НУКЛЕАРНА ФИСИЈА

ИЗРАБОТИЛЕ:
САРА ТРЈКОСКА
МАРИЈА ГЕОРГИЕСКА
 ВОВЕД

Еден од начините за производство на

енергија и електринчна енергија е преку
употреба на нуклеарна енергија.
Постојат два процеса на формирање на
нуклеарна енергија: нуклеарна фисија и
нуклеарна фузија.
Нукеларна фисија е хемиска реакција во
која потешкото јадро е бомбардирано со
неутрони.
 ИСТОРИЈА

Во почетокот на 1934 година од страна на Е. Ферми

се направени повеќе опити со цел да се
предизивика јадрена рекција помеѓу неутрони и
атомските јадра на ураниум. Се сметало дека на
таков начин ќе се добијат елементи со поголем
реден број од ураниумот, односно
трансураниумски елементи.
Наместо тоа, забележал дека јадрото на ураниум се
дели на два дела, чии маси се во приближен
сооднос 2:3, со истовремено ослободување на
огромна количина на енергија.
 ИСТОРИЈА

Фисијата под дејство на неутрони е откриена во

1938 година од О. Хан, Л. Матјнер и
Штрасман.
И покрај тоа што се покажало дека кај многу
јадра може да се предизвика фисија, за
технички цели од најголемо значење е
фисијата на ураниумот и плутониумот,
бидејќи поголемиот дел од сегашната
нуклеарна енергија се базира од горива на
ураниум и плутониум.
 ФИСИЈА

Процесот на фисија кај унариумот 235U може да се

прикаже со:

Каде што е ознака за неутрон, е нестабилен изотоп

на ураниумот, а X и Y се новодобиените јадра при
фисијата т.н. фисиони фрагменти.
Фисионите фрагменти може да се нестабилни и да
се распаѓаат давајќи низа радиоактивни
елементи- продукти на фисијата.
 ФИСИЈА

При фисијата на јадрото на како пример може

да се добијат следниве парови фисиони
фрамгенти:

Kaде што Q е издвоената енергија при рекацијата.

 ФИСИЈА

Фисионите фрагменти се нестаблни и по низа

распаѓања преминуваат во стабилни.
Кај преку фисија може да се добијат преку 40
различни парови фрагменти. Фисијата е многу
ретко симетрична.
 ФАЗИ НА ФИСИЈА

1. Во основа на
теоријата на
нуклеарната фисија е
земен моделот на
јадрена капка.
Според овој модел
атомското јадро во
основната
(невозбудена) состјба
има приближно
сферна форма.
 ФАЗИ НА ФИСИЈА

2. Штом неутронот се
апсорбира од јадрото се
добива сложено јадро со
масен број поголем за
единица од поченото
јадро кое е нестабилно и
се деформира. Кога тоа ќе
се деформира силите на
површинскиот напон
повеќе нема да бидат
доволни да му ја вратат
сферната форма на
јадрото.
 ФАЗИ НА ФИСИЈА

3. Јадорото најнапред се
издожува така што на
средината станува
тенко.
4. Се растрга на два дела
кои се разлетуваат со
огромна енергија.
5. Така се добиваат
фисионите фрагменти
кои се нестабилни и
емитуваат неутрони и
зрачење.
 ЕНЕРГИЈА НА АКТИВАЦИЈА

Минималната енергија што треба да ја имаат честиците

кои предизвикуваат фисија е наречена енергија на
активација.
За да настане фисија без додавање на енергија односот
Z2 /А треба да има вредност 45. Ако кај некое јадро оваа
вредност е помала треба да се додаде дополнителна
енергија за да настане фисија.
Јадрата добиени при делба се оптоварени со неутрони и
испуштаат дел од неутроните. На тој начин се добиваат
неутрони на делба. Но неутроните на делба не ја
елиминираат целосно оптовареноста, што условува
добиените јадра да се радиоактивни.
 ВЕРИЖНИ РЕАКЦИИ

Фисијата е проследена со ослободување на

неутрони, тоа значи дека се добиваат
честички кои ја предизвикуваат. Неутроните
се способни да предизвикаат други јадра да
извршат фисија. Притоа повторно се
ослободуваат нови неутрони и на тој начин
оваа низа реакции постојано престојува. Овој
процес се случува во мал дел од секундата и е
познат како верижна јадрена реакција.
 ВЕРИЖНИ РЕКЦИИ

Секоја верижна рекација се карактеризира со

коефициент на размножвање на неутроните k
(фактор на мултипликација).

Се покажало дека сите секундрани неутрони не

предизвикуваат фисија на јадрата што доведуа до
намалување на k.
 ВЕРИЖНИ РЕАКЦИИ

Неопходен улов да се развива верижната реакција

е k 1.
Кога k 1 верижната рекација не може да се
одржува.
Ако вредноста на k=1 верижната нуклеарна
реакција се одржува сама по себе и со константен
интензитет.
Во таков случај верижната реакција се одвива
контролирано.
 ВЕРИЖНИ РЕАКЦИИ

k зависи од природата на супстанциајта подложна на

фисија, масата, димензиите и формата на активанта
зона.
Минималната маса на фисионата супстаниција во која
настанува верижна рекација се вика критична
маса.
Верижните реакции се делат на контролирани и
неконтролирани.
Контролираните се одвиваат во нуклеарните реактори.
Пример за контролирана верижна рекација е
експлозијата на атомска бомба.
 ПРАШАЊА

1. Што е нуклерна фисија?

2. Зошто фисијата на ураниум и плутониум е најзначајна?
3. Објсни ги првата и втората фаза на фисија!
4. Објасни ги останатите фази!
5. Што е енергија на активација?
6. Што се верижни реакции?
7. Како се пресметува k?
8. Кој е неопходен услов за да се развива една верижна
реакција?
9. Како се делат верижните реакции?
10. Кога велиме дека верижнат реакција е контролирана и
наведи еден пример за таква!