Artikulacionet e shtylles

kurizore
Struktura dhe funksioni i shtyllës kurrizore të shëndetshme

• Shtylla kurrizore është një structure komplekse e cila siguron

stabilitet dhe lëvizshmëri në trupin e njeriut. Është e përbërë nga
33 kocka të quajtura rruaza, shërben si shtyllë për bajtjen e trupit
drejtë dhe në të njejtën kohë mbron palcën kurrizore. Në shtyllën
kurrizore të shëndetshme ekzistojnë tre shtrembërime natyrale që i
japin asaj formën e gërms ‘S’ nëse e shikoni në një pozicion
anash. Këto shtrembërime natyrale mundësojnë shpërndarjen e
duhur të peshës trupore.
Shtylla kurrizore është e ndarë në 5 segmente
Segmenti cervikal (pjesa e qafës). Segmenti cervical përfshin pjesën e
sipërme të shtyllës kurrizore ose të qafës, dhe është i përbërë nga 7
rruaza (C1-C7). Rruazat e qafës janë rruazat më të holla të shtyllës
kurrizore, por mundësojnë një fleksibilitet dhe stabilitet të përkryer të
qafës. Me ndihmën e rruazës së parë (Atlas) qafa lëviz para dhe
mbrapa, ndërsa rruaza e dytë (Aksi) lejon rrotullimin e qafës.
Segmenti torakal (pjesa e kraharorit). Segmenti torakal përbëhet nga
12 rruaza dhe është pjesa më e gjatë e shtyllës kurrizore. Rruazat
torakale janë më të mëdha dhe më të forta në krahasim me ato të
qafës, dhe kanë më pak fleksibilitet. Bashkimi i rruazave torakale me
brinjët formojnë të ashtuquajturën ‘kafazin brinjë’ që e bën këtë
segment më të qëndrueshëm se të tjerët. Në të njejtën kohë, ky formim
mbron organet të cilat gjenden në pjesën e kraharorit.
Segmenti lumbal (pjesa e poshtme e mesit). Segmenti lumbal lidh
pjesën torakale të shtyllës kurrizore me pelvisin (legenin). Përbëhet nga
5 rruaza. Kjo pjesë e shtyllës kurrizore ‘mbart’ peshën më të madhe të
trupit të njeriut, pikërisht për këtë arsye , problemet më të mëdha me
shtyllën kurrizore dhe dhimbjet shfaqen në këtë pjesë të trupit.
Segmenti sakral ( kërbishti). Segmenti sakral i shtyllës kurrizore është i
përbërë nga një kockë e madhe e quajtur kërbisht ose kryqi. Segmenti
sakral është i sheshtë, është një kockë trekëndore e formuar nga
bashkimi i 5 rruazave më të vogla. Roli kryesor i kockës së kryqit është
lidhja e shtyllës kurrizore me kockat e legenit.
Segmenti kokcigeal përbëhet nga kocka e kryqit e cila është e formuar për
bashkimin e 3 deri në 5 rruazave të vogla. Zakonisht kocka e kryqit është e përbërë
nga bashkimi i 4 rruazave të vogla, por ka mundësi që tek disa persona ajo të jetë e
përbërë nga 3 ose 5 rruaza të vogla, gjë kjo e cila nuk ndikon në funksionin e këtij
segmenti. Kjo pjesë është e njohur si bishti i cili mbart peshën e trupit gjatë
qëndrimit ulur dhe mundëson lidhjen e muskujve të legenit dhe zonës gluteale.
Disqet intervertebrale
• Rruazat kurrizore janë të ndara në vetvete nga disqet intervertebrale me
qëllim që këto rruaza të mos fërkohen me njëra-tjetrën. Çdo disk që ndodhet
ndërmjet rruazave, është i përbërë nga inde të forta (unazë) të mbushura me
xhel të butë (bërthamë/nucleus). Unaza është e përbërë nga ligament të cilat
lidhen me rruazat, ndërsa bërthama është e përbërë në pjesën e saj më të
madhe nga uji dhe luan rolin e një amortizuesi – lehtëson fërkimin e
rruazave. Kur për shkak të disa situatave të caktuara ndodh thyerja e
unazës, kjo gjë mund të shkaktojë rrjedhjen e përmbajtjes së bërthamës së
butë. Kjo gjendje mund të shkaktojë dhimbje pasi krijon presion në mes të
rruazave si dhe kompresion (ngjeshje) të nervave.
Nervat
Palca kurrizore ose fibrat nervore të cilat janë
përgjegjëse për dërgimin dhe marrjen e mesazheve nga
truri, kalojnë nëpërmjet kanalit të shtyllës kurrizore.
Nëpërmjet palcës kurrizore, truri ndikon në pjesën tjetër
të trupit, kontrollon lëvizjen e trupit dhe funksioinin e
organeve.
Sëmundjet e shtyllës kurrizore

1. Skolioza
Skolioza është një nga sëmundjet më të zakonshme të shtyllës kurrizore, veçanërisht tek
gratë. Karakterizohet nga lakimi i shtyllës kurrizore, e cila mund të përkeqësohet me
kalimin e viteve; në raste më të lehta ky ndryshim nuk shkakton ndërlikime të mëdha, por
nëse shkalla e devijimit është e lartë mund te ndërhyjë në frymëmarrje.

2. Stenoza e shtyllës kurrizore mesit

Stenoza e shtyllës kurrizore mesit konsiston në ngushtimin e kanalit kurrizor, i cili nga ana e
tij shkakton shtypje të palcës kurrizore dhe nervave mesit, duke shkaktuar dhimbje. Bëhet
fjalë për një çrregullimi degjenerative shoqërohet përgjithësisht me plakjen, megjithëse
mund të shfaqet edhe si pasojë e ndryshimeve të tilla si akondroplazia ose xhuxhizmi.
4. Sindroma e ekuines Cauda
Bishti i kalit ("cauda equina") është një grup nervash kurrizorë që
ndodhen në pjesën e poshtme të shpinës. Dëmet në këtë rajon
shkaktojnë shenja të tilla si dobësia e muskujve, paraliza,
çrregullimet e ecjes dhe dhimbja shiatike për shkak të shfaqjes së
mosfunksionimeve në neuronet e poshtme motorike të kësaj pjese të
palcës kurrizore.
5. Keqformimi i Chiari
Keqformimet e Chiari janë defekte strukturore të trurit të vogël, një rajon
i trurit që luan një rol kryesor në koordinimin motorik. Ndonjehere gjatë
shtatëzënisë pjesë e indit nervor cerebellare rrëshqas përmes
foramen magnum, vrimë që lidh bazën e kafkës me shpinë. Simptomat
ndryshojnë në varësi të ashpërsisë.
6. Mieliti transversal
Mieliti tërthor përcaktohet si pezmatim i palcës kurrizore. Ky çrregullim përfshin
simptoma motorike dhe shenja të tilla si dobësi dhe paralizë e muskujve, si dhe
deficite shqisore (për shembull, shfaqja e ndjesive të dhimbjes në mungesë të
stimulimit). Kryesisht shoqërohet me infeksione, tumore, çrregullime
vaskulare dhe skleroza multiple.

7. Skleroza multiple
Skleroza multiple është çrregullimi më i zakonshëm neurologjik tek të
rriturit. Isshtë një sëmundje e lidhur me degjenerimi progresiv i
mbështjellësve të mielinës që mbështesin aksonet e shumë neuroneve,
duke lejuar transmetim efikas të impulseve nervore. Kjo shkakton
simptoma muskulore, shqisore dhe psikologjike që përkeqësohen me
kalimin e kohës.
8. Skleroza anësore amiotrofike
Kjo sëmundje konsiston në shkatërrimin e neuroneve të përfshira në aftësitë
motorike vullnetare të muskujve. Simptomat dhe shenjat kryesore janë ngurtësia,
atrofia dhe çrregullime të tjera të muskujve, të cilat çojnë deri te vështirësitë në
rritje gjatë gëlltitjes së ushqimit dhe lëngjeve, për të folur dhe madje për të marrë
frymë; ky problem i fundit zakonisht shkakton vdekjen.
9. Spondiliti ankilozues
Spondiliti ankilozues është një nëntip i artritit që karakterizohet nga pezmatimi i
nyjeve midis kockave të shtyllës kurrizore, përgjithësisht në rajonin ku bashkohet
me legenin. Besohet se është për shkak të çrregullimeve që lidhen me sistemin
imunitar dhe inflamacionin patologjik të indeve. Ngurtësia dhe dhimbja e shpinës
rritet progresivisht.
10. Spondiloza (sëmundja degjenerative e diskut)
Spondiloza përbëhet nga degjenerimi gradual i disqeve
ndërvertebrore dhe kërc që mbron pikat e kryqëzimit midis rruazave.
Isshtë e zakonshme tek njerëzit e moshuar pasi plakja normale përfshin
këtë proces në një shkallë më të vogël ose më të vogël. Ndonjëherë
ndikon në palcën kurrizore dhe nervat, duke i ngjeshur ato në mënyrë
progresive.
11. Hiperkifoza
"Kifoza" është një term që përdoret për t'iu referuar lakimit normal të
shtyllës kurrizore ndërsa lëviz nga brenda jashtë trupit. Nëse lakimi është
i barabartë ose më i madh se 45 gradë shpinë humbet aftësinë për të
lëvizur brenda (lordosis), duke shkaktuar ndryshime posturale, dhimbje
dhe herë pas here deformime dhe probleme të frymëmarrjes.
Organizata Botërore e Shëndetësisë thotë se deri në 500 mijë njerëz vuajnë çdo vit nga lëndime të
shtyllës kurrizore. Njerëzit me lëndime të tilla kanë shumë më tepër gjasa të vdesin para kohe, me
nivele më të ulta të mbijetesës në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme.

Përpjestimi është 2 me 1. Burrat kanë të ngjarë më shumë të dëmtojnë shtyllën kurrizore mes
moshës 20 deri 29 – gratë ose vajzat e reja nga 15 deri në 19”.