.shekriladze@iliauni.edu.ge
საკვლევი საკითხის განსაზღვრა
ანორექსია და ბულიმია დიდი ხნის განმავლობაში
ითვლებოდა „დასავლეთის“ ქალების დაავადებებად.

ანორექსიას განვითარება ხდება მაშინ, როდესაც ახალ

კულტურასთან მორგებას თან ახლავს ძლიერი სტრესი.

ვესტრენიზაციის ჰიპოთეზა: დასავლური კულტურის

სტანდარტების გავლენა კვებითი აშლილობების ზრდაზე

საქართველოში იმატებს კვებითი აშლილობები.

მოსახლეობის დასავლეთში მზარდი მიგრაციის ფონზე

ცოტაა კვლევა მათი ადაპტაციის შედეგებზე.
 კულტურის ცვლილება და კვებითი
აშლილობები
კულტურის ცვლილება მნიშვნელოვან კავშირშია კვებით
აშლილობებთან (Doris et al. 2015)

• კულტურულად კულტურის
ცვლილება/ მაღალი
განპირობებული აკულტურაცია აკულტურაცია
• კულტურის მაღალი რისკი

ცვლილება
• აკულტურაციის
სტრესი არაჯანსაღ
მაღალი
აკულტურაცია
• ვესტერნიზაცია ი
დაბალი რისკი
კვებითი
ჩვევები
 ცვლადები
არაჯანსაღი კვებითი ქცევები, რომლებიც

აშლილობების
მსგავსია კვებითი აშლილობებისა, თუმცა

პატერნები
კვებითი
ნაკლებად ხშირი და ინტენსიურია;
გამოიხატება ისეთ ასპექტებში, როგორიცაა,
საკვების შეზღუდვა, წონასთან და ფორმასთან
დაკავშირებული წუხილი.

ფსიქოლოგიური ცვლილების პროცესი,

რომელიც თან ახლავს ახალ კულტურასთან
(ენა, ღირებულებები, წესები ) ადაპტაციას.
აკულტურაცია

აკულტურაციის სტრესი (Berry, 1970, 1990) –

ინდივიდის რეაქცია მრავალგვარ ცვლილებაზე,
დანაკარგზე, გაურკვევლობაზე; გავლენას ახდენს
მის კულტურულ ორიენტაციასა და
კეთილდღეობაზე.
 აკულტურაციის და კვებითი ცვლადები
ინტეგრაცია: ორივე
კულტურული იდენტობის
ინტერესი

ასიმილაცია: მხოლოდ ახალი

კულტურის იდენტობის
აკულტურაციის ინტერესი
სტრატეგიები (Berry, 1970,
1990) სეპარაცია: მხოლოდ საწყისი
კულტურის იდენტობის
ინტერესი
კვებითი პატერნები:
საკვების შეზღუდვა, ჭამის წუხილი,
მარგინალიზაცია: არც ერთი
ფორმის წუხილი, წონის წუხილი კულტურული იდენტობის
ინტერესი
ინტეგრაცია ხასიათდება ადაპტაციის საუკეთესო, ხოლო მარგინალიზაცია - ყველაზე ცუდი შედეგებით (Berry, 2006;
Ward & Kus, 2012; Ward & Geeraert, 2016)
 ჰიპოთეზა 1

დამოუკიდებელი ცვლადი:
დასავლეთის უცხო ქვეყანაში
ცხოვრება
დასავლეთში ხანგრძლივი
პერიოდით საცხოვრებლად
გადასვლა ზრდის კვებითი
აშლილობების განვითარების რისკს.
დამოკიდებული ცვლადი: კვებითი
პატერნები/კვებითი აშლილობების
პატერნები
 ჰიპოთეზა 2

ჯანსაღი კვების
ინტეგრაცია პატერნები

დასავლეთში ასიმილაცია
საცხოვრებლად შუალედური კვების
პატერნები
გადასვლა
სეპარაცია

მარგინალიზაცია ყველაზე არაჯანსაღი

კვების პატერნები
 ხელმისაწვდომი და თოვლის გუნდის კომბინაცია

ექსპერიმენტული ჯგუფი: ა.შ.შ.-სა და დიდ ბრიტანეთში

მცხოვრები (მინიმუმ 6 თვით) 18-55 წ. ქართველი ქალები
(253) ბრიტანეთი: 105 აშშ: 148
შერჩევა
სულ 506 საკონტროლო ჯგუფი: საქართველოში მცხოვრები იმავე
ასაკობრივი და მსგავსი დემოგრაფიული მონაცემების
მქონე, საზღვარგარეთ ცხოვრების გამოცდილების არმქონე
ქართველი ქალები (253)
შრომატევადი პროცედურა:
ინტენსიური ძიება, პირადი
კონტაქტები, ადგილობრივ ქრონოლოგიურად ჯერ ექსპერიმენტული ჯგუფის
სათვისტომოებთან/ა.შ. მონაცემები შეგროვდა, რასაც მოერგო საკონტროლო
კონტაქტი, მაღალი უკუგება. ჯგუფი (შეგროვდა 345 მონაცემი, 92 ამოღებულ იქნა).
 1. დემოგრაფიული ნაწილი::5 საერთო კითხვა (ო.მ., განათლება,
სმი +19 კითხვა ემიგრანტებთან (უცხოეთში გადასვლის ასაკი,
ხანგრძლივობა, ფინანსური მდგომარეობა, არალეგალობის
გამოცდილება, ადგილობრივზე ქორწინება, ა.შ.)
2. აღმოსავლეთ აზიელთა აკულტურაციის საზომი (EAAM) (Barry, 2001):
ოთხფაქტორიანი საზომი (ინტეგრაცია, ასიმილაცია, სეპარაცია,
მარგინალიზაცია); თვითანგარიშის საზომი 28 დებულებით, რომელსაც
ვეთანხმები ან არ ვეთანხმები 7-ქულიან სკალაზე (მაგ: “როდესაც
სახლში ვარ, ჩვეულებრივ ინგლისურად ვსაუბრობ”)

საზომები
EAAM გაიარა ვალიდაცია CFA. Fit indices : χ2= 690.09, df = 316, p
=0.000, RMSEA= 0.07, CFI= 0.81, TLI= 0.79 (ჯავახიშვილი და სხვ,
2016). EDEQ გამოყენებულია ქართულ პოპულაციაზე (Genders et
al. 2008)

4. კვებითი აშლილობების შესასწავლი კითხვარი (EDE-Q) (Fairburn &

Beglin, 1994; 2008): 4 ქვესკალა (საკვების შეზღუდვა, ჭამაზე წუხილი,
წონაზე წუხილი, ფორმაზე წუხილი) და გლობალური ქულა. 28 კითხვა
ბოლო 4 კვირაზე (0-არც ერთი დღე, 6 - ყოველდღე) (მაგ:“შეგიზღუდავთ
თუ არა საკვები წონაში დაკლების ან ფორმების შეცვლის მიზნით?”)
შედეგები
ჰიპოთეზა
1
იმიგრაციის
გავლენა
კვებით
პატერნებზე
 BMI-ს კოვარიატად შეყვანამ MANCOVA-ში
შეამცირა ორ ჯგუფს შორის სხვაობა ჭამის
შედეგები წუხილთან დაკავშირებით, F (1, 498) = 2.45, p =
0.118, partial η2 = 0.01, და კიდევ უფრო გაზარდა
ჰიპოთეზა სხვაობა საკვების შეზღუდვასთან მიმართებაში, F
1 (1, 498) = 7.53, p = 0.006, partial η2 = 0.02.

იმიგრაციის
გავლენა
კვებით
პატერნებზე

ჰიპოთეზა 1 ნაწილობრივ
დადასტურდა: რისკ ფაქტორი
EDEQ ხუთიდან ერთ -
საკვების შეზღუდვასთან
მიმართებაში.
 შედეგები
ჰიპოთეზა 2 ნაწილობრივ
ჰიპოთეზა 2 დადასტურდა: ინტეგრაცია
აკულტურაციის სტრატეგიები და კავშირშია ყველაზე ჯანსაღ
კვებითი პატერნები შედეგებთან, ხოლო სეპარაცია და
მარგინალიზაცია - გამოიკვეთა
კორელაცია და რეგრესია როგორც არაჯანსაღი კვების
პრედიქტორი 5-დან 4 სკალაზე
 შედეგთა შეჯამება
დასავლეთში იმიგრაცია და კვებითი პატერნები

EDEQ შედეგები

EDEQ
საკვების
შეზღუდვა

აკულტურაციის კულტურული
სტრატეგიები ორიენტაციები
EDEQ
ჭამის
წუხილი
სეპარაცია მშობლიური
კულტურის
EDEQ
ფორმის
მარგინალიზაცია წუხილი
იცცც
EDEQ
ასიმილაცია წონის
ახალი
წუხილი
კულტურის

ინტეგრაცია EDEQ
გლობალუ
 აკულტურაცია და კვებითი პატერნები
მშობლიური კულტურის ორიენტაცია

საუკეთესო შედეგები
ყველაზე ჯანსაღი

ახალი ინტეგრაცია ასიმილაცია

ინტეგრაცია
კულტურის
ასიმილაცია
ორიენტაცია
მარგინალიზაცია
სეპარაცია მარგინალიზაც სეპარაცია

ყველაზე ნაკლებად ჯანსაღი

ნაკლებად ჯანსაღი შედეგები
 დემოგრაფიული მონაცემები

Variables M Mdn SD Minimum Maximum N

Age of Relocation 29.43 29 7.47 10 54 253

Length of Residence 11.56 12 6.30 0.6 25 253
Body Mass Index 24.12 23.24 4.71
Married to 67 (26.5%)
British/American
Undocumented 50 (20%)
 დისკუსია
აკულტურაცია და კვებითი პატერნები
დასავლეთში ცხოვრების
ხანგრძლივობა

ინტეგრაცია კონტექსტი და
მნიშვნელოვანი
ასოცირდება ყველაზე აკულტურაციის
კორელაცია 5-დან 4
ჯანსაღ, ხოლო სტრატეგია
სკალაზე: ჭამის,
სეპარაცია და
წონის, ფორმის და
მარგინალიზაცია კავშირი
გლობალური
ყველაზე ნაკლებად დიასპორასთან
ქულებთან
ჯანსაღ შედეგებთან.

საზომის შეზღუდვები
(ქვეყნის სპეციფიკა, გარე
ფაქტორები, იმიგრაციამდელი ს.ფ.)
 დისკუსია
იმიგრაცია და კვებითი პატერნები
ვეტერანები (20% <5)
მედიანა = 12 წელი
დასავლეთში
საცხოვრებლად გადასვლა ნებაყოფლობითი და
მცირედით ზრდის სასურველი
შერჩევა და მისი
კვებითი აშლილობების
სპეციფიური
რისკს ქართველ ქალებში
მახასიათებლები თეთრკანიანი, ევროპელი და
ზეგავლენას ახდენს რა ქრისტიანი; შედარებითი
მხოლოდ საკვების კულტურული მსგავსება
შეზღუდვაზე.
A priori ჯგუფთაშორისი
განსხვავებები (ქვეყანა,
მოტივები, ენა, განათლება, ა.შ.)
 შეჯამება და დასკვნები
დასავლეთში საცხოვრებლად გადასვლა

• დადგინდა, რომ მცირედი რისკი ახლავს „დასავლეთში“ საცხოვრებლად

გადასვლას და აღნიშნული რისკი იზრდება გარკვეულ გარემოებებში.

აკულტურაცია და საზოგადოებაში ინტეგრირება

• ინტეგრაცია - აკულტურაციის ყველაზე სახარბიელო სტრატეგია

• ახალი კულტურის დაბალი ორიენტაცია პრედიქტორია არაჯანსაღი
კვებითი ჩვევების.
• ეჭვქვეშ დადგა საწყისი კულტურის ორიენტაციის თანაბარი მნიშვნელობა
სხვა ქვეყანაში ცხოვრების გვიან ეტაპზე.
• დადასტურდა იმ საზოგადოებაში ინტეგრაციის მნიშვნელობა, რომელშიც
ვცხოვრობთ.
• სიფრთხილე დასკვნების განზოგადებისას!
 გმადლობთ
ყურადღებისათვის!
შეზღუდვები და სამომავლო მიმართულებები
 ტენდენციური შერჩევა
 ახალგაზრდების ნაკლებობა შერჩევაში
 ელექტრონული გამოკითხვის
გავრცელებული შეზღუდვები
 სხვა მნიშვნელოვანი ცვლადები არ იყო
შესწავლილი (ენის ფლობა, წასვლის
მოტივაცია, კომორბიდობა)
 სხვადასხვა ქვეყნების ქართველი
იმიგრანტების მახასიათებლებისა და
კეთილდღეობის მონაცემების შესწავლა
 ახლადჩასულების და ახალგაზრდების
შესწავლა
 სხვა შინაგანი და გარეგანი ფაქტორების
უკეთ გამოკვლევა (მოტივაცია, საიმიგრაციო
პოლიტიკა, კვების ინდუსტრია, ა.შ.)
 ქვეყანათაშორისი განსხვავება
 References:
• Ardens-Thós, J. and Van de Vijver, J. R. (2006). “Assessment of psychological acculturation,” In The Cambridge handbook of acculturation psychology, ed. D.L.
Sam and J. W. Berry (Cambridge: Cambridge University Press), 142-162.
• Barry, D. T. (2001). Development of a new scale for measuring acculturation: the East Asian acculturation measure (EAAM). J. Immig, Health. 3, 193-197. doi:
10.1023/A:1012227611547
• Berry, J. W. (1970). Marginality, stress and ethnic identification in an acculturated Aboriginal community. J. Cross-Cult. Psych. 1, 239-252. doi:
10.1177/135910457000100303
• Berry, J. W. (1990). “Psychology of Acculturation,” in Applied Cross-Cultural Psychology, ed. R. W. Brislin (California: Sage), 232-253.Diagnostic and Statistical
Manual of Mental Disorders – 5th edition; American Psychiatric Association, 2013.
• Berry, J. W. (2006). “Contexts of Acculturation,” in The Cambridge Handbook of Acculturation Psychology, eds. D.L. Sam and J. W. Berry (Cambridge: Cambridge
University Press), 17-42.
• Doris, E., Shekriladze, I., Javakhishvili, N., Johnes, R., Treasure, J., and Tchanturia, K. (2015). Is cultural change associated with eating disorders? A systematic
review of the literature. Eat. and Weight Disord. 20, 149-60. doi: 10.1007/s40519-015-0189-9
• Fairburn, C. G., and Beglin, S. J. (1994). Assessment of eating disorders: interview or self-report questionnaire? Int. J. Eat. Disord. 16, 363-370.
• Shekriladze, I., and Tchanturia, K. (2016). “Acculturation to West in the Context of Eating Disorders,” in Encyclopedia of Feeding and Eating Disorders, ed. T.
Wade (Springer Nature Singapore) 1-4.
• Ward, C. and Kus, L. (2012). Back to and beyond Berry’s basics: the conceptualization, operalization and classification of acculturation. Int. J. Intercult. Relat. 36,
472-485. doi: 10.1016/j.ijintrel.2012.02.002
• Ward, C. and Geeraert, N. (2016). Advancing acculturation theory and research: the acculturation process in its ecological context. Current. Opin. In Psycho, 8,
98-104. doi: 10.1016/j.copsyc.2015.09.021