You are on page 1of 47

წარმოების

დანახარჯები

თავი 13

გრიგოლ მოდებაძე
g.modebadze@agruni.edu.ge
წარმოების დანახარჯები

მიწოდების კანონი
ფირმებს აქვთ სურვილი აწარმოონ
მეტი როდესაც იზრდება
პროდუქტზე ფასი
ამის შედეგად ვიღებთ მიწოდების
მრუდს რომელიც ხასიათდება
დადებითი დახრილობით (slope).

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ფირმის მიზანი

ფირმის ეკონომიკური მიზანია მოგების


მაქსიმიზაცია

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ფირმის მთლიანი შემოსავლები და
ხარჯები

 მთლიანი შემოსავალი
 შემოსავლები რომელსაც იღებს

ფირმა პროდუქტის რეალიზებისას


 მთლიანი ხარჯები
 ხარჯები რომელსაც ფირმა სწევს

პროდუქტის საწარმოებლად

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ფირმის მოგება

მოგება ესაა ფირმის შემოსავლებს


გამოკლებული ფირმის ხარჯები.

Profit = Total revenue - Total cost

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ხარჯები და ალტერნატიული
ხარჯები

ფირმის წარმოების დანახარჯები


მოიცავს ყველა ალტერნატიულ
ხარჯს რომელიც დაკავშირებულია
პროდუქტის შექმნასთან

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ექსპლიციტური და იმპლიციტური
დანახარჯები
ფირმის დანახარჯები მოიცავს
ექსპლიციტურ და იმპლიციტურ
დანახარჯებს

ექსპლიციტური დანახარჯები
მოიცავს პირდაპირ (ფულად) ხარჯებს
დაკავშირებულს წარმოებასთან

იმპლიციტური დანახარჯები არ
მოიცავს პირდაპირ (ფულად) ხარჯებს.
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ეკონომიკური მოგება VS.
ბუღალტრული მოგება

 ეკონომისტები ზომავენ ეკონომიკურ


მოგებას როგორც მთლიან შემოსავლებს
გამოკლებული ყველა ალტერნატიული
ხარჯი (ექსპლიციტური და იმპლიციტური) .
 ბუღალტრები ეკონომიკურ მოგებას
ზომავენ როგორც მთლიან შემოსავალს
გამოკლებული ხარჯები (ექსპლიციტური).
ისინი არ ითვალისწინებენ იმპლიციტურ
ხარჯებს

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ეკონომიკური მოგება VS.
ბუღალტრული მოგება
ეკონომისტების მიერ ბუღალტრების მიერ
დანახული ფირმა დანახული ფირმა

ეკონომიკური
მოგება
ბუღალტრული
მოგება
იმპლიციტური
შემოსავლები ხარჯი შემსოავლები
მთლიანი
ალტერნატიული
დანახარჯები ექსპლიციტური
ექსპლიციტური
ხარჯი ხარჯი

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
წარმოების ფუნქცია და მთლიანი
დანახარჯები

Number of Output Marginal Cost of Cost of Total Cost of


Workers Product of Factory Workers Inputs
Labor
0 0 $30 $0 $30
1 50 50 30 10 40
2 90 40 30 20 50
3 120 30 30 30 60
4 140 20 30 40 70
5 150 10 30 50 80

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
წარმოების ფუნქცია

წარმოების ფუნქცია გვიჩვენებს


დამოკიდებულებას
წარმოებისთვის საჭირო
შუალედურ პროდუქტების
რაოდენობასა და წარმოებული
პროდუქტების რაოდენობას
შორის
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ზღვრული პროდუქტი

ზღვრული პროდუქტი არის ყოველი


დამატებითი ერთი ერთეული
შუალედური პროდუქტისაგან
ნაწარმოები პროდუქტი

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ზღვრული პროდუქტი

Marginal Additional output


=
product Additional input

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
კლებადი ზღვრული პროდუქტი
კლებადი ზღვრული პროდუქტი ნიშნავს
რომ ზღვრული პროდუქტი იკლებს რაც
უფრო იზრდება დამატებითი შუალედური
პროდუქტების რაოდენობა.

მაგალითი: რაც უფრო მეტ და მეტ


მუშახელს ქირაოდ, თითოეულის
პროდუქტიულობა იკლებს რადგან ფირმას
შეზღუდული რაოდენობით აქვს
აღჭურვილობა

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
წარმოების ფუნქცია
წარმოების
რაოდენობა
ერთ საათში
150 წარმოების ფუნქცია
140
130
120
110
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0 1 2 3 4 5დაქირავებულთა რაოდენობა
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
კლებადი ზღვრული წარმოება

 წარმოების დახრილობა (slope) ზომავს


დაქირავებულთა ზღვრულ
წარმოებულობას

 როდესაც ზღვრული წარმოებლურობა


იკლებს წარმოების მრუდი ხდება
ჰორიზონტალური

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
წარმოების მრუდიდან
დანახარჯების მრუდამდე

 დამოკიდებულება ფირმის წარმოების


რაოდენობასა და დანახარჯებს შორის
განსაზღვრავს ფასის პოლიტიკას.

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
წარმოების მრუდიდან
დანახარჯების მრუდამდე

Number of Output Marginal Cost of Cost of Total Cost of


Workers Product of Factory Workers Inputs
Labor
0 0 $30 $0 $30
1 50 50 30 10 40
2 90 40 30 20 50
3 120 30 30 30 60
4 140 20 30 40 70
5 150 10 30 50 80

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
მთლიანი დანახარჯების მრუდი
მთლიანი
დანახარჯი
მთლიანი დანახარჯები
$80

70

60

50

40

30

20

10

0 20 40 60 80 100 120 140 წარმოების რაოდენობა


საათში
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ფიქსირებული და ცვლადი
დანახარჯები

 ფიქსირებული ხარჯი არის ისეთი


ხარჯი რომელიც არ იცვლება
წარმოების რაოდენობასთან ერთად

 ცვლადი ხარჯი არის ისეთი ხარჯი


რომელიც იცვლება წარმოების
რაოდენობასთან ერთად

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
მთლიანი ხარჯი

 მთლიანი ფიქსირებული ხარჯი (TFC)


 მთლიანი ცვალადი ხარჯი(TVC)
 მთლიანი ხარჯი (TC)
TC = TFC + TVC

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
მთლიანი ხარჯი
Quantity Total Cost Fixed Cost Variable Cost
0 $ 3.00 $3.00 $ 0.00
1 3.30 3.00 0.30
2 3.80 3.00 0.80
3 4.50 3.00 1.50
4 5.40 3.00 2.40
5 6.50 3.00 3.50
6 7.80 3.00 4.80
7 9.30 3.00 6.30
8 11.00 3.00 8.00
9 12.90 3.00 9.90
10 15.00 3.00 12.00
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
საშუალო ხარჯი

 საშუალო ხარჯი გამოითვლება


მთლიანი ხარჯის წარმოების
რაოდენობაზე გაყოფით

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
საშუალო ხარჯი

 საშუალო ფიქსირებული ხარჯი


(AFC)
 საშუალო ცვლადი ხარჯი (AVC)
 საშუალო მთლიანი ხარჯი (ATC)
ATC = AFC + AVC

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
საშუალო ხარჯი

Fixed cost FC
AFC = =
Quantity Q
Variable cost VC
AVC = =
Quantity Q
Total cost TC
ATC = =
Quantity Q

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
საშუალო ხარჯი
Quantity AFC AVC ATC
0 — — —
1 $3.00 $0.30 $3.30
2 1.50 0.40 1.90
3 1.00 0.50 1.50
4 0.75 0.60 1.35
5 0.60 0.70 1.30
6 0.50 0.80 1.30
7 0.43 0.90 1.33
8 0.38 1.00 1.38
9 0.33 1.10 1.43
10 0.30 1.20 1.50
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ზღვრული ხარჯი

 ზღვრული ხარჯი (MC) არის მთლიანი


ხარჯის ნაზრდი რომელიც გამოწვეულია
წარმოების დამატებით ერთი
ერთეულით ზრდით

 ზღვრული დანახარჯი გვეხმარება


პასუხი გავცეთ შემდეგ კითხვას:
 რა ჯდება დამატებით ერთი

ერთეულის წარმოება?

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ზღვრული დანახარჯი

(Change in total cost)


MC =
(Change in quantity)

= TC
Q

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ზღვრული დანახარჯი

Quantity Total Marginal Quantity Total Marginal


Cost Cost Cost Cost
0 $3.00 —
1 3.30 $0.30 6 $7.80 $1.30
2 3.80 0.50 7 9.30 1.50
3 4.50 0.70 8 11.00 1.70
4 5.40 0.90 9 12.90 1.90
5 6.50 1.10 10 15.00 2.10

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
მთლიანი დანახარჯის მრუდი
$16.00
მთლიანი
$14.00 დანახარჯი

$12.00
მთლიანი ხარჯი

$10.00

$8.00

$6.00

$4.00

$2.00

$0.00
0 2 4 6 8 10 12
წარმოების რაოდენობა
ლიმონათების წარმოება საათში
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
საშუალო და ზღვრული
დანახარჯები...
$3.50

$3.00

$2.50

MC
$2.00
ხარჯი

$1.50 ATC
AVC
$1.00

$0.50
AFC
$0.00
0 2 4 6 8 10 12

წარმოების რაოდენოაბ

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
დანახარჯების მრუდები და მათი
მახასიათებლები

ზღვრული დანახარჯი იზრდება


წარმოების რაოდენობის
ზრდასთან ერთად

სწორედეს არის მიზეზი


კლებადი ზღვრული
წარმოებლურობის

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
დანახარჯების მრუდები და მათი
მახასიათებლები
$2.50

MC
$2.00

$1.50
ხარჯი

$1.00

$0.50

$0.00
0 2 4 6 8 10 12
წარმოების რაოდენობა

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
დანახარჯების მრუდები და მათი
მახასიათებლები
საშუალო დანახარჯების მრუდი არის U-
ფორმის პარაბოლო.
 წარმოების დაბალ დონეზე მთლიანი
დანახარჯი მაღალია რადგან
ფიქსირებული დანახარჯი ნაწილდება
მცირე წარმოების რაოდენობაზე.
 საშუალო დანახარჯი მცირდება წარმოების
რაოდენობის ზრდასთან ერთად
 საშუალო მთლიანი დანახარჯი იზრდება
რადგან ცვლადი დანახარჯი იზრდება
მომენტალურად.
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
დანახარჯების მრუდები და მათი
მახასიათებლები

საშუალო დანახარჯების მინიმუმის


წერტილის ხშირად ფირმის ეფექტური
წარმოების მაშტაბსაც უწოდებენ

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
დანახარჯების მრუდები და მათი
მახასიათებლები
$3.50

$3.00

$2.50
მთლიანი ხარჯი

$2.00

$1.50 ATC

$1.00

$0.50

$0.00
0 2 4 6 8 10 12
წარმოების რაოდენობა

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
დამოკიდებულება საშუალო და
ზღვრულ დანახარჯს შორის

 მანამ სანამ ზღვრული დანახარჯი


ნაკლებია საშუალო დანახარჯზე,
საშუალო დანახარჯი მცირდება.

 მანამ სანამ ზღვრული დანახარჯი


მეტია საშუალო დანახარჯზე,
საშუალო დანახარჯი იზრდება.

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
დამოკიდებულება საშუალო და
ზღვრულ დანახარჯს შორის

ზღვრული დანახარჯი საშუალო


დანახარჯის მრუდს ეფექტური
წარმოების რაოდენობის
წერტილში კვეთს
ეფექტური წარმოების
მაშტაბის რაოდენობას
მინიმუმამდე დაყავს საშუალო
დანახარჯი .
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
დამოკიდებულება საშუალო და
ზღვრულ დანახარჯს შორის
$3.50

$3.00

$2.50

MC
დანახარჯი

$2.00

$1.50 ATC

$1.00

$0.50

$0.00
0 2 4 6 8 10 12

წარმოების რაოდენობა

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
დანახარჯების სხვადასხვა
მაჩვენებლები
Average Average Average
Quantity Total Fixed Variable Fixed Variable Total Marginal
of Bagels Cost Cost Cost Cost Cost Cost Cost
0 $2.00 $2.00 $0.00
1 $3.00 $2.00 $1.00 $2.00 $1.00 $3.00 $1.00
2 $3.80 $2.00 $1.80 $1.00 $0.90 $1.90 $0.80
3 $4.40 $2.00 $2.40 $0.67 $0.80 $1.47 $0.60
4 $4.80 $2.00 $2.80 $0.50 $0.70 $1.20 $0.40
5 $5.20 $2.00 $3.20 $0.40 $0.64 $1.04 $0.40
6 $5.80 $2.00 $3.80 $0.33 $0.63 $0.97 $0.60
7 $6.60 $2.00 $4.60 $0.29 $0.66 $0.94 $0.80
8 $7.60 $2.00 $5.60 $0.25 $0.70 $0.95 $1.00
9 $8.80 $2.00 $6.80 $0.22 $0.76 $0.98 $1.20
10 $10.20 $2.00 $8.20 $0.20 $0.82 $1.02 $1.40
11 $11.80 $2.00 $9.80 $0.18 $0.89 $1.07 $1.60
12 $13.60 $2.00 $11.60 $0.17 $0.97 $1.13 $1.80
13 $15.60 $2.00 $13.60 $0.15 $1.05 $1.20 $2.00
14 $17.80 $2.00 $15.80 $0.14 $1.13 $1.27 $2.20
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
დანახარჯების მრუდი
$20.00

$18.00

$16.00
მთლიანი ხარჯის
მრუდი
$14.00
Total Cost

$12.00

$10.00

$8.00

$6.00

$4.00

$2.00

$0.00
0 2 4 6 8 10 12 14 16
Quantity of Output
(bagels per hour)
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
დანახარჯების მრუდი
3.5

2.5
MC
2
Costs

1.5
ATC
AVC
1

0.5

AFC
0
0 2 4 6 8 10 12 14 16
Quantity of Output
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
დანახარჯების მრუდის სამი
მნიშვნელოვანი მახასიათებელი

 ზღვრული დანახარჯები იზრდება


წარმოების რაოდენობის ზრდასთან
ერთად.
 მთლიანი დანახარჯების მრუდი არის
U-ს ფორმის.
 ზღვრული დანახარჯების მრუდი
კვეთს საშუალო დანახარჯების
მრუდს მინიმუმის წერტილში.

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
დანახარჯები გრძელვადიან
პერიოდში

რადგან ბევრი დანახარჯები


ფიქსირებულია მოკლევადიან
პერიოდში ხოლო გრძელვადიანში კი
ცვალებადია, ამიტომ ფირმების
მოკლევადიანი მთლიანი
დანახარჯების მრუდი განსხვავდება
გრძელვადიანი დანახარჯების
მრუდისაგან

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
საშუალო მთლიანი დანახარჯი
მოკლე და გრძელვადიან პერიოდში
Average ATC in short ATC in short ATC in short
Total run with run with run with
Cost small factory medium factory large factory

ATC in long run

0 Quantity of
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Cars per Day
მაშტაბის ეკონომია

 მაშტაბის ეკონომია ნიშნავს


გრძელვადიანი საშუალო დანახარჯების
კლებას წარმოების ზრდასთან ერთად
 მაშტაბის არაეკონოურობა ნიშნავს
გრძელვადიანი საშუალო დანახარჯების
ზრდას წარმოების ზრდასთან ერთად
 მუდმივი მაშტაბის ეკონომია ნიშნავს
გრძელვადიანი საშუალო დანახარჯების
მუდმივობას წარმოების ცვლილების
მიუხედავად

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
მაშტაბის ეკონომია

Average
Total
Cost
ATC in long run

Economies Constant Returns Diseconomies


of scale to scale of scale

0 Quantity of
Cars per Day
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

You might also like