ФУНДАМЕНТАЛН

И
ЗАЕМНОДЕЈСТВА
Оливер Сирачевски и Викторија Велинска
 ГРАВИТАЦИОНО ЗАЕМНОДЕЈСТВО

Гравитационото заемнодејство е универзално. Кои и да било две

тела или честици кои имаат маса си заемнодејствуваат со сила која е
пропорционална на нивните маси, а обратно пропорционална со
квадратот на растојанието меѓу нив. Гравитационото заемнодејство
има бескрајно голем радиус на дејство и е најслабо од сите други
заемни дејства.
ЕЛЕКТРОСТАТИЧКО ЗАЕМНОДЕЈСТВО
Електростатичкото
заемнодејство е слично со
гравитационото но
сличноста не е само во
релацијата и зависноста
од растојанието туку и во
конзервативноста на
силите.
ЕЛЕКТРОМАГНЕТНО ЗАЕМНОДЕЈСТВО

Електромагнетно заемнодејство е “одговорно” за постоењето на

атомите и молекулите и на речиси на сите појави околу нас. Тие
практично се основа за извршување на сите биолошки процеси кај
живите организми.
СИЛНИ
НУКЛЕАРНИ
ЗАЕМНИДЕЈСТВ
А
Силните нуклеарни сили за разлика од
гравитационите и електромагнетните, овие
сили имаат многу кус домет. Тие дејствуваат
на мали растојанија. Тие растојанија се
приближно еднакви помеѓу протон-протон,
неутрон-неутрон и протон-неутрон.
СЛАБИ
НУКЛЕАРНИ
ЗАЕМНОДЕЈСТВА
Ова заемно дејство е многу послабо
силното нуклеарно. Иако е многу
слабо тоа има многу важна улога во
вселената затоа што без него не
може да се одвиваат термојадрените
реакции во Сонцето и sвездите.
ОСНОВНИ ЕЛЕМЕНТАРНИ
ЧЕСТИЦИ
Постојат повеќе честици кои ги
сметаме за елементарни. Можат да
бидат два вида:

Градивни елементи (конституенти)

Преносители на заемнодејства
 КОНСТИТУЕНТИ

КВАРКОВИ
Кваркови се честици од
кои се изградени
нуклеоните.

ЛЕПТОНИ
Лептоните се честици со
најмала маса.
СВОЈСТВА НА КВАРКОВИТЕ

СВОЈСТВО ОПИС

Постоење Не може да постои во слободна состојба.

Полнеж Нивниот полнеж е или ± ⅓ е или ± ⅔ е.

Античестици Сите имаат свои античестици.

Боја Имаат своја боја - најчесто црвена, зелена или сина.

 ПРЕНОСИТЕЛИ НА
ЗАЕМНОДЕЈСТВАТА

Втората група елементарни честици се преносители на

заемнодејствата. Заемнодејствата се образуваат преку
посредници – преносители (кванти на полето).
Основната разлика во својствата на двете групи е тоа што
честиците – конституенти се т.н. фермиони. Елементарните
честици преносители се безони.
 Движењето на електроните околу јадрото се остварува
преку фотоните кои се преносители на електромагнетното
заемнодејство.
Протоните и неутроните се градени од кваркови.
Така, силното заемнодејство е дејство меѓу кварковите. Ова
дејство се остварува преку поле чии кванти се наречени
глуони.
Нестабилноста на некои јадра или честици, како и β-
распаѓањето се должи на слабото нуклеарно заемнодејство.
Преносители на слабите заемнодејства се честици кои
имаат голема маса на мирување. Тоа се W и Z бозони.
БЛАГОДАРИМ
Е НА
ВНИМАНИЕТО!