საერთაშორისო

ვაჭრობა
თავი 9

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

 რას შევისწავლით ამ თავში

• რა განსაზღვრავს ექსპორტის და იმპორტის

რაოდენობას ქვეყანაში?
• ვინ იგებს ვაჭრობის შედეგად? ვინ
ზარალდება?
• თუ მთავრობა დააწესებს შეზღუდვებს
ვაჭრობაზე, ვინ ზარალდება, ვინ იღებს
უპირატესობას?
• რა არგუმენტების გამო თვლის
საზოგადოება რომ ვაჭრობა ცუდია?

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

 შესავალი

• გავიხსენოთ თავი 3:
ქვეყანას აქვს შედარებით უპირატესობა
თუ ის პროდუქციას აწარმოებს უფრო
დაბალი ალტერნატიული დანახარჯი
ვიდრე სხვა ქვეყნებს.
• ქვეყნები იღებენ სარგებელს
ვაჭრობიდან როდესაც მათ ექსპორტზე
გააქვთ ის პროდუქტი რომელშიც აქვს
შედარებით უპირატესობა

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

 მსოფლიო ფასი და შედარებითი უპირატესობა

• PW = პროდუქტის მსოფლიო ფასი,

ფასი რომელიც პროდუქტს აქვს მსოფლიო
ბაზარზე.
• PD = ადგილობრივი ფასი
• თუ PD < PW,
• ქვეყანას აქვს შედარებითი უპირატესობა
• თავისუფალი ბაზრის პირობებში ქვეყანას ექსპორტზე
გააქვს ეს პროდუქტი
• თუ PD > PW,
• ქვეყანას არ აქვს შედარებითი უპირატესობა
• თავისუფალი ბაზრის პირობებში ქვეყანას იმპორტით
შემოაქვს ეს პროდუქტი

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

 სოიოს ექსპორტიორი ქვეყანა

ვაჭრობის გარეშე,
PD = $4 P სოიო
Q = 500
S
ექსპორტი
PW = $6
$6
თავისუფალი
ვაჭრობა,
$4
• ადგილობრივი
ბაზრის მოთხოვნა
300 D
• ადგილობრივი Q
300 500 750
წარმოება 750
• ექსპორტი = 450
თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა
 სოიოს ექსპორტიორი ქვეყანა

ვაჭრობის გარეშე,
P სოიო
CS = A + B
PS = C S
ექსპორტი
მთლიანი A
სარგებელი $6
B D
=A+B+C
$4 ვაჭრობის
ვაჭრობით, C სარგებელი
CS = A
D
PS = B + C + D
Q
მთლიანი
სარგებელი
=A+B+C+D
თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა
მაგალითი 1:
ვაჭრობის ანალიზი
ვაჭრობის გარეშე, P ტელევიზორები
PD = $3000, Q = 400
მსოფლიო ბაზარი, S
PW = $1500
ექსპორტზე გაიტანდა
ტელევიზორს $3000
ქვეყანა თუ
იმპორტით $1500
შემოიტანდა? D
აჩვენეთ CS, PS, and და Q
200 400 600
მთლიანი დანაზოგი
ვაჭრობის და
ვაჭრობის გარეშე 7
შემთხვევებში
თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა
 მაგალითი 1:
ვაჭრობის ანალიზი
თავისუფალი
P ტელევიზორები
ვაჭრობის
შემთხვევაში
S
• ადგილობრივი
მოთხოვნა 600
• ადგილოვრივი
$3000
მიწოდება 200
• იმპორტი= 400 $1500
იმპორტი D
Q
200 600

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

8
 მაგალითი 1:
ვაჭრობის ანალიზი

ვაჭრობის გარეშე, P ტელევიზორები

CS = A
PS = B + C S

მთლიანი დანაზოგი ვაჭრობის

A შედეგი
=A+B+C
$3000
ვაჭრობით, B D
CS = A + B + D $1500
PS = C C imports D
მთლიანი დანაზოგი Q
=A+B+C+D

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

9
 PD < PW PD > PW

ვაჭრობა ექსპორტი იმპორტი

სამომხმარებლო დანაზოგი ეცემა იზრდება

მწარმოებლის დანაზოგი იზრდება ეცემა

მთლიანი დანაზოგი იზრდება იზრდება

ექსპორტის შემთხვევაში ისე როგორც იმპორტისას

ერთი მხარე ზარალდება მეორე კი უფრო მეტ სარგებელს
ნახულობს, მაგრამ მთლიანი დანაზოგი აუცილებლად უფრო
მეტია
თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა
 საერთაშორისო ვაჭრობის სხვა სარგებელი

• მომხმარებელს უფრო მრავალფეროვანი

პროდუქტი აქვს
• მრავალფეროვანი არჩევანი მწარმოებელს
საშუალებას აძლევს უფრო დაბალ ფასად
ნახონ მათი პროდუქციისთვის ნედლეული.
• კონკურენცია და ახალი მოთამაშეების
გაჩენა ბაზარზე მომხმარებელს უფრო
კარგ მდგომარეობაში აყენებს.
• ვაჭრობის შედეგად უფრო მეტად
ვითარდება ტექნოლოგიები, ჩნდება ახალი
იდეები და ა.შ.

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

 რატომ არ მოსწონთ ზოგჯერ ვაჭრობა?

• გავიხსენოთ ეკონომიკის 10 პრინციპი:

ვაჭრობას ყველას მდგომარეობის გაუმჯობესება
შეუძლია.
• ისინი ვინც იღებენ სარგებელს
აკომპენსირებენ მათ ვინც ვაჭრობით
სარგებელი ვერ ნახეს.
• ხშირად ისინი ვინც ნახულობენ სარგებელს
არიან რაოდენობით ცოტანი მაგრამ მათი
სარგებელი ისე მოქმედებს სხვების
კეთილდღეობაზე რომ მას პირდაპირ ვერ
ხედავენ.
თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა
 ტარიფი: ვაჭრობის გამკაცრების საშუალება

• ტარიფი: გადასახადი იმპორტზე

• მაგალითი: მაისურები
PW = $20
ტარიფი: T = $10/ცალი
მომხმარებელს მოუწევს $30 -ის გადახდა
იმპორტირებულ მაისურში.
ასე რომ, ადგილობრივი მწარმოებლებიც 1
ცალ მაისურს გაყიდიან $30 -ად.

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

 მაისურებით ვაჭრობა

PW = $20 P
მაისურები
ტავ. ვაჭრობა:
მოთხოვნა 80
მიწოდება 25 S
იმპორტი= 55
T = $10/ცალი
ფასი გაიზარდა $30
მოთხოვნა 70 $30
მიწოდება 40 $20
იმპორტი= 30 იმპორტი
D
Q
25 40 70 80

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

 Analysis of a Tariff on Cotton Shirts
თავისუფალი ვაჭრობა P
საერთო
Cotton shirts
CS = A + B + C
+D+E+F
დანაკარგი=
PS = G
D+F
მთლიანი დანაზოგი= S
A+B
+C+D+E+F+G
ტარიფი A
CS = A + B B
$30
PS = C + G C E
D F
შემოსავალი= E $20
G
მთლიანი დანაზოგი= D
A+B Q
+C+E+G 25 40 70 80

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

 Analysis of a Tariff on Cotton Shirts
P
საერთო
D = დანაკარგი
დანაკარგი=
ჭარბი
წარმოების გამო D+F
S
F = დანაკარგი
მოთხოვნის
შემცირების A
გამო
B
$30
C D E F
$20
G
D
Q
25 40 70 80

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

 იმპორტის კვოტა:
იმპორტის შეზღუდვის კიდევ ერთი გზა

• იმპორტის ქვოტა არის იმპოტირებულ

საქონელზე რაოდენობრივი ლიმიტის
დაწესება ძირითადად იგივე ეფექტები აქვს
რაც ტარიფს:
• ფასებს უმატებს, ამცირებს რაოდენობას
• ამცირებს მყიდველების კეთილდღეობას
• ზრდის გამყიდველების კეთილდღეობას
• ტარიფს სარგებელი მოაქვს
სახელმწიფოსთვის (გადასახადები) ხოლო
ქვოტას სარგებელი მოაქვს
გამყიდველისათვის, მწარმოებლისათვის
რადგან ის უფრო ძვირად ყიდის თავის
პროდუქტს.
თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა
 ვაჭრობის შეზღუდვის არგუმენტები

1. სამუშაო ადგილების არგუმენტები

ვაჭრობა ანადგურებს იმ სამუშაო ადგილებს
რაშიც იზრდება იმპორტი.
ეკონომისტების პასუხი:
Look at the data to see whether rising imports cause rising
unemployment…

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

 იმპორტი VS უმუშევრობა

16%
იმპორტი
14%
(% of მშპ)
12%
10%
8%
6% უმუშევრობა
(% of სამუშაო
4% ძალა)
2%
0%
1976

1986
-85

-95
-65

-75
1956

1966

-2005
1996

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

 ვაჭრობის შეზღუდვის არგუმენტები

2. სახელმწიფო უსაფრთხოება
სახელმწიფო არ უნდა იყოს დამოკიდებული
სხვა ქვეყანაზე ისეთ პროდუქციაზე რომელიც
შეიძლება დასჭირდესომის დროს.
ეკონომისტების პასუხი:
სახელმწიფომ უნდა შეძლოს რომ
თავდაცვისათვის საჭირო რესურსები თავად
აწარმოოს, მაგრამ ასევე შეიძება ამან
გამოიწვიოს ადგილობრივი კომპანიების მიერ
ფასის ხელოვნური მომატება

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

 ვაჭრობის შეზღუდვის არგუმენტები

3. ”ახალგაზრდა” დარგების აგუმენტი

სახელმწიფომ უნდა დაიცვას და დაეხმაროს
ისეთ დარგებს რომლებიც ახლად ერთვებიან
ვაჭრობაში.
ეკონომისტების პასუხი:
მთავრობისთვის რთულია გასაზღვროს ყველა
ის დარგი და საქმიანობა რომელიც იქნება
მომგებიან ან წამგებიანი, შესაბამისად რთულია
პირდაპირ რომელიმე დარგს გაუწიოს
დახმარება.

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

 ვაჭრობის შეზღუდვის არგუმენტები

4. უსამართლო კონკურენცია
მწარმოებლებს აქვთ პრეტენზიები რომ
უცხოეთდნა შემოსულ კომპანიებს აქვთ
უპირატესობები.

ეკონომისტების პასუხი:
რომელი მხარე ზარალდება სინამდვილეში?
იმ შემთხვევაში თუ ეხპორტიორი ქვეყანა
ეხმარება თავის კომპანიებს სუბსიდიებით,
მაშინ ამით ზარალდებიან იმ ქვეყნის
მოსახლეობა.

თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა

 ვაჭრობის შეზღუდვის არგუმენტები

5. დაცვა, როგორც მოლაპარაკების

სტრატეგია
ამერიკამ საფრანგეთს ღვინის იმპორტზე ქვოტის
დაწესების სანაცვლოდ მოსთხოვა, ამერიკულ ხორცზე
საფრანგეთში ქვოტის მოხსნა.
ეკონომისტების პასუხი:
თუ საფრანგეთ არ დასთანხმდება ამ წინანადებას,
მაშინ ამერიკამ:
A) უნდა შეამციროს იმპორტი საფრანგეთდან,
რაც გამოიწვევს კეთილდღეობის
შემცირებას ამერიკაში
B) არ შეზღუდოს იმპორტი, რაც მის
პრესტიჟულობას შეამცირებას მსოფლიოში.
თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა
 თავის შეჯამება

• ქვეყანა ექსპორტზე გაიტანს პროდუქციას როცა,

ადგილობრივი ფასი უფრო დაბალია ვიდრე
მსოფლიო ფასი. საჭრობა ზრდის მწარმოებლის
დანაზოგს, ამცირებს სამომხმარებლო დანაზოგს,
მაგრამ მთლიანობაში მთლიანი დანაზოგი იზრდება
• ქვეყანა იმპორტით შემოიტანს პროდუქციას თუ
მსოფლიო ფასი უფრო დაბალია ვიდრე
ადგილობრივი ფასი. ამ შემთხვევაში ვაჭრობა
ამცირებს მწარმოებლის დანაზოგს, ზრდის
სამომხმარებლო დანაზოგს და მთლიანი დანაზოგი
ამ შემთხვევაშიც იზრდება
• ტარიფები ზრდიან მწარმოებლის სარგებელს,
მთავრობა იღებს გადასახადებს და ზარალდებიან
მომხმარებლები
თავი 9 საერთაშორისო ვაჭრობა