მიკროეკონომიკა

პროფესორი ეთერ ხარაიშვილი

გილოცავთ ახალ სასწავლო წელს!

გისურვებთ წარმატებებს !!!

მიკროეკონომიკა 1
 მიკროეკონომიკა

ECTS:

მიკროეკონომიკა 1, 5 კრედიტი, შემოდგომის

სემესტრი

მიკროეკონომიკა 2 , 5 კრედიტი, გაზაფხულის

სემესტრი

მიკროეკონომიკა 1
 სასწავლო კურსის ფორმატი

ლექცია – კვირაში 1 სთ
სემინარი – კვირაში 2 სთ

შუალედური გამოცდა – სემესტრში ერთხელ

(მე-8-9 კვირა)

შეფასების ფორმები და კრიტერიუმები (იხ.

სილაბუსი)

მიკროეკონომიკა 1
 კურსის შინაარსი

შემოდგომის სემესტრი
1. თანამედროვე მიკროეკონომიკა და მისი მეთოდოლოგია
2. მოთხოვნა, მიწოდება და საბაზრო წონასწორობა
3. მოთხოვნისა და მიწოდების ელასტიკურობა
4. მომხმარებელთა ქცევა
5. ინდივიდუალური და საბაზრო მოთხოვნა
შუალედური გამოცდა
6 . არჩევანი განუსაზღვრელობის პირობებში
7. წარმოების ფაქტორები და საწარმოო ფუნქცია
8. დანახარჯთა მინიმიზაცია და ფაქტორთა ოპტიმალური
არჩევანი
9. დანახარჯთა მრუდები
11. მოგების მაქსიმიზაცია და კონკურენტული მიწოდება
ფინალური გამოცდა

მიკროეკონომიკა 1
 კურსის შინაარსი

გაზაფხულის სემესტრი
12. კონკურენტული ბაზრების ანალიზი
13. მონოპოლია და მონოფსონია
14. ფასწარმოქმნა
15. მონოპოლისტური კონკურენცია და ოლიგოპოლია
16. თამაშთა თეორია და კონკურენციის სტრატეგია

შუალედური გამოცდა

17. საწარმოო ფაქტორთა ბაზრები

18. ინვესტიციები, დრო და კაპიტალის ბაზარი
19. ზოგადი წონასწორობა და ეკონომიკური ეფექტიანობა
20. ასიმეტრიული ინფორმაციის ბაზრები
21. გარე ეფექტები და საზოგადოებრივი დოვლათი

ფინალური გამოცდა

მიკროეკონომიკა 1
 ლიტერატურა

სავალდებულო
1. მიკროეკონომიკა (სახელმძღვანელო), ე. ხარაიშვილი, ი. გაგნიძე, მ.
ჩავლეიშვილი, ი. ნაცვლიშვილი, მ. ნაცვალაძე,
გამომცემლობა ,,უნივერსალი” თბილისი, 2014.
2. მიკროეკონომიკა (ტესტები, სავარჯიშოები, ამოცანები), ე.
ხარაიშვილი, ი. გაგნიძე, მ. ჩავლეიშვილი, ი. ნაცვლიშვილი, მ.
ნაცვალაძე, გამომცემლობა ,,უნივერსალი” თბილისი, 2017.

დამატებითი
3. Besanko David A., Braeutigam Ronald R., Microeconomics. An
Intergrated Approach.; Printed in the USA.
4. Pindyk R., Rubinfeld D., Microeconomics. 7ed.

მიკროეკონომიკა 1
 თავი 1. თანამედროვე მიკროეკონომიკა
და მისი მეთოდოლოგია

მიზნები:

 მიკროეკონომიკის არსი
 საბაზრო ოპერაციები და ფასები
 მიკროეკონომიკის მეთოდოლოგია:
მეთოდები, თეორიები,
მოდელები, გრაფიკები
 პოზიტიური და ნორმატული ანალიზი

მიკროეკონომიკა 1
 მიკროეკონომიკის არსი

რა შეისწავლის მიკროეკონომიკა?

მიკროეკონომიკა 1
 მიკროეკონომიკის განმარტება

მიკროეკონომიკა არის მეცნიერება

გადაწყვეტილებათა მიღების შესახებ

შეისწავლის არჩევანს, რომელსაც აკეთებენ

ეკონომიკური ერთეულები

მიკროეკონომიკა შეისწავლის ეკონომიკური

ერთეულების ურთიერთქმედების საკითხს

მიკროეკონომიკა 1
 მიკროეკონომიკის არსი

რას შეისწავლის მაკროეკონომიკა?

და კვლავ მიკროეკონომიკის შესახებ
რესურსების შეზღუდულობა და მათი რაციონალური, ოპტიმალური
გამოყენება

მიკროეკონომიკა გვიხსნის:
როგორ ახდენს მომხმარებელი შეზღუდული შემოსავლის უკეთესად
განაწილებას სხვადასხვა პროდუქტსა და მომსახურებას შორის;
როგორ ანაწილებს მუშაკი სამუშაო და თავისუფალ დროს და სხვა.

მიკროეკონომიკა 1
 მიკროეკონომიკის არსი

როგორ კეთდება რაციონალური არჩევანი? შემთხვევით თუ

განსაზღვრულად, რაციონალურად?

1. ზღვრული სიდიდე - დამატებითი სარგებლისა და ზღვრული

დანახარჯების დაპირისპირება დოვლათის კიდევ ერთი, დამატებითი
ერთეულის მიღების პირობებში

2. ეკონომიკური წონასწორობა - სიტუაცია, როცა სარგებელი დამატებითი

ერთეულიდან ფარავს ამ ერთეულის შეძენაზე გაწეულ ხარჯებს

მიკროეკონომიკა 1
 საბაზრო ოპერაციები და ფასები

მიკროეკონომიკა - ,,ფასების თეორია"

როგორ განისაზღვრება ფასები?

რა გავლენას ახდენენ ისინი ეკონომიკურ

გადაწყვეტილებებზე?

მიკროეკონომიკა 1
 სამომხმარებლო ფასების ინდექსი

(Consumer Price Index – CPI)

საბაზრო კალათის (სამომხმარებლო კალათის)

ღირებულება 2020 წ./საბაზრო კალათის
ღირებულაბა 2000 წ.×100.

CPI არკვევს დროში რეალური შემოსავლების

ცვლილებას

მიკროეკონომიკა 1
 შემოსავლები და ფასები

 ნომინალური შემოსავალი (Nominal Income -

NI)

 რეალური შემოსავალი (Real Income - RI)

 ნომინალური ფასი (Nominal Price - NP)

 რეალური ფასი (Real Price - RP)

მიკროეკონომიკა 1
 შეფარდებითი ფასები

შეფარდებითი ფასები - A პროდუქტზე ფასის შეფარდება B პროდუქტის

ფასთან

დოვლათის ფასის შეფარდებითი ცვლილება არის მოცემული

დოვლათის
ფასის ცვლილება მთლიანი დოვლათის საშუალო ფასთან
მიმართებაში

კითხვები:

1 . წელიწადში დოვლათის საშუალო ფასი გაიზარდა 7%-ით,

ავტომობილის ფასიც 7%-ით გაიზარდა. როგორია ავტომობილის
შეფარდებითი ფასი?

2 . უნივერსიტეტში სწავლის ღირებულება 11%-ით გაიზარდა. როგორია

სწავლების შეფარდებითი ფასი?

3 . ტელევიზორების ფასი 3%-ით გაიზარდა, როგორია ტელევიზორის

შეფარდებითი ფასი?
მიკროეკონომიკა 1
ნომინალური და რეალური ფასების
თანაფარდობა

რეალური ფასი

ნომინალური ფასი

2020

მიკროეკონომიკა 1
 ნომინალური და რეალური
შემოსავლების ანალიზი
I ვარიანტი:
2019 წელს ნომინალური შემოსავალი იყო 300 ლარი, რომლითაც
შეგვეძლო შეგვეძინა 50 კგ ხორცი (1 კგ 6 ლარად), ხოლო 2010 წელს
იმავე შემოსავლის პირობებში
შევიძინეთ მხოლოდ 30 კგ (1 კგ 10 ლარად).
კითხვები:
ა/ რომელი შემოსავალი დარჩა იგივე?
ბ/ რომელი შემცირდა?
გ/ რამდენი უნდა იყოს შემოსავალი იმისათვის, რომ გვქონდეს იგივე
მსყიდველობითუნარიანობა?
დ/ ცხოვრების დონე გაუარესდა თუ გაუმჯობესდა?

მიკროეკონომიკა 1
 ნომინალური და რეალური
შემოსავლების ანალიზი
II ვარიანტი:
2019 წელს ნომინალური შემოსავალი იყო 300, ხოლო 2010 წელს -
500 ლარი.
ხორცის ფასი კი შესაბამისად - 6 და 10 ლარი (1 კგ).
კითხვა - რომელმა შემოსავალმა მოიმატა? რომელი შემოსავალი
დარჩა იგივე?
ცხოვრების დონე გაუარესდა თუ გაუმჯობესდა?
III ვარიანტი:
ორივე წელს ნომინალური შემოსავალი 300 ლარი იყო, ხოლო ხორცის
ფასი 6
ლარიდან შემცირდა 5 ლარამდე.
კითხვა - რომელმა შემოსავალმა მოიმატა? რა დაემართა ცხოვრების
დონეს?
რამდენი კგ ხორცის შეძენა შეგიძლიათ?
IV ვარიანტი:
ნომინალური შემოსავალი 300 ლარიდან 500 ლარამდე გაიზარდა,
ხორცის ფასი მიკროეკონომიკა 1
მიკროეკონომიკის მეთოდოლოგია:
მეთოდები თეორიები, მოდელები,
გრაფიკები
 ფორმალური ლოგიკის
 ანალიზის
 სინთეზის დედუქციის
 ინდუქციის
 შედარების
 ანალოგიის
 მტკიცების
 ჰიპოთეზის
 და ა. შ. მეთოდები

მიკროეკონომიკა 1
 მიკროეკონომიკის მეთოდოლოგია:
მეთოდები თეორიები, მოდელები,
გრაფიკები
 ფორმალური ლოგიკა - ცნება, მსჯელობა და დასკვნა
 ანალიზი - მთლიანის შემადგენელ ნაწილებად დაყოფა
 სინთეზი - ცალკეული ნაწილების ერთ მთლიანობაში
გაერთიანება
 ინდუქცია - კონკრეტული ფაქტების განზოგადებაზე
დაფუძნებული დასკვნის გამოტანა
 დედუქცია - დასკვნები, რომლებიც მიიღება ზოგადიდან
კონკრეტული ფაქტების განზოგადებით
 შედარების - ავლენს მოვლენებისა და პროცესების
მსგავსებასა და განსხვავებებს
 კორელაციის - მოვლენათა ორ სახეს შორის სისტემური და
დასაბუთებული კავშირი
 მათემატიკური და ა.შ

მიკროეკონომიკა 1
 ეკონომიკური მოდელები

ეკონომიკური მოდელი არის ეკონომიკური

პროცესების ან
მოვლენების ფორმალური აღწერა
(ეკონომიკურ ცვლადებს შორის კავშირების დადგენა)

ეკონომიკური ცვლადები:
 ეგზოგენური ცვლადები (Exogeneous Variable)
 ენდოგენური ცვლადები (Endogeneous Variables)

მიკროეკონომიკა 1
 ეკონომიკური ცვლადები

ეგზოგენური ცვლადები განსაზღვრულია მოდელის

მიღმა არსებული მოვლენებით

ენდოგენური ცვლადები განისაზღვრება

შესასწავლი
მოდელის ფარგლებში

მიკროეკონომიკა 1
 მიკროეკონომიკაში გამოყენებული
ანალიზის ინსტრუმენტები

 შეზღუდული ოპტიმიზაცია

 წონასწორული ანალიზი

შედარებითი სტატიკა

მიკროეკონომიკა 1
 შეზღუდული ოპტიმიზაცია

 ფერმერს შეუძლია F მეტრი სიგრძის ღობის მასალის ყიდვა;

 აქვს L სიგრძისა და W სიგანის შესაძლო კომბინაციათა არჩევანი;
 საჭიროა მაქსიმალური ფართობის საჯირითო მოედნის მიღება ისე,
რომ მოედნის პერიმეტრმა არ გადააჭარბოს F მეტრს.

კითხვები:
1. რა არის ამ ამოცანის მიზნის ფუნქცია?
2. რა არის შეზღუდვა?
3. ახსენით ამ მოდელში რომელი ცვლადებია (L, W და F)
ეგზოგენური? ენდოგენური?

მიკროეკონომიკა 1
 ზღვრული ანალიზი

„ზღვრული“ მიკროეკონომიკაში გვიჩვენებს,

თუ როგორ იცვლება დამოკიდებული
ცვლადი დამოუკიდებელი ცვლადის ერთი
ერთეულით გაზრდის შედეგად.

მიკროეკონომიკა 1
ლუდის გაყიდვების მოცულობა სარეკლამო
კამპანიის დროს - ზღვრული ანალიზი
სარეკლამო კამპანიაზე სარეკლამო კამპანიის შემდეგ გაყიდული ლუდის რაოდენობა
მთლიანად დახარჯული (ლიტრი წელიწადში)
თანხა (ლარი)
ტელე რეკლამა რადიო რეკლამა

0 0 0
100000 4750 950
200000 9000 1800
300000 12750 2550
400000 16000 3200
500000 18750 3750
600000 21000 4200
700000 22750 4550
800000 24000 4800
900000 24750 4950
1000000 25000 5000
მიკროეკონომიკა 1
 ლუდის გაყიდვების მოცულობა
სარეკლამო კამპანიის დროს
I ვარიანტი: 1000000 ლარი მთლიანად იხარჯება ტელე რეკლამაზე, ლუდის
გაყიდვების მოცულობა არის 25000 ლიტრი;
II ვარიანტი: 900000 ლარი ტელე, ხოლო 100000 ლარი რადიო რეკლამაზე
იხარჯება. გაყიდვების მოცულობა ტელე რკლამიდან - 24750 ლიტრი,
რადიო რეკლამიდან 950 ლიტრი. სულ 25700 ლიტრი. 700 ლიტრით მეტი I
ვარიანტთან შედარებით.
III ვარიანტი: 800000 ლარი ტელე რეკლამაზე, ხოლო 200000 ლარი რადიო
რეკლამაზე. გაყიდვების მოცულობა 25800 ლიტრი.
როგორია 100 000-ის ზღვრული ეფექტიანობა ტელე და რადიო
შემთხვევებში?
ტელე რეკლამაზე 800000 ლარის ნაცვლად დაიხარჯა 900000 ლარი.
დამატებითი 100000 ლარის ზღვრული ეფექტიანობა იქნება
(24750-24000)/100000= 0,0075 ლიტრი თითოეულ დამატებით დახარჯულ
ლარზე.
100000 ლარი რადიო რეკლამაზე ლუდის გაყიდვების მოცულობას 0,0095
ლიტრით ზრდის.
რომელი რეკლამის ზღვრული ეფექტიანობა ჭარბობს?
მიკროეკონომიკა 1
 წონასწორობის ანალიზი

ფასი
წონასწორობ S
ა
წონასწორობა არის
QD = Q s
მდგომარეობა,
სანამ ეგზოგენური ფაქტორები
უცვლელია
P*
(გარე ფაქტორებში მიმდინარე
ცვლილებები არ არღვევს
წონასწორობას)
D

რაოდენობა
Q*

მიკროეკონომიკა 1
 წონასწორობა მანდარინის ბაზარზე

სიჭარბე S
2.50
2.00
1.50
დეფიციტი D
0 Q1 Q3 Q5
Q
Q2 Q4

კითხვები:
1. რა ფასისა და მოცულობის პირობებშია ბაზარი წონასწორობაში?
2. თუ ფასი 2,5 ლარია, როგორია ჭარბი მანდარინის რაოდენობა?
3. თუ ფასი 1,5 ლარია, როგორია დეფიციტის მოცულობა?

მიკროეკონომიკა 1
 შედარებითი სტატიკა

ლარი

S2
3.00 S1

1.00
D1

Q2 Q1 რაოდენობა

მიკროეკონომიკა 1
 შემოსავლების ცვლილება

ფასი შემოსავლების ცვლილება მოთხოვნის მრუდს ...

როგორ შეიცვალა წონასწორული

7 ფასი და რაოდენობა?

D’
D

500 750 რაოდენობა

მიკროეკონომიკა 1
წრფივი და არაწრფივი დამოკიდებულებები

აღმავალი დახრილობა მიისწრაფის

у 
დაღმავალი ნულოვანი დახრილობა

Х
Х

ზრდადი კლებადი
კლებადი

ზრდადი

მიკროეკონომიკა 1
 წრფის კუთხური კოეფიციენტი

Y
400 Y=ƒ(X)

300

200

100

0 1 2 3
X
წრფის კუთხური კოეფიციენტი: Y-ის ცვლილება გამოწვეული
X-ის ერთი ერთეულის ცვლილებით

მიკროეკონომიკა 1
 წრფის კუთხური კოეფიციენტი

Y
400

300 რომელ წრფეს აქვს მეტი კუთხური

კოეფიციენტი?
200

100

0 1 2 3 4
X

მიკროეკონომიკა 1
დადებითი და უარყოფითი
დახრილობები

400 აღმავალ წრფეს აქვს . . .

დაღმავალ წრფეს აქვს . . .
300

200

100
Y=g(X
1 2
)
3 4 X

მიკროეკონომიკა 1
 არაწრფივი მრუდის კუთხური
კოეფიციენტები

ნულოვანი კუთხური
Y კოეფიციენტი
დადებითი B
B
400 კუთხური
კოეფიციენტი A უარყოფითი კუთხური
350 C კოეფიციენტი
300
280 Y=ƒ(X)
A
200

100

0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 X
11 5,5

მიკროეკონომიკა 1
 პოზიტიური და ნორმატული ანალიზი

 პოზიტიური დებულება მოვლენებს ხსნის

მეცნიერულად, ობიექტურად; დებულება
არავისათვის არ არის სადაო.
,,გადასახდის დაწესების შედეგად პროდუქტზე
ფასები” მოიმატებს
 ნორმატიული ანალიზი ძირითადად დაფუძნებულია
პირად შეხედულებებზე

,,პოლიტიკა, რომელიც აფერხებს თავისუფალ

ვაჭრობას, უნდა გამოირიცხოს“

მიკროეკონომიკა 1
 გმადლობთ
ყურადღებისთვის !