მსს ფასს 2015

30-ე განყოფილება
ოპერაციები უცხოურ ვალუტაში

მსს ფასს-ის განყოფილება „ოპერაციები უცხოურ ვალუტაში“ – მნიშვნელოვანი

განყოფილებაა. საწარმო უცხოური ვალუტის გამოყენებით საქმიანობას ახორციელებს ორი
გზით: აწარმოებს ოპერაციებს უცხოური ვალუტით, ან/და აქვს ქვედანაყოფები უცხოეთში.
გარდა ამისა, შესაძლოა, საწარმო ფინანსურ ანგარიშგებას წარადგენდეს უცხოურ ვალუტაში.
30-ე განყოფილება ადგენს, თუ როგორ უნდა ასახოს საწარმომ ფინანსურ ანგარიშგებაში
უცხოური ვალუტით წარმოებული ოპერაციები ან თავისი უცხოური ქვედანაყოფის საქმიანობა
და როგორ უნდა გადაიყვანოს ფინანსური ანგარიშგება წარსადგენ ვალუტაში.

უცხოური ქვედანაყოფი არის ანგარიშვალდებული საწარმოს შვილობილი საწარმო,

მეკავშირე საწარმო, ერთობლივი საქმიანობა, ან ფილიალი, რომლის საქმიანობა დაფუძნებულია
და ხორციელდება სხვა ქვეყნის ტერიტორიაზე, ან ანგარიშვალდებული საწარმოს ვალუტისაგან
განსხვავებული ვალუტით.

შვილობილი საწარმო არის სამეურნეო ერთეული, მათ შორის არაიურიდიული პირიც,

როგორიცაა ამხანაგობა, რომელსაც აკონტროლებს სხვა სამეურნეო ერთეული (მშობელ
საწარმოდ წოდებული).

მეკავშირე საწარმო არის საწარმო (მათ შორის, არაიურიდიული პირი, როგორიცაა

ამხანაგობა), რომელზეც ინვესტორს გააჩნია მნიშვნელოვანი გავლენა და, ამავე დროს, იგი არ
არის არც შვილობილი საწარმო და არც წილი ერთობლივ საქმიანობაში.

ერთობლივი საქმიანობა – გულისხმობს ორი ან მეტი მონაწილე მხარის მიერ ერთობლივ

კონტროლს დაქვემდებარებული ეკონომიკური საქმიანობის წარმართვას სახელშეკრულებო
შეთანხმების საფუძველზე. ერთობლივ საქმიანობას შეიძლება ჰქონდეს ერთობლივ კონტროლს
დაქვემდებარებული საქმიანობის, ერთობლივ კონტროლს დაქვემდებარებული აქტივებისა და
ერთობლივ კონტროლს დაქვემდებარებული საწარმოს ფორმა.

კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგება – მშობელი საწარმოსა და მისი შვილობილი

საწარმოების ფინანსური ანგარიშგება, რომელიც წარდგენილია, როგორც ერთი ეკონომიკური
ერთეულის ანგარიშგება.

შესაბამისად, გადასაწყვეტია ორი ძირითადი საკითხი: რომელი გასაცვლელი სავალუტო

კურსი უნდა გამოიყენოს საწარმომ და როგორ უნდა აისახოს ფინანსურ ანგარიშგებაში
სავალუტო კურსების ცვლილებებით გამოწვეული შედეგები.

მოქმედების სფერო
30.1 საწარმოს უცხოური ვალუტით საქმიანობის განხორციელება შეუძლია ორი გზით:
აწარმოოს ოპერაციები უცხოური ვალუტით, ან გააჩნდეს ქვედანაყოფები უცხოეთში. გარდა
ამისა, შესაძლოა, საწარმო ფინანსურ ანგარიშგებას წარადგენდეს უცხოურ ვალუტაში.
წინამდებარე განყოფილება ადგენს პრინციპებს, როგორ უნდა ასახოს საწარმომ ფინანსურ
ანგარიშგებაში უცხოური ვალუტით განხორციელებული ოპერაციები, ან თავისი უცხოური
ქვედანაყოფების საქმიანობა და როგორ უნდა გადაიყვანოს ფინანსური ანგარიშგება წარსადგენ

1
ვალუტაში. ისეთი ფინანსური ინსტრუმენტების აღრიცხვა, რომელთა ღირებულება წინასწარ
განსაზღვრული სავალუტო კურსის ცვლილების საფუძველზე განისაზღვრება (როგორიცაა,
მაგალითად ვალუტის გაცვლის ფორვარდული ხელშეკრულებები), ასევე უცხოურ ვალუტაში
გამოსახული მუხლების ჰეჯირების აღრიცხვა განხილულია მე-12 – „სხვა ფინანსურ
ინსტრუმენტებთან დაკავშირებული საკითხები“ – განყოფილებაში.

სამუშაო ვალუტა
30.2 საწარმომ უნდა დაადგინოს თავისი სამუშაო ვალუტა. საწარმოს სამუშაო ვალუტა
არის იმ ძირითადი ეკონომიკური გარემოს ვალუტა, სადაც საწარმო ეწევა საქმიანობას.

უცხოური ვალუტა – არის ვალუტა, რომელიც განსხვავდება საწარმოს სამუშაო

ვალუტისგან. როდესაც საწარმოს გააჩნია უცხოური ვალუტით წარმოებული ოპერაციები, იგი
ექვემდებარება სამუშაო ვალუტასთან მიმართებით უცხოური ვალუტის ღირებულების
ცვლილებების რისკს.

30.3 როგორც წესი, ძირითადი ეკონომიკური გარემო ის გარემოა, სადაც საწარმო

გამოიმუშავებს და ხარჯავს ფულადი სახსრების ძირითად ნაწილს. აქედან გამომდინარე,
თავისი სამუშაო ვალუტის განსაზღვრისას, საწარმო ითვალისწინებს შემდეგ ყველაზე
მნიშვნელოვან ფაქტორებს:
(ა) ვალუტას:
(i) რომელიც უმთავრეს გავლენას ახდენს საქონლისა და მომსახურების გასაყიდ ფასებზე
(ხშირად, ეს იქნება ვალუტა, რომლითაც განსაზღვრულია მისი საქონლისა და მომსახურების
გასაყიდი ფასები და რითიც ხდება ანგარიშსწორება); და
(ii) ასევე იმ ქვეყნისას, რომლის კონკურენცია და მარეგულირებელი წესები
მნიშვნელოვანწილად განსაზღვრავს მისი საქონლისა და მომსახურების გასაყიდ ფასებს.
(ბ) ვალუტა, რომელიც უმთავრეს გავლენას ახდენს საქონლისა და მომსახურების
მიწოდებასთან დაკავშირებული მასალების, შრომით და სხვა დანახარჯებზე (ხშირად ეს იქნება
ვალუტა, რომლითაც გამოსახულია აღნიშნული დანახარჯები და რითიც ხდება
ანგარიშსწორება).

30.4 საწარმოს სამუშაო ვალუტაზე მტკიცებულებებს შესაძლოა უზრუნველყოფდეს

შემდეგი ფაქტორებიც:
(ა) ვალუტა, რომელშიც საწარმო იღებს ფულად სახსრებს საფინანსო საქმიანობიდან (ე.ი.
სავალო და წილობრივი ინსტრუმენტების გამოშვებიდან); და
(ბ) ვალუტა, რომელშიც, ჩვეულებრივ, ხდება საოპერაციო საქმიანობიდან მიღებული
ფულადი სახსრების შენახვა.

ამჟამად საქართველოში მოქმედი თითქმის ყველა ეკონომიკური სუბიექტი აღრიცხვას

აწარმოებს ლარებში, ანუ მათთვის სამუშაო ვალუტა არის ლარი. 90-იანი წლების დასაწყისში,
ქვეყანაში არსებული ინფლაციური პროცესების გამო, საწარმოთა მნიშვნელოვანი ნაწილი
ბუღალტრულ აღრიცხვას აწარმოებდა აშშ დოლარში (აქ ვგულისხმობთ რეალურ აღრიცხვას და
არა აღრიცხვის ოფიციალურ, ე.წ. „საგადასახადო“ ნაწილს). თუმცა, ახლაც შეიძლება
არსებობდეს გამონაკლისი შემთხვევები.

მაგალითი 30.1. გერმანულმა ფარმაცევტულმა კომპანიამ საქართველოში 100%-იანი

წილობრივი მონაწილეობით დააფუძნა შვილობილი საწარმო, რომელსაც ეკონომიკური
საქმიანობის ერთადერთ სახედ განუსაზღვრა მისი ნაწარმი ფარმაცევტული პროდუქციის
იმპორტი და გაყიდვა საქართველოში, ამონაგები თანხის შემდგომი გადარიცხვით გერმანიაში.

2
ამის გამო, საწარმო გაყიდვიდან მიღებულ ამონაგების იმ ნაწილს, რაც არ სჭირდება მიმდინარე
ხარჯებისათვის, მიღებისთანავე აკონვერტირებს ევროებში. საქართველოს სუბიექტებისათვის
ფარმაცევტული პროდუქციის მიყიდვისას, ინვოისები იწერება ევროებში, ხოლო გადახდა
წარმოებს ლარებში, გადახდის დღეს მოქმედი კურსის მიხედვით.
გარდა ამისა, ამ შვილობილი საწარმოს მენეჯერებისა და სხვა დასაქმებული პირების
ხელფასები განსაზღვრულია ევროებში.
მოცემულ შემთხვევაში, შესაძლებელია, რომ ამ შვილობილმა საწარმომ თავისი
ბუღალტრული აღრიცხვა-ანგარიშგებისათვის სამუშაო ვალუტად დაადგინოს ევრო.

30.5 ქვემოთ ჩამოთვლილი დამატებითი ფაქტორები გასათვალისწინებელია უცხოური

ქვედანაყოფის სამუშაო ვალუტის განსაზღვრის დროს და იმის დასადგენად, მასაც იგივე
სამუშაო ვალუტა აქვს თუ არა, რაც ანგარიშვალდებულ საწარმოს (ამ კონტექსტში,
ანგარიშვალდებული საწარმო იქნება ის საწარმო, რომელსაც გააჩნია ქვედანაყოფი უცხოეთში
შვილობილი საწარმოს, ფილიალის, მეკავშირე საწარმოს ან ერთობლივი საქმიანობის სახით):
(ა) უცხოური ქვედანაყოფის მიერ განხორციელებულ საქმიანობას ანგარიშვალდებული
საწარმოს საქმიანობის გაფართოების სახე აქვს, თუ მნიშვნელოვანი ხარისხის ავტონომია
ახასიათებს.
პირველი შემთხვევის მაგალითია, როდესაც უცხოური ქვედანაყოფი მხოლოდ
ანგარიშვალდებული საწარმოდან იმპორტირებული საქონლის გაყიდვასა და მიღებული
თანხების გადარიცხვას აწარმოებს ანგარიშვალდებული საწარმოსათვის.
მეორე სიტუაციის მაგალითია, როდესაც უცხოური ქვედანაყოფი აგროვებს ფულად
სახსრებს და სხვა ფულად მუხლებს, ეწევა გარკვეულ ხარჯებს, იღებს შემოსავალს, იღებს
სესხებს და ყველაფერ ამას, ძირითადად, თავის ადგილობრივ ვალუტაში აკეთებს;
(ბ) მაღალი ხვედრითი წილი უკავია, თუ მცირე, ანგარიშვალდებულ საწარმოსთან
წარმოებულ ოპერაციებს უცხოური ქვედანაყოფის საქმიანობაში;
(გ) პირდაპირ გავლენას ახდენს თუ არა უცხოური ქვედანაყოფის საქმიანობიდან
წარმოქმნილი ფულადი ნაკადები ანგარიშვალდებული საწარმოს ფულად ნაკადებზე და
ადვილია თუ არა ფულის გადაგზავნა ანგარიშვალდებული საწარმოსათვის;
(დ) საკმარისია თუ არა უცხოური ქვედანაყოფის საქმიანობიდან მიღებული ფულადი
ნაკადები, არსებული და ნორმალურ პირობებში მოსალოდნელი ვალდებულებების
მომსახურებისათვის იმ სახსრების გარეშე, რომელიც შეიძლება მიიღოს ანგარიშვალდებული
საწარმოსაგან.

თუ საქართველოს საწარმოს უცხოური ქვედანაყოფ(ებ)ი აქვს, თითქმის ყველა

შემთხვევაში, ამ ქვედანაყოფის სამუშაო ვალუტა საქართველოს საწარმოს სამუშაო
ვალუტისაგან განსხვავებულია.

უცხოური ვალუტით წარმოებული ოპერაციების წარდგენა სამუშაო ვალუტაში

თავდაპირველი აღიარება
30.6 უცხოური ვალუტით წარმოებული ოპერაცია ისეთი ოპერაციაა, რომელიც
განსაზღვრულია უცხოურ სავალუტო ერთეულებში ან მოითხოვს ანგარიშსწორებას უცხოური
ვალუტით. კერძოდ, ასეთი ტიპის ოპერაციები წარმოიშობა მაშინ, როდესაც:
(ა) საწარმო ყიდულობს ან ყიდის საქონელსა და მომსახურებას, რომლის ფასი
დადგენილია უცხოურ ვალუტაში;
(ბ) საწარმო იღებს ან გასცემს სესხს, რომლის მისაღები ან გადასახდელი თანხები
განსაზღვრულია უცხოურ ვალუტაში; ან
(გ) საწარმო იძენს ან ყიდის აქტივებს, იღებს ან ფარავს ვალდებულებებს, რომლებიც
გამოსახულია უცხოურ ვალუტაში.

3
 30.7 საწარმომ უცხოური ვალუტით წარმოებული ოპერაციები თავდაპირველი
აღიარებისას უნდა ასახოს სამუშაო ვალუტით, რისთვისაც უცხოურ ვალუტაში გამოსახული
თანხის მიმართ უნდა გამოიყენოს უცხოური ვალუტის სამუშაო ვალუტაზე გასაცვლელი სპოტ
სავალუტო კურსი, ოპერაციის თარიღისათვის.

სპოტ სავალუტო კურსი – არის სავალუტო კურსი დაუყოვნებლივი მიწოდებისათვის (ანუ,

აქ არ იგულისხმება სამომავლოდ მოსახდენი ვალუტის გაცვლის კურსები, რაზეც შესაძლოა
დადებული იყოს გარიგებები), ანუ მარტივად რომ ვთქვათ – ვალუტის მოქმედი ოფიციალური
გაცვლითი კურსი, რომელსაც საქართველოში განსაზღვრავს ეროვნული ბანკი და ქვეყნდება მის
ვებგვერდზე: https://nbg.gov.ge/.

თუ უცხოური ვალუტა – კრიპტოვალუტაა, მაშინ ამ განყოფილების დებულებები მასზეც

გავრცელდება. მხოლოდ, ძნელი სათქმელია, როგორ უნდა მოხდეს ამ შემთხვევაში სპოტ
სავალუტო კურსის საიმედო შეფასება. ჩვენი სალექციო კურსი არ ეხება ამ საკითხს.
ზემოაღნიშნული დებულება ნიშნავს იმას, რომ უცხოურ ვალუტაში შესრულებული
ოპერაციები უნდა აღირიცხოს ამ ოპერაციის დღეს მოქმედი ოფიციალური კურსის მიხედვით.
ცხადია, ეს არანაირ სირთულეს არ წარმოადგენს. მთავარი საკითხია, თუ როგორ უნდა იქნეს
აღრიცხული სავალუტო ოპერაციებისაგან წარმოშობილი აქტივები და ვალდებულებები,
რადგან ვალუტის კურსი – ცვალებადია.
რა არის სავალუტო საკურსო სხვაობა? ეს არის სხვაობა, რომელიც წარმოიშობა ერთი და
იმავე რაოდენობის უცხოური სავალუტო ერთეულის სხვა ვალუტაში გადაყვანის დროს,
განსხვავებული გასაცვლელი სავალუტო კურსების გამოყენების შედეგად. ანუ, როცა ვალუტაში
გამოხატული თანხა უცვლელია, მაგრამ შეიცვალა ვალუტის კურსი, ამ დროს წარმოიშობა
სავალუტო საკურსო სხვაობა. ვალუტის გაყიდვისას ან შეძენისას წარმოქმნილი განსხვავება
ყიდვა/გაყიდვის კურსსა და ოფიციალურ კურსს შორის განსხვავების გამო – სავალუტო
საკურსო სხვაობა არ არის! ის საბანკო კონვერტაციის ხარჯია.

30.8 ოპერაციის თარიღად მიიჩნევა თარიღი, როდესაც ეს ოპერაცია პირველად

დააკმაყოფილებს აღიარების კრიტერიუმებს წინამდებარე სტანდარტის შესაბამისად.
პრაქტიკაში ხშირად იყენებენ სავალუტო კურსს, რომელიც მიახლოებულია ოპერაციის
თარიღისათვის არსებულ ფაქტობრივ სავალუტო კურსთან. მაგალითად, მოცემულ პერიოდში
ერთი და იმავე ვალუტით შესრულებული ყველა ოპერაციისთვის შეიძლება გამოყენებულ იქნეს
კვირის ან თვის საშუალო სავალუტო კურსი, თუმცა, თუ სავალუტო კურსები მნიშვნელოვნად
მერყეობს, ამ საანგარიშგებო პერიოდისათვის საშუალო კურსის გამოყენება მიზანშეწონილი არ
არის.

მიუხედავად იმისა, რომ აქ, 30.8 მუხლში, ნახსენებია „ხშირად იყენებენ“-ო, რეალურად,
საქართველოს პრაქტიკაში, საშუალო სავალუტო კურსი თითქმის არ გამოიყენება. იშვიათად, ის
შეიძლება გამოყენებული იქნეს საზღვარგარეთ გაწეული სამივლინებო ხარჯების
აღრიცხვისათვის.

წარდგენა მომდევნო საანგარიშგებო პერიოდების ბოლოს

30.9 ყოველი საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოს, საწარმომ:
(ა) უცხოური ვალუტით შეფასებული ფულადი მუხლები უნდა გადაიყვანოს საბოლოო
სავალუტო კურსის გამოყენებით;

4
 (ბ) არაფულადი მუხლები, რომლებიც ასახულია უცხოური ვალუტით პირვანდელი
ღირებულებით, უნდა გადაიყვანოს ოპერაციის თარიღისათვის არსებული სავალუტო კურსით;
და
(გ) არაფულადი მუხლები, რომლებიც ასახულია უცხოურ ვალუტაში განსაზღვრული
რეალური ღირებულებით, უნდა გადაიყვანოს რეალური ღირებულების დადგენის
თარიღისათვის არსებული სავალუტო კურსით.

ფულადი მუხლები არის საწარმოს განკარგულებაში არსებული ფულადი სახსრები,

მისაღები აქტივები და გასანაღდებელი ვალდებულებები, რომლებიც გადახდილი ან მიღებული
იქნება ფიქსირებული ან განსაზღვრადი რაოდენობის ფულის ერთეულებით.
ფულადი მუხლისათვის დამახასიათებელი არსებითი ნიშანია ფიქსირებული ან
განსაზღვრადი რაოდენობის ფულის ერთეულების მიღების უფლება (ან გადახდის
ვალდებულება). ფულადი მუხლების მაგალითებია: ფულადი სახსრები; მიღებული და
გაცემული სესხები; დებიტორული სავაჭრო მოთხოვნები; კრედიტორული სავაჭრო
დავალიანება; დასაქმებულ პირთა გასამრჯელოები, რომლის გადახდა ფულით უნდა მოხდეს;
ანარიცხები, რომლისთვისაც ანგარიშსწორება ფულით უნდა მოხდეს; ფულადი დივიდენდები,
რომელიც აღიარებულია ვალდებულების სახით; და სხვა.
არაფულადი მუხლისათვის დამახასიათებელი არსებითი ნიშანია ფიქსირებული ან
განსაზღვრადი რაოდენობის ფულის ერთეულების მიღების უფლების (ან გადახდის
ვალდებულების) არარსებობა. არაფულადი მუხლების მაგალითებია: საქონლისა და
მომსახურებისათვის წინასწარ გადახდილი თანხები (მაგ., გადახდილი საიჯარო ქირა,
საქონლის ავანსი); გუდვილი; მარაგები; ძირითადი საშუალებები; არამატერიალური აქტივები;
წილობრივ ინსტრუმენტებში განხორციელებული ინვესტიციები; ანარიცხები, რომლისთვისაც
ანგარიშსწორება არაფულადი აქტივებით უნდა მოხდეს; და სხვა.
მსს ფასს-ის ზემოაღნიშნული 30.9 მუხლის დებულებებიდან გამომდინარე:
- სავალუტო ფულადი სახსრები, დებიტორული სავაჭრო მოთხოვნები, კრედიტორული
სავაჭრო დავალიანებები, სასესხო მოთხოვნები, სასესხო ვალდებულებები, სესხებზე
დარიცხული საპროცენტო მოთხოვნები და ვალდებულებები, სხვა ფულადი მოთხოვნები და
ვალდებულებები უნდა გადაფასდეს საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოს მოქმედი სავალუტო
კურსის მიხედვით;
- ვალუტაში შესრულებული არაფულადი მუხლები, მათ შორის, საქონლის ან/და
მომსახურებისათვის გადახდილი ან მიღებული ავანსები, ასევე კაპიტალში შენატანები
ოპერაციის შესრულების შემდეგ სავალუტო კურსის შეცვლის გამო შემდგომ გადაფასებას არ
ექვემდებარება;
- ის არაფულადი მუხლები, რომლებიც შეფასდა ვალუტაში, საანგარიშგებო პერიოდის
ბოლოს აისახება იმ დღის სავალუტო კურსის მიხედვით, რომელი თარიღის მდგომარეობითაც
მოხდა მათი შეფასებული ღირებულების დადგენა. ისინი სავალუტო კურსის შემდგომი
ცვლილების გამო შემდგომ გადაფასებას არ ექვემდებარება.

მაგალითი 30.2. საწარმომ 2020 წელს უცხოელი მიმწოდებლისაგან შეიძინა 10000 აშშ
დოლარის ღირებულების მანქანა-დანადგარი. მანქანა-დანადგარზე საკუთრების უფლება
გადმოვიდა 11 მაისს, როდესაც აშშ დოლარის კურსი ლართან მიმართებით იყო 3.2200.
შესაბამისი ღირებულება მიმწოდებლისთვის გადახდილი იქნა (განვიხილავთ რამდენიმე
ალტერნატიულ ვარიანტს):
ა) ავანსის სახით, 23 მარტს, როდესაც აშშ დოლარის კურსი იყო 3.1880;
ბ) მიწოდების შემდგომი გადახდით, 10 ივლისს, როცა აშშ დოლარის კურსი იყო 3.0600;
გ) 2020 წლის საქონლის ღირებულება მიმწოდებლისთვის ანაზღაურებული არ არის.
31.12.2020 წ. აშშ დოლარის კურსია 3.2766 ლარი.

5
 ამ შემთხვევაში, საწარმომ მანქანა-დანადგარის თვითღირებულებაში 11 მაისს უნდა
აღიაროს:
ა) 31880 ლარი;
ბ) და გ) 32200 ლარი. მანქანა-დანადგარის თვითღირებულება შემდგომ ვალუტის კურსის
ცვლილების გამო აღარ შეიცვლება, რადგან მანქანა-დანადგარი – არაფულადი მუხლია.
მიმწოდებელთან ანგარიშსწორებებში:
ა) 23 მარტს ავანსის სახით აღიარდება 31880 ლარი, რომელიც დაიხურება 11 მაისს. ამ
შემთხვევაში სავალუტო საკურსო სხვაობა არ წარმოშობა, რადგან ავანსები არ ექვემდებარება
გადაფასებას;
ბ) 11 მაისს აღიარდება კრედიტორული დავალიანება 32200 ლარი (10000 აშშ დოლარი),
რომელიც ფულადი მუხლია. ამიტომ ის შემდგომ გადაფასდება და ჩაიხურება 10 ივლისს 30600
ლარის (10000 აშშ დოლარი ამ დღის კურსით) გადახდით, რის შედეგად წარმოიშობა დადებითი
სავალუტო საკურსო სხვაობა 1600 ლარი. ბუღალტრულად გატარდება:
დ-ტი 3110/„მიმწოდებელი“ კ-ტი 8180/„დადებითი საკურსო სხვაობა“ 1600=;
გ) 11 მაისს აღიარდება კრედიტორული დავალიანება 32200 ლარი (10000 აშშ დოლარი),
რომელიც ფულადი მუხლია და ამიტომ ის საანგარიშგებო წლის ბოლოს გადაფასდება კურსით
3.2766 ლარი. შედეგად, წარმოიშობა უარყოფითი სავალუტო საკურსო სხვაობა 566 ლარი, ხოლო
მიმწოდებლის წინაშე არსებული კრედიტორული დავალიანება 31.12.2020 წ. მდგომარეობით
შედგენილ ფინანსურ მდგომარეობის ანგარიშგებაში აღიარდება 32766 ლარის ოდენობით.
ბუღალტრულად გატარდება:
დ-ტი 8280/„უარყოფითი საკურსო სხვაობა“ კ-ტი 3110/„მიმწოდებელი“ 566=.

მაგალითი 30.3. საწარმომ გადაწყვიტა 2019 წლის ფინანსური მდგომარეობის

ანგარიშგებაში ასახვის მიზნით, გადაფასების მოდელის მიხედვით, შეეფასებინა შენობა-
ნაგებობა, რომელიც 2011 წელს შეძენილი ჰქონდა 40000 აშშ დოლარად. ამ მიზნით, საწარმომ
დაუკვეთა შეფასების მომსახურება საშემფასებლო კომპანიას 2019 წლის 15 ნოემბერს.
საშემფასებლო კომპანიამ ეს ქონება შეაფასა 2019 წლის 1 დეკემბრის მდგომარეობით და მისი
რეალური ღირებულება განსაზღვრა 100000 აშშ დოლარის ოდენობით. საშემფასებლო დასკვნა
წარმოდგენილი იქნა 2019 წლის 20 დეკემბერს. აშშ დოლარის კურსები ლართან მიმართებაში
იყო: 15.11.2019 წ. – 2.9608 ლარი; 01.12.2019 წ. – 2.9695 ლარი; 20.12.2019 წ. – 2.9043 ლარი;
31.12.2019 წ. – 2.8677 ლარი.
ამ შემთხვევაში, საწარმომ ფინანსური მდგომარეობის ანგარიშგებაში ეს შენობა-ნაგებობა
უნდა აღიაროს (2019 წლის დეკემბრის ცვეთის გამოკლებით) 296950 ლარად, რადგან მისი
შეფასება მომხდარია 01.12.2019 წ. მდგომარეობით. შემდგომ, ვალუტის კურსის ცვლილების
გამო, ეს შეფასება აღარ შეიცვლება (ახალი შეფასების მოხდენამდე), რადგან შენობა-ნაგებობა –
არაფულადი მუხლია.

იშვიათ შემთხვევებში, შეიძლება ფულადი მუხლი გარდაიქმნას არაფულად მუხლად ან

პირიქით. მაგალითად, საქონლის შესაძენად გადახდილი ავანსი არაფულადი მუხლია, მაგრამ
თუ ავანსის გადახდიდან გარკვეული დროის შემდეგ გამოვლინდა, რომ მიმწოდებელი
საქონლის მიწოდებას, რაღაც მიზეზების გამო, ვეღარ ახერხებს და გადახდილი ავანსი საწარმოს
უნდა დაუბრუნოს, ეს საავანსო მოთხოვნა ხდება ფულადი მუხლი. ამიტომ თუ ის უცხოურ
ვალუტაშია გადახდილი, ამგვარ შემთხვევაში ის უნდა გადაფასდეს.
სხვა მაგალითი: ვთქვათ, საწარმოს აქვს სასესხო ვალდებულება დამფუძნებელი
პარტნიორის (ანუ, მესაკუთრის) წინაშე, რომელიც გადასახდელია. ეს ფულადი მუხლია,
ამიტომ თუ ეს ვალდებულება უცხოურ ვალუტაშია შეფასებული, ის უნდა გადაფასდეს.
გარკვეული დროის გასვლის შემდეგ, დამფუძნებელმა პარტნიორმა გადაწყვიტა, აღარ
მოსთხოვოს ამ სესხის დაბრუნება ამ საწარმოს, არამედ ეს სასესხო ვალდებულება შეიტანოს მის

6
კაპიტალში. ამგვარი გადაწყვეტილების აღსრულების დღიდან, ეს ფულადი მუხლი
გარდაიქმნება არაფულად მუხლად და აღარ გადაფასდება.

30.10 საკურსო სხვაობები, რომლებიც წარმოიშობა ფულადი მუხლების საბოლოო

ანგარიშსწორების ან ფულადი მუხლების გადაყვანის დროს ისეთი სავალუტო კურსით,
რომელიც განსხვავდება მოცემულ პერიოდში ან წინა პერიოდების ფინანსურ ანგარიშგებაში
თავდაპირველი აღიარების დროს გადასაყვანად გამოყენებული სავალუტო კურსისაგან, უნდა
აღიარდეს მოგებაში ან ზარალში იმ საანგარიშგებო პერიოდში, როდესაც წარმოიშობა, გარდა
30.13 პუნქტში განხილული შემთხვევისა.

30.11 როდესაც წინამდებარე სტანდარტის სხვა განყოფილება მოითხოვს არაფულად

მუხლთან დაკავშირებული შემოსულობის ან ზარალის სხვა სრულ შემოსავალში აღიარებას,
მაშინ საწარმომ სხვა სრულ შემოსავალში უნდა აღიაროს ასევე ამგვარი შემოსულობისა და
ზარალის ის კომპონენტებიც, რომლებიც წარმოიშვა საკურსო სხვაობის შედეგად. პირიქით,
როდესაც არაფულად მუხლთან დაკავშირებული შემოსულობა ან ზარალი მოგებაში ან
ზარალში აღიარდება, მაშინ საკურსო სხვაობის შედეგად წარმოქმნილი ზემოაღნიშნული
შემოსულობისა და ზარალის კომპონენტებიც საწარმომ მოგებაში ან ზარალში უნდა აღიაროს.

უცხოურ ქვედანაყოფში განხორციელებული ნეტო ინვესტიცია

30.12 საწარმოს შეიძლება გააჩნდეს მისაღები ან გადასახდელი ფულადი მუხლები
უცხოურ ქვედანაყოფში განხორციელებულ ნეტო ინვესტიციებთან დაკავშირებით. მუხლი,
რომლისთვისაც ანგარიშსწორება არც იგეგმება და არც მოსალოდნელი არ არის უახლოეს
საპროგნოზო მომავალში, თავისი არსით, წარმოადგენს საწარმოს მიერ უცხოურ ქვედანაყოფში
განხორციელებული ნეტო ინვესტიციის ნაწილს და აისახება 30.13 პუნქტის შესაბამისად.
ამგვარი ფულადი მუხლები შეიძლება მოიცავდეს გრძელვადიან მოთხოვნებს ან სესხებს, მაგრამ
არ მოიცავს მიწოდებიდან და მომსახურებიდან წარმოქმნილ (სავაჭრო) მოთხოვნებს ან
ვალდებულებებს.

30.13 ისეთ ფულად მუხლებთან დაკავშირებით წარმოქმნილი საკურსო სხვაობები,

რომლებიც ანგარიშვალდებული საწარმოს მიერ უცხოურ ქვედანაყოფში განხორციელებული
ნეტო ინვესტიციის ნაწილს წარმოადგენს, უნდა აღიარდეს მოგებაში ან ზარალში
ანგარიშვალდებული საწარმოს ინდივიდუალურ ფინანსურ ანგარიშგებაში, ან უცხოური
ქვედანაყოფის ინდივიდუალურ ფინანსურ ანგარიშგებაში, საჭიროებისამებრ. ფინანსურ
ანგარიშგებაში, რომელიც მოიცავს უცხოურ ქვედანაყოფსა და ანგარიშვალდებულ საწარმოს
(მაგალითად, კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგება, როდესაც უცხოური ქვედანაყოფი
შვილობილი საწარმოა), ამგვარი საკურსო სხვაობები უნდა აღიარდეს სხვა სრული შემოსავლის
შემადგენლობაში და წარდგენილ უნდა იქნეს, როგორც საკუთარი კაპიტალის კომპონენტი.
ნეტო ინვესტიციის გასვლისას ეს თანხები არ აღიარდება მოგებაში ან ზარალში.

მაგალითი 30.4. საქართველოს საწარმოს აშშ-ში, ქ. ვაშინგტონში გახსნილი აქვს ფილიალი,

რომელსაც აქვს სხვა სამუშაო ვალუტა – აშშ დოლარი. საანგარიშგებო პერიოდში, 2019 წელს,
საქართველოს საწარმოს სათავო ოფისმა გადაურიცხა ვაშინგტონის ფილიალს 10000 აშშ
დოლარი საბრუნავი სახსრების შესავსებად, რომლის დაბრუნება ივარაუდება რამდენიმე
წელიწადში. გადარიცხვის დღეს აშშ დოლარის კურსი იყო 2.6550 ლარი, ხოლო 2019 წლის 31
დეკემბერს – 2.8677 ლარი.
მოცემულ შემთხვევაში, სათავო ოფისის მიერ გადარიცხული თანხა 10000 აშშ დოლარი არ
წარმოადგენს საქართველოს საწარმოს მიერ უცხოურ ქვედანაყოფში გადარიცხული ნეტო

7
ინვესტიციას, ამიტომ საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოს გადაფასებიდან წარმოშობილი
დადებითი საკურსო სხვაობა 10000*(2.8677-2.6550)=2127 ლარი აისახება მის მოგება-ზარალში.
თუ ვაშინგტონის ფილიალი წარადგენს თავის ინდივიდუალურ ანგარიშგებას, მაშინ მას
სავალუტო საკურსო სხვაობა არ წარმოეშობა, რადგან მისი სამუშაო ვალუტა არის აშშ დოლარი,
ხოლო სათავო ოფისიდან ჩარიცხული თანხა – ასევე აშშ დოლარშია.

მაგალითი 30.5. საქართველოს საწარმოს, რომლის სამუშაო ვალუტაა ლარი, აშშ-ში,

ქ. ვაშინგტონში აქვს შვილობილი საწარმო, რომლის სამუშაო ვალუტაა აშშ დოლარი.
საანგარიშგებო პერიოდში, 2019 წელს, საქართველოს საწარმოს სათავო ოფისმა გადაურიცხა
ვაშინგტონის არსებულ შვილობილ საწარმოს ორი სესხი: 100 000 აშშ დოლარი და 50 000 ლარი
საბრუნავი სახსრების შესავსებად, რომლის დაბრუნება არ ივარაუდება საპროგნოზო
მომავალში. გადარიცხვის დღეს აშშ დოლარის კურსი იყო 2.6550 ლარი, ხოლო 2019 წლის 31
დეკემბერს – 2.8677 ლარი.
მოცემულ შემთხვევაში, მშობელი საწარმოს მიერ გადარიცხული თანხები 100 000 აშშ
დოლარი და 50 000 ლარი წარმოადგენს საქართველოს საწარმოს მიერ უცხოურ ქვედანაყოფში
გადარიცხული ნეტო ინვესტიციას (ან მის ნაწილს). საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოს მშობელ
საწარმოს პირველი სესხის გადაფასებიდან წარმოექმნება დადებითი საკურსო სხვაობა
100000*(2.8677-2.6550)=21270 ლარი. ეს თანხა მშობელი საწარმოს ინდივიდუალურ ფინანსურ
ანგარიშგებაში აისახება მოგება-ზარალში.
ვაშინგტონში ფუნქციონირებადი შვილობილი საწარმოს ინდივიდუალურ ანგარიშგებაში,
თუ ის მას წარადგენს აშშ დოლარში, პირველი სესხის გამო სავალუტო საკურსო სხვაობა არ
წარმოეშობა, რადგან მისი სამუშაო ვალუტა არის აშშ დოლარი, ხოლო მშობელი საწარმოდან
ჩარიცხული თანხა – ასევე აშშ დოლარშია.
იმავე საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოს, შვილობილ საწარმოს მეორე სესხის
გადაფასებიდან წარმოექმნება ასევე დადებითი სავალუტო საკურსო სხვაობა (50000/2.6550 -
50000/2.8677)=18832.39-17435.58=1396.81 აშშ დოლარის ოდენობით. ეს თანხა შვილობილი
საწარმოს ინდივიდუალურ ფინანსურ ანგარიშგებაში აისახება მოგება-ზარალში. მეორე
სესხიდან, ცხადია, მშობელ საწარმოს სავალუტო საკურსო სხვაობა არ წარმოექმნება, რადგან ეს
სესხი ლარშია.
სესხი ევროში რომ ყოფილიყო გაცემული, მაშინ როგორც მშობელ, ასევე შვილობილ
საწარმოს წარმოექმნებოდა ამ სესხის გადაფასებიდან საკურსო სხვაობები, რომლებიც მათ
ინდივიდუალურ ფინანსურ ანგარიშგებებში აღიარდებოდა მოგება-ზარალში.
მაგრამ, რაც შეეხება ამ ჯგუფის კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებას,
ზემოაღნიშნული საკურსო სხვაობები არ აღიარდება მოგება-ზარალში, არამედ უნდა აისახოს
ჯგუფის სხვა სრულ შემოსავალში, მსს ფასს 30.13 მუხლის შესაბამისად.

უცხოური ვალუტით წარმოებულ ოპერაციებთან დაკავშირებით წარმოშობილმა

შემოსულობამ და ზარალმა და საწარმოს (მათ შორის, უცხოური ქვედანაყოფის) საქმიანობის
შედეგებისა და ფინანსური მდგომარეობის სხვადასხვა ვალუტაში გადაყვანით წარმოშობილმა
საკურსო სხვაობებმა, ზოგადად, შესაძლოა გავლენა იქონიოს დაბეგვრის შედეგებზე. თუმცა,
ჩვენი ქვეყნის შემთხვევაში, თუ საქართველოს საწარმო იბეგრება მოგების გადასახადით ე.წ.
„ესტონური მოდელის“ შესაბამისად და ამასთან, მას არ აქვს უცხოური ქვედანაყოფი, ან ისეთი
ქვედანაყოფი, რომელსაც მოგების გადასახადით დაბეგვრის „ესტონური მოდელი“ არ ეხება,
მისთვის სავალუტო საკურსო სხვაობები მოგების გადასახადით დასაბეგრ ობიექტს არ
წარმოშობს.

სამუშაო ვალუტის შეცვლა

8
 30.14 როდესაც იცვლება საწარმოს სამუშაო ვალუტა, საწარმომ, სამუშაო ვალუტის
შეცვლის თარიღიდან, პერსპექტიულად უნდა გამოიყენოს სხვა ვალუტაში გადაყვანისთვის
აუცილებელი პროცედურები, ახალი სამუშაო ვალუტის შესაბამისად.

30.15 როგორც 30.2-30.5 პუნქტებში იყო აღნიშნული, სამუშაო ვალუტა ასახავს საწარმოს
ძირითად ოპერაციებს, მოვლენებსა და პირობებს. შესაბამისად, მას შემდეგ, რაც საწარმო
დაადგენს სამუშაო ვალუტას, ის აღარ შეიცვლება, თუ არ შეიცვლება საწარმოს ძირითადი
ოპერაციები, მოვლენები და პირობები. მაგალითად, საწარმოს სამუშაო ვალუტის შეცვლა
შეიძლება გამოიწვიოს იმ ვალუტის შეცვლამ, რომელიც საქონლისა და მომსახურების ფასებზე
უმთავრეს გავლენას ახდენს.

30.16 სამუშაო ვალუტის შეცვლით გამოწვეული შედეგი აისახება პერსპექტიულად. სხვა

სიტყვებით, საწარმო ყველა მუხლს ახალ სამუშაო ვალუტაში გადაიყვანს მისი შეცვლის
თარიღისათვის არსებული სავალუტო კურსით. არაფულადი მუხლებისთვის გადაყვანის
შედეგად მიღებული თანხები მიიჩნევა მათ პირვანდელ ღირებულებად.

ვინაიდან საწარმოს სამუშაო ვალუტა განისაზღვრება მსს ფასს-ის 30.2-30.5 მუხლების

შესაბამისად, საწარმოს ძირითად ოპერაციებზე, მოვლენებზე და პირობებზე დაყრდნობით,
ამიტომ სამუშაო ვალუტის ცვლილება საწარმოს გარემოებების ცვლილების შედეგს
წარმოადგენს. მაგალითად, საწარმოს სამუშაო ვალუტის შეცვლა შეიძლება გამოიწვიოს იმ
ვალუტის შეცვლამ, რომელიც საქონლისა და მომსახურების ფასებზე უმთავრეს გავლენას
ახდენს.
სამუშაო ვალუტის შეცვლა არ არის სააღრიცხვო პოლიტიკის ცვლილება. შესაბამისად,
სამუშაო ვალუტის შეცვლა აისახება პერსპექტიულად, ანუ არ მოხდება წარსული წლების
ფინანსური ანგარიშგების გადათვლა. ფინანსური ანგარიშგების რეტროსპექტული
გადაანგარიშება საჭიროა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ გაირკვევა, რომ საწარმოს სამუშაო
ვალუტა, რომელიც გამოიყენებოდა წარსულ წლებში, შეცდომით იყო დადგენილი.

სამუშაო ვალუტისგან განსხვავებული ვალუტის გამოყენება წარსადგენ ვალუტად

მსს ფასს-ის 30-ე განყოფილების ერთ-ერთი საკვანძო საკითხია, თუ როგორ უნდა

წარადგენდეს საწარმო ფინანსურ ანგარიშგებას ისეთ ვალუტაში, რომელიც განსხვავდება მისი
სამუშაო ვალუტისაგან. ეს საკითხი პრაქტიკულად ფრიად მნიშვნელოვანია, რადგან ხშირად
უცხოელი ინვესტორები საქართველოს საწარმოებს სთხოვენ ფინანსური ანგარიშგების
წარდგენას არა ლარში, არამედ ევროში ან აშშ დოლარში (ან სხვა ვალუტაში). მსს ფასს-ის 30.17
მუხლი განმარტავს:

გადაყვანა წარსადგენ ვალუტაში

30.17 საწარმო ნებისმიერ ვალუტაში (ან ვალუტებში) შეიძლება წარადგენდეს თავის
ფინანსურ ანგარიშგებას. თუ წარსადგენი ვალუტა განსხვავდება საწარმოს სამუშაო
ვალუტისაგან, მაშინ საწარმომ შემოსავლებისა და ხარჯების მუხლები და ფინანსური
მდგომარეობა უნდა გადაიყვანოს წარსადგენ ვალუტაში. მაგალითად, როდესაც ჯგუფი შედგება
სხვადასხვა სამუშაო ვალუტის მქონე საწარმოებისაგან, თითოეული საწარმოს საქმიანობის
შედეგები და ფინანსური მდგომარეობა გამოისახება ერთიანი ვალუტით, რათა შესაძლებელი
იყოს კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგების წარდგენა.

ამგვარად, შესაძლებელია, რომ საწარმოს სამუშაო ვალუტა და წარსადგენი ვალუტა

ერთმანეთისაგან განსხვავდებოდეს. თუმცა, თუ საწარმოს უცხოელი ინვესტორები არ ჰყავს,

9
ამასთან, არ წარმოადგენს ისეთ მშობელ საწარმოს, რომელსაც აქვს უცხოური ქვედანაყოფი, ან
ჯგუფში შემავალ საწარმოს, რომელიც სხვა საწარმოსთვის უცხოური ქვედანაყოფია, მაშინ
ფინანსური ანგარიშგების წარდგენისთვის სამუშაო ვალუტისაგან განსხვავებული წარსადგენი
ვალუტის გამოყენების პრაქტიკა იშვიათია.

მაგალითი 30.6. საწარმომ გადაწყვიტა 2020 წლიდან შეცვალოს სამუშაო ვალუტა,

რომელიც მანამდე იყო ლარი და განსაზღვროს ის ევროთი. მიუხედავად სამუშაო ვალუტის
ცვლილებისა, საწარმომ მიიღო გადაწყვეტილება და არ შეცვალა ფინანსური ანგარიშგების
წარდგენის ვალუტა, რაც კვლავინდებურად ლარია.
მოცემულ შემთხვევაში, 2019 წლის 31 დეკემბრის თარიღით შედგენილი ფინანსური
მდგომარეობის ანგარიშგების ყველა მუხლი უნდა გადაიყვანოს ევროში, ანუ უნდა გაიყოს
3.2095-ზე, რაც არის ევროს ოფიციალური კურსი ლარის მიმართ 31.12.2019 წ. მდგომარეობით.
წინა წლების შესადარისი მონაცემები არ გადაანგარიშდება, რადგან ფინანსური
ანგარიშგების წარდგენის ვალუტა არ შეცვლილა.
2020 წლის ფინანსური ანგარიშგების მომზადებისას, საწარმო იხელმძღვანელებს 30.18
მუხლის დებულებებით, რადგან მისთვის სამუშაო ვალუტა და ფინანსური ანგარიშგების
წარდგენის ვალუტა განსხვავებული იქნება 2020 წლიდან.

მსს ფასს-ის 30.18 მუხლი აღწერს სააღრიცხვო ტექნიკას, თუ როგორ უნდა მოხდეს
განსხვავებულ ვალუტაში ფინანსური ანგარიშგების წარდგენა:

30.18 თუ საწარმოს სამუშაო ვალუტა არ არის ჰიპერინფლაციური ეკონომიკის ვალუტა, მან

საქმიანობის შედეგები და ფინანსური მდგომარეობა განსხვავებულ წარსადგენ ვალუტაში უნდა
გადაიყვანოს შემდეგი პროცედურების გამოყენებით:
(ა) თითოეული წარდგენილი ფინანსური მდგომარეობის ანგარიშგების აქტივები და
ვალდებულებები (შესადარისი მონაცემების ჩათვლით) უნდა გადაიყვანოს ფინანსური
მდგომარეობის ანგარიშგების წარდგენის თარიღისათვის არსებული საბოლოო სავალუტო
კურსით;
(ბ) თითოეული სრული შემოსავლის ანგარიშგების შემოსავალი და ხარჯები (შესადარისი
მონაცემების ჩათვლით) უნდა გადაიყვანოს ოპერაციის თარიღისათვის არსებული სავალუტო
კურსით; და
(გ) ყველა წარმოქმნილი საკურსო სხვაობა უნდა აღიარდეს სხვა სრული შემოსავლის
შემადგენლობაში და წარდგენილ უნდა იქნეს, როგორც საკუთარი კაპიტალის კომპონენტი.
შემდგომში არ შეიძლება ამ თანხების რეკლასიფიკაცია მოგებაში ან ზარალში.

30.19 პრაქტიკული მოსაზრებით, საწარმოს შემოსავლებისა და ხარჯების წარსადგენ

ვალუტაში გადასაყვანად შეუძლია გამოიყენოს ოპერაციის თარიღისათვის არსებულ სავალუტო
კურსთან მიახლოებული კურსი, მაგალითად მოცემული პერიოდის საშუალო კურსი. თუმცა,
თუ სავალუტო კურსები მნიშვნელოვნად მერყეობს, ამ საანგარიშგებო პერიოდისათვის
საშუალო კურსის გამოყენება მიზანშეწონილი არ არის.

30.19 მუხლთან დაკავშირებით შევნიშნავთ, რომ ვინაიდან საქართველოში სავალუტო

კურსების რყევა თითქმის ყოველთვის მნიშვნელოვანია, ამიტომ საქართველოს საწარმოების
შემთხვევაში საშუალო კურსების გამოყენება არ არის მიზანშეწონილი.
განვმარტოთ უფრო დეტალურად, მსს ფასს-ის 30.18 მუხლში აღწერილი ფინანსური
ანგარიშგების განსხვავებულ ვალუტაში გადაყვანის სააღრიცხვო ტექნიკა.
დავუშვათ, საწარმოს შედგენილი აქვს 2019 წლის ფინანსური ანგარიშგება ლარში და
უცხოელი ინვესტორი მას სთხოვს იმავე ფინანსური ანგარიშგების წარდგენას აშშ დოლარში.

10
სიმარტივისთვის, დავუშვათ, რომ საწარმოს არ აქვს სხვა ვალუტაში განხორციელებული
ოპერაციები, გარდა ლარისა და აშშ დოლარისა. თავდაპირველად განვიხილოთ ისეთი
შემთხვევა, როდესაც მას არ აქვს საკუთარი კაპიტალის მუხლები, გარდა მოგება-ზარალისა, მათ
შორის, მისი საწესდებო კაპიტალიც ნულია, რაც დაშვებულია საქართველოს კანონმდებლობით.
ასევე დავუშვათ, რომ საწარმოს საანგარიშო წლის მანძილზე დივიდენდები არ გაუნაწილებია
(თუ რა კორექტირებები წარმოიშობა, როდესაც მისი საწესდებო კაპიტალი ნულის ტოლი არ
არის, ან საანგარიშგებო წლის განმავლობაში დივიდენდების განაწილება გამოცხადდა, ამას
ქვემოთ განვიხილავთ).
ასეთ შემთხვევაში, საწარმო აშშ დოლარში ფინანსური ანგარიშგების მისაღებად,
ახორციელებს შემდეგ ქმედებებს:

ნაბიჯი 1: 2019 წლის ყველა ოპერაციას, გარდა სავალუტო საკურსო სხვაობებისა,

რომელმაც საწარმოსთვის წარმოქმნა შემოსავალი ან ხარჯი, გადაიყვანს ლარიდან აშშ დოლარში
თითოეული ამ ოპერაციის მოხდენის დღეს არსებული აშშ დოლარის კურსის მიხედვით. ამ
წესიდან გამონაკლისია მხოლოდ სავალუტო საკურსო სხვაობები, რადგან იმ ფულად მუხლებს,
რომლებიც გამოხატული იყო აშშ დოლარში და ამიტომ ლარში შედგენილი ფინანსური
ანგარიშგების დროს გადაფასდებოდნენ, ფინანსური ანგარიშგების აშშ დოლარში გადაყვანის
დროს, ცხადია, გადაფასება აღარ შეეხებათ.
(შენიშვნა: იმ შემთხვევაში, თუ მაგალითად, საწარმოს აქვს ოპერაციები სხვა ვალუტაშიც,
ვთქვათ, ევროში, მაშინ ფინანსური ანგარიშგების აშშ დოლარში გადაყვანის დროს ევროში
გამოხატული ფულადი მუხლები უნდა გადაფასდეს აშშ დოლარის მიმართ სავალუტო
კურსების მიხედვით).
ამგვარი გადაანგარიშების გზით, ცხადია, მიიღება 2019 წლის მოგება-ზარალის
ანგარიშგება აშშ დოლარში. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ მოგება-ზარალის სიდიდე,
გადაყვანილი აშშ დოლარში, სწორად იქნას დათვლილი ზემოაღნიშნული გზით;

ნაბიჯი 2: 2019 წლის 1 იანვრის საწყისი საბალანსო ნაშთები, გარდა კაპიტალის

მუხლებისა, რაც იგივეა, რაც 2018 წლის ბოლოს მდგომარეობით შედგენილი ფინანსური
მდგომარეობის ანგარიშგების საბოლოო ნაშთები, უნდა გადაანგარიშდეს აშშ დოლარში
31.12.2018 წ. აშშ დოლარის კურსის მიხედვით, რაც არის 2.6766 ლარი. ანუ, ამ მდგომარეობით
არსებული ყველა აქტივის და ვალდებულების საბალანსო ნაშთი უნდა გაიყოს 2.6766 ლარზე.
იმ შემთხვევაში, თუ საწარმო პირველად ამზადებს ფინანსურ ანგარიშგებას ლარისაგან
განსხვავებულ ვალუტაში – აშშ დოლარში, 2018 წლის გაუნაწილებელი მოგება-ზარალის ნაშთი
ასევე უნდა გაიყოს 2.6766 ლარზე. თუ გასულ წელს მას უკვე ჰქონდა აშშ დოლარში
გადაყვანილი ფინანსური მდგომარეობის ანგარიშგება, მაშინ ცხადია, 2018 წლის
გაუნაწილებელი მოგება-ზარალის ნაშთი აიღება ამ ანგარიშგებიდან;

ნაბიჯი 3: 2019 წლის საბოლოო საბალანსო ნაშთები, გარდა კაპიტალის მუხლებისა, უნდა
გადაანგარიშდეს აშშ დოლარში 31.12.2019 წ. აშშ დოლარის კურსის მიხედვით, რაც არის 2.8677
ლარი. ანუ, ამ მდგომარეობით არსებული ყველა აქტივის და ვალდებულების საბალანსო ნაშთი
უნდა გაიყოს 2.8677 ლარზე;

ნაბიჯი 4: აშშ დოლარში 2019 წლის ფინანსური მდგომარეობის ანგარიშგების მისაღებად,

2018 წლის ბოლოს არსებული გაუნაწილებელი მოგება-ზარალის ნაშთს, გადაყვანილს აშშ
დოლარში მე-2 ნაბიჯში აღწერილი პროცედურის მიხედვით, უნდა დაემატოს 2019 წლის
მოგება-ზარალი აშშ დოლარში, რაც აიღება აშშ დოლარში გადაყვანილი 2019 წლის მოგება-
ზარალის ანგარიშგებიდან (რაც გამოანგარიშებული იქნა 1-ლი ნაბიჯის დროს). ამ გზით

11
მიიღება 2019 წლის ბოლოსათვის აშშ დოლარში გადაყვანილი გაუნაწილებელი მოგება-
ზარალის საბალანსო ნაშთი.

საბოლოო, მე-5 ნაბიჯი კი სხვა სრული შემოსავლის სიდიდის განსაზღვრაა. რადგან

ზემოაღწერილი პროცედურების შედეგად 2019 წლის ბოლოს მდგომარეობით აშშ დოლარში
მიღებული (გადაყვანილი) აქტივების ჯამი არ დაემთხვევა აშშ დოლარში მიღებული
(გადაყვანილი) ვალდებულებებისა და გაუნაწილებელი მოგება-ზარალის ჯამს, სწორედ მათ
შორის სხვაობა წარმოშობს სხვა სრული შემოსავლის დამაბალანსებელ თანხას (აშშ დოლარში),
რომელიც აისახება 2019 წლის ფინანსური მდგომარეობის ანგარიშგებაში მსს ფასს-ის 30.18
მუხლის „გ“ პუნქტის შესაბამისად.

თუ საწარმოს, გარდა გაუნაწილებელი მოგება-ზარალისა, აქვს საკუთარი კაპიტალის სხვა

მუხლებიც, ან/და საანგარიშო პერიოდის მანძილზე განაწილებული აქვს მოგება
დივიდენდებად, ზემოთ აღწერილი ნაბიჯები ფინანსური ანგარიშგების გადაყვანისა
განსხვავებულ ვალუტაში განიცდის გარკვეულ კორექტირებებს, თუმცა გადაყვანის ძირითადი
პრინციპები, რაც ზემოთ აღვწერეთ, უცვლელია. დეტალები ამის თაობაზე მსს ფასს-ის 30-ე
განყოფილებაში მოცემული არ არის. დანამდვილებით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ:
1) თუ საანგარიშგებო პერიოდის განმავლობაში დივიდენდები განაწილებულია, მისი
გადაყვანა სამუშაო ვალუტისაგან განსხვავებულ წარსადგენ ვალუტაში უნდა მოხდეს იმ დღეს
მოქმედი კურსით, როდესაც აღიარდა დივიდენდის ვალდებულება (ან, თუ გაცემა უფრო ადრე
მოხდა, მაშინ – დივიდენდის გაცემის დღეს მოქმედი კურსით). ამ გზით გამოანგარიშებული
თანხა შეამცირებს გაუნაწილებელი მოგების ნაშთს საწარმოს ფინანსური მდგომარეობის
ანგარიშგებაში.
2) თუ თავის დროზე საწარმოს მესაკუთრეებმა საწესდებო (აქციონერული) კაპიტალი
გამოაცხადეს და შეავსეს უცხოურ (სამუშაო ვალუტისაგან განსხვავებულ) ვალუტაში.
კაპიტალის მუხლი არაფულადი მუხლია და ის შემდგომ გადაფასებას აღარ ექვემდებარება.
მიუხედავად ამისა, შესაბამის უცხოურ ვალუტაში ფინანსური ანგარიშგების წარდგენისას,
შესაძლებელია საწარმომ მიიღოს გადაწყვეტილება და კაპიტალის ეს მუხლი ასახოს მისი არა
წინა ფინანსური მდგომარეობის ანგარიშგებიდან გადმოსული თანხის გაყოფით შესაბამის
სავალუტო კურსზე, არამედ უშუალოდ იმ ოდენობით უცხოურ ვალუტაში, რა ოდენობითაც ის
გამოცხადდა და შეივსო თავის დროზე საწარმოს მესაკუთრეთა მიერ.
მსს ფასს-ის 30.20 მუხლი განმარტავს, თუ რა მიზეზებით წარმოიშობა 30.18 მუხლის „გ“
პუნქტში ნახსენები საკურსო სხვაობები:

30.20 30.18 (გ) პუნქტში ნახსენები საკურსო სხვაობები წარმოიშობა იმის გამო, რომ:
(ა) შემოსავლისა და ხარჯების გადაყვანა ხდება ოპერაციის თარიღის დროს არსებული
სავალუტო კურსით, ხოლო აქტივები და ვალდებულებები – საბოლოო სავალუტო კურსით; და
(ბ) საწყისი წმინდა აქტივების (შენიშვნა: აქ იგულისხმება საკუთარი კაპიტალის საწყისი
ნაშთები!) გადაყვანა ხდება საბოლოო კურსით, რომელიც განსხვავდება წინა წლის საბოლოო
სავალუტო კურსისაგან.
როდესაც საკურსო სხვაობები ისეთ უცხოურ ქვედანაყოფს უკავშირდება, რომელიც
კონსოლიდირებულია, მაგრამ მთლიანად არ ეკუთვნის მშობელ საწარმოს, სხვა ვალუტაში
გადაყვანით წარმოშობილი და არამაკონტროლებელ წილზე მისაკუთვნებელი დაგროვილი
საკურსო სხვაობები განაწილდება არამაკონტროლებელ წილზე და კონსოლიდირებულ
ფინანსური მდგომარეობის ანგარიშგებაში აისახება, როგორც არამაკონტროლებელი წილის
ნაწილი.

12
 30.21 როდესაც საწარმოს სამუშაო ვალუტა ჰიპერინფლაციური ეკონომიკის ვალუტაა, მან
თავისი საქმიანობის შედეგები და ფინანსური მდგომარეობა განსხვავებულ წარსადგენ
ვალუტაში უნდა გადაიყვანოს 31-ე განყოფილებაში – „ჰიპერინფლაცია“ – განსაზღვრული
პროცედურების გამოყენებით.

უცხოური ქვედანაყოფის მონაცემების გადაყვანა ინვესტორის წარსადგენ ვალუტაში

მსს ფასს-ის 30-ე განყოფილების კიდევ ერთი საკითხია, თუ როგორ უნდა მოხდეს
ინვესტორი საწარმოს წარსადგენ ვალუტაში უცხოური ქვედანაყოფის საქმიანობის შედეგებისა
და ფინანსური მდგომარეობის გადაყვანა. საკითხი მნიშვნელოვანია, თუმცა ნაკლებად
პრაქტიკული, რადგან საქართველოს საწარმოებისთვის უცხოური ქვედანაყოფების ქონა
საკმაოდ იშვიათია. ეს საკითხი განმარტებულია 30.22 მუხლში.

30.22 უცხოური ქვედანაყოფის აქტივების, ვალდებულებების, შემოსავლებისა და

ხარჯების გაერთიანება ანგარიშვალდებული საწარმოს ანალოგიურ მუხლებთან ხდება
კონსოლიდაციის ჩვეულებრივი პროცედურებით, როგორიცაა შიდაჯგუფური ნაშთებისა და
შიდაჯგუფური ოპერაციების ელიმინირება (იხ. მე-9 განყოფილება – „კონსოლიდირებული და
ინდივიდუალური ფინანსური ანგარიშგება“) და 30.17-30.21 პუნქტებში აღწერილი სხვა
ვალუტაში გადაყვანის პროცედურები. ამასთან, არ შეიძლება შიდაჯგუფური ფულადი აქტივის
(ან ვალდებულების), მიმდინარე (მოკლევადიანი) იქნება ის თუ გრძელვადიანი, ელიმინირება
შესაბამისი შიდაჯგუფური ვალდებულებით (ან აქტივით) ისე, რომ კონსოლიდირებულ
ფინანსურ ანგარიშგებაში ნაჩვენები არ იყოს ვალუტის რყევების შედეგები. ამის მიზეზი ის
არის, რომ ფულადი მუხლი ითვალისწინებს ერთი ვალუტის მეორეში გადაყვანის
ვალდებულებას და წარმოქმნის ანგარიშვალდებული საწარმოსათვის შემოსულობასა და
ზარალს ვალუტის რყევების შედეგად. შესაბამისად, ანგარიშვალდებული საწარმოს
კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში ამგვარი საკურსო სხვაობები კვლავ აღიარებული
რჩება მოგებაში ან ზარალში, ან უნდა აღიარდეს როგორც სხვა სრული შემოსავალი, თუ
საკურსო სხვაობა წარმოშობილია 30.13 პუნქტში აღწერილ გარემოებებში.

30.23 უცხოური ქვედანაყოფის შეძენისას წარმოშობილი ნებისმიერი გუდვილი და ასევე,

უცხოური ქვედანაყოფის შეძენის შედეგად წარმოქმნილი აქტივებისა და ვალდებულებების
რეალური ღირებულებით შეფასებით გამოწვეული მათი საბალანსო ღირებულების
კორექტირების თანხები უნდა აისახოს, როგორც უცხოური ქვედანაყოფის აქტივები და
ვალდებულებები. ამგვარად, ისინი უნდა გამოისახოს უცხოური ქვედანაყოფის სამუშაო
ვალუტით და გადაყვანილ იქნეს საბოლოო სავალუტო კურსით, 30.18 პუნქტის შესაბამისად.

განმარტებითი შენიშვნები
30.24 30.26 და 30.27 პუნქტებში ნახსენებ „სამუშაო ვალუტაში“, ჯგუფის შემთხვევაში
იგულისხმება მშობელი საწარმოს სამუშაო ვალუტა.

განხილულ თემებთან დაკავშირებით, მოითხოვება ფინანსურ ანგარიშგებაში რამდენიმე

განმარტებითი შენიშვნის ასახვა, რაც მოცემულია 30.25-30.27 მუხლებში:

30.25 საწარმომ უნდა გაამჟღავნოს შემდეგი ინფორმაცია:

(ა) საანგარიშგებო პერიოდში მოგებაში ან ზარალში აღიარებული საკურსო სხვაობების
ოდენობა, იმ საკურსო სხვაობების გამოკლებით, რომელიც წარმოიშვა ისეთ ფინანსურ
ინსტრუმენტებთან დაკავშირებით, რომლებიც შეფასებულია რეალური ღირებულებით,

13
მოგებაში ან ზარალში ასახვით მე-11 განყოფილების – „ძირითადი ფინანსური ინსტრუმენტები“
და მე-12 განყოფილების შესაბამისად; და
(ბ) საკურსო სხვაობების ოდენობა, რომელიც წარმოიშვა საანგარიშგებო პერიოდის
განმავლობაში და საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოს კლასიფიცირებულია საკუთარი
კაპიტალის ცალკე კომპონენტში.

30.26 საწარმომ უნდა მიუთითოს ვალუტა, რომელშიც წარდგენილია ფინანსური

ანგარიშგება. თუ საწარმოს წარსადგენი ვალუტა განსხვავდება მისი სამუშაო ვალუტისაგან, ეს
ფაქტი უნდა დაფიქსირდეს შენიშვნებში; ამავე დროს, საწარმომ უნდა მიუთითოს თავისი
სამუშაო ვალუტა და ახსნას განსხვავებული წარსადგენი ვალუტის გამოყენების მიზეზები.

30.27 თუ შეიცვალა ანგარიშვალდებული საწარმოს ან მისი მნიშვნელოვანი უცხოური

ქვედანაყოფის სამუშაო ვალუტა, საწარმომ უნდა გაამჟღავნოს თავად ეს ფაქტი და ასევე
განმარტოს სამუშაო ვალუტის შეცვლის მიზეზები.

მაგალითი 30.7 (განმარტებითი შენიშვნის).

შპს „უნიკუმის“ სამუშაო ვალუტაა ლარი. მიუხედავად ამისა, 2022 წელს შპს „უნიკუმმა“
ფინანსური ანგარიშგების წარსადგენ ვალუტად აირჩია ევრო, რადგან შპს „უნიკუმის“ ყველა
დამფუძნებელი და ძირითადი მსესხებელი ორგანიზაცია ავსტრიის რეზიდენტი პირები არიან.
ამ მიზეზის გამო, შპს „უნიკუმის“ მენეჯმენტი მიიჩნევს, რომ ფინანსური ანგარიშგების
წარდგენა ევროში უფრო შესაბამისია ფინანსური ანგარიშგების ძირითადი მომხმარებლების
მოთხოვნილებებთან, ვიდრე ლარში.

14