GJAKU

Lektor: Prof. Dr. Xheladin Ҫeka

 Gjaku

Perberja
 Plazma
 Elementet e
Figuruar
Eritrocitet
Leukocitet
Trombocitet
Formula
Leukocitare
Ekuilibri numerik i elementeve te figuruar
te gjakut

Gjaku qendror Gjaku periferik

Gjaku qe qarkullon ne
Palca e kuqe e vaza
kockave Procesi qe ndodh ne
Procesi qe ndodh: qarkullim pas kryerjes
hemopoeza se funksioneve:
(shumim, diferencim, Hemoklazia –
maturim qelizor) kryesisht ne shpretke,
hepar
 Gjaku

Plazma Elementet e
Albumine
Albumine figuruar
Fibrinogjen Eritrocite
Eritrocite
Fibrinogjen
Imunoglobulina Leukocite
Leukocite
Imunoglobulina
Lipoproteina
Lipoproteina Trombocite
Trombocite
Hormone,
Hormone,kripera,
kripera,Vit
Vit
Gjaku, sikurse indi lidhor, formohet nga të
njëjtët elementë që janë qelizat dhe lënda
ndërqelizore (në të cilën gjatë mpiksjes së
gjakut formohen edhe elementë fijorë).

Origjina e qelizave të gjakut është e njëjtë me

tërë format e tjera të indit lidhor: mezenkima.
 I vendosur në një provëz, gjaku shumë shpejt mpikset
(koagulohet)

Nëse një proces i tillë parandalohet me lëndë antikoagulante, qelizat e

gjakut fundërrojnë, ndërsa plazma qëndron mbi to. Në kushte të tilla të
fundërrimit apo të centrifugimit përbërësit e gjakut formojnë tri shtresa:

1. Shtresa e poshtme është me ngjyrë të kuqe dhe ze rreth 45

% të vëllimit të gjakut. Këtë shtresë e formojnë eritrocitet.

2. Mbi to vendoset një shtresë me ngjyrë gri në të bardhë, që

zë rreth 1% të vëllimit të gjakut. Kjo shtresë përbëhet nga
leukocitet dhe trombocitet.

3. Mbi këto shtresa vendoset plazma, që zë rreth 55% të

vëllimit të gjakut.
 1.Plazma

2. Leukocitet

3. Trombocitet

4. Eritrocitet

Hematokriti: 35-40% (F) dhe 45-50% (M)

 Plazma
 Perben komponentin fluid te
gjakut

 Permban 90% uje dhe 10%

lende organike:
(aminoacide, lipide,
proteina, vitamina,
hormone...)

 Plazma pa fibrinogjen
perben SERUMIN

Tubi i hematokritit
 Permbajtja e plazmes

1. Ujë: 92 %,

2. Proteina: 7% (albuminë, globulinë, fibrinogjen, etj.),

3. Komponentë organikë me natyrë tjetër: 0,1%,

(glukoproteina, lipoproteina, ure, aminoacide, glukozë, yndyrna
etj.),

4. Komponentë inorganikë: 0,9%, (natrium,kalium, kalcium,

klor, bikarbonate, fosfate, hekur, jod, etj.),

5. Hormone, enzima, vitamina, antikorpe: gjurmë.

 Hematokriti
• Tregon perqindjen qe
zene elementet e figuruar
ne gjakun total.
(kryesisht Eritrocitet)

• Norma eshte:
35-45% per femrat
40-50% per meshkujt
 Proteinat plazmatike
1. Albumina
1. Albumina Proteina kryesore dhe
2. Globulinat me e bollshme ne
plazem.
3. Lipoproteinat Roli kryesor eshte
krijimi dhe ruajtja e
4. Fibriogjeni presionit onkotik
(osmotik) ne plazem si
5. Protrombina dhe transporti i shume
lendeve qe kalojne
nepermjet gjakut.
2. Globulinat
 Alfa – funksione tranporti
 Beta – lidhin Fe, Cu etj.
 Gama – Funksione te
rendesishme ne mbrojtjen
imune; quhen antitrupa
(antikorpe)
4. Fibrinogjeni
Merr pjese ne koagulimin
e gjakut
3. Lipoptoteinat
 VLDL; HDL; LDL
Transportojne ne
plazem yndyrnat
(acidet yndyrore,
trigliceridet dhe
kolesterolin)
5. Protrombina
Merr pjese ne
koagulimin e gjakut
Karbohidratet

• Karbohidratet në plazmë gjenden në formën

e glukozës.

• Rritja e përqëndrimit normal të glukozës në

gjak (70-110 mg%) quhet hiperglicemi
(sëmundjen e diabetit të sheqerit).

• Ulja e perqendrimit te glukozes ne gjak quhet

hipoglicemi.
Yndyrnat

Yndyrat e plazmës:
(kolesteroli, fosfolipidet, trigliceridet dhe acidet yndyrore),
zakonisht ndodhen të lidhura me proteinat në formë
kompleksesh lipoproteinike.
Sipas dendësisë dhe sasisë së yndyrave që përmbajnë,
lipoproteinat ndahen në disa klasa:
• Kilomikrone,
• VLDL,lipoproteina me dendësi shumë të ulët,
• LDL, me dendësi të ulët,
• HLD, me dendësi të lartë,
• Lipoproteina speciale.
• Përcaktimi i vlerave sasiore të yndyrave
plazmatike, quhet lipidogramë:

• Kolesterol < 200 mg/dl,

• Trigliceride < 160 mg/dl,
• HDL > 35 mg/dl,
• LDL > 160 mg/dl).
 Peratitja e strishos se gjakut periferik
• Gjaku periferik
pergatitet per
mikroskopi ne lama qe
quhen strisho.

• Ngjyrimet e ketyre
strishove behen me
ngjyrues te veçante si:
Giemsa Romanovski,
May Grynvald, Wright
…
hemograma mielograma
 Eritrocitet

Forma, permasat, ngjyrimi, alteracionet e tyre.

 ERITROCITET
• Morfologjia

• Funksioni

• Alteracionet e
formes

• Alteracionet e
permasave

• Alteracionet e
numrit
 Morfologjia
• Eritrociti është qelizë pa bërthamë. • Ka formë disku
bikonkav,

• Diametër 6-8 (6,8)

μm,

• Trashësi, 2,5 μm,

• Eritrociti normal ka 27-32 pg
hemoglobinë në solucion. • Vëllim 80-100 μ3.

• Sipërfaqja e çdo eritrociti është

rreth 140 μm2 dhe vëllimi 87 μm3.
Figure 12-4 Copyright © McGraw-Hill Companies
Figure 12-4 Copyright © McGraw-Hill Companies
 Parametrat e serise se kuqe:

 Numri i eritrociteve :
 4.2 – 5.4 milione/mm³ per meshkujt
 4 – 5 milione/mm³ per femrat
 Permasat: 6-8 μm
 Forma: disku bikonkav
 Niveli i hemoglobinës
 Femrat: 12 – 16 g/dl
 Meshkujt: 14 – 17.4 g/dl
 Hematokriti: 36 – 48 % te femrat dhe 42 – 53% te
meshkujt (sipas autoreve te ndryshem mund te jepen dhe
vlera te tjera me diferfenca te vogla ndermjet tyre per
keto parametra).
• Hemoglobina: proteina me me
shumice ne citoplazmen e
Eritrocitit.

• Ze 33% te mases se tij.

• Eshte acidofile dhe i jep ngjyrimin

karakteristik Eritrociteve.

• Ne qender eshte me e zbehte, ne

periferi me e theksuar (per shkak
te perqendrimit).

• Formohet gjate pjekjes se

eritrociteve ne palcen e kuqe te
kockave.
• Vendosja e hemoglobines ne eritrocit eshte
shume e rendesishme si per kapacitetin lidhes
per O2, por edhe per formen i jep qelizes.

• Ne vartesi te vargjeve polipeptidike

hemoglobina klasifikohet ne:
• HbA1(96%),
• HbA2 (3%)
• HbF (1%).

• Tek fetusi rreth 90% eshte HbF.

Perqendrimi i Hb ne Eritrocite eshte
parameter shume i rendesishem i
gjakut periferik.

Norma: F: 11 – 13 % M: 13-16%.
(Burim tjeter bibliografik).
Alteracionet e numrit te Eritrociteve
• Norma:
• 4.2 – 5.4 milione/mm³ per meshkujt,
• 4 – 5 milione/mm³ per femrat,
• Rritja e numrit:
• Policitemia, ose Eritrocitoza – mund te jete
edhe gjendje fiziologjike ne rastete lartesive
ose shtatzanive.
• Ulja e numrit
• Eritropeni (termi i sakte , por qe nuk perdoret)
• Ne praktike perdoret termi ANEMI.
• Forma bikonkave u siguron
eritrociteve një sipërfaqe
rreth 20-30% më të madhe
se çdo formë tjetër përfshirë
formën sferike, duke
përbërë kështu një
përshtatje të rëndësishme
për funksionin transportues
të gazeve (O2 dhe CO2).
Figure 12-4 Copyright © McGraw-Hill Companies
Copyright © McGraw-Hill Companies
Eritrocite ne MO
• Funksioni i tyre eshte te transportojne oksigjenin dhe
dioksidin e karbonit.

• Sinteza e Hemoglobines dhe enzimave ndodh gjate

kohes se pjekjes ne palcen e kuqe te kockave (gjaku
qendror-central).

• Para se te dali ne gjak Eritrociti nxjerr jashte

berthamen, mitokondret dhe organele te tjera (shih
hemopoezen).
• Rreth 1% e eritrociteve qe dalin ne gjak periferik
kane mbetje te REP/K, qe formon nje pamje ne
forme rrjete kur ngjyroset me ngjyrim supravital
me Cresyl Violet.

• Keto eritrocite quhen Retikulocite dhe kane

rendesi ne kontrollin e funksionit te palces pas
anemive.
 Retikulocite
 Metabolizmi

 Eritrociti ka metabolizem anaerob, pasi nuk ka

mitokondri dhe enzimat e fosforilimit oksidues.
 Burim energjie ka glukozen.
 Ka enzima te glikolizes anaerobe dhe te shuntit te
hekzoze-monofosfatit (Cikli pentozik).
 Eritrocitet formohen ne palcen e kuqe te kockave,
jetojne rreth 120 dite dhe shkaterrohen kryesisht
nga makrofaget e shpretkes, heparit dhe palces se
kuqe.
• Hekuri dhe aminoacidet riciklohet ndersa
bilirubina, nje metabolit i hemoglobines
ekskretohet.
• Kryejne funksionin vetem brenda vazes dhe
nuk dalin ne inde perveç rasteve te
hemoragjise.
• Nuk e kalojne filtrin e veshkes dhe
normalisht nuk dalin ne urine; dalja e tyre ne
urine quhet hematuri.
• Citoskeleti
perbehet kryesisht Citoskeleti dhe
nga proteina
membrana
SPEKTRIN

• Nderveprimi i saj me
cipen qelizore, i jep
eritrocitit nje veti shume
te rendesishme kur kalon
neper enet e vogla te
gjakut:
Plasticitetin (aftesia
per t'u perkulur)

Membrana e Eritrocitit permban 40% fosfolipide, 50%

proteina dhe 10% karbohidrate.
Proteinat e membranes
se Eritrocitit
Te renditura sipas mases
molekulare ne
elektroforeze jane:

1. Alfa Spektrin
2. Beta Spektrin
3. Ankirin
4. Band 3
5. Glikoforin
6. Band4.1
7. Aktin
 Spektrina

Dy vargje: alfa dhe beta

• Ҫrregullimet gjenetike te sintezes se spektrines shoqerohen me
çrregullime te formes se Eritrocitit:
• Sferocitoza hereditare
• Eliptocitoza
• Sferocitet humbasin palsticitetin dhe çahen lehte gjate kalimit ne
shpretke (anemi hemolitike).
Eliptocitoza
• Proteinat integrale te membranes
jane Glikoforina dhe Banda 3.

• Banda 3 eshte proteina integrale

me e rendesishme e membranes
dhe qe ze perqeindjen me te
madhe.

• Lidhja e spektrines me to
ndermjetesohet nga proteina
ndihmese.
Modeli i lidhjes se Spektrines me Glikoforinen dhe Band
3 nepermjet Ankirines
Ne pikat e lidhjes se Spektrines me Glikoforinen marrin pjese
proteinat ndihmese:

1.Aktin
2.Tropomiozin
3.Band 4.1
4.Adducin

Lidhja e Spektrines
me Band 3
ndermjetesohet nga:
Ankirina
Band 4.2
Membrana eritrocitare
Ҫrregullimi te formes se eritrociteve

• Drepanocite
• Sferocite
• Shizocite
• Akantocite
• Ghost (eritrocite si hije)
• Poikilocite
 Grupet e gjakut
• Percaktohen nga lloji i proteinave membranore te
eritrociteve.
Sistemi ABO
• Ne individe te ndryshem Glikoforinat jane te
llojeve te ndryshme.
• Nese membrana eritrocitare permban Glikoforinen A, personi
konsiderohet Grup A.
• Nese membrana eritrocitare permban Glikoforinen B, personi
konsiderohet Grup B.
• Nese membrana eritrocitare permban Glikoforinen A dhe B, personi
konsiderohet Grup AB.
• Nese membrana eritrocitare nuk permban asnjeren prej tyre, personi
konsidrohet grup 0.
Sistemi Rhesus

• Eritrocitet qe kane ne siperfaqe nje nga antigjenet e

grupit Rhezus (D, C ose E) quhen Rh+, kurse ato qe
nuk e kane, quhen Rh-. Papajtueshmeria e grupeve Rh
behet shkak i Eritroblastozes fetale.

• Situata ndodh ne shtatzanin e dyte dhe vetem kur nena

eshte Rh- dhe femija Rh+. Ne shtatzanin e pare ndodh
sensibilizimi, por antitrupat anti-Rh nuk e kalojne placenten
sepse jane IgM.

• Ne rastin e shtatzanise se dyte krijohen IgG te cilat e

kalojne placenten dhe shkaterrojne Eritrocitet e fetale.
Hemoglobina

Struktura
biokimike e Hb
perfshin dy
vargje alfa dhe
dy beta te
lidhura me 4
grupe Hem
• Proteina me me shumice ne
citoplazmen e Eritrocitit

• Ze 33% te mases se tij.

• Eshte acidofile dhe i jep

ngjyrimin karakteristik
Eritrociteve

• Ne qender eshte me e zbehte,

ne periferi me e theksuar (per
shkak te perqendrimit)

• Formohet gjate pjekjes se

Eritrociteve ne palcen e kuqe te
kockave
• Vendosja e hemoglobines ne eritrocit eshte
shume e rendesishme si per kapacitetin
lidhes per O2 por edhe per formen i jep
qelizes.
• Ne vartesi te vargjeve polipeptidike
hemoglobina klasifikohet ne:
• HbA1(96%),
• HbA2 (3%)
• HbF (1%).
• Tek fetusi rreth 90% e hemoglobines eshte
HbF.
Perqendrimi i Hb ne Eritrocite
eshte parameter shume i
rendesishem i gjakut periferik.

Norma: F: 11 – 13 % M: 13-16%
(Ne terma klinike sipas nje autori
tjeter).
• Per shkak te ndryshimeve ne sasin e
hemoglobines eritrocitet mund te jene:

1. Normokrome (Hb ne norme)

2. Hipokrome (pak Hb)
3. Hiperkrome (shume Hb)
4. Qeliza Target (Hb e koncentruar ne qender)
5. Qeliza Ghost (Si hije, Qeliza eshte çare dhe Hb ka
dale)
 Struktura e hemoglobines

Crregullimet e sintezes se
hemoglobines njihen me emrin

Hemoglobinopati

Per shkak te defekteve gjenetike ne

sintezen e hemoglobines.
Eritrocitet mund te ndryshojne
formen, p.sh.: Drepanocitoza.
• Defekt gjenetik ne sintezen e
vargjeve beta te Hb Drepanocitoza

• Mutacion pikezor ku glutamati

zevendesohet me valine.

• Hemoglobina e formuar quhet

HbS dhe eshte defektoze,
polimerizohet dhe i jep Eritrocit ne
eritrocitit pamjen karakteristike forme
te draperit. draperi

• Eritrocite te tilla mund te

bllokojne enet e vogla ose te
shkaterrohen ne shpretke nga
makrofaget (hemolize).
Anemia

• Eshte ulja e sasise se Hemoglobines totale me

pasoje mos oksigjenimin e mire te indeve.

Perqendrimi i Hb ne Eritrocite
eshte parameter shume i
rendesishem i gjakut periferik.
 Mund te ndodhi:
• Si pasoje e uljes se numrit te Eritrociteve
• Pakesohet prodhimi (ne demtime te palces ose veshkave te cilat
prodhojne eritropoetine)
• Rritet shkaterrimi (hemoliza e shtuar si pasoje e sferocitozes,
drepanocitozes, toksinave bakteriale, paraziteve etj)
• Hemorragji ku ka dalje te eritrociteve nga shtrati vaskular
• Si pasoje e uljes se perqendrimit te Hb ne Eritrocit
• Mungon lenda e pare qe i duhet per sinteze:
• Hekuri - anemia quhet feriprive (mikrocite hipokrome)
• Acidi Folik - duhet per sintezen e ADN ne formimin e qelizave te reja)
ose VitB12. Anemia eshte makrocitare)
• Faktori Antianemik ose intrinsek qe ndikon ne thithjen e acidit folik ne
stomak dhe zorre. Ky prodhohet ne stomak nga qeliza parietale.
Gastriti atrofik mund te çoje ne anemi ne kete meyre.
 Shkaterrimi i Eritrociteve
• Eritrocitet jetojne rreth 120 dite.

• Edhe pse pa berthame dhe organele, gjate kohes se pjekjes

ne palce eritrocitet kane sintetizuar gjithe hemoglobinen e nevojshme
se bashku me enzimat dhe citoskeletin.

• Pas 120 ditesh metabolizmi i qelizes ulet, prishet forma, fillon

degradimi i proteinave dhe ne siperfaqe shfaqen proteina
atipike te cilat behen receptore per Makrofaget e shpretkes,
palces se kuqe te kockave ose qelizat e Kupferit (makrofage)
ne melçi.

• Ne kete menyre gjate 24 oreve shkaterrohen rreth 0.5-1.5 e

mases se Eritrociteve qarkulluese.

• Pasi fagocitohen nga Makrofaget, Hekuri dhe aminoacide te

veçanta riciklohen per t'u perdorur perseri ne eritropoeze, ndersa
biliverdina si metabolit i hemoglobines ekskretohet.
Metabolizmi i Hekurit

• Rreth 95% e hekurit qe perdoret per

formimin e hemoglobines merret nga
shkaterrimi i eritrociteve te vjeteruara
qe behet ne shpretke, palcen e kuqe
te kockave ose melçi.

• Vetem 5% e hekurit merret me diete

nga jashte.
• Riciklimi i hekurit eshte shume i rendesishem ne
procesin e formimit te hemoglobines ne eritrocitet e
reja.

• Hekuri qe merret nga trakti tretes kalon ne melçi, ku

lidhet me transferrinen. I lidhur shkon me ane te
gjakut ne palcen e kuqe ku shkeputet nga
transferrina dhe perdoret nga eritroblastet ne
sintezen e hemit.Tansferrina kthehet ne plazem.

• Pasi Eritrociti shkaterrohet hekuri depozitohet duke

u lidhur me ferritinen ose te hemosiderinen. Ne rast
nevoje çlirohet me ekzocitoze per t'u riperdorur.
Kapja e hekurit nga transferrina dhe transporti i tij ne qelize
 Metabolizmi i hemoglobines

• Nje nga metabolitet e tjere te hemoglobines pas

shkaterrimit te eritrociteve eshte biliverdina e cila
kthehet ne bilirubine melçi leng
biliarduodenfece.
• Ne rast demtimi te rrugeve te ekskretimit te bilirubines
ose te shtimit te bilirubies si pasoje e shtimit te
eritrociteve qe shkaterrohen, bilirubina kalon ne gjak dhe
ekskretohet me urine.
• Perqendrimi i larte i bilirubines ne gjak eshte toksik per
organizmin-ikteri (shih Biokimia).
Alteracionet e permasave te
eritrociteve

• Me permasa normale quhen Normocite

• Te vogla: Mikrocite (nen 6 mikrometer)

• Te medha: Makrocite (mbi 9 mikrometer)

•
• Perdoret dhe termi Megalocite

• Eritrocite me permasa te ndryshme:

Anizocitoze
 Alteracinet e formes se
Eritrociteve
• Forma normale eshte ajo e Diskut bikonkav

• Shfaqja e eritrociteve me forma te ndryshme

ne lamat e gjakut periferik quhet: Poikilocite
Forma te ndryshme jane me
forme;
• draperi,
• sfere,
• elipsi,
• akantociti (qeliza te fryra dhe te dhembezuara),
• shizocite (qeliza te çara) etj.
Luhatjet e Eritrocitit nga presioni
osmotik

akantocit normal
sferocit hemolize
 Nje Bazofil dhe
akantocite

Eritrocite normale dhe

akantocite ne skaner
elektronik
Eritrocite ne vaze dhe jashte saj gjate hemorragjise
Konstantet indirekte

• Në kohën e sotme, me futjen në punë të

autoanalizatorëve elektronikë është bërë e
mundur përcaktimi i saktë i konstantve
indirekte eritrocitare, që së bashku me
observimin në mikroskop të lamës së gjakut
periferik bëjnë të mundur përcaktimin e tipit
të anemisë (natyrisht bashkë me treguesit e
tjerë specifikë).
 1. Konstantet eritrocitare kryesore:

1 Vëllimi korpuskular mesatar (MCV)

2 Hemoglobina mestare korpuskulare (MCH)

Konstantet Perqendrimi mesatar i hemoglobines

3
Eritrocitare korpuskulare (MCHC)

4
Gjërësia e shpërndarjes së vlerave
të eritrociteve enjohur si RDW.

Konstantet jane llogaritje matematikore te parametrave te mesiperm te serise

se kuqe te cilat llogariten automatikisht nga aparati dhe japin te dhena shume
te rendesishme ne percaktimin e diagnozes
Leukocitet
• Granulare - kokrrizore (polimorfonukleare)
• Neutrofile
• Bazofile
• Eozinofile

• Agranulare - jo kokrrizore (mononukleare)

• Limfocite
• Monocite
• Leukocitet formohen ne palcen e kuqe te
kockave (vetem limfocitet T piqen ne timus)

• Kane jetegjatesi te ndryshme.

• Kane aftesi te migrojne (diapedesis) duke

lene shtratin vaskular per ne vendqendrimin
specifik ne indin lidhor ose limfoid.

• Funksionin e kryejne gjithnje jashte enes se

gjakut.
Copyright © McGraw-Hill Companies
Leukocitet
LEUKOCITET
 bazofil
neutrofi
l

eozinofil monocit limfocit

 Granulat e leukociteve

• Granulat jane:
• Jospecifike (primare)–lizozome paresore,
• permbajne enzima lizozomale
• gjenden ne te gjthe leukocitet

• Specifike (sekondare)
• Tipike per neutrofile, eozinofilet dhe bazofilet
• Emertimi i polimorfonukleareve behet sipas
ngjyrimit qe marin granulat specifike te tyre:
• Neutrofile, Eozinofile, Bazofile
• Numri i leukociteve ne gjakun periferik
eshte 4000 – 10 000/ml gjak.
• Leukocitet e kryejne funksionin e tyre
jashte vazes, ne indin lidhor.
• Funksioni i tyre eshte kryesisht mbrojtes.
(funksionet e çdo qelize do te diskutohen
ne vecanti me detaje).
 Leukocitoza

• Leukocitoza eshte rritja e numrit te leukociteve ne

total, mbi kufijte maksimale te normes.
• Mund te jete absolute ose relative.
• Leukocitet qe kryesishit mund te japin leukocitoze
jane Neutrofilet dhe Limfocitet sepse perbejne
perqindjen me te madhe te tyre (shih formulen
leukocitare); pa perjashtuar dhe rastet e
leukocitozave nga shtimi i numrit te eizinofileve.
• Leukocitoza mund te jete shenje infeksioneve te
ndryshme bakteriale ose virale, leucemive etj.
 Leukopenia

• Leukopenia eshte ulja e numrit te leukociteve ne total,

nen kufijte minimal te normes.
• Pasojat e saj jane ulje e funksionit mbrojtes te
organizmit qe shoqerohet me infeksione te shpeshta
kercenuese per jeten.
• Ndodh shpesh gjate trajtimit te semundjeve tumorale me
kimioterapi dhe radioterapi.
• Ndodh gjate leucemive te ndryshme kur prishet
funksioni i palces se kuqe te kockave.
• Verehet ne stade te avancuara te semundjes se SIDA
(limfopeni).
 Morfologjia Granularet
• Forme sferike Neutrofile
• Permasa 12-15 mikrometer
• Berthame e segmentuar (2-
5 lobe)
• Ka granula primare dhe
sekondare te cilat jane
lizozome (te dyja)
• Granulat jospecifike kane
pamje azurofile
• Granulat specifike jane me
te vogla
• Ka kompleks Golxhi dhe
organele te tjera Ne disa neutrofile mund te dallohet
kromatina X ose trupeza e Barr qe
ketu quhet shkopi i tamburit
 Granulat jospecifike
• Neutrofilet kane permbajne:
funksion • Fosfataze acide
fagocitues dhe • Alfamanozidaze
• Arilsulfataze
baktericid • Beta-Galaktozidaze
• Glukuronidaze
Granulat specifike • Katepsin
permbajne • Nukleotidaze
• Elastaze
• Fosfataza alkaline • Mjeloperoksidaze
• Kolagjenaza • Kolagjenaze
• Laktoferrin • Lizozime
• Lizozim • Proteina antibakteriale
• Proteina antibakteriale
bazike
• Berthama e
Neutrofilit eshte
e ndare ne lobe.
Numri i lobeve
korrespondon
me jetegjatesine
e qelizes. Sa me
shume lobe aq
me e vjeter
qeliza.

• Neutrofilet e reja
kane berthame
ne forme shkopi
dhe quhen
shkopinj.
• Numri i Neutrofileve ne gjak
eshte 5000/ml ose 55-65% e
leukociteve.

• Rritja e numrit quhet

Neutrofili
• Ulja e numrit quhet
Neutropeni
• Rritja e numrit te lobeve te
• berthames mbi 5 quhet:
hipersegmentim
• Neutrofilet formohen ne palcen e kuqe te kockave dhe kane
nje kinetike te caktuar prodhimi dhe çlirimi ne gjak e cila
varet nga faktore te ndryshem stimulues dhe çlirues.

• Gjenden ne disa kompartamante ne organizmin human:

• Ne palce duke u prodhuar
• Ne palce te depozituara
• Ne shtratin vaskular
• Ne qender te enes
• Te marginalizuara ne skaje gati per migrim
• Ne indin lidhor ne vatren e inflamacionit ku kryejne
funksionin fagocitues.
• Quhen ndryshe dhe MIKROFAGE
• Neutrofilet thirren per ne vatren e inflamacionit nga
substanca te quajtura kemiotaktike (fragmenti C5 i
komplementit, limfokina etj).

• Pas marrjes se sinjalit qeliza shpreh ne siperfaqe molekula

te adezionit siperfaqesor te cilat ne bashkeveprim me
qelizat endoteliale te enes ngadalesojne levizjen dhe
marginalizohen ne ane te enes.

• Ne vazhdim qeliza ndryshon formen dhe ben nje levizje

ameboide me ndihmen e citoskeletit per te vajtur ne vatren
e inflamacionit.

• Kjo levizje quhet DIAPEDESIS.

• Neutrofilet jetojne rreth 2-5 dite ne indin lidhor ku vdesin
me apoptoze.
• Nese bien ne kontakt me antigjene bakteriale ato
fagocitojne bakteret dhe aktivizojne mekanizma baktericide
dhe bakterostatike ne brendesi te qelizes:
• Enzima litike, fluks oksigjeni (cliron H2O2, jon superoksid)
• Laktoferrina ka efekt bakterostatik
• Pas shkaterrimit te bakterit neutrofili vdes
• Neutrofilet gjenden me shumice ne lenden me ngjyre te verdhe qe
formohet ne vatren e infeksionit prej baktereve te vdekura dhe mbetjeve
qelizore te quajtur pus.
• Neutrofilet marrin energji nga glukoza dhe kane enzima te
glikolizes dhe shuntit te hekzoz monofosfatit (mitokondrite
i kane te pakta).
• Mbijetesa ne mjedis anaerob i jep avantazh ne luften ndaj
baktereve.
Vazhdim neutrofilet
 Formula Leukocitare
Neutrofile Limfocit Monocit Eozinofil Bazofil
te reja shkop Te segm

20-40% 5-8% 2-4% 0-1%

0-1% 3-5% 55-65%

Zhvendosje majtas e formules eshte kur rriten neutrofilet e reja.

Shpesh eshte shenje e nje infeksioni akut bakterial.

Zhvendosje djathtas e formules eshte kur rriten neutrofilet e

segmentuara dhe numri i neutrofileve te hipersegmentuara (mbi 5
seg). Shpesh tregon infeksion kronik.
• Qeliza sferike 12-15 Eozinofilet
mikrometer.
• Berthame e ndare
ne lobe (zakonisht
dy).
• Permban dy lloj
granulash:
• Specifike –
eozinofile (te kuqe
ose ngjyre tulle)
dhe te medha
• Jo specifike.
Eozinofili ne pamje
tredimensionale
• Numri i Eozinofileve eshte rreth 150/ml
gjak ose 2-4% te leukocitive totale

• Rritja e numrit quhet Eozinofili dhe ndodh

gjate infestimit nga parazite ose gjate
gjendjeve alergjike.

• Ulja e numrit quhet Eozinopeni dhe ndodh

ne menyre te theksuar gjate trajtimit me
Kortikosteroide (kortizol)
• Eozinofilet e kryejne funksionin e tyre ne
indin lidhor sidomos ne mukozen e traktit
respirator, indin lidhor subkutan etj.
• Granulat specifike • Funksionet e Eozinofilit
permbajne:
 Proteine kryesore 1. Anti-parazitar (MBP)
Bazike (MBP) 2. Anti-inflamator – modulon
Katepsin, Histaminaz pegjigjen inflamatore
 Fosfataze acide dhe(fagociton komplekset Ag-
 Aril Sulfataze Ab)
 Fosfolipaze 3. 3. Fagocitues (i kufizuar)
Leukocitet
Parametrat e serise se bardhë:

• Numri total i leukociteve: 4- 10 mije/mm³.

•
• Vlera relative e granulociteve, limfociteve dhe
qelizave të përziera te paraqitura ne formulen
leukocitare.

• Morfologjia e leukociteve – pershkrimi i

berthames, granulave citoplazmike, formes,
permasave.
 Formula Leukocitare

Neutrofile Limfocite Monocite Eozinofile Bazofile

Te reja shkop Te
segmentua
ra 20-40% 5-8% 2-4% 0-1%
0-1% 3-5% 55-65%
Eozinofil ne ME
Granulat
specifike kane
pamje me qender
kristalore dhe
periferi te zbehte.

Eozinofili thirret
ne vatren e
inflamacionit nga
substanca
kemiotaktike qe
çlirohen nga
bazofilet dhe
limfocitet.
 Eozinofili dhe inflamacioni
• Edhe pse gjendet me shumice ne situatat alergjike si:
astmas bronkiale, rinitet alergjike, duhet te theksojme se
funksioni i eozinofilit eshte te moduloje pergjigjen
inflamatotre te shkaktuar nga çlirimi i granulave te
mastociteve ose bazofileve (shperben histaminen) dhe te
fagozitoje komplekset antigjen antitrup te cilat vazhdojne
te nxisin procesin e inflamacionit.

• Per sa i perket funksinonit antiparazitar, proteina kryesore

bazike ne granulat e Eozinofilit ka si funksion te lidhet me
cipen e larvave te paraziteve duke shkaktuar lizen e tyre.
• Morfologjia
Bazofilet
• Permasa 12-15
mikrometer.

• Forme sferike.

• Berthame e segmentuar
(zakonisht dy lobe).

• Granula specifike shume

bazofile dhe
metakromatike ne
citoplazem qe mbulojne
shpesh edhe berthamen.

• Granula jospecifike.
 Granulat specifike Funksioni:
permbajne: • E kryen ne indin lidhor
• Kur stimulohet nga kontakti
1. Heparine me Ag cliron permbajtjen e
granulave duke ndermjetesuar
2. Histamine pergjigjen inflamatore
3. Faktor kemiotaktik per • Histamina-vazodilatator
Eozinofilet • Heparina-antikoagulant

• Fenomeni quhet degranulim

• Bazofilet ngjajne me
mastocitet e indit lidhor • Leukotrienet çlirohen
dhe kane funksion te gjithashtu nga bazofili, por
njejte. nuk jane ne perbeje te
granulave. Jane metabolite te
• Marrin pjese ne acidit arakidonik qe ndodhet
fenomene alergjike dhe ne membranen e bazofilit.
ne hipersensibilitetin e
menjehershem (shih
mastocitin).
• Bazofili ka proteina
membranore qe jane
receptore per IgE.

• IgE lidhet ne
membranen e Bazoflit
dhe sherben si markues
siperfaqsor per te.

• Numri i bazofileve ne
gjakun periferik eshte
shum ei vogel: nen 1%
te leukociteve

• Rritja e numrit quhet

bazofili dhe ndodh
rralle.
bazofile
Limfocitet
 Morfologjia
Berthame e
madhe shpesh me
nje dhembezim,
kromatine e
ngjeshur.
Mitokondre
Granula paresore
azurofile
(jospecifike).

Funksioni
Pergjigjia Imune
(do te diskutohet me
detaje ne indin
limfoid).
• Permasat e Limfociteve variojne:
• Te vogla – 6-8 mikrometer,
• Te mesme 8-12 mikromter,
• Te medha 12-18 mikromter.

• Nga menyra e formimit dhe ana funksionale

ndahen ne T dhe B.

• Nga ana morfologjike limfocitet T nga B nuk

dallohen.

• Limfocitet T dhe B dallohen nga markuesit

siperfaqesore ose CD (cluster of differentiation)
me metoda imunocitokimike.
• Limfocitet perbejne 20-40% te leukociteve ne
gjakun periferik.

• Rritja e numrit quhet Limfocitoze dhe eshte

tipike per infeksionet specifike ose virale.

• Ulja e numrit quhet Limfopeni.

Limfocite ne skaner elektronik
Monocitet
• Qeliza me e madhe e gjakut periferik,
• Permasa 15-20 mikrometer,
• Berthame tipike ne forme veshke, shpesh
ekscentrike,
• Citoplazem azurofile,
• Granula primare jospecifike,
• K. Golxhi i zhvilluar,
• Numri i monociteve normalisht: 5-8% te
leukociteve totale,
• Rritja e numrit: Monocitoze.
Funksioni:
 Fagocitues
 Migron ne indin lidhor
ose organe ku formon
qeliza me veti
fagocituese, prezantuese
per Ag dhe te afta te
modulojne pergjigjen
imune duke sekretuar
interleukina etj.
• Keto qeliza formojne:
Sistemin
Mononuklear-
Fagocitues
Sistemi Mononuklear Fagocitues
• Jane qeliza te veçanta me origjine nga
monocitet e gjakut periferik te cilat marrin
funksione fagocituese ne organe te
ndryshme.
• Keshtu i gjejme ne indin lidhor, shpretke,
palce te kuqe, pulmon ne formen e
Makrofageve perkates.
• Ne melçi si Qeliza te Kupffer
• Ne SNQ si qeliza Mikrogliale
• Ne kocke si Osteoklaste
• Ne lekure si Qeliza Langerhans
• Qelizat retikulare te indit limfoid
• Funksionet qe marrin keto qeliza ne keto organe jane tre:

 Fagocitues
Fagocitojne qeliza te vjeteruara, baktere, qeliza tumorale,
lende nderqelizore qe riciklohet, grimca pluhuri, asbesti,
pigmente etj. Per kete aresye quhen dhe qeliza pastruese.

 Prezantues per antigjenin

Nepermjet molekulave te njohura si MHC II (shih sistemin
Imun) pezantojne antigjenin per limfocitet CD4+ (T helper)

 Sekretues
 Interleukina qe modulojne funksionin e limfociteve ne pergjigjen
imune
TNF alfa si faktor vrases per qelizat tumorale
Lizozim, interferon, lende qe nxisin aktivizimin e komplementit
Prostaglandina dhe leukotriene si mediatore te inflamacionit
• Morfologjia e monocitit ndryshon nga ajo enje makrofagu te
aktivizuar.

• Makrofagu ka fagolizozome ne citoplaze (lizozome sekondare),

eshte i mbushur me vakuola dhe konturet qelizore jane shume
te crregullta.(si pasoje e zgjatimeve citoplazmatike qe formohen
gjate fagocitozes)
• Fagocitoza mund te jete:
• Jospecifike si ne rastin e grimcave jo-organike ne
pulmon (asbest, Si, Berilium, celuloz)
• E ndermjetesuar nga obsoninat
• Obsonoinat jane proteina serike, antitrupa ose fragmente
te komplementit te cilat veshin baktere ose grimcat qe do
te fagocitohen. Makrofaget kane receptore per obsoninat
dhe keshtu i njohin dhe i fagocitojne grimcat e veshura
prej tyre
• Specifike e ndermjetesuar nga receptore specifike qe
njihen nga makrofaget.
• Zakonisht procesi i fagocitozes nxit pergjigje inflamatore qe
ndermjetesohet nga faktore te quajtur kemiotaktike.

• Ka raste te veçanta kur fagocitoza nuk nxit pergjigje

inflamatore.

• Shembullim me tipik eshte ai i Apoptozes (vdekjes se

programuar qelizore).

• Ne kete rast si receptor per makrofaget sherben Fosfatidil

Serina (fosfolipid i pjeses se brendshme membranes qelizore
qe ne kete rast ndryshon lokalizimin (eksternalizohet) (per
secilen nga qelizat e sistemit SMF do te flitet ne menyre te
detajuar ne temat perkatese).
 Trombocitet

• Nuk jane qeliza.

• Jane fragmente citoplazmatike te shkeputura nga
megakariocitet ne palcen e kuqe te kockave.
• Gjenden ne gjakun periferik rreth 300 000 ne total
• Kane funksion koagulimin e gjakut (marrin pjese
ne formimin e pllakes se fibrines dhe ne shkrirjen
e saj).
• Kane forme eliptike.
Trombocitet
Parametrat e serise trombocitare
 Numri i trombociteve :
140 – 400mije/mm³ gjak

 Morfologjia e trombociteve: permasat, forma

 Volumi trombocitar mesatar ose trombokriti :

7.4- 10.4 fL
Mikroskopi optike. Eritrocite Mikroskopi Elektronike.
dhe Trombocite. Trombocite me granula ne
qender dhe sistem mikrogypash
dhe kanalesh ne periferi
Mikroskopia elektronike e Trombocitit
• Perbehet nga pjesa qendrore GRANULOMERI
• Dhe ajo periferike HIALOMERI

• Ne periferi ka nje sistem kanalikular te hapur qe ve ne

komunikim pjesen e brendshme te tij me ate te jashtme.
Formohet nga invaginimi i membranes qelizore

• Ky sistem perforcohet nga nje seri mikrobubujsh qe

rrethojne periferine e trombocitit

• Ne qender ka tre lloje granulash me permbajtje te

ndryshme qe clirohet ne stade te ndryshme te procesit te
koagulimit si dhe glikogjen
Trombociti ME
Granulat e Trombocitit

 Delta  Alfa
 Ca++  Fibrinogjen
 Pirofosfat  PDGF (faktor i rritjejs me origjine
 ADP nga trombocitet)
 Serotonin  Proteina te tjera

Zona e granulomerit
Lamda permban dhe peroksizome,
Enzima lizozomale
granula glikogjeni,
mitokondri ne te.
PDGF vepron mbi qelizat endoteliale duke nxitur procesin e formimit te
vazave te reja.
Skeme e trombocitit

Membrana e trombocitit vishet nga glikokaliks dhe si proteina

membranore ka receptorin Gp1b i cili lidhet me faktorin e
Von Wilebrand ( i rendesishem ne procesin e koagulimit)