ANG SANAYSAY

MAIKLING KASAYSAYAN NG
PAG-UNLAD
 Ano ang Sanaysay

Isang maiksing
komposisyon na
kalimitang naglalaman ng
personal na opinyon ng
may akda.
PAG-UNLAD NG SANAYSAY SA DAIGDIG

Ang anyo ng sulating ito ay hiram

Ang sanaysay ay isinilang sa Pransiya noong
1580
Si Michel de Montaigne ang tinaguriang
“Ama ng Sanaysay”
Tinawag ito ni Montaigne na essai na
nangangahulugang ‘pagtatangka, pagtuklas,
o pagsubok sa anyo ng panulat.
PAG-UNLAD NG SANAYSAY SA DAIGDIG
PAG-UNLAD NG SANAYSAY SA DAIGDIG

Datapwat ang sanaysay kung

pagkalilimiian ay isang
paggagaygay ng kasaysayan at kung
pakasusuriin ay nagtataglay ito ng
katangian at kaanyuan, mauugat ito
sa sibilisasyong Greyego, Romano
at iba pa.
PAG-UNLAD NG SANAYSAY SA DAIGDIG

Ang Panunuri at
pananagubiling
pampanitikan nina Aristotle
at Horance ay masasabing
maigting na ito noon pa man.
PAG-UNLAD NG SANAYSAY SA DAIGDIG

Ang anyong ito ng

komposisyon kung
tagurian sa wikang
Latin ay Oxageum
PAG-UNLAD NG SANAYSAY SA DAIGDIG

1597
Magkagayunman, makalipas ang isang
dekada ay muli itong naisilang sa Pransya.
Hinuwad ito ni Francis Bacon ng Inglatera
na tulad ng kina Aristotle at Horance na
napakaobhetibo, napaka seryoso at napaka-
aral na aral ang pagkakatalakay sa mga
paksang sinulat.
 PAG-UNLAD NG SANAYSAY SA DAIGDIG

Sa Estados Unidos at Pilipinas

Samantala halos magkasabay ang pagkakalipat nito
sa Amerika at sa Pilipinas.
Pinaumpisahan ni Washington Irving noong 1819 sa
kanyang Sketch Book
Sa Pilipinas naman si P. Modesto Castro na
tinaguriang “Ama ng Panitikang Klasiko at Tuluyan”.
Siya ay nakilala sa kanyang “Urban at Feliza” na
naitala noong siglo-19
 Kasaysayan ng Sanaysay sa Pilipinas
Sa Pilipinas naging kilala
ang pangalan nina Jose
Rizal, Marcelo H. Del Pilar
Graciano Lopez at Jose A.
Burgos at iba pa sa kanilang
mga sanaysay na
karaniwang pagsusuri o
pag tuligsa sa lipunan o sa
pamahalaan at nasusulat sa
wikang Espanyol. Ang
sanaysay ay nabuhay sa
mga huling siglo ng
pananakop ng kastila.
 Kasaysayan ng Sanaysay sa Pilipinas
Ang pahayagang La
Solidaridad na itinatag nina
Graciano Lopez Jaena at
Marcelo H. Del Pilar ay
hindi na paliham ang
naging anyo nito ng
sanaysay kundi patudling,
ang mga sulating may
layunin ng pakikibaka na
pakikiisa ng bayan sa tawag
ng nasyonalismo
ipinaglaban ang kalayaang
Pilipino.
 Kasaysayan ng Sanaysay sa Pilipinas

Ganito rin ang

paraang ginamit nina
Andres Bonifacio at
Emilio Jacinto sa
pahayagan ng
Katipunan. Ang
Kalayaan Katipunan.
 Kasaysayan ng Sanaysay sa Pilipinas
Ang pahayagan ay muling
naging instrumentong
mamuna, manudyo at
mang udyok ng
kinauukulan . Ang unang
dekada sa pananakop ng
mga Amerikano (1901-
1910). Ang isa sa mga
subersibong diyaryo ay
ang El Nuevo Dia na
pinamatnugan ni Png.
Sergio Osmena sa Cebu.
Kasaysayan ng Sanaysay sa Wikang Ingles sa Pilipinas

Dalawa ang naging Mananaysay sa wikang

pangkat ng mga Ingles na nahati sa
mananaysay noong dalawa
panahon ng Amerikano, Una- Lope K. Santos,
ang henerasyong dekada Carlos Ronquillo, Julian
20 na hindi pa gaanong Cruz Balcema, Inigo Ed.
marurunong sa Ingles at Atbp.
ang Henerasyon 30 Ikalawa- Carlos P.
hanggang magkagiyera Romulo, Vicente M.
na naging magaan na ang Hilari, I.V. Malari,
pagsusulat sa idiomang Francisco Icasiano atbp.
Ingles.
Kasaysayan ng Sanaysay sa Wikang Filipino sa Pilipinas

Sa pananakop naman ng

mga hapon (1941-1945),
sa pangunguna ni Kinichi
Ishikawa ang sanaysay ay
tinangkang maipabayo sa
wikang tagalog, gintong
panahon ng tagalog.
Sumikat ang liwayway.
Dito nakilala sina Maria
Luna, Lina Flor, Maria
Mababanglad bilang
mananaysay.
Kasaysayan ng Sanaysay sa Wikang Filipino sa Pilipinas

Taong 1950, dumagsa ang

mga nailimbag sa kathang
sanaysay. Ilan ang mga
sumusunid ang naging
bantog.
Mga piling sanaysay ni
Alejandro Abadilla.
“Sanaysay” at Laging May
Bituin ni Gemillano Pineda.
“Buhat sa Aming Sulok” ni
Paraluman Aspillera. “Akoy
isang Tinig” ni Genoveva
Edrosa Matute.
Kasaysayan ng Sanaysay sa Wikang Filipino sa Pilipinas

Sa huling hati ng dekada 1945-1950 ang sanaysay ay

lumuklok sa mga batikang mananaysay – Teodoro A.
Agoncillo, Alejandro Rufino, Liwayway A. Arceo,
Brigido C. Batungbakal, Manuel Prinsipe Bautista,
Genoveva D. Edrosa, Alfredo S. Enriquez, Clodualdo
del Mundo, Macario Gregorio Garcia, Florencio
Garcia, Antonio B.L. Rosales, Apolonio C. Arriola,
Epifanio Gar. Matute, Pablo R. Glorioso at marami
pang iba.