ქალები და გოგონები საომარი

მოქმედებების დროს
 CEDAW/ზოგადი რეკომენდაცია 30/ ქალების
შესახებ კონფლიქტის პრევენციის,
კონფლიქტურ და პოსტკონფლიქტურ
სიტუაციებში

შეიარაღებული კონფლიქტის ხასიათის,

მისი ხანგრძლივობის მიუხედავად

ქალები და გოგონები უფრო მეტად არიან

გამიზნული და
ექვემდებარებიან სხვადასხვა ფორმის
ძალადობას და შეურაცხყოფას
 ზოგადი რეკომენდაცია N 30
- დაწყებული თვითნებური მკვლელობებით,
წამებით და დასახიჩრებით,
- სექსუალური ძალადობით,
- იძულებითი ქორწინებით,
- იძულებითი პროსტიტუციით და
ფეხმძიმობით,
- ორსულობის იძულებითი შეწყვეტით და
სტერილიზაციით.
 ზოგადი რეკომენდაცია N 30
ქალები ხდებიან სექსუალური
ძალადობის გამოყენების სამიზნე

“მათ შორის ომის ტაქტიკის სახით, რათა

დაამცირონ, იბატონონ, შიში დანერგონ,
დაშალონ ან/და იძულებით
გადაადგილონ საზოგადოების ან
ეთნიკური ჯგუფის სამოქალაქო წევრები”.
 ზოგადი რეკომენდაცია N 30
- იმატებს ქალებისა და გოგონების
ტრეფიკინგი;
- ისპობა განათლების, დასაქმების და
ჯანდაცვის პროგრამების
ხელმისაწვდომობა
 რეზოლუცია 1325 (2000)
- აღიარებს რომ , ქალები და ბავშვები
წარმოადგენს შეიარაღებული
კონფლიქტით დაზარალებულთა, მათ
შორის ლტოლვილთა და IDP დიდ
უმრავლესობას
- აღარებს სამშვიდობო ოპერაციებში
გენდერული ხედვის გატარების
აუცილებლობას
 რეზოლუცია 1325 (2000)
- მოუწოდებს შეიარაღებულ კონფლიქტში
მონაწილე ყველა მხარეს სრულად დაიცვას
საერთაშორისო სამართლის ნორმები,
რომლებიც ეხება ქალებისა და გოგონების
უფლებების დაცვას
- მოუწოდებს კონფლიქტის ყველა მხარეს
მიიღოს ზომები ქალტა დასაცავად,
განსაკუთრებით გაუპატიურებისა და
სექსუალური ძალადობის სხვა
ფორმებისაგან
 რეზოლუცია 1325 (2000)
- მოუწოდებს სახელმწიფოებს
განახორციელონ იმ პირთა სამართლებრივი
დევნა, რომლებსაც ბრალი მიუძღვის
გენოციდში, კაცობრიობის წინაშე და ომის
დროს ჩადენილ დანაშულებში,
- მათ შორის ქალთა მიმართ ჩადენილ
სექსუალურ და სხვა ტიპის ძალადობაში და
- ხაზს უსვამს ამ დანაშულთა ამნისტირების
დაუშვებლობას
 ნიურნბერგის ტრიბუნალი
შექმნის მიზანი იყო

მეორე მსოფლიო ომის მომზადებასა და

წარმოებაში ბრალდებულ დამნაშავეთა
გასამართლება,
- ომის დანაშაულების, ასევე,
- მშვიდობისა და კაცობრიობის წინააღმდეგ
ჩადენილი დანაშაულებისათვის
 ტოკიოს ტრიბუნალი
შექმნის მიზანი იყო

აღმოსავლეთის ომის დამნაშავეთა

გასამართლება,
- მშვიდობის წინააღდეგ მიმართული
დანაშაულის,
- ომის დანაშაულის,
- კაცობრიობის წინააღმდეგ მიმართული
დანაშაულების შემადგენელი ქმედებებისათვის
 ჰიბრიდული ტრიბუნალები/Hybrid
Tribunals
- კამბოჯის ტრიბუნალი (პოლ-პოტის რეჟიმის
გასამართლება);
- ლიბანის სპეციალური ტრიბუნალი;
- სიერა-ლიონეს სპეც. ტრიბუნალი (სამოქ. ომის
დროს ჩადენილი დანაშულებისათვის).

(A) ეს ტრიბუნალები შექმნილია გაერთიანებულ

ერებსა და სახელმწიფოს შორის დადებული
შეთანხმებით
 ჰიბრიდული ტრიბუნალები/Hybrid
Tribunals
- აღმოსავლეთ ტიმორის (1998 წ. დამოუკიდებლობის
რეფერენდუმის შემდეგ)

- კოსოვოს სასამართლოები (კოსოვოს ომისა და ეთნიკური

დანაშაულების სასამართლო , ომის, გენოციდის,
ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულების
ჩამდენ პირთათვის ინდივიდუალური
სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრების
მიზნით )

(B) ფუნქციონირებდნენ როგორც გაერთიანებული ერების დროებითი

ადმინისტრაციის ნაწილი
 ჰიბრიდული ტრიბუნალები/Hybrid
Tribunals
- ერაყის ტრიბუნალი/2003 წ.(აშშ საოკუპაციო
ძალების მიერ დაფუძნდა ერაყის, ირანისა
და ქუვეითის ტერიტორიაზე ჩადენილი
გენოცდის, ომის და სხვა დანაშულთა
გამოძიებისათვის, 1968 წლიდან)
- ბოსნიის ტრიბუნალი/2002 (სტრუქტურულად
დამოუკიდებლად არსებული სასამართლო
სისტემა, შეიქმნა განსაკუთრებული
ხასიათის დანაშაულებისაგან დაცვის მიზნით)
 ICTY (იუგოსლავიის)
1991 წლიდან პერიოდში
- საერთაშორისო ჰუმანიტარული
სამართლის სერიოზული დარღვევების,
- გენოციდის,
- ომისა და ადამიანურობის წინააღმდეგ
მიმართულ ქმედებებზე

სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყების

მიზნით
 პირველი ეტაპი
• 1991-1995 წლები, იუგოსლავიიდან
ხორვატიის, სლოვენიისა და ბოსნია-
ჰერცოგოვინის გამოყოფა. ამ პერიოდს
მიეკუთვნება განსაკუთრებული სისასტიკით
გამორჩეული ომარსკას საკონცენტრაციო
ბანაკი, სადაც ჩადენილი ადამიანის
უფლებების დარღვევები, მათ შორის
სექსუალური ხასიათის დანაშაულები
მოგვიანებით ICTY -ის მიერ იქნა
გამოძიებული.
 მეორე ეტაპი
• 1996-1999 წლები, კოსოვოს კონფლიქტი,
სადაც კოსოვოელ ალბანელებსა და სერბებს
შორის დაპირისპირება მიმდინარეობდა
• (იუგოსლავიის გამათავისუფლებელი არმიის
შეყვანა ხორვატიისა და სლოვენიის
ტერიტორიაზე წარუმატებელი აღმოჩნდა
მილოშევიჩისათვის, ხოლო საბრძოლო
მოქმედებებმა გადაინაცვა ბოსნია-
ჰერცოგოვინის ტერიტორიაზე)
 იუგოსლავიის საერთაშორისო
სისხლის ტრიბუნალი/ICTY
- გაუპატიურება- წამების კონტექტსტში
(“ჩელებიჩის ციხის” საქმე)

- გაუპატიურება - ადამიანურობის წინააღმდეგ

მიმართულ დანაშაულთა კატეგორიაში

(კუნარაკის საქმე - კონტროლს დაქვემდებარებულ

ტერიტორიაზე დატყვევებული მუსლიმი ქალების
მიმართ სისტემატიურად ჩადენილი გაუპატიურება
და ზოგიერთი მათგანის მოგვიანებით გაყიდვა)
 შესაბამისად
სქესობრივი ხასიათის დანაშაულების
კლასიფიკაცია შეიძლება შემდეგნაირად
იქნას ჩამოყალიბებული:

ა) სქესობრივი დანაშაულები
შეიარაღებული ძალების მიერ ტერიტორიის
დაკავებისას და ადგილობრივი
მოსახლეობის განდევნისას და
ბ) სქესობრივი დანაშაულები ციხეებში
 რუანდის საერთაშორისო სისხლის
სამართლის ტრიბუნალი/ ICTR
• შეიქმნა 1994 წელს, რუანდაში
განხორციელებული საერთაშორისო
ჰუმანიტარული სამართლის ნორმების
სისტემატიური და მასიური
დარღვევების გამო.
• ტრიბუნალმა ფუნქციონირება დაიწყო
1995
 ICTR
• აკაეზუს საქმე - ქალის მიმართ
ჩადენილი დანაშაულების შესახებ
მსჯელობისას, ისტორიული
მნიშვნელობისაა
• გაუპატიურება როგორც გენოციდის
ფორმა
 გენოციდის კონვენცია (1948)
მეორე მუხლი
გენოციდი ნიშნავს
- ეროვნული,
- ეთნიკური,
- რასობრივი ან
- რელიგიური ჯგუფის
ა) მთლიანი ან ნაწილობრივი განადგურების მიზნით
მკვლელობას;
ბ) სხეულის მძიმე დაზიანების ან ფსიქიკური მოშლილობის
მიყენებას;
გ) განზრახ ისეთი პირობების შექმნას, რომელიც მიზნად
ისახავს ამ ჯგუფის მთლიან ან ნაწილობრივ განადგურებას;

დ) ისეთი ზომების გატარებას, რომლის მიზანია ჯგუფის

შიგნით შობადობის აღკვეთას;
ე)ერთი ჯგუფიდან მეორე ბავშვების ძალადობის გადაცემას
არაერთგზისი, მასიური ხასიათის
გაუპატიურებები და სქესობრივი
დანაშაულები, რომელსაც ხშირად ახლდა
სასიკვდილო შედეგი ან ფიზიკური და
ფსიქიკური ჯანმრთელობის მოშლა,

ICTR -ის მიერ მიჩნეული იქნა გენოციდის

კონვენციის მე-2 მუხლის (a) და (b)
პარაგრაფების დარღვევად
 ICC შექმნა/
რომის სტატუტი

• ძალაში შევიდა 2002 წლის 11 აპრილს

• 60 ქვეყნის სარატიფიკაციო სიგელი

• ფუნქციონირება დაიწყო 2002 წლის 1

ივლისს
 მიზნები და ფუნქციები

ჰუმანური •სამართლიანობის
ღირებულებები აღდგენა
და
პოლიტიკური •მშვიდობის დაცვა
მოსაზრებები
ICC მისთვის მინიჭებული მანდატით
იცავს

ადამიანის მშვიდობის
უფლებებს დაცვას
 მიზნები
• სამაგალითო და დამსჯელი
მართლმსაჯულება
• მსხვერპლთათვის კომპენსაციის
უზრუნველყოფა
• ისტორიის შექმნა და
• დანაშულთა თავიდან აცილება
 ICC შექმნამ
გაეროს მისცა შესაძლებლობა პირდაპირ
გადასცეს ესა თუ ის სიტუაცია სასამართლოს და

დრო არ ხარჯოს ტრიბუნალების შექმნაზე, რაც

დაზოგავს არამარტო დროს და ფინანსებს,
არამედ

გამოძიების ეფექტურობისა და
მტკიცებულებათა შენარჩუნებისათვის ეს ძალიან
მნიშვნელოვანია
 ICC დამატებითი იარაღია

სამხედრო ჯგუფების მიერ

საკუთარი სახელმწიფოს ტერიტორიაზე

სერიოზული დანაშაულების წინააღმდეგ

 ICC
დაცულია სამშვიდობო და ჰუმანტარულ
მისიებში მონაწილე ადამიანები და მათ
მიმართ ჩადენილი ნებისმიერი
თავდასხმა

დაისჯება როგორც ომის დანაშაული

 ანუ

ფიზიკური პირების ინდივიდუალური

სისხლის სამართლებრივი
პასუხისმგებლობის საკითხი უნდა
დაისვას საერთაშორისო სასამართლო
ორგანოს მიერ.
 რომის სტატუტით
შეიქმნა პირველი მუდმივმოქმედი სისხლის
სამართლის სისტემა, რომელიც უზრუნველყოფს
- სამართლიანობის საერთაშორისო
სტანდარტებს
- ბრალდებულთათვის სამართლიანი
სასამართლო პროცესის გარანტიას
- ეჭვმიტანილის უკანონოდ დაკავების
შემთხვევაში შეუძლია მოითხოვოს
კომპენსაცია
 ICC
ქალის მიმართ ჩადენილ სქესობრივი
დანაშაულებთან მიმართებაში, რომელიც
რომის სტატუტის მიერ აღიარებულია
როგორც დამოუკიდებელი დანაშაულები
საერთაშორისო სამართლის ყველაზე
სერიოზულ დანაშულთა შორის
 a) გაუპატიურება, როგორც
გენოციდის ფორმა (მუხლი 6)
• გენოციდის კონვენციის მე-2 (ბ) მუხლით
გათვალისწინებული ქმედება რომის
სტატუტის მე-6 (ბ) მუხლით
გათვალისწინებული ქმედების იდენტურია,
• შესაბამისად, ეს გაუპატიურება სხეულის
განზრახ მძიმე დაზიანების ან ფსიქიკური
მოშლილობის გამოწვევით, შეიძლება
ჩაითვალოს გენოციდის ფორმად
B) სქესობრივი დანაშულები, როგორც
დანაშაული კაცობრიობის წინააღმდეგ
(მუხლი 7)
ამ მუხლით განსაზღვრული ქმედებები,
კაცობრიობის წინააღმდეგ დანაშაულად
განიხილავს ასევე
- გაუპატიურებას,
- სქესობრივ დამონებას,
- იძულებით პროსტიტუციას,
- იძულებით ორსულობას,
- იძულებით სტერილიზაციას ან
- სხვა მსგავსი სიმძიმის სქესობრივი ძალადობის
სხვა ფორმებს
 C) სქესობრივი დანაშაულები როგორც ომის
დანაშაულები (მუხლი 8)

ითვალისწინებს სქესობრივ დანაშულებს,

კერძოდ,
- გაუპატიურება,
- სექსუალური დამონება,
- პროსტიტუციის იძულება,
- იძულებითი ორსულობა,
- ძალადობით სტერილიზაცია ან
სქესობრივი ძალადობის სხვა სახე
 In a Nutschell
- ICTY , ICTR da ICC პრაქტიკის განვითარებამ ხელი
შეუწყო საერთაშორისო სისხლის სამართალში
სქესობრივი დანაშაულების დეფინიციის
ჩამოყალიბებას ;
- . ქალის უფლებათა დაცვის კონტესტში, ICTY-ის და
ICTR-ის პრეცედენტული გადაწყვეტილებების
მითითება მნიშვნელოვანი შესაძლებლობაა როგორც
ჰიბრიდული ტრიბუნალების მოსამართლეთა და
საერთაშორისო სისხლის სასამართლოს მიერ,
ასევე, ეროვნული სასამართლოების მიერ
მართლმსაჯულების განხორციელების პროცესში.