Rany i blizny

Raną nazywamy przerwanie ciągłości skóry.

Dla gojenia się rany istotne jest jej
umiejscowienie, wielkość, kształt i dno rany.
Wyróżniamy trzy sposoby gojenia się ran:
 Gojenie się doraźne, czyli
rychłozrost.
Odbywa się ono bez widocznych objawów zapalenia.
Rany czyste i nie zakażone goją się bardzo szybko.
Tak z reguły goją się rany cięte i operacyjne. Mamy
do czynienia z blizną liniową i - w zależności od ilości
tkanek, które zostały przecięte – zrostami głębokimi.
 Gojenie się przez ziarninowanie
(opóźnione).
Jeżeli brzegi rany są rozchylone lub powstał ubytek tkanek,
wówczas proces gojenia rozpoczyna się na dnie rany, gdzie
pojawia się młoda tkanka, tzw. tkanka ziarninowa, czyli
granulacyjna, nazywana krótko ziarniną. Powierzchnia ziarniny
jest intensywnie czerwona i ma tendencje do krwawienia już
przy lekkim dotknięciu. Przy ranach tego typu zmiany zapalne są
bardzo nasilone zwłaszcza w pierwszym okresie, kiedy odbywa
się wydalanie zniszczonych tkanek i pojawia się płyn wysiękowy
o zielonożółtej barwie (ropa). Stopniowo ziarnina przeistacza się
w tkankę bliznowatą i pokrywa się naskórkiem. Końcowym
efektem jest powstanie szerokiej blizny (powierzchniowej)
 Gojenie się pod strupem.
Niekiedy na powierzchni rany powstaje strup
utworzony z zaschłej krwi, chłonki, obumarłych
tkanek itp. Pod strupem odbywa się gojenie
doraźne lub przez ziarninowanie. Po pewnym
czasie strup odpada i ukazuje się świeża blizna
liniowa lub powierzchniowa, w zależności od
rodzaju zranienia.
• W grupie urazów mechanicznych szczególne miejsce zajmują
odleżyny. Zmiany te powstają przede wszystkim u osób
wyniszczonych, pozostających długo w łóżku lub też po
uszkodzeniach rdzenia z porażeniami i zaburzeniami czucia.
Długotrwały ucisk, spowodowany leżeniem, wywołuje
miejscowe zaburzenie krążenia. Doprowadza to do obumarcia
tkanek. Do podobnych urazów może dochodzić wskutek
stałego ucisku przy zbyt ciasno założonym opatrunku lub źle
wyścielonej szynie. Najbardziej narażone na odleżyny są
okolice kości krzyżowej i guzicznej, pięt, potylicy i łopatek.
Masaż można wykonywać tylko w przypadku odleżyn bez
objawów zakażenia.
Dla celów rehabilitacji w procesie
gojenia się ran wyróżniamy dwa
okresy:
okres I - w którym mamy do czynienia z raną
okres II - w którym mamy do czynienia ze świeżą
blizną.
 Okres I
• Stosowane zabiegi
Celem stosowanych zabiegów będzie usprawnienie krążenia w
obrębie rany oraz przyspieszenie procesów ziarninowania.
• Fizykoterapia
W zależności od potrzeb stosuje się: promieniowanie
podczerwone, promieniowanie nadfioletowe, galwanizację,
jontoforezę (z antybiotyków), prądy diadynamiczne, terapuls,
krioterapię, laseroterapię, ultradźwięki.
• Kinezyterapia
W okresie I chory może wykonywać ruchy bierne i czynne we
wszystkich stawach kończyny pod warunkiem, że nie powodują one
rozrywania gojącej się rany.
 Masaż
Podczas leczenia bardzo ważne jest zwiększenie dopływu krwi do rany i odpływu krwi żylnej do serca. Aby efekt
masażu był lepszy, wykonuje się go w ułożeniu drenażowym (kończyna uniesiona powyżej poziomu). W masażu
wyróżniamy dwie fazy:

• W fazie pierwszej stosujemy masaż, którego celem będzie usprawnienie krążenia w całej kończynie oraz
wspomaganie powrotu krwi żylnej do serca. Stosując głębokie głaskania powolne, ale mocne rozcierania,
powolne ugniatanie podłużne i uciski pierścieniowe opracowujemy tkanki zarówno pod, jak i nad raną. Jeżeli
rana znajduje się na jednej z kończyn, wówczas masażem obejmujemy całą kończynę. W przypadku rany na
kończynie dolnej dużo uwagi poświęcamy opracowaniu podeszwy i podbicia stopy, okolicy ścięgna Achillesa i
zagłębień pomiędzy ścięgnem Achillesa a kostkami: zewnętrzną i wewnętrzną. Można zastosować drenaż
limfatyczny kończyny. Należy jednak pamiętać, że drenaż działa bardziej powierzchownie niż masaż klasyczny.

• W fazie drugiej przystępujemy do opracowania okolicy rany. Należy przy tym zachować ostrożność konieczną
dla utrzymania jałowości rany. Masażysta przed przystąpieniem do tej fazy powinien dokładnie umyć i
zdezynfekować ręce. W celu zmiękczenia stwardnień masujemy okolicę rany, stosujemy głębokie rozcierania
jednym lub dwoma kciukami, posuwając się od obwodu w kierunku brzegu rany. Wykonujemy te czynności
stanowczo, nawet jeśli powodują one ból. Drugą czynnością będzie "uruchamianie brzegów rany”.
Umieszczamy kciuk po jednej stronie rany a pozostałe palce po drugiej i przesuwamy rękę
wzdłuż brzegów rany.
 Okres II
• Celem stosowanych zabiegów jest:
- zmiękczenie i zmniejszenie blizny,
- rozluźnienie i uwodnienie tkanki łącznej,
- zwiększenie przepuszczalności tkanki łącznej,
- zwiększenie procesów dyfuzji w tkankach,
- uelastycznienie tkanek.

Stosowane zabiegi
• Fizykoterapia
Z zabiegów fizykalnych stosuje się: jontoforezę, ultradźwięki, fonoforezę, prądy
diadynamiczne, prądy interferencyjne, laseroterapię, magnetoterapię, masaż wirowy.

• Kinezyterapia
W okresie II wykonuje się ruchy bierne rozciągające, następnie - w miarę postępu
rehabilitacji - dołącza się ćwiczenia czynne wolne we wszystkich płaszczyznach oraz
ćwiczenia powodujące redresję i autoredresję (na bloczku lub z przyborami).
 Uwaga!
• W przypadku wystąpienia bólu redresję należy
przerwać i zastosować ćwiczenia rozluźniające. - Dla
kończyny górnej - w pozycji stojącej, w opadzie lub
skłonie pacjent wykonuje ruchy wahadłowe lub
okrężne kończyną. - Dla kończyny dolnej - w staniu z
podtrzymywaniem pacjent wykonuje ruchy
wahadłowe lub okrężne nogą. Podobne ruchy
wykonuje się przy rozluźnianiu podudzia, jednak w
tym przypadku pacjent siedzi z opuszczonym
podudziem.
 Masaż
• Postępowanie w przypadku blizny liniowej głębokiej.
Stosując oliwkę lub inny wskazany przez lekarza środek wspomagający i natłuszczający, początkowo
wykonujemy głaskania wokół blizny oraz w kierunku z obwodu do blizny. Po kilku zabiegach dołączamy
rozcieranie wokół blizny i w kierunku z obwodu do blizny, a następnie rozcieranie blizny w miejscu
w obydwu kierunkach. Polega ono na wykonaniu kilku rozcierań kolistych w miejscu, najpierw w jedną, a
potem w drugą stronę. Następnie przestawiamy palce obok i ponownie wykonujemy rozcieranie. Tak
postępując opracowujemy całą bliznę. Po kilku lub kilkunastu zabiegach, kiedy powierzchnia blizny jest już
"zahartowana”, przystępujemy do rozcierania zrostów głębokich. Polega ono na uchwyceniu pomiędzy
palce wskazujące i kciuki tkanek znajdujących się pod blizną i wykonaniu rozcierań, przesuwając ręce w
kierunkach przeciwnych, prostopadle do blizny. W przypadku gdy blizna nie jest dostatecznie miękka i
pęka, należy z tą fazą opracowania jeszcze odczekać.

• Postępowanie w przypadku blizny powierzchniowej (płaska i rozległa).

Początkowo masaż ograniczamy do wykonywania głaskań okrężnych wokół blizny oraz głaskań i rozcierań
od obwodu do brzegu blizny. Stosujemy środek zmiękczający (np. oliwkę), który bardzo delikatnie wcieramy
w bliznę. Po kilku lub kilkunastu zabiegach, kiedy blizna jest zmiękczona, przystępujemy do jej
"uruchamiania”, czyli spowodowania jej przesuwalności w stosunku do tkanek, na których leży.
"Uruchomienie" wykonujemy podobnie jak rozcieranie w miejscu. Różnica polega na tym, że nacisk jest na
tyle duży, że nasze palce nie pocierają blizny, a poruszają się razem z nią w stosunku do podłoża. W
późniejszym okresie możemy dołączyć "rolowanie" blizny. Rozpoczynamy zawsze od obwodu. Rolując fałd
skórny przepychamy go przez środek blizny i na obwód. Rolowanie wykonujemy w różnych kierunkach.