ĐỎ DA TOÀN THÂN

(Erythroderma)
BS Thân Trọng Tùy
 ĐẠI CƯƠNG
• Đỏ da toàn thân (ĐDTT) còn gọi là viêm da tróc vảy toàn
thân (Exfoliative dermatitis)
• Đỏ da toàn thân là một hội chứng do nhiều nguyên nhân
chứ không hẳn là một bệnh có những đặc điểm sau:
- Đỏ da toàn thể thường > 90% diện tích cơ thể.
- Tróc vảy
- Ngứa và rụng lông
- Tiến triển kéo dài (Vài tuần đế nhiều tháng)
• Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi từ sơ sinh đến người cao
tuổi. Theo Saurat tỷ lệ nam nhiều hơn nữ. Tần xuất 1 – 2 ca/
100.000 dân
• Hội chứng này có rất nhiều nguyên nhân: Trong đó do thuốc
và thứ phát sau 1 số bệnh ngoài da là thường gặp nhất.
 Lâm sàng

• Triệu chứng ở da:

- Hồng ban thường xảy ra nhanh, sau 12-48h, da đỏ chiếm hơn
90% diện tích cơ thể.
- Vảy da: thường xảy ra từ ngày thứ 2 – 6 thường khởi đầu ở
vùng nếp kẽ. Vảy nhỏ như cám hoặc tróc thành mảng lớn
(lột như vỏ quế)
- Phù nề có thể xảy ra ở chi dưới hoặc toàn thân phù mặt làm
biến dạng ,da dày ,cuộn như mặt sư tử kèm theo lộn mi
• Mụn nước xuất hiện trên nền da đỏ có tiết dịch hoặc không
tiết dịch.
• Rối loạn sắc tố: có thể tăng sắc tố hoặc giảm sắc tố ở da
• Tăng sừng lòng bàn tay, bàn chân, bong vảy thành mảng các
ngón tay khô nứt đau đớn, hạn chế cử động.
• Có thể bị tổn thương niêm mạc viêm kết mạc viêm miệng
viêm lưỡi
• Có thể rụng tóc, lông mi, lông mày, có thể dày móng
• Triệu chứng cơ năng
- Ngứa: thường hiện diện và thường dữ dội
- Rùng mình (Chills), ớn lạnh
Triệu chứng toàn thân:
- Rối loạn thân nhiệt: Bệnh nhân có thể có sốt cao nhất là về
đêm
- Gan lách hạch có thể lớn
- Chứng vú to có thể xuất hiện
- Nhiễm trùng thứ phát thường làm cho diễn biến nặng hơn
 Nguyên nhân
• Nguyên nhân của đỏ da toàn thân rất phức tạp và
thường rất khó xác định nguyên nhân
• Chỉ có khoảng 50% các trường hợp là có thể xác định
được nguyên nhân
• Thường có 5 nhóm nguyên nhân chính.
 Đỏ da toàn thân thứ phát sau các bệnh da

Bệnh vảy nến

• Điều trị không phù hợp:
 Dùng corticoid tiêm bắp
(K.cort), uống hoặc bôi
 Dùng thuốc nam hoặc điều
trị vảy nến không đúng cách
• Dẫn đến bùng phát bệnh dữ
dội dẫn tới vảy nến mủ hoặc
đỏ da toàn thân thứ phát.
 Đỏ da toàn thân thứ phát sau các bệnh da

Viêm da cơ địa
• Viêm da cơ địa, nếu điều trị không phù hợp dễ đưa
đến đỏ da toàn thân
• Thường xảy ra ở người già
• Đỏ da tróc vảy khô, mịn có thể lichen hóa da dày toàn
bộ đặc biệt cẳng tay, cẳng chân.
 Đỏ da toàn thân thứ phát sau các bệnh da
Vảy phấn đỏ chân lông
• Tổn thương là hồng ban, tróc
vảy
• Các sẩn nang lông ở những vị
trí đặc biệt: Đầu gối, khuỷu
tay, mặt lưng bàn chân, bàn tay
• Đỏ da tróc vảy mịn, thường
còn một số vùng da lành bình
thường.
 Đỏ da toàn thân thứ phát sau các bệnh da

Pemphigus vảy lá
• Gây đỏ da tróc vảy ướt, phù nề
• Bọng nước và vết tích bọng nước, Nikolsky (+)
• Chẩn đoán nhờ giải phẫu bệnh và miễn dịch huỳnh
quang
 Đỏ da toàn thân thứ phát sau các bệnh da

Viêm da dầu
• Thường gây ít bị đỏ da toàn thân
• Biểu hiện trông giống đỏ da toàn thân do vảy nến
• Có tiền sử viêm da dầu.
 Đỏ da toàn thân thứ phát sau các bệnh da

Đỏ da toàn thân liên cầu

• Viêm da, đỏ da, vảy mịn
thường xảy ra sau nhiễm
trùng ở vùng tai, mũi, họng
 Đỏ da toàn thân thứ phát sau các bệnh da

Nấm da
• Nếu bệnh nhân không điều trị đúng cách hoặc điều trị
corcoid bôi
• Nấm da có thể lan rộng ra toàn thân, bệnh nhân có ngứa,
bong vảy
• Chẩn đoán bằng xét nghiệm nấm (+)
 Đỏ da toàn thân thứ phát sau các bệnh da

ĐDTT do một số bệnh da khác

• Lichen phẳng toàn thân
• Ghẻ Nauy
• Viêm da tiếp xúc nặng, hồng ban đa dạng
• Hội chứng LYELL thường gây đỏ da tróc vảy toàn thân
 Đỏ da toàn thân do thuốc
• Đỏ da toàn thân do thuốc thường hay gặp
• Nguyên nhân hay gặp :
o Kháng sinh họ Betalactamin,
Streptomycin
o Thuốc chống động kinh (Carbamezepin,
phenytoin)
o Thuốc kháng sốt rét
o Sulfamid
o Thuốc điều trị huyết áp, thuốc giảm tiết
dịch dạ dày (Cimetidine, Ranitidine….)
Đỏ da toàn thân do các bệnh lý của máu
- Bệnh Hodgkin: Thường gây đỏ da toàn thân tróc vảy, chiếm tỷ lệ khoảng
25% gồm: Đỏ da – bong vảy- ngứa dữ dội- rụng tóc. Ngoài ra có hạch to,
gan lách to và tốc đọ máu lắng tăng trong hầu hết các trường hợp.
- U sùi dạng nấm (Mycosis fungoides) cũng thường gây đỏ da toàn thân cùng
với các dấu chứng: Tăng sắc tố da, giãn mạch và teo da.
 Đỏ da toàn thân do các bệnh lý của máu
Hội chứng Sezary
• Đỏ da tróc vảy toàn thân,
• Ngứa dữ dội
• Nét mặt, da dày cuộn mặt
như sư tử
• Rụng tóc nhiều
Chẩn đoán nhờ sự có mặt các
tế bào Serazy ở trong máu
ngoại biên.
 Đỏ da toàn thân nguyên phát
• Các bệnh này liên quan đến yếu tố gen. Thường xảy
ra ở nam nhiều hơn nữ tỷ lệ 6,6/1 và thường da vùng
bàn tay, bàn chân.
 Đỏ da toàn thân ở trẻ em
• Bệnh Leiner:
o Xảy ra chủ yếu ở trẻ còn bú từ
6- 20 tuần
o Đỏ da tróc vảy, xuất hiện đầu
tiên ở vùng da dầu, các nếp rồi
lan lan ra toàn thân.
o Đỏ da và tróc vảy trắng xám,
vảy mịn như cám, da đầu luôn bị
đóng mài mài, các móng bị hư,
hạch có thể lớn
o Trẻ thường bị gầy và tiêu chảy.
• Hội chứng tróc vảy da do tụ
cầu (SSSS)
- Thường xảy ra ở trẻ nhỏ
- Bệnh nhi sốt, tiến triển nhanh với
những bọng nước, bể nhanh, tróc
vảy thành những mảng lớn
(Cuộn như giấy thuốc lá
- Diễn tiến của bệnh thường ngắn
khoảng 10 ngày
- Sự tróc vảy là do độc tố tiêu
thượng bì của tụ cầu nhóm II
type 71 (Exfoliative A& B)
 Cận lâm sàng
Huyết học
• Thiếu máu khoảng 12% trường hợp, đẳng sắc hoặc
nhược sắc. Có thể thiếu máu nguyên hồng cầu khổng
lồ.
• Bạch cầu tăng, chủ yếu là bạch cầu ưa Acid
• Có thể tìm thấy tế bào Sezary
• Tốc độ lắng máu: thường tăng cao
 Sinh hóa máu
• Albumin giảm
• Globulin tăng
• Ion đồ: giúp ta đánh giá tình trạng mất nước và suy
thận do giảm thể tích
 Giải phẫu bệnh:
• Sinh thiết da và hạch
o Da trong đa số trường hợp không có dấu hiệu đặc biệt, ngày
cả trong trường hợp có bệnh lý da trước khi đỏ da toàn thân.
o Thượng bì lớp gai dày, tăng sừng và á sừng, hiện tượng xốp
bào.
o Trung bì: Thâm nhiễm tế bào lympho và bạch cầu đa nhân
xung quanh các mạch máu, có thể có sự xâm nhiễm của tế
bào Mast
o Hạch viêm hạch bạch huyết, thâm nhiễm tế bào mô xung
quanh các nang.
 Tiến triển và biến chứng
Bệnh thường tiến triển kéo dài nếu không điều trị đúng
cách sẽ dẫn đến các biến chứng sau:
 Nhiễm khuẩn da
 Biến chứng do nằm lâu: viêm phổi, huyết khối
 Suy tim
 Các biến chứng khác: Chàm hóa hoặc viêm da do
kích ứng
 Điều trị và phòng bệnh
Nguyên tắc:
• Tùy theo nguyên nhân và mức độ của bệnh mà ta có
cách điều trị thích hợp
• Thận trọng trong việc dùng thuốc tại chỗ và toàn thân
• Điều trị toàn diện
 Điều trị tại chỗ
• Đối với đỏ da tróc vảy khô, dùng thuốc làm mềm da
như: Urea 10% , dầu kẽm, hồ nước, mỡ salicyle 5-10%.
• Đối với đỏ da tróc vảy ướt (mụn nước, phù nề , tiết dịch)
cần được săn sóc như một bệnh nhân bỏng
 Điều trị toàn thân

• Khẩu phần ăn nhiều chất đạm sinh tố

• Cần cho kháng sinh phòng bội nhiễm
• Dùng thuốc kháng histamin
• Cân bằng nước điện giải
Điều trị nguyên nhân gây đỏ da toàn thân
• Tùy theo nguyên nhân ta có chỉ định thích hợp:
 Đỏ da toàn thân do vảy nến có thể dùng Methotrexate,
etretinate chiếu PUVA
 Trường hợp do vảy phấn đỏ chân lông điều trị bằng
Isotretinnoin hoặc Methotrexate
 Tiên lượng
• Tiên lượng phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh
• Tiên lượng tốt ở bệnh chàm nhưng thường tái phát
• Dai dẳng và khó điều trị bệnh vảy nến
• Tiên lượng xấu ở bệnh ung thư gây ra đỏ da toàn thân
XIN TRÂN THÀNH CẢM ƠN